هلند یکی از پیشرفته‌ترین و ثروتمندترین کشورهای جهان است که علاوه بر جاذبه‌های گردشگری بی‌نظیر، دارای دانشگاه‌های معتبری است که در اغلب آن‌ها تدریس به زبان انگلیسی انجام می‌شود.
چگونگی نظام آموزشی و مدت هر مقطع تحصیلی
تحصيلات پيش دانشگاهی
در كشور هلند كليه دروس و نظام آموزشی زير نظر وزارت آموزش، فرهنگ و علوم اين كشور است. كودكان از چهار يا پنج سالگی تحصيلات ابتدايی (Basisonderwijs) را شروع می‌كنند و تا ۱۲ سالگی ادامه می‌دهند. در اين دوره دانش‌آموزان آموزش‌های دوره مهد كودک، خواندن و نوشتن زبان هلندی، رياضيات، علوم طبيعی و علوم اجتماعی را فرا می‌گيرند.
دوره دبيرستان چهار يا پنج سال يا ۶ سال است كه از ۱۲ سالگی آغاز می‌شود؛ آموزشی که در كشور هلند تا ۱۶ سالگی اجباری است. دانش‌آموزان در دبيرستان‌ها به دوره‌های عمومی يا حرفه‌ای هدايت می‌شوند كه شامل دوره­های ذیل می­شود:
۱. دوره ديپلم مقدماتی دانشگاهی (VWO)، با شش سال تحصيل كه بالاترين سطح تحصيلات متوسطه در هلند است.
۲. دوره آموزشی متوسطه عمومی پيشرفته (HAVO)، با پنج سال تحصيل.
۳. آموزش متوسطه عمومی و مقدماتی (MAVO)، با چهار سال تحصيل.
۴. دوره‌های آموزش حرفه‌ای (Voorbereidend Beroepsonderwijs (VBO آموزش پايه در یک رشته به خصوص به مدت چهار سال كه دانش‌آموزان را برای ورود به بازار كار بلافاصله يا برای ورود به آموزش حرفه‌ای پيشرفته (Middelbaar Beroepsonderwijs (MBO آماده می‌سازد.
تحصيلات دانشگاهی
شرط ورود به دانشگاه‌ها داشتن ديپلم مقدماتی دانشگاه (VWO) و شرط ورود به مدارس عالی حرفه‌ای (HBO) ديپلم متوسطه پيشرفته (HAVO) است. دانشجويانی كه اين مدرک را نداشته باشند، با حداقل سن ۲۱ سال می‌توانند برای رفتن به دانشگاه امتحان ورودی (Colloquium) را بگذرانند. دانشجويان خارجی برايی ورود به دانشگاه‌های هلند بايد مدركی معادل ديپلم دبيرستان هلند داشته باشند.
در سال‌های اخير دانشگاه‌ها و مدارس عالی حرفه‌ای (HBO) در اين كشور از نظر آموزشی به يكديگر نزدیک شده‌اند. از ۱۹۸۶ انتقال دانشجو از دانشگاه به مدارس عالی حرفه‌ای و بالعكس آسان شده است. دانشجويانی كه سال اول مدارس عالی حرفه‌ای را بگذرانند، می‌توانند وارد سال اول دانشگاه شده يا واحدهای خود را به دانشگاه منتقل كنند.
دوره‌های تحصيلی
۱. دوره آموزش حرفه‌ای پيشرفته (Middelbaar Beroepsonderwijs (MBO شامل بخش‌های فن‌آوری، اقتصاد، بهداشت و كشاورزی است. طول مدت اين دوره‌ها از یک تا چهار سال تحصيلی است. شرط ورود به اين دوره مدارک چهار ساله حرفه‌ای (VBO) و متوسطه عمومی مقدماتی (Mava) است. در پايان اين دوره‌ها ديپلم (MBO - Diploma) داده می‌شود.
۲. (Ingenieur (ing.) / Baccalaureus (be.) / Bachelor (B) این مدارک در مدارس عالی حرفه‌ای (HBO) اعطا می‌شوند. طول مدت تحصيل چهار سال است و در سال چهارم دانشجويان پژوهشی عملی را در زمينه موردعلاقه‌شان انجام داده و پاياننامه پژوهشی خود را نيز ارائه می‌دهند. دانشجو بايد درمجموع ۱۶۸ واحد (Credits) را بگذراند و در امتحانات نهايی موفق شود.
