نان از دیرباز، بخش مهمی از رژیم غذایی ما انسانها را تشکیل داده است و در فرهنگ غذایی همه کشورهای جهان، بهگونهای حضور دارد. سبک پختن، استفاده و معنی «نان» در فرهنگهای بسیار متفاوت و متنوع است. ویلیام روبل (William Rubel)، مورخ نان، معتقد است که ارائه تعریف دقیقی از نان ضرورتی ندارد و حتی میتواند مخرب باشد. او که کتاب «نان: یک تاریخ جهانی» را نوشته است، توضیح میدهد:
تعریف نان، اساساً همان چیزی است که در هر فرهنگی آمده است و لزومی ندارد که با آرد خاصی تهیه شده باشد.
در مقابل، ویلیام روبل دوست دارد، روی نقش نان متمرکز شود که از دانههای خام غلاتی مثل گندم، چاودار یا ذرت به مواد غذایی بادوامی تبدیل میشود و میتوان از آن برای تغذیه مردم استفاده یا برای زمستان ذخیره کرد. حتی قبل از شکلگیری اولین جوامع کشاورزی در حدود ۱۰ هزار سال پیش از میلاد، گروههای شکارچی صحرای سیاه اردن که از راه شکار روزگار میگذراندند نیز با تجه (ریشه سطحی برخی گیاهان) و غلات بومی، نان تهیه میکردند.
جالب است بدانید که نانها، پرمصرفترین ماده غذایی بین مردم دنیا به شمار میروند. نیاکان ما حداقل از ۳۰ هزار سال قبل از نان استفاده میکردند، هرچند که تغییرات زیادی در آن به وجود آمده است و بهعنوان مثال از آرد تصفیهشده، مخمر یا بکینگ پودر برای تهیه نانهای امروزی استفاده میشود.
کشورهای دنیا نهتنها نان را بهشکلهای مختلفی تهیه کرده، بلکه در زمانهای مختلفی از روز نیز آن را مصرف میکنند؛ بهطوری که مثلا در فنلاند، نان چاودار بسیار سیاه که ۱۰۰ درصد از آرد چاودار آماده شده است را در وعده صبحانه، بهعنوان میانوعده یا در کنار غذا میل کرده یا در جامائیکا با فراوری گیاه کاساوا، نان بامی درست میکنند که معمولا همراه با ماهی برای صبحانه خورده میشود. برای اینکه اطلاعات بیشتری از انواع نانهای کشورهای مختلف به دست آورید، با ما همراه باشید.
بولانی، افغانستان
بولانی (bolani)، از غذاهای افغانستان، از خمیر تردی با حبابهای طلایی روی آن تشکیل میشود؛ هرچند گنج واقعی این نان موردعلاقه مردم افغانستان، در درون آن نهفته است. نانواهای افغانستان پس از آنکه خمیر ورآمده را بهصورت لایهای نازک باز میکنند، درون آن را با سیبزمینی، اسفناج یا عدس پر میکنند. سبزیجات و پیازچه تازه، طعم خوبی به این غذای خوشمزه و راحت میدهد که وقتی در روغن داغ سرخ میشود، رویهای ترد پیدا میکند.
لواش، ارمنستان
زمانی که یک مادرزن ارمنی با نان لواش بهسمت داماد جدید خود میرود و روی شانه عروس و داماد نان میگذارد، برای این است که آیندهای مملو از فراوانی و برکت داشته باشند.
نان لواش نقش بسیار مهمی در فرهنگ ارمنستان ایفا میکند و بهعنوان میراث فرهنگی ناملموس یونسکو شناخته میشود
برای تهیه نان لواش سنتی، عدهای از زنان دور هم جمع میشوند تا با کمک یکدیگر خمیر را چانه بگیرند و روی کوسنی که با یونجه یا پشم پر شده است، باز کنند و همین حرکت گروهی باعث رفاقت و دوستی بیشتر بین آنها میشود. فقط یک شخص ماهر میتواند تعداد زیادی خمیر نازک نان را به داخل تنور گلی مخروطیشکل بچسباند تا با گرمای زیاد آن بهسرعت پخته شود. این نان نقش بسیار مهمی در فرهنگ ارمنستان ایفا میکند و به همین دلیل بهعنوان میراث فرهنگی ناملموس یونسکو شناخته میشود.
نان دمپر، استرالیا
نان دمپر استرالیا (Damper bread) از ترکیب ساده آب، آرد و نمک تهیه میشود که میتوان آن را مستقیم روی خاکستر یا تابه چدنی درست کرد و حتی آن را به سیخ کشید و کبابی کرد. این روزها، دستورهای تهیه نان دمپر اغلب شامل مقداری مخمر شیمیایی، کره و شیر هستند که این نان دلچسب قدیمی را به یک نان امروزی شبیه به نان سودا ایرلندی تبدیل کردهاند.
لوچی، بنگلادش
نان لوچی (Luchi) از خمیر گندم تهیه میشود و آن را در روغن داغ سرخ میکنند تا سطحش طلایی و برشته شود. این نان بنگلادشی تکمیلکننده کاریهای خوش عطروبوی این کشور هستند. نان لوچی در همه جای بنگلادش از مغازههای کنار خیابان تا آشپزخانه خانهها وجود دارد و گزینهای محبوب برای صبحانه به حساب میآید که اغلب با کاری سیبزمینی سفید خورده میشود.
