غذاهای محلی مراکش؛ از طاجین تا شاک شوکا
مراکش، کشوری در شمال آفریقا است که با ادویههای متنوع و غذاهای لذیذ، مهد یکی از برترین سبکهای آشپزی جهان به شمار میرود. آشپزی مراکشی با ترکیبی دلچسب از طعمهای منحصربهفرد، تحتتاثیر آشپزی اندلس اسپانیا، عربستان، اروپا و کشورهای جنوب صحرای آفریقا بوده است.
ادویهجات جایگاه ویژهای در غذاهای محلی مراکشی دارند؛ از زیره و زعفران گرفته تا جوز هندی و شنبلیله. راز اصلی طعمهای جادویی بسیاری از غذاهای محلی مراکشی، ادویهای به نام «رأسالحانوت» (Ras el hanout) است که از ترکیب ۲۵ تا ۴۰ ادویه مختلف تهیه میشود. با سفر به این سرزمین رنگارنگ، ضیافتی از طعمها و عطرهای بهیادماندنی را برای خود رقم بزنید.
با غذاهای محلی مراکش آشنا شوید:
طاجین
«طاجین» (Tagine)، نوعی ظرف سفالی کمعمق با درب مخروطیشکل مخصوص پختوپز است. به هر غذایی که در این تابه جادویی پخته شود، طاجین میگویند. درب مخروطیشکل طاجین باعث میشود تا حرارت و رطوبت درون ظرف باقی بماند؛ به این ترتیب، گوشت و سبزیجات درون آن بهآرامی میپزند.
منبع عکس: ici.radio-canada.ca، عکاس: نامشخص
طاجین یکی از شناختهشدهترین غذاهای مراکشی است که در سراسر این کشور، از دکههای کنار جادهها تا رستورانهای لوکس، به فروش میرسد و همیشه با نان تازه سرو میشود.
ظرف طاجین، برای پخت آرام انواع خوراکهای مراکشی به کار میرود. از ترکیب گوشت و سبزیجات گرفته تا خوراکهای دریایی و حتی گیاهی، هر نوع طعمی را میتوان در دنیای طاجینها پیدا کرد. این غذاها بهخاطر طعمهای شیرین و ترش خاصشان شناخته میشوند. علاوه بر ادویه، سبزیجات تازه، زیتون، لیمو، مغزها و میوههای خشک نیز جزو مواد اولیه آنها هستند. از انواع طاجین میتوان به «طاجین کوفته» (kefta Tagine؛ خوراک کوفته قلقلی و تخممرغ)، «طاجین مرغ» (Chicken Tagine)، «طاجین بره» (Lamb Tagine) و... اشاره کرد.
کوسکوس
«کوسکوس» (Couscous) که از آن بهعنوان غذای ملی مراکش یاد میشود، طرفداران زیادی در کشورهای شمال و شمال غرب آفریقا نظیر تونس، الجزایر، موریتانی و لیبی دارد. مراکشیها این غذا را اغلب در روزهای جمعه برای ناهار میل میکنند.
منبع عکس: ledauphine.com، عکاس: نامشخص
امروزه تولید کوسکوس تا حد زیادی صنعتی شده است. در روش سنتی، بلغور گندم را در آب خیس میکنند و سپس با دست بهشکل گلولههای ریز درمیآورند. به این گلولهها آرد میزنند و آنها را از الک رد میکنند. سپس، اجازه میدهند که کوسکوس زیر نور آفتاب خشک شود. این روش سنتی نیازمند زمان و مهارت زیادی است؛ اما کوسکوس حاصل از این فرایند، بافت نرمتر و طعم لذیذتری نسبت به نوع صنعتی دارد. آن را میتوان تقریبا با هر ماده اولیهای ترکیب کرد و از طعم منحصربهفردش لذت برد.
«کوسکوس با گوشت و سبزیجات» (Couscous With Meat and Seven Vegetables)، «کوسکوس مرغ» (Chicken Couscous) و «کوسکوس سبزیجات کبابی» (Roasted Vegetable Couscous) از انواع کوسکوس هستند.