۳. Doctoraal این مدارک در دانشگاه‌ها اعطا می‌شود. طول مدت تحصيل چهار سال است و عملا تعداد اندكی از دانشجويان می‌توانند دروس خود را در چهار سال به پايان برسانند. بنابراين، دوره تحصيل تا دو سال قابل افزايش است، البته در بعضی رشته‌ها تحصيلات تا هشت سال نيز طول می‌كشد. درمجموع دانشجو بايد از ۱۶۸ واحد (Credits) تا ۲۵۲ واحد بگذراند. البته تعداد واحدها به رشته تحصيلی مربوط می‌شود.
سال اول تحصيلات دانشگاهی Propedeuse ناميده می‌شود كه شامل ۴۲ واحد است. انتهای سال اول از دانشجويان امتحان گرفته می‌شود و در صورت موفقيت به آن‌ها اجازه ادامه تحصيل داده می‌شود. در سال آخر تحصيل، دانشجو بايد پاياننامه پژوهشی خود را ارائه دهد كه معادل یک‌سوم واحدهای سال آخر است. مدارک دانشگاهی Doctoraal با عناوين (.Doctorandus (drs برای رشته‌های غير فنی- مهندسی و (.Ingenieur (ir برای رشته‌های فنی - مهندسی و (.Meester (mr برای رشته‌های حقوق اعطا می‌شود. اين مدارک معادل مدرک Master است، بنابراين دانشگاه‌ها در بعضی موارد به دانشجويان خارجی مدرک Master اعطا می‌كنند.
يادآوری اين نكته ضروری است كه تعدادی از مدارس عالی حرفه‌ای (HBO) دوره‌های (Post - HBO) را نيز ارائه می‌دهند كه ممكن است از چند هفته تا چند سال طول بكشد. در بعضی رشته‌ها مانند هنرهای تجسمی و زيبا، دانشجو بايد ۸۴ واحد يا در رشته معماری ۱۶۸ واحد بگذراند كه از دو تا چهار سال طول می‌كشد. از اين رو تعدادی از مدارس عالی حرفه‌ای (HBO) می‌توانند مدرک (HBO Master) نيز اعطا كنند.
۴. دانش‌‌آموختگان دانشگاه‌ها و مدارس عالی می‌توانند در دوره‌های گوناگون Post-Doctoraal ادامه تحصيل دهند. اين دوره‌ها شامل دوره یک ساله تربيت معلم (ULO)، دوره‌های گوناگون كوتاه مدت تحصيلی برای بالا بردن معلومات دانشجويان و دوره‌های پژوهشی بلند مدت است.
۵. Doctor - Ph.D كه شامل چهار سال تحصيل در دوره دكتری است.
بيشتر دانشجويان دكترا در زمان تحصيل بهصورت استاديار (Assisant) انتخاب می‌شوند و موظف به انجام پژوهشی نوين هستند. نوشتن پايان­نامه و ارائه نتايج و دفاع موفقيت‌آميز از پايان­نامه در مقابل گروهی از استادان، منجر به اعطای مدرک دكتری می‌شود.
نحوه ارزشيابی مدارک تحصيلی
۱. مدارک دوره‌های آموزشی حرفه‌ای پيشرفته (MBO - Diploma) حداقل دو تا سه سال تحصيل و همچنين، تحصيلات نيمه تمام با حداقل گذراندن دو سال تحصيل به شرط دارا بودن ديپلم دبيرستان، «كاردانی» ارزشيابی می‌شود.
۲. مدارک (Ingenieurb(ing.) / Baccalaureus (be.) / Bachelor (B صادره از كليه مدارس عالی حرفه‌ای (HBO) دولتی، «كارشناسی» ارزشيابی می‌شود.
۳. مدارک Master / Doctoraal صادره از دانشگاه‌ها، «كارشناسی ارشد» ارزشيابی می‌شود.
۴. مدارک HBO- Master صادره از مدارس عالی حرفه‌ای (HBO) دولتی با حداقل دو سال تحصيل پيوسته به شرط داشتن مدارک بند دو يا كارشناسی، «كارشناسی ارشد» ارزشيابی می‌شود.
۵. مدارک Doctor - Ph.D با چهار سال تحصيل و ارائه پايان­نامه صادره از دانشگاه‌های گروه یک «دكتری» ارزشيابی می‌شود.
زبان مراکز آموزشی و دانشگاهی
دوره کارشناسی در دانشگاه‌های هلند به زبان هلندی (Dutch) تدریس می‌شود و کلیه کسانی که بخواهند در دوره لیسانس ادامه تحصیل دهند، باید به زبان هلندی مسلط باشند. دانشجویان خارجی که قصد ادامه تحصیل در هلند را دارند، قبل از پذیرش در دانشگاه، باید دوره‌های آموزش زبان هلندی را گذرانده باشند.