نان پنیری، برزیل
اینکه گیاه بومی کاساو در آمریکای جنوبی خورده میشود، از نبوغ آشپزی این مردم حکایت دارد، چراکه این ریشه نشاستهای بهحدی سیانور دارد که میتواند منجر به مرگ یک انسان شود؛ اما گروههای بومی این قاره با چرخه دقیق خیساندن، فشردن و خشکاندن این گیاه موفق شدند که این ریشه را به یک ستاره بینظیر در آشپزی تبدیل کنند. اکنون از گیاه کاساو بهعنوان ماده اصلی یکی از میانوعدههای خوشمزه برزیل استفاده میکنند، یک رول پنیری (pão de queijo) که رویهای ترد دارد و داخلش نرم و کمی ترش است.
بیگل مونترآلی، کانادا
نانوایی فیرماونت بیگل در مونترآل، اولین مغازه پخت نان بیگل (bagel) در این شهر کانادایی است که در سال ۱۹۱۹ تحتعنوان نانوانی بیگل مونترآل فعالیت خود را آغاز کرد و تاکنون مشغول به کار بوده است. در داخل این نانوایی از پاروی چوبی دراز و باریکی برای قراردادن ردیفهایی از نانهای بیگل در تنوری که با چوب میسوزد، استفاده میکنند تا این نانها به رنگ طلایی تیره درآیند.
با اینکه نیویورکیها فکر میکنند که نان بیگل در انحصار آنها است، اما نوع مونترآلی بیگل نیز خوشمزه و لذیذ است. در مونترآل، خمیر بیگل را با تخممرغ و عسل مخلوط میکنند و سپس این حلقههای دستساز را قبل از پخت، در آب و عسل میجوشانند؛ به این ترتیب، خمیر نان متراکم، کمی سفت و شیرین میشود. امکان خرید ۲۴ ساعته آن بهصورت داغ از نانوایی فیرماونت بیگل وجود دارد.
ماراکتا، شیلی
تعداد زیادی از مهاجران اروپایی در قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ راهی شیلی شدند و سنت نان گندم خود را نیز وارد این کشور کردند. به این ترتیب میتوان گفت که میانوعده موردعلاقه مردم شیلی از تلاقی فرهنگی در آن دوران نشئت میگیرد. ماراکتا (marraqueta) به چهار بخش تقسیم شده که داخلش نرم و پفی است، اما بخش اصلی این رولهای خوشمزه به رویه آن مربوط میشود. نانواها برای پخت ماراکتا، یک ظرف آب را درون تنور قرار میدهند تا رویه نان ترد شود، دقیقا همان بخشی که مردم شیلی علاقه زیادی به آن دارند. این نان بخش مغذی و پربرکت زندگی روزانه مردم را تشکیل میدهد، تاحدی که وقتی یکی از اهالی شیلی بخواهد کودک ثروتمندی را توصیف کند، میگوید:
او با یک ماراکتا در دستانش متولد شده است.
سنگک، ایران
سنگک، نان مسطح موردعلاقه ایرانیها است که برای پخت آن دو نانوای ماهر، خمیر پهنشده را مستقیماً روی سطحی پوشیده از سنگریزههای داغ قرار میدهند. این سطح بسیار داغ، خمیر گندم را به رنگ طلایی درمیآورد و آن را لذیذ میکند. اگر خوششانس باشید و نان سنگک تازه از تنور درآمده را بخورید، میبینید که رویهای ترد و مغزی نرم دارد. این نان را میتوانید بهتنهایی میل کرده یا با صبحانهای به سبک ایرانیها با نان سنگک، پنیر شور و مقداری سبزی تازه نوش جان کنید.
نان شائوبینگ، چین
نان شائوبینگ (Shaobing) رویهای ترد با دانههای کنجد دارد که اگر آن را از وسط نصف کنید، لایههای لطیف درون آن را خواهید دید که از آرد گندم تهیه شدهاند. نانواهای متخصص پخت این نان، خمیر را با چرخاندن و ضربهزدن بهحدی نازک میکنند که محصول نهایی، ۱۸ لایه یا بیشتر دارد. این نان به شمال چین تعلق دارد و میتوان آن با مواد میانی شیرین یا خوشطعم نظیر خمیر کنجد سیاه، گوشت دودی یا حتی فلفل سیچوان پر کرد.
پان کوبانو، کوبا
چربی گوشت آبشده، عطر دلانگیزی به نانهای پان کوبانو (pan Cubano) میدهد، این نانهای پفکی، رویهای ترد و میانهای نرم دارند.
چربی گوشت آبشده، عطر دلانگیزی به نانهای پان کوبانو میدهد
اگر به یکی از نانوانیهای کوبا سر بزنید، احتمالاً نانهای برشته و درازی را با شکافی در وسطشان مشاهده خواهید کرد. برخی نانواها، یک برگ نخل در خمیر نان فرو میکنند و بعد آن را میپزند و با این کار یک شکاف مشخص در طول نان به وجود میآورند. نان پان کوبانو از هاوانا تا میامی طرفداران زیادی دارد، هرچند این نان فقط در ساندویچهای کوبایی استفاده میشود و گفته شده در طول قرن ۱۹ توسط ساکنان کوبایی اهل فلوریدا اختراع شده است.