کوسکوس را بهطور سنتی در کاسه یا بشقاب سفالی بزرگ سرو میکنند و روی آن، خورش گوشت یا سبزیجات میریزند. ظرف غذا را در وسط سفره میگذارند تا مهمانان بهشکل اشتراکی از آن میل کنند. نان مراکشی همراه همیشگی کوسکوس است. در روش سنتی این غذا را با دست راست میخورند و اغلب از نان برای برداشتن آن استفاده میکنند.
زعلوک
«زعلوک» یا «زالوک» (Zaalouk) یکی از محبوبترین «دیپهای مراکشی» (Moroccan dip) به حساب میآید که از بادمجان، گوجهفرنگی، سیر، روغن زیتون، گشنیز، جعفری و ادویههایی مانند زیره، پاپریکا و فلفل تشکیل شده است. زعلوک بهطور معمول همراه با نان ترد برای میانوعده یا پیشغذا سرو میشود.
منبع عکس: silkroadrecipes.com، عکاس: نامشخص
تهیه زعلوک به شیوههای مختلفی صورت میگیرد؛ اما بهترین آن، استفاده از بادمجان کبابی است. با این روش، علاوه بر پخت کامل بادمجان، طعم دودی ملایمی به زعلوک اضافه میشود. در نهایت، بادمجان را همراه با گوجهفرنگی کبابی و سایر مواد له یا در غذاساز، پوره میکنند تا به بافت نرم و یکدستی برسند. زعلوک، انتخابی ایدئال برای گیاهخواران است و جایگزین مناسبی برای پیشغذاهای گوشتی به شمار میرود.
ماهی چرمولا
«چرمولا» (Chermoula) سس خوشمزهای از شمال آفریقا است که بهخصوص در کشورهای مراکش، تونس، لیبی و الجزایر طرفداران زیادی دارد. سس چرمولا شامل انواع مختلفی میشود؛ اما معمولا از سیر، نمک، روغن زیتون، سبزیجات معطر (جعفری، گشنیز)، ادویه (زیره، پاپریکا، فلفل قرمز)، آبلیمو یا سرکه تشکیل شده است.
منبع عکس: simplyrecipes.com، عکاس: نامشخص
چرمولا بهطور سنتی برای طعمدار کردن ماهی و غذاهای دریایی استفاده میشود؛ اما محدودیتی برای مصرف آن وجود ندارد و گوشت، مرغ، سبزیجات و... را نیز با آن مزهدار میکنند. برای تهیه ماهی چرمولا میتوان ماهی را با این سس مزهدار و روی زغال، کبابی کرد. علاوه بر این، برخی افراد پس از کبابکردن ماهی، آن را در سس چرمولا میزنند و از طعم دلچسب آن لذت میبرند. این سس بهمنظور مدت زمان نگهداری بیشتر، در برخی از فرهنگهای آفریقایی بهصورت ادویه نیز تهیه میشود.
حریره
«حریره» (Harira)، سوپ خوشمزه و مقوی مراکشی است که در همه فصول سال طبخ میشود. این سوپ، درست شبیه «شباکیه» (Chebakia؛ شیرینی مراکشی)، پای ثابت سفرههای افطار در ماه رمضان به حساب میآید. «حریره» از کلمه عربی «حرير» گرفته شده که به معنی «ابریشم» است. این نام به غلظت و بافت نرم و لطیف سوپ اشاره دارد که پس از افزودن تخممرغ یا ترکیب آرد و آب به دست میآید.
منبع عکس: willflyforfood.net، عکاس: نامشخص
غذای سنتی حریره در آشپزی مراکش و الجزایر جایگاه ویژهای دارد و با مواد اصلی گوجهفرنگی، عدس و نخود تهیه میشود. پیاز، برنج یا رشته فرنگی، تخممرغ، آرد، سبزیجات معطر و ادویه نیز در طبخ حریره به کار میروند. در سوپ حریره میتوان از گوشت گاو، گوسفند یا مرغ استفاده کرد؛ هرچند، نوع گیاهی آن فاقد این مواد است. برنج یا رشته فرنگی (ورمیشل) اغلب باعث غلظت سوپ میشود که در کنار گشنیز، جعفری، زنجبیل، دارچین و زردچوبه، طعمی عالی پیدا میکند. حریره با مقداری گشنیز خردشده تزیین و با کمی آبلیمو سرو میشود.
