خانه انصاری

خانه انصاری ارومیه از خانه‌های تاریخی و جاهای دیدنی ارومیه است که قدمت آن به دوره قاجار می‌رسد. این خانه زیبا در میدان امام حسین (ع) در ارومیه قرار دارد.

خانه انصاری که هم‌اکنون در تملک و اختیار اداره کل آموزش‌وپرورش آذربایجان غربی است، در ۲۵ اسفند ماه سال ۱۳۷۵ هجری شمسی با شماره سند ۱۸۵۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

خانه انصاری از خانه‌های قدیمی و جاهای دیدنی استان آذربایجان غربی است که در میدان امام حسین (ع) (میدان گول اوستی)، امتداد خیابان مدنی دو، کوچه انصاری قرار دارد.

• آدرس: استان آذربایجان غربی، میدان امام حسین (ع)، خیابان مدنی دو، کوچه انصاری (نمایش روی نقشه)

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: امیر نگینی)

فارغ از هیاهوی شهر در انتهای کوچه‌ای در محله گول اوستی ارومیه با دری چوبی روبه‌رو می‌شوید که شما را به عمق تاریخ می‌برد. در چوبی را که باز کنید، وارد حیاط نسبتا بزرگ چهار گوشی می‌شوید که بنای انصاری از لابه‌لای درختان خودنمایی می‌کند.

با توجه به‌شکل بنا و کتیبه‌های موجود در حاشیه کاشی‌های تزیینی می‌توان نتیجه گرفت که این خانه در اواخر دوره قاجاریه ساخته شده است.

خانه انصاری در ۲۵ اسفند ماه سال ۱۳۷۵ هجری شمسی با شماره سند ۱۸۵۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. این خانه در سال ۱۳۸۳ هجری شمسی مورد مرمت قرار گرفت و اکنون در اختیار آموزش‌وپرورش ناحیه دو ارومیه قرار دارد. این مکان کانون فرهنگی-تربیتی است و جوانان و نوجوانان در آن فعالیت فرهنگی دارند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: امیر نگینی)

خانه انصاری به بابک جعفری تعلق داشت که بعدها بدرالملوک، دختر ایشان و همسر سیف‌الله‌خان انصاری این بنا را به ارث برد. نامگذاری این خانه به «انصاری» نیز به همین علت است.

خانه انصاری دو طبقه دارد که به‌شکل چهارگوش و رو به شمال ساخته شده است و در وسط حیاط و باغی بزرگ قرار دارد. ورودی‌های ساختمان در جبهه شمال شرقی و شمال غربی هستند که به‌وسیله راه‌پله‌های دو طرفه سنگی و طاق‌های هلالی آجری ساخته شده‌اند. از طریق این ورودی‌ها می‌توان به طبقه همکف، طبقه اول و اتاق‌های دوضلع شرقی و غربی، حیاط، باغ و واحد ساختمانی دیگر در جناح غربی دسترسی پیدا کرد.

منبع عکس: سایت iranhotelonline.com (عکاس: ناشناس)

طبقه همکف تا ارتفاع حدود دو متری از سنگ‌های تراش‌خورده و طبقه اول از آجر ساخته شده است. این طبقه یک پذیرایی بزرگ و دو اتاق کوچک و یک راهرو در طرفین به‌طور قرینه دارد.

ساختمان دیگری در جبهه غربی خانه وجود دارد که از سنگ و آجر و چینه ساخته شده است و به‌وسیله این ساختمان می‌توان به همه بخش‌های قبلی رفت‌وآمد کرد. این ساختمان دارای حیاط، اتاق‌های تودرتو و زیرزمین است.

باغ انگوری در جبهه جنوبی و اندرونی خانه قرار دارد که با دیوار خشتی و پایه‌های آجری حصاربندی شده است. در داخل حیاط باغچه‌هایی زیبا با درختان، گل‌کاری‌ها و چمن‌کاری‌های جذاب به چشم می‌خورد که طراوت خاصی ایجاد کرده‌اند. قدم‌زدن در مسیر بین این باغچه‌ها و تماشای نمای بیرونی خانه شما را به زمان‌های دور می‌برد.

سنگ و آجر، خشت و چینه، سقف پوشش چوبی و اندود گچ و تخته‌پوش از مصالحی هستند که در ساخت این خانه تاریخی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. همچنین پشت‌بام خانه را با کمی کاه و گل عایق‌کاری کرده‌اند.

منبع عکس: سایت iranhotelonline.com (عکاس: ناشناس)

تزیینات خانه انصاری به‌طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شود: جبهه خارجی ساختمان و حیاط. نمای بیرونی شامل ازاره سنگ‌نما و آجرکاری ساده فیروزه‌ای در حواشی پنجره‌ها و کاشی‌های دارای کتیبه است. درون ساختمان نیز با در و پنجره‌ها و شیشه‌های رنگی به‌صورت ساده آذین یافته است.

پنجره‌های بزرگ که دورتادور آن با کاشی‌های فیروزه‌ای تزیین شده است، با تابش نور خورشید به شیشه‌های رنگی، گوشه‌ای از عشق و زیبایی و صفای دوران گذشته را متجلی می‌کنند.

منبع عکس: سایت iranhotelonline.com (عکاس: ناشناس)

بخش‌هایی از خانه که مربوط به بخش سرایداری بود، به‌دلیل کوتاهی در نگهداری و بی‌توجهی به‌صورت مخروبه درآمده است. در پی یک آتش‌سوزی نیز به‌ بخش‌هایی از خانه صدمه وارد شد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان‌غربی در سال ۱۳۹۹ هجری شمسی عنوان کرد که با همکاری و تامین اعتبار از سوی اداره‌ کل آموزش و پروش استان درصدد هستند تا اقداماتی برای مرمت خانه انجام دهید. این اقدامات شامل اصلاح سیستم لوله‌کشی گاز، دوده‌زدایی زیرزمین، جداره‌سازی نمای مشرف به حیاط پشتی، سفیدکاری زیرزمین، اجرای ناودانی برای کل مجموعه، تهیه و نصب پنجره چوبی دست‌ساز مطابق نمونه موجود برای پنجره‌های آسیب‌دیده و محوطه‌سازی حیاط پشتی با مصالح کوهی می‌شوند.

منبع عکس: سایت iranhotelonline.com (عکاس: ناشناس)

• اگر به تاریخ و فرهنگ این مرزوبوم علاقه دارید، بازدید از این بنای زیبا را در برنامه خود بگنجانید.
• در حال حاضر بازدید از این بنای تاریخی همه روزه از شنبه تا پنجشنبه از ساعت ۹ تا ۱۳ امکان‌پذیر است.
• پس از بازدید از خانه انصاری می‌توانید با ورود به خیابان امام به مراکز خرید شهر نظیر بازار تاریخی ارومیه، مجتمع بزرگ تجاری کیف و کفش رضا، پاساژ انصاری و مجتمع تجاری طوبی سر بزنید.

نویسنده: فرناز رهبران رنجبر/ بازنویسی: صدیقه شجاعی