لیبا، مصر
قبایل بادیهنشین که در صحراهای وسیع مصر کوچ میکنند، کیسههایی از آرد گندم را بههمراه دارند تا نان روزانه خود را روی آتش درست کنند. با اینکه برخی از این نانها روی صفحات فلزی داغ پخته میشود، اما نان لیبا (libba) مستقیماً روی خاکستر زغال نیمسوز تهیه میشود و حرارت بالای زغال، رویه آن را ترد و قهوهای رنگ میکند، در حالی که میانهای نرم و بخارپزشده دارد.
پوپوسا، السالوادور
اگر در خیابانهای سان سالوادور، پایتخت السالوادور، قدم بزنید، مطمئناً متوجه عطروبوی ذرت بوداده نان پوپوسا (Pupusa) خواهید شد. این نان ذرت نهتنها یک میانوعده دوستداشتنی است، بلکه یک نماد ملی نیز به حساب میآید. نانواها برای تهیه پوپوسا، یک سری مواد میانی مثل پنیر، گوشت یا لوبیای تند را در وسط خمیر لطیفی قرار میدهند و سپس این خمیر را روی یک صفحه فلزی داغ میپزند. خوردن این نان با سالاد کلم کورتیدو، یک وعده غذای لذتبخش محسوب میشود.
در محوطه باستانشناسی «خویا د سرن» در السالوادور که در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده و یکی از شهرهای مایا است که بهدلیل فوران آتشفشان دفن شده بود، باستانشناسان یک سری وسایل آشپزی مشابه وسایل تهیه نان پوپوسا پیدا کردهاند که قدمتشان به حدود ۶۰۰ سال پس از میلاد برمیگردد.
اینجرا، اتیوپی
اینجرا (injera)، نوعی نان با ظاهر اسفنجی است که بیشتر در کشورهای اتیوپی و اریتره و سومالی مصرف میشود و گزینهای عالی برای کنار سسها و خورشهای چرب کشور اتیوپی به حساب میآید.
اینجرا، نوعی نان با ظاهر اسفنجی است که بیشتر در کشورهای اتیوپی و اریتره و سومالی مصرف میشود
این نان یکی از عناصر میز غذا است و همچنین از آن بهجای قاشق و چنگال نیز استفاده میکنند، یک تکه از نان نرم و مرطوب اینجرا را جدا کرده و میپیچیدند، سپس تکهای غذا با آن برداشته و میل میکنند.
طرز تهیه نان اینجرا متفاوت است و طعم شوری دارد که علت آن به فرایند تخمیر مربوط میشود. در این فرایند، خمیر تازه را با مقداری از خمیر کهنه مخلوط میکنند و اجازه میدهند تا چند روز بماند و خوشطعمتر شود.
باگت، فرانسه
با اینکه فرانسویها غذاخوردن هنگام پیادهروی را نمیپسندند، اما یک استثنا دارند و آن هم، انتهای ترد نان باگت باریک فرانسوی است. آنها این بخش انتهایی نان باگت را جدا کرده و هنگام قدمزدن در خیابان میخورند، شاید این استثنا به این علت باشد که باگت افتخار مردم فرانسه و نمادی از فرهنگ فرانسوی محسوب میشود. هرچند مانند برخی از بزرگترین سنتها، باگت یک اختراع نسبتا جدید است. طبق گفته جیم شوالیه (Jim Chevallier)، مورخ پاریسی غذا، نانهای باریک مشابه نان مدرن باگت در قرن ۱۹ مورد توجه قرار گرفتند و اولین اشاره رسمی به این نانها، در یک فهرست قیمت در سال ۱۹۲۰ بوده است. امانوئل مکرون، رئیسجمهوری فرانسه نیز معتقد است که باگت لیاقت ثبت در یونسکو را دارد.
خاچاپوری، گرجستان
خاچاپوری (khachapuri) با پنیر تازه ایمرولی و سولگونی رویهاش، احتمالاً محبوبترین میانوعده مردم گرجستان به شمار میرود. این نان خوشطعم شکلها و ترکیبات متنوعی دارد. یکی از معروفترین انواع خاچاپوری از خمیری نرم و تخمیرشده تهیه شده که بهشکل گهوارهای قایقی شکل داده و سپس با مواد میانی تخممرغ و پنیر پخته میشود. شکل کشیده این نوع خاچاپوری باعث شده است که بافتهای متفاوتی داشته باشد، از بخش میانی نرم تا گوشههای قهوهای ترد. برای خوردن این نان باید گوشههای ترد آن را جدا کرد و در مواد میانی زد و خورد.
اهمیت خاچاپوری در آشپزی گرجستان بهاندازهای است که از شاخص خاچاپوری بهعنوان معیاری برای رفاه اقتصادی کشور استفاده میشود. در سال ۲۰۱۹ نیز سازمان ملی حفاظت از میراث فرهنگی گرجستان، خاچاپوری سنتی را بهعنوان میراث فرهنگی ناملموس این کشور نامگذاری کرد.