کباب
«کباب» (Kebab) در بسیاری از آشپزیهای دنیا رایج است و مراکش نیز از این قاعده مستثنا نیست. مراکشیها، کباب را معمولا برای مناسبتها، بهخصوص در روزهای عید قربان، آماده میکنند. بهترین نوع گوشت برای این غذا، قسمتهای گرانتر و بسیار نرم مانند سردست بره یا فیله گاو است. در صورتی که از گوشت چرخکرده گاو، گوسفند یا مرغ برای تهیه کباب استفاده شود، به آن «کوفته» (Kofta ،Kefta) میگویند.
منبع عکس: localadventurer.com، عکاس: نامشخص
برای کباب یا «بروشت» (Brochette؛ کلمه کباب در کشورهای آفریقایی فرانسویزبان)، گوشت بره یا گاو را با ترکیبی از پیاز رندهشده، جعفری خردشده، پاپریکا، روغن زیتون، فلفل سیاه و نمک طعمدار میکنند. سپس، تکههای گوشت را با تکههای مکعبشکل چربی بهتناوب به سیخ میکشند تا هنگام کبابشدن روی زغال داغ، گوشتها مرطوب و نرم باقی بمانند.
در مراکش مرسوم نیست که سبزیجات همراه با گوشت، کبابی شوند. کبابهای این کشور را میتوان بهعنوان غذای اصلی یا بهشکل ساندویچ در نانهای ترد مراکشی یا نان «بطبوط» (Batbout) سرو کرد.
باستیلا
«باستیلا» (Bastilla) یکی از شناختهشدهترین غذاهای مراکشی به شمار میرود که اصالتش به منطقه «اندلس» (Andalusia؛ جنوب اسپانیا) برمیگردد و نام آن برگرفته از کلمه اسپانیایی «پاستیلا» (Pastilla) بهمعنای «شیرینی کوچک» است. باستیلا، نوعی «پای» (pie) به حساب میآید که بهطور سنتی با کبوتر تهیه میشود؛ اما امروزه از مرغ و ماهی نیز برای طبخ آن استفاده میکنند.
منبع عکس: willflyforfood.net، عکاس: نامشخص
برای تهیه باستیلا، ابتدا مرغ بدون استخوان را با کره تفت میدهند. پیاز خلالی را در ظرف دیگری سرخ میکنند و به آن ادویههای مختلفی مانند زعفران، جوز هندی و زنجبیل میزنند. تکههای مرغ را همراه با آب به مواد اضافه میکنند تا کاملا بپزند. سپس، مرغها را از تابه برمیدارند و به آب آن، تخممرغ میزنند تا سس غلیظی به دست آید. در ادامه مرغ ریششده، پرک بادام و جعفری را به آن میافزایند. درون تابهای گرد، لایههای نازکی از خمیر ورقهای آغشته به کره را قرار میدهند و مواد را درون آن میریزند؛ روی مواد را با خمیرهای ورقهای میپوشانند و بهشکل پای میپیچند. پای مرغ را در فر میپزند تا طلایی شود و قبل از سرو، روی آن را با پودر قند، دارچین و بادام سرخشده تزیین میکنند.
رفیسای مرغ
«رفیسای مرغ» (Chicken Rfissa) خوراکی عربی با چندین قرن قدمت است که بهدلیل فواید زیاد، پس از زایمان برای مادران تهیه میشود. همچنین مراکشیها آن را برای مناسبتهای خاص و دورهمیهای خانوادگی آماده میکنند.
منبع عکس: moroccansfood.com، عکاس: نامشخص
رفیسا از مرغ، عدس و پیاز تشکیل شده است که روی تکههای نان خردشده سرو میشود. این نان میتواند «مسمن» (Msemen)، ملوئی (meloui)، «حرشه» (harcha) یا هر نوع نانی باشد. راز اصلی رفیسا قطعا به عصاره (آب مرغ) خوشعطر و طعم مرغ بستگی دارد که روی کل غذا ریخته میشود. این عصاره با ادویههای مختلف از جمله راسالحانوت، دانه شنبلیله و زعفران طعمدار شده است.
طحال شکمپر شتر
«طحال شکمپر شتر» (Stuffed Camel Spleen) یکی از غذاهای سنتی و خاص کشور مراکش است که تجربهای متفاوت را برای علاقهمندان به طعمهای جدید رقم میزند. ظاهر این غذا شباهت زیادی به یک سوسیس بسیار بزرگ دارد که طحال نقش پوسته سوسیس را بازی میکند و مواد خوشمزهای داخل آن جای میگیرد.