برخلاف دوره کارشناسی، دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری به زبان انگلیسی تدریس می‌شوند و متقاضیان برای پذیرش در این مقاطع باید مدرک زبان انگلیسی ارائه کنند.
میانگین هزینه تحصیل در مقاطع مختلف
دانشگاه‌های دولتی هلند دارای دو نوع هزینه‌های تحصیلی، قانونی و نهادی هستند؛ هزینه‌های قانونی یک مقدار ثابت تعیین شده توسط دولت هلند برای همه دانشگاه‌ها است. اکثر دانشجویان هلند و سایر کشورهای اتحادیه اروپا EEA باید این نوع هزینه را برای برنامه‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد در هلند پرداخت کنند. هزینه‌های نهادی توسط دانشگاه تعیین می‌شود و برای دانشجویان خارج از اتحادیه اروپا EEA قابل اجرا است. این مقدار به تخصص و شرایط دیگر بستگی دارد.
به‌طور متوسط، شهریه سالانه دانشگاه برای دوره کارشناسی ۶,۰۰۰ تا ۱۲,۰۰۰ یورو و برای دوره کارشناسی ارشد ۸,۰۰۰ تا ۲۰,۰۰۰ یورو است؛ البته با توجه به رشته و دانشگاهی که برای تحصیل انتخابی، این هزینه‌ها می‌تواند تا مبلغ ۱۷,۰۰۰ یورو برای دوره کارشناسی و ۳۰,۰۰۰ یورو برای دوره کارشناسی ارشد در سال افزایش پیدا کند. در صورت انتخاب دانشگاه خصوصی برای ادامه تحصیل هزینه‌ها بیشتر خواهد شد. نکته قابل‌توجه اینکه تحصیل در دوره دکتری در کشور هلند رایگان است.
میانگین هزینه زندگی در سال برای یک دانشجو
زندگی دانشجویی در هلند شامل هزینه‌هایی از قبیل غذا، رفت و آمد، محل اقامت، کتاب و هزینه‌های جانبی زندگی است که به‌طور متوسط ماهیانه حدود ۸۰۰ تا ۱۱۰۰ یورو هزینه دارد. از مجموع هزینه‌های ماهیانه، ۳۷ درصد برای محل اقامت، ۱۵ درصد برای تحصیل و ۳ درصد برای رفت و آمد صرف می‌شود. هلند جزو کشورهای گران اروپا برای تحصیل محسوب نمی‌شود، اما هزینه تحصیل در این کشور از متوسط هزینه تحصیل در اروپا بیشتر است. هزینه زندگی در شهرهایی که دانشجویان خارجی بیشتری در آن‌ها مشغول به تحصیل هستند، به قرار زیر است:
- انسخده، ماهیانه حدود ۱۲۰۰ یورو
- آیندهوون، ماهیانه حدود ۱۱۰۰ یورو
- آمستردام و دلفت، ماهیانه حدود ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ یورو
- روتردام، ماهیانه حدود ۱۰۰۰ یورو
محدودیت سنی برای تحصیل در هلند
دانشگاه‌های هلند محدودیت سنی برای ادامه تحصیل ندارند.
برترین دانشگاه‌های هلند
نام دانشگاه | رنکینگ جهانی بر اساس وب‌سایت topuniversities |
|---|---|
(Delft University of Technology (TU Delft | ۵۴ |
University of Amsterdam | ۵۸ |
Eindhoven University of Technology | ۱۰۴ |
Leiden University | ۱۰۹ |
Utrecht University | ۱۰۹ |
University of Groningen | ۱۱۳ |
بورسیه تحصیلی دانشگاه‌های هلند
دریافت بورسیه تحصیلی برای دانشجویان خارجی امکان‌پذیر است؛ بورسیه‌های تحصیلی کشور هلند از سوی دولت یا موسسه‌های معتبر ارائه می‌شوند و متقاضیان واجد شرایط (تابعیت غیراروپایی، مدرک تحصیلی معتبر، اخذ نامه پذیرش و مدرک زبان) باید در موعد مقرر باید درخواست خود را از طریق سایت‌های دانشگا‌های این کشور ارائه دهند. (بورسیه دانشگاه‌های هلند برای دانشجویان خارجی در سال تحصیلی ۲۰۱۹-۲۰۱۸)
تعطیلات پایان سال تحصیلی
سال تحصیلی در هلند از سپتامبر تا ژوئن برگزار می‌شود.