نان جو سیاه سبوسدار، آلمان
آرد چاودار خالص باعث سنگینی و رنگ تیره نان جو سیاه سبوسدار شده است که یک نان نمادین در شمال آلمان به حساب میآید. سنتیترین نوع این نان برای ۲۴ ساعت در تنور گرم و بخار آب پخته میشود. با این روش غیرمعمول، قند موجود در آرد چاودار آزاد شده و شیرینی طبیعی دلچسبی به نان میدهد. نان جو سیاه سبوسدار برای صدها سال است که جایگاه خاصی در منطقه وستفالن آلمان دارد و حتی یک نانوایی خانوادگی در شهر زوئست فعال است که از سال ۱۵۷۰، از همین دستور تهیه برای پخت نانهای دلچسب و خوشمزه استفاده میکند.
پای بائو، هنگ کنگ
نانواهای هنگ کنگ سعی میکنند که در پخت نرمترین و پوکترین نان و تبدیل آرد گندم به شیرینیهای نرم، از یکدیگر پیشی بگیرند. پای بائو (Pai bao) بهخاطر تکنیک معروف به تانگژونگ شاید یک سروگردن از بقیه نانها بهتر باشد. نانواها هنگام مخلوطکردن خمیر گندم، مقداری آرد پختهشده و آب را به مواد اضافه میکنند؛ همین تغییرات کوچک تأثیرات زیادی روی بهبود کیفیت نان میگذارد. در نهایت نان نرمی به دست میآید که برای چندین روز رطوبت خود را حفظ میکند و با طعم شیری که دارد، میتواند یک میانوعده خوشمزه باشد.
نان چاودار سیاه، ایسلند
حرارت زمین در ایسلند باعث جوشش چشمههای آبگرم و دهانههای بخار شده و درعینِ حال تنوری طبیعی برای پخت آرام نان چاودار ایسلندی فراهم کرده است. نان چاودار سیاه ایسلندی (Dark Rye Bread) از آرد چاودار تیره تهیه میشود و خمیر آن را در یک تابه فلزی قرار میدهند و سپس در زمین گرم نزدیک به چشمههای آبگرم دفن میکنند. در این روش سنتی، پخت این نان ۲۴ ساعت کامل طول میکشد. روش مذکور یکجور استفاده طبیعی از یک منبع طبیعی جوشان است و در شهر چشمههای آبگرم، Laugarvatn، بازدیدکنندگان میتوانند این نان را بهصورت تازه طبخشده از زیر زمین میل کنند.
پاراتا، هند
نان مسطح پاراتا (Paratha) بهطور کامل از آرد گندم تهیه و شامل مدلهای ساده و مغزدار میشود. نانواهای هند با تاکردن و پیچیدن خمیر روی یک لایه چربی نازک باعث ایجاد چندین لایه خمیر میشوند که طعم و عطر فوقالعادهای دارد و از تکنیک مشابه کروسان یا شیرینیهای پفی برای تهیه آن استفاده میکنند.
نان مغزدار پاراتا برای صدها سال در هند پخته میشود و حتی در یک متن سانسکریت قرن دوازدهمی نیز به آن اشاره شده است که شامل برخی از قدیمیترین توصیفهای مکتوب از این غذا میشود.
نان روتی گامبانگ، اندونزی
شکر و دارچین، شیرینی دلپذیری به روتی گامبانگ (roti gambang) میدهد، نانی از آرد گندم که از نانهای قدیمی محبوب در نانواییهای جارکارتا اندونزی به حساب میآید. جالب است بدانید، گامبانگ، به یک آلت موسیقی اندونزیایی نیز گفته میشود که از نام همین نان وام گرفته شده و شبیه به قرصهای نان قهوهای رنگ و باریک است. نانواها برای تهیه این نان از دستورهای دوران استعمار استفاده میکنند و از کوکیهای ادویهدار تا بیسگویتهای پنیری با رویه گودا یا ایدام را میپزند و در واقع پختوپز اندونزیایی، موادغذایی و تکنیکهای هلندی را با ذائقه مردم محلی تطبیق داده است.
چنانچه قصد سفر به اندونزی را دارید و بهدنبال ارزانترین تورهای اندونزی میشد، همواره میتوانید از طریق کجارو اقدام کرده و تور موردنظرتان را از فروشندههای معتبر خریداری کنید.
نان سودا، ایرلند
تخمیر شیمیایی از طریق یک ترکیب انفجاری اسیدی باعث اضافهشدن هوا به خمیر و پف کردن آن میشود. با اینکه آمریکاییهای بومی از پتاس تصفیهشده برای تخمیر نان استفاده میکردند که از نمونههای اولیه مخمر شیمیایی بود، اما همین روش در سالهای قحطی سیبزمینی در ایرلند مورد استقبال قرار گرفت. با نابودی محصول سیبزمینی، ایرلندیهای فقیر شروع به تهیه نان با استفاده از آرد گندم، شیر ترش و جوش شیرین کردند. اکنون این نانهای فشرده به یک نوستالژی تبدیل شدهاند که با کره شور ایرلندی، ترکیب کاملی میشوند.
چاباتا، ایتالیا
با توجه به غلات باستانی و قرنها سنت باشکوه در دنیا به نظر میرسد که پخت نان از گذشتههای دور شروع شده است. هرچند نان بهطور مداوم در حال تحول بوده است و بهترین مثال آن را میتوان چاباتا (Ciabatta)، نان نمادین ایتالیایی دانست که در دهه ۱۹۸۰ ابداع شد. نانوای ایتالیایی، آرنالدو کاوالاری (Arnaldo Cavallari) در سال ۱۹۸۲ در اعتراض به نانهای مدل باگت که بهتدریج نانواییها را پر میکردند، یک نان ارزان سفت تولید کرد. این اقدام نقطه عطفی در برگرداندن نانهای سنتی بود که در واکنشهای اعتراضی دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ نسبت به افزایش سیستم غذایی صنعتی، ریشه داشت.