منبع عکس: edition.cnn.com، عکاس: نامشخص
برای تهیه طحال شکمپر شتر، طحال را با گوشت چرخکرده (شتر، بره یا گاو)، ادویه، زیتون، شور لیمو و چربی کوهان شتر پر میکنند. این غذا بهصورت رولهای بسیار بزرگ در تنورهای نانپزی سنتی پخته میشود. سپس، آن را برشهای باریک میزنند، سرخ میکنند و درون ساندویچ قرار میدهند. نان ساندویچ معمولا از نوع بطبوط، نان مخصوص مراکشی است که به نان پیتا شباهت دارد. داخل ساندویچ میتوان از سبزیجات و تخممرغ آبپز نیز استفاده کرد.
یکی از بهترین نقاط مراکش برای چشیدن طعم طحال شکمپر شتر، شهر «فاس»، «فس» یا «فز» (Fez) است. در میان هیاهوی کوچههای تودرتوی این شهر میتوانید شاهد دستفروشانی باشید که مشغول بریدن و سرخکردن تکههای سوسیسمانند طحال شتر هستند. این غذای خیابانی بهعنوان خوراک سنتی و محبوب در بین مردم بومی شناخته میشود و کارگران و افراد محلی زیادی آن را برای ناهاری سریع و خوشمزه میل میکنند.
ماکودا
«ماکودا» یا «معقوده» (Makouda) نوعی کوکو یا کیک سیبزمینی است و از معروفترین غذاهای خیابانی مراکش به شمار میرود که مخصوصا در ماه رمضان، در سفره افطار به چشم میخورد. این غذا در سایر کشورهای شمال آفریقا بهویژه الجزایر و تونس نیز تهیه میشود و بهدلیل وجود سیبزمینی و نان، منبع خوبی از کربوهیدرات است.
منبع عکس: mymoroccanfood.com، عکاس: نامشخص
مواد لازم برای تهیه ماکودا بسیار ساده است و شامل سیبزمینی، آرد، ادویه و سبزیجات معطر میشود. در ابتدا با آرد، بکینگ پودر، روغن زیتون، سرکه، نمک و پاپریکا، خمیر غذا را درست میکنند. سپس، سیبزمینی را میپزند و بهشکل پوره درمیآورند. پیاز سرخشده، گشنیز، سیر خردشده، آبلیمو، نمک و فلفل به آن میافزایند. مقداری از مواد ماکودا بر میدارند؛ آن را بهشکل گرد حالت میدهند. در ادامه، ماکودا را در خمیر میزنند و در روغن سرخ میکنند. این غذا را میتوان بدون خمیر نیز تهیه کرد که مشابه کوکوی سیب زمینی میشود.
ماکودا را میتوان بهتنهایی میل کرد یا آن را با «خوبز» (khobz؛ از نانهای سنتی مراکش) بهشکل ساندویچ درآورد. این کوکوهای سیبزمینی برای پیشغذا یا کنار غذای اصلی نیز سرو میشوند. غذای مزبور بهشکل ساده یا با سسهای مختلفی نظیر سس گوجهفرنگی (پوره گوجهفرنگی، روغن زیتون، سرکه و ادویه) قابل مصرف است.
طنجیه
«طنجیه» یا «تانجیا» (Tanjia)، غذای گوشتی لذیذی است که در خمره سفالی آماده میشود. اگرچه شهر مراکش بهعنوان خاستگاه طنجیه به شمار میرود، این غذا در بسیاری از شهرهای دیگر نیز طرفدار دارد.