بیمه تحصیلی و درمانی دانشجو در هلند
بر اساس قانون کشور هلند، همه افراد (شاغل یا غیر شاغل) ملزم به داشتن بیمه خدمات درمانی هستند، اما دانشجویانی که با هدف تحصیل در کشور هلند اقامت دارند، از این قاعده مستثنی هستند. نکته قابل‌توجه اینکه اگر دانشجو انجام کار نیمه وقتی را در کشور هلند شروع کند، بلافاصله باید نسبت به دریافت بیمه خدمات درمانی اقدام کند. در این رابطه، ساعت‌های کار دانشجو در هفته مشغول اهمیتی ندارد. البته این قانون برای همه شهروندان اتحادیه اروپا نیز صادق است و شخص اختیار دارد تا بیمه عمومی یا خصوصی را انتخاب کند.
آب و هوای هلند
آب و هوای کشور هلند تشابه زیادی با آب و هوای شمال ایران دارد، با این تفاوت که وزش باد در آن کشور بیشتر است و در همین راستا کمی سردتر خواهد بود. به عبارت دیگر، تابستان‌های هلند از نظر آب و هوا متعادل‌تر است. زمستان‌های هلند سرد و پربارش و یخبندان است، ولی به‌دلیل کم‌ارتفاع بودن زمین در هلند آب و هوا با وزیدن باد تغییر می‌کند. البته سرمای هلند اصلا آزاردهنده نیست و در فصل زمستان کمتر مشاهده می‌شود که دما به زیر صفردرجه برسد (دمای زیر صفر درجه به‌ندرت و حداکثر به‌مدت یک تا سه روز اتفاق می‌افتد.)
کار و ویزای دانشجویی در هلند
کشور هلند از کشورهای عضو شینگن است و دانشجویان پس از اخذ پذیرش از دانشگاه باید درخواست اجازه اقامت موقت به نام MVV را ارائه دهند. معمولا دانشگاه میزبان این کار را برای دانشجو انجام می‌دهد، ولی متقاضی باید تمام مدارک ضروری را به زبان هلندی یا انگلیسی ارائه کند. با این اجازه اقامت موقت ورود به کشور هلند و اقامت برای ۶ ماه امکان‌پذیر است.
علاوه بر این، متقاضی باید مدارک دال بر ثبت‌نام در یک دوره شامل شهریه ترم اول به‌همراه هزینه بیمه، هزینه صدور اقامت و هزینه زندگی حداقل به‌مدت سه ماه را به حساب دانشگاه واریز کنید. با توجه به اینکه اغلب دوره‌های تحصیلی در هلند بیش از یک سال به طول می‌انجامد. پس بعد از ورود و اقامت موقت، دانشجویان باید درخواست مجوز اقامت بدهند که معمولا دانشگاهی که انتخاب می‌کنند، از طرف آن‌ها این کار را انجام دهد.
اخذ ویزا برای والدین یا همسر دانشجو
دانشجو پس از تهیه کارت اقامت می‌تواند برای همسر و فرزندان خود تقاضای ویزا کند.
شرایط کار دانشجویی
بر اساس ضوابط دولت هلند، دانشجویان مجاز هستند تا ۱۰ ساعت در هفته کار کنند. اگر دانشجو از این فرصت استفاده نکند، می‌تواند به‌مدت دو ماه بهصورت تمام وقت در طول تعطیلات تابستان کار کند. هر ساعت کار دانشجویی دستمزدی در حد ۷ یورو (خالص، پس از کسر مالیات) خواهد داشت.
دانشجویان دوره دکتری در کشور هلند با نام دانشجو شناخته نمی‌شوند، بلکه در واقع یک محقق (Researcher) هستند و به آن‌ها به‌جای PhD Student، اصطلاح PhD Researcher اطلاق شده و به‌عنوان یک کارمند (Employee) شناخته می‌شوند؛ زیرا دانشجویان دکتری در کشور هلند اجازه کار (Work Permit) دریافت می‌کنند و با دانشگاه قرارداد کاری امضا می‌کنند. به این ترتیب که در ازای چهار سال تحقیق برای دانشگاه، از دانشگاه حقوق ماهیانه دریافت کرده و در پایان مدرک دکتری اخذ می‌کنند. حقوق دریافتی دانشجویان دکتری در سال اول پس از کسر مالیات حدود ۱۴۰۰ یورو در ماه است که تا پایان سال چهارم به بیش از ۲۴۰۰ یورو افزایش می‌یابد.