نان بامی، جامائیکا
کیکهای کاساوا که در تابه سرخ میشوند، از غذاهای راحت و خوشمزه جامائیکا به شمار میروند و مکمل خوبی برای غذاهای دریایی فوقالعاده تازه این جزیره هستند. پخت سنتی نانهای گرد بامی (bammy) با فراوری کاساوا رندهشده شروع میشود تا سیانور طبیعی آن از بین برود؛ در ادامه خمیر الکشده کاساوا در حلقههای فلزی فشرده میشود. این دستور پخت نان با استفاده از ریشههای باستانی است و از مدتها قبل از ورود اروپاییها، کاساوا در آمریکایی جنوبی و کارائیب یک ماده غذایی مهم بوده محسوب میشد و گفته میشود که مردم بومی آراواک نیز از این ریشه برای تهیه نان مسطح استفاده میکردند.
کارهپان، ژاپن
خمیر گندم تخمیرشده، پوشش خوبی برای کاری ژاپنی ایجاد میکند و یک غذای دورهمی سر میز غذا را به اسنکی تبدیل کرده است که میتوان آن را با دست نوش جان کرد. کارهپان (Kare pan) یا نان کاری، پیش از سرخشدن در روغن غوطهور، در آرد سوخاری غلطانده میشود و با این روش، رویهای ترد و مغزی نرم پیدا میکند. این نان بهحدی محبوب مردم ژاپن است که اسم این نان را روی یکی از ابرقهرمانهای کودکان گذاشتهاند؛ کارهپانمن (Karepanman)، ابرقهرمانی است که با شلیک توپهای کارهپان داغ با افراد شرور مبارزه میکند.
نان تابون، اردن
اگر عطروبوی نان تازه را در عمان، پایتخت اردن، دنبال کنید، به نانواییهایی در کنار خیابان میرسید که نانهای مسطح تابون (Taboon bread) را داغداغ روی هم چیدهاند و از آنها بخار بیرون میآید. نانواهای اردنی برای تهیه این نان، چونههای گرد خمیر آرد گندم را روی یک صفحه محدب پهن میکنند و بعد آن را به دیواره تنور گلی مخروطیشکل میچسبانند. نانی که با این روش درست میشود، یک نان گرد خوشطعم با بوی گندم و دود است که در اثر حرارت ترک خورده است. خوردن نان تابون با غذایی مثل مطبل که از مخلوط بادمجان کبابی لهشده با ارده و ماست تهیه میشود، واقعا میچسبد.
روتی کانای، مالزی
با اینکه نان مسطح روتی کانای (Roti canai) احتمالاً از طریق مهاجران هندی وارد مالزی شده است؛ اما نانواهای این کشور، نان چندلایه مخصوص به خودشان را درست میکنند. زمانی که نان روتی کانای روی صفحهای داغ پخته میشود، پف کرده و به چندین لایه درمیآید که عطروبوی کره از آن به مشام میرسد. هنگام سرو خورشهای کاری یا دیپهای مالزیایی حتما باید این نان را در کنارش امتحان کرد، علاوه بر این، وقتی نان روتی کانای با مواد مختلفی از موز رسیده شیرین تا نیمرو پر میشود، یک غذای کامل به حساب میآید.
هوبز تال مالتی، مالت
نان خمیر ترش مالت، رویهای تیرهرنگ و مغزی نرم و پفی دارد که اگر آن را در روغن زیتون اعلی این جزیره بزنید یا تکهای گوجه روی آن قرار دهید، بسیار لذیذ و خوشمزه میشود.
پخت مدلهای کلاسیک نان هوبز تال مالتی (Hobz tal-Malti) بیش از یک روز طول میکشید و بهطور سنتی در تنورهای زغالی مشترک پخته میشد که بهعنوان مکانهای اجتماعات مورد استفاده بود. حتی اکنون تعداد کمی از نانواهای مالت، نان مخصوص خود را میپزند، هوبز تال مالتی یک نماد قدرتمند برای مردم این جزیرهی مدیترانهای به حساب میآید. مردم مالت وقتی که بخواهند ذات واقعی یک نفر را تشخیص دهند، ممکن است بپرسند که او چه نانی میخورد؟
ترتیا، مکزیک
خمیر ذرتی که بهصورت گرد و نازک باز شده است، در تابهای سنتی به نام کومال به رنگ قهوهای درمیآید، این ظرف سنتی حداقل از ۷۰۰ سال پس از میلاد در مکزیک مورد استفاده بوده است. چه زمانی که ترتیا (tortilla) را بهشکل تاکو تا کرده یا به همان شکل مصرف میکنند؛ در هر صورت این نان مکزیکی یکی از خوراکیهای موردعلاقه مردم جهان به شمار میرود. طرز تهیه این نان ذرت بسیار ساده است و مواد اولیه مختصری دارد و به همین دلیل یک موفقیت در نبوغ آشپزی محسوب میشود. قبل از آسیاب ذرت، آن را با یک ماده قلیایی نظیر آهک مخلوط میکنند، فرایندی که باعث مغذیتر شدن و هضم آسانتر ذرت میشود.