منبع عکس: cocinayvino.com، عکاس: نامشخص
گوشت گاو و گوسفند، رایجترین انتخابها برای طنجیه هستند؛ هرچند که میتوان گوشتهای دیگری نیز برای تهیه آن به کار برد. دم، گردن و پاچه گوسفند بخش اصلی این غذا را تشکیل میدهند؛ چراکه ماده ژلاتینی و چربی موجود در استخوانها، طعم نهایی طنجیه را عالی میکند. مواد معطری مانند زعفران، زیره، شور لیمو، سیر و گاهی افزودنیهای شیرین مانند عسل و میوه خشک از طعمدهندههای این غذا هستند. گوشت و ادویهها همراه با مقدار کمی آب، روغن زیتون و تکهای «اسمن» (Smen؛ نوعی کره شور تخمیرشده) در خمره سفالی ریخته و در آن محکم بسته میشود. در مراکش، این خمرهها را به محل تنورهای عمومی میبرند و آن را روی خاکستر زغال میپزند. فرایند پخت چندین ساعت طول میکشد.
پخت آرام و طولانی باعث میشود تا گوشت طنجیه بهطور کامل بپزد و بهطرز باور نکردنی، نرم و آبدار شود. این غذا با توجه به مواد اولیه در دسترس و طبخ آسان، بین قشر کارگر و مردان مجرد مراکش، بهویژه برای روز جمعه (روز مقدس مسلمانان)، رواج زیادی دارد؛ از همین رو، به آن «خوراک مجردی» (Bachelor’s Stew) نیز گفته میشود.
شاک شوکا
«شاک شوکا» (Shakshuka)، صبحانه معروف مراکشیها، طرفداران زیادی در شمال آفریقا و خاورمیانه دارد. کلمه شاک شوکا، بهمعنای «مخلوط» است. خاستگاه این غذا احتمالا به کشور تونس یا یمن بازمیگردد و به املت گوجه فرنگی شباهت دارد.
منبع عکس: willflyforfood.net، عکاس: نامشخص
در حالی که شاک شوکا بهطور سنتی با تخممرغ نیمرو تهیه میشود، روشهای دیگری مانند استفاده از تخممرغ همزده نیز برای طبخ آن وجود دارد. در شیوه سنتی و اصلی تهیه شاک شوکا، سس گوجهفرنگی را آماده میکنند که شامل مخلوط گوجهفرنگی، پیاز، گشنیز، پاپریکا، زیره و فلفل قرمز است. سپس، تخممرغها را روی سس قرار میدهند تا نیمپز شوند و زردههای آن، عسلی و روان باقی بمانند. این غذا را میتوان با شور لیمو، پنیر گوسفندی، زیتون، سوسیس و... نیز تهیه کرد.
شاک شوکا اغلب مستقیما در همان تابهای سرو میشود که پخته شده است. همراه همیشگی آن را باید نان خوشمزه محلی دانست که میتوانید تکههای نان را در سس گوجهفرنگی معطر و زردههای روان تخممرغ بزنید و از طعم بینظیر آن لذت ببرید.
مکوئی
گشتوگذار در دنیای غذاهای مراکش بدون امتحانکردن «مکوئی» یا «مشویی» (Mechoui) کامل نمیشود؛ مخصوصا برای گردشگرانی که عاشق گوشت هستند. در قلب مراکش، محلی به نام «کوچه مکوئی» (Mechoui Alley) وجود دارد؛ جایی که گودالهایی برای کبابکردن برهها در زمین حفر شده است و بهترین مکوئی را به مشتری ارائه میدهند. مشویی در مراکش بیشتر در جشن عروسی، تولد و جشنهای مذهبی تهیه میشود.
منبع عکس: chefahmedabargh.com، عکاس: نامشخص
برای طبخ مکوئی، ابتدا پوست و تمام اندامهای داخلی بره یا گوسفند کامل را از طریق حفرهای در شکم درمیآورند. همچنین، بخشهایی از بدن مانند پاها را جدا میکنند و درون شکم بره میگذارند تا در طول پخت نسوزند و برای پخت بهتر روی بدن را چندین برش میزنند. برخی افراد برای مزهدار کردن گوشت از ادویههایی مانند راسالحانوت و زعفران استفاده میکنند و عدهای دیگر، هیچ طعمدهندهای به آن نمیزنند.
در ادامه، اجازه میدهند که هیزم در تنور زغالی روی زمین تبدیل به خاکستر شود. سپس، بره را در آن قرار میدهند تا کاملا بپزد. در این روش، گوشت مستقیما روی شعلههای آتش نیست و در کنار تلی از خاکستر داغ گذاشته میشود. حرارت ملایم و غیرمستقیم زغال، گوشت مشویی را بهآرامی و بهطور کامل میپزد و در نهایت، تجربهای بهیادماندنی از غذایی سنتی و خوشمزه را برایتان رقم میزند. مکوئی اغلب در پیشخوان غذاخوریها به نمایش در میآید و بخشهای مختلف آن برای مشتریان سرو میشود. در پذیرایی سنتی، میزبان با انگشتان دست راست، تکههای گوشت را در بشقاب میهمانان قرار میدهد.