خوبز کرسا، مراکش
در شهر مراکش اگر بوی خوش نان تازه را دنبال کنید، احتمالاً یکی از تنورهای همگانی محله به نام «فِران» را خواهید دید. مردم محله، خمیرهای گندمی که بهصورت گرد آماده کردهاند را برای پخت به محل این تنورها میآورند که یکی از راحتترین نانهای کشور مراکش به شمار میرود. نانهای گرد خوبز کرسا (Khobz kesra) با رویه تردی که دارند، جایگاه ویژهای را روی میز غذای مردم مراکش به خود اختصاص دادهاند، بهخصوص که بافت پفی آن برای خوردن سس خوش عطر طاجین، ایدئال است.
نان سرخشده، ملت ناواهو
نانهای سرخشده گرد و ترد و طلایی را میتوان در خانه بسیاری از اهالی ملت ناواهو (قلمرویی شبه-خودمختار تحت کنترل سرخپوستان آمریکایی) پیدا کرد که یادآورد تاریخ غمانگیز آنها نیز است.
نانهای سرخشده به نمادی از پشتکار و سنت مردم تبدیل شدهاند
زمانی که این مردم در سال ۱۸۴۶ توسط دولت آمریکا مجبور به ترک زمینهایشان در آریزونا شدند، آنها به منطقه نیو مکزیکو رفتند، جایی که پرورش محصولات زراعی مثل لوبیا و سبزیجات دشوار بود و برای ادامه زندگی چارهای نداشتند جز اینکه از فروشگاههای دولتی، آرد سفید، چربی حیوانی و شکر تهیه کرده و نان سرخشده تولید کنند. اکنون این نان به نمادی از پشتکار و سنت مردم تبدیل شده و یکی از خوراکیهای دوستداشتنی در مجالس و دورهمیهای خانوادگی است.
نان پلنگی، هلند
نان پلنگی (Tijgerbrood) هلند بهواسطه حالت ترد و شکنندهاش، بسیار باب طبع علاقهمندان این نوع نانها است. نانواهای هلندی، چانههای نان را با مخلوط نرم آرد برنج، روغن کنجد، آب و مخمر پهن میکنند. این خمیر در اثر حرارت، رویهای ترد و پلنگی پیدا میکند که در انواع ساندویچها بسیار لذیذ و دوستداشتنی میشود. علاوه بر این، در سان فرانسیسکو که بهاندازه یک اقیانوس با آمستردام فاصله دارد، از این نان برای نان ساندویچ استفاده میشود.
نان ریونا، نیوزیلند
زمانی که مهاجران اروپایی، سیبزمینی و گندم را به نیوزیلند آوردند، بومیان مائوری از این مواد اولیه وارداتی برای پخت نان نوآورانه خود استفاده کردند. برای تهیه خمیر نان ریونا (Rewena bread)، ابتدا سیبزمینیها را پخته و بعد آن را با یک خمیر ترش، تخمیر میکنند که باعث میشود محصول نهایی طعمی ترش و شیرین داشته باشد. این نان محبوبیت زیادی بین مردم نیوزیلند دارد، بهخصوص وقتی که یک لایه کره و مربا روی آن مالیده شده یا با یک وعده غذای دلچسب مردم مائوری مثل ماهی خام سرو میشود.
نان لفسه، نروژ
اگر فکر میکنید که نانهای مسطح جایی در کشورهای شمال اروپا ندارند، پس نان لفسه (lefse) نروژ را نچشیدهاید. نان سیبزمینی نروژی، از خوراکیهای پرطرفدار در تعطیلات است، زمانی که تعداد زیادی از افراد، خمیر نرم این نان را با وردنه باز میکنند و بعد روی صفحهای داغ میپزند. برای چشیدن طعم دلچسب این نان باید رول لفسه گرم با محتویات کره، شکر و دارچین را امتحان کنید. با اینکه سیبزمینی در قرن ۱۸ به رژیم غذایی نروژیها اضافه شد؛ اما نان مسطح کشورهای اسکاندیناوی حداقل قدمتی برابر با عصر وایکینگها (دورهای در تاریخ اروپا که از سدههای ۸ تا ۱۱ میلادی ادامه داشت) دارد.
نان پودپلومیک Podplomyk، لهستان
نان داغ پودپلومیک (Podplomyk) با پنیر سفید و میوه، یادآور طعم و مزه غذاهای خانگی قدیمی لهستان است. این نان گرد و مسطح که مخمر هم ندارد، در اثر پخت، حبابهای قهوهای رنگی روی سطحش پیدا میکند. با اینکه مواد اولیه این نان لهستانی محدود به آرد گندم، نمک و آب میشود؛ اما این خوراکی خوشمزه بهراحتی وارد فهرست طولانی نانهای مسطح شده است. از آنجا که خمیر نان Podplomyk با وردنه، بسیار نازک باز میشود، بهطور سنتی قبل از تهیه سایر نانها در فر قرار میگیرد. در دوران قرونوسطا، نانهای قابلحمل بهعنوان نشانهای از دوستی، با همسایهها و اعضای خانواده تقسیم میشد.
نان Broa de milho، پرتغال
در سنتیترین روش تهیه نان Broa de milho، ذرت و گندم سیاه با آسیاب سنگی له شده و سپس الک و در تغاری چوبی ورز داده میشود. زمانی که این نان ساده روستایی در تنورهای سنگی قرار میگیرد که با زغال چوب داغ شده است، ترکهای زیادی روی نان شکل میگیرد. روی تنور را نیز با خمیر نان میپوشانند که مثل تایمر فر عمل میکند و وقتی نان حاضر است که نوار خمیر دور تنور به رنگ قهوهای درآمده باشد. اروپاییها تا پیش از ورودشان به آمریکا، ذرت را نچشیده بودند؛ اما در مناطق شمالی پرتغال که وضعیت خاک برای کشت گندم مناسب نیست، مورد استقبال قرار گرفت.
کاراوای، روسیه
در تعطیلات روسیه، مردم با پخت نان یک اثری هنر خلق میکنند؛ زمانی که نانهای طلاییرنگ کاراوای (Karavai) با طرح گل و حیوان و خطوط منحنی تزیین میشود.
امروزه این نان را برای تضمین سلامتی و خوشبختی تازه عروس و دامادها میپزند
این نان نقش بسیار مهمی در عروسیها دارد و فرایند پخت آن با آداب و جزئیات بیشتری انجام میشود؛ بهطور سنتی، یک زن متأهل خوشبخت خمیر را مخلوط میکند و سپس یک مرد متأهل، نانهای گرد را در تنور قرار میدهد. حتی شکل گرد این نان، یک نماد باستانی به حساب میآید و گفته میشود که قدمت آن به زمان پرستش خورشید برمیگردد. امروزه این نان را برای تضمین سلامتی و خوشبختی تازه عروس و دامادها میپزند.
نان پانه کاراسائو، ساردینیا
جزیره کوهستانی ساردینیا که زمانی بخشی از پادشاهی پیمونت-ساردنی بود، از نظر رژیم غذایی با سرزمین اصلی ایتالیا تفاوت دارد. نمادینترین غذای این خطه از دنیا، پانه کاراسائو (pane carasau) محسوب میشود که یک نان مسطح نازک است و با اینکه بهعنوان نانی کلاسیک به شمار میرفت؛ اما مردم ساردینیا تغییراتی در آن ایجاد کردند که آن را به نانی ایدئال در طول مسافرت تبدیل کرده است. پس از آنکه این نان مسطح در تنور پف میکند، آن را بهصورت افقی به دو تکه نازکتر بریده و مجددا در تنور میگذارند که همین روش نان را بهحدی خشک میکند که برای ماهها ماندگاری دارد.
پروجا، صربستان
مربعهای گرم پروجا (proja) یا همان نان ذرت، در کنار غذای محبوب مردم صربستان یعنی خورشهای گوشتی استفاده میشود. این نان ساده اغلب برای وعدههای غذایی خانواده بهصورت تازه پخته و داغ داغ سرو میشود. ذرت آسیابشده در این نان، کمی شیرینی به آن میدهد که خوردن آن با خوراکیهای نمکی مثل پنیر شور کاجماک، طعمی لذیذ پیدا میکند.
نان تخممرغی، کره جنوبی
نان تخممرغی (egg bread)، از آرد گندم تهیه میشود که روی هرکدام، یک تخممرغ کامل پختهشده قرار دارد. این خوراکی طرفداران زیادی در خیابانهای سئول دارد و بهصورت داغ برای صبحانه یا هروقت دیگری از روز خورده میشود. اگر به این نان، ژامبون، پنیر و جعفری خردهشده اضافه شود، مزه شور و شیرین دلچسبی به نان میدهد و آن را به میانوعدهای گرم و خوشمزه برای مردم کره جنوبی تبدیل میکند که در روزهای بلند زمستان، آنها را سیر نگه میدارد.
آپام، سریلانکا
یک تکه خمیر نازک تهیهشده از آرد برنج و شیر نارگیل را در تابهای بهشکل کاسه میریزند و آپام (appam)، یکی از رایجترین خوراکیهای سریلانکا درست میشود.
این پنکیکهای نازک که اغلب به آن هاپرز (hoppers) نیز میگویند، بهتر است که بهصورت داغ و در حوالی دکههای غذای خیابانی در کلمبو میل شود. بهترین غذایی که میتوان با آپام خورد، سامبال نارگیل و کاری مرغ است یا حتی میتوان آن را با تخممرغ سفارش داد. برای آپام تخممرغ، یک تخممرغ کامل در وسط آپام شکسته شده و سپس روی آن سس تند خوش عطروبویی ریخته میشود. این نان همچنین در جنوب هند نیز رواج زیادی دارد.
کیسرا، سودان و سودان جنوبی
تخمیر شبانه باعث میشود که نان مسطح کیسرا (kisra)، طعم لذیذی پیدا کند. تهیه این نانِ شبیه به کرپ نیاز به صبر و تمرین دارد، هرچند پخت آن روی تابه فلزی مسطح، یک هنر کامل به شمار میرود و در نهایت یک خوراکی کلاسیک سودانی به دست میآید. کیسرا، درست مثل نان اینجرا در اتیوپی، نهتنها یک خوراکی کنار غذا محسوب میشود، بلکه نقش قاشق و چنگال را نیز دارد که مردم از این نان اسفنجی برای برداشتن لقمهای از خورشهای خوشمزه استفاده میکنند.