ساردین شکمپر سرخشده
مراکش کشوری در شمال غرب آفریقا است که با صدها کیلومتر خط ساحلی، زیستگاهی عالی برای انواع ماهی، بهویژه ساردین، به شمار میرود. در واقع، این کشور جزو بزرگترین صادرکنندگان ساردین کنسروی در دنیا است؛ از همین رو، این ماهی در بسیاری از غذاهای محلی مراکش نظیر «ساردین شکمپر سرخشده» (Stuffed Fried Sardines) استفاده میشود.
منبع عکس: willflyforfood.net، عکاس: نامشخص
ساردین سرخشده شکمپر همراه با سس چرمولا از غذاهای خیابانی محبوب در مراکش به شمار میرود که طعمی فراموشنشدنی را به شما هدیه میدهد. این خوراک لذیذ از دو فیله ساردین بدون استخوان تشکیل شده است که با سس تند و معطر چرمولا پر و به هم چسبیده میشود. سپس، ساردینها را در آرد میغلتانند و در روغن داغ سرخ میکنند تا به رنگ طلایی و برشته درآیند. ساردینهای سرخشده میتوانند بهعنوان پیشغذایی سبک و اشتهاآور یا در کنار سایر مزهها سرو شوند.
ببوش
اگر طرفدار حلزون هستید، مطمئنا از «ببوش» (Babbouche) لذت خواهید برد که غذای خیابانی محبوب مراکشیها است. عطر و بوی وسوسهکننده حلزون مراکشی که در دیگهای بزرگ و فضای باز پخته میشود، در کوچه پس کوچه شهرها میپیچد و رهگذران را به خود جذب میکند. این غذای گرم و مقوی، بهخصوص در فصل زمستان طرفداران زیادی دارد.
منبع عکس: willflyforfood.net، عکاس: نامشخص
فروشندگان دورهگرد، حلزونها را در دیگهای بزرگ با آب داغ، نمک، ادویههای مخصوص و سبزیجات معطر میپزند. دستور پخت این غذا بین فروشندگان مختلف کمی متفاوت است؛ اما آنچه که ببوش را خوشمزه میکند، استفاده از بیش از ۱۵ نوع ادویه است. ریشه شیرین بیان، اسطوخودوس، برگ چای و آویشن نمونههایی از این ادویههای منحصربهفرد هستند.
پس از پخت ببوش، حلزونها را بههمراه آبگوشت در کاسههای کوچک سرو میکنند. مشتریان برای خارجکردن حلزون از صدفهای سفید و قهوهای رنگ، از خلال دندان کمک میگیرند.
منبع عکس: tilda.com، عکاس: نامشخص (غذای طاجین)
اگر به مراکش سفر کنید، کدام غذای محلی این کشور را امتحان خواهید کرد؟ غذای مراکشی دیگری میشناسید که در این مقاله به آن اشاره نشده است؟ حتما همراهان ارزشمند کجارو را در جریان دیدگاه خود قرار دهید.
منبع عکس: localadventurer.com، عکاس: نامشخص (غذای طاجین)
سوالات متداول
محبوبترین غذاهای خیابانی مراکش کدامند؟
برخی از محبوبترین غذاهای خیابانی مراکش شامل ماکودا، طاجین، کوسکوس، زعلوک، ماهی چرمولا، ببوش، ساردین شکمپر سرخشده، رفیسای مرغ و طحال شکمپر شتر میشود.
طرز تهیه ماکودا مراکشی چیست؟
با آرد، بکینگ پودر، روغن زیتون، سرکه، نمک و پاپریکا، خمیر غذا را درست میکنند. سپس، سیبزمینی پخته و پورهشده، پیاز سرخشده، گشنیز، سیر خردشده، آبلیمو، نمک و فلفل به آن میافزایند. مقداری از مواد بر میدارند، در خمیر میزنند و در روغن سرخ میکنند.