نان Balep korkun، تبت
جو به دلیل مقاومتش در برابر سرما، برای هزاران سال در فلات تبت کشت میشود و از دیرباز یک ماده مصرفی مهم در رژیم غذایی مردم این خطه از دنیا بوده است. با اینکه نان Balep korkun اغلب از گندم تهیه میشود؛ اما مدل سنتی این نان مسطح را با آرد جو بوداده با طعم آجیل آماده میکنند. این آرد خوشعطر بهحدی برای هویت تبتی اهمیت دارد که به هشتگ تبدیل شده است و در آهنگهای رپ استفاده میشود. دالایی لاما (رهبر دینی بوداییان تبت) نیز این نان را برای صبحانه میل میکند.
نان سیمیت، ترکیه
خمیر نان سیمیت (simit) در دانههای کنجد غلطانده شده و بعد بهشکل دایرههای مارپیچ درآورده میشود. چندین دهه قبل، فروشندههای خیابانهای استانبول، سینیهای مملو از نان را با خود حمل میکردند، هرچند که اکنون بهندرت این فروشندههای نان فعالیت میکنند. در عوض مردم این نان را بهصورت روزانه از غرفههای کنار خیابان خریداری میکنند؛ جایی که حلقههای تیرهرنگ نان روی هم انباشته شدهاند. رویهای که قبل از پخت روی نان مالیده میشود، شیرینی ملایمی به آن میدهد؛ در واقع خمیر نان در شهد یا ملاس غلطانده میشود و همین رویه در اثر حرارت به کارامل تبدیل میشود.
کرامپت، بریتانیا
خمیر تهیهشده از آرد گندم و مخمر پس از پخت به کیکی اسفنجی با حبابهایی در روی آن تبدیل میشود و انگلیسیها عاشق این هستند که آن را با مربا و کره یا خامه میل کنند. این کیکهای کرامپت (Crumpet) از خمیری شل تشکیل شده که روی تابه چربشده و داغ ریخته میشود و هر طرف آن تا حدی میپزد که طلایی شود. درست مثل نان خشک تخممرغدار و نان سوخاری اروپای شرقی، کرامپت نیز در اکثر موارد بهعنوان نان دوپخته میل میشود، بهنحوی که قبل از سرو، این نانهای گرد را از وسط به دو نیم برش زده و تست میکنند.
بیسکویت، آمریکا
بیسکویتی که آغشته به کره یا سس گریوی شده، یکی از خوشمزهترین طعمها برای مردم آمریکا به حساب میآید. تهیه این بیسکویتهای نرم و پفکرده نیز بسیار ساده است و فقط به سرعت عمل و مخلوطکردن ملایم نیاز دارد. در گذشته بیسکویت (Biscuit)، خوراکی مخصوص شام یکشنبه محسوب میشد، هرچند امروزه تقریبا در همهجا به فروش میرسد. بخشی از راز خوشمزگی این بیسکویت به آرد آن مربوط است که از آرد با پروتئین پایین تهیه میشود.
نان، ازبکستان
نان مسطح گرد وقتی با هنرمندی تمام، حالت داده میشود و روی آن مهر میخورد و در تنورهای سنتی ازبکستان قرار میگیرد، به یک خوراکی خوشمزه تبدیل میشود. نان (Non) را در مناطق مختلف ازبکستان، بهشکلهای متفاوت تهیه میکنند، از جمله نان سفت تاشکند یا نانهای سمرقند که مملو از سیاهدانه هستند. بهمحض اینکه نان از تنور درآورده میشود، تعداد زیادی دوچرخهسوار، این نانهای داغ را به بازارها یا کافهها میبرند.
آرهپا، ونزوئلا
آرهپا (Arepa)، خمیرهای گرد تهیهشده از ذرت است که روی صفحههای داغ پخته شده و به نانهای مسطح طلاییرنگی تبدیل میشوند که رویهای تستشده و مغزی نرم و بخارپز دارند. نان آرهپا از مدتها قبل از ورود اروپاییها به آمریکای جنوبی، در ونزوئلا و مناطق اطراف آن تهیه میشد و در مدلهای مختلف پخته میشود. هنگام صبحانه آن را از وسط نصف کرده و کره میمالند. اگر هم آن را با مواد میانی خوشمزه، سسهای خامهای و سالسای تند پر کنند، به یک غذای دلچسب تبدیل میشود.
مالاواخ، یمن
شجرهنامه نانهای مسطح در سراسر خاورمیانه و فراتر از آن امتداد یافته است، هرچند که نان جامعه یهودیان یمن، غنیتر از اکثر نانها است. نانواها برای تهیه نان مالاواخ (Malawach)، آن را با وردنه به لایههای نازک درمیآورند و سپس روی کره مذاب تا میکنند؛ به این ترتیب که آن را جمع کرده و مجددا پهن میکنند تا کره به همه لایهها برسد. زمانی که خمیر سرخشده را از تنور بیرون میآورند، روی آن سیاهدانه یا کنجد میپاشند.
تاکنون نان کدام کشورهای دنیا را چشیدهاید؟ آیا هیچکدام از نانهای این مقاله برای شما آشنا هستند؟ به نظر شما فرهنگهای مختلف چگونه بر شکلگیری انواع نان تاثیر میگذارند؟لطفا نظر و تجریبههای خود را با ما و دیگر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.