مشهورترین تالاب‌ های ایران؛ گنجینه‌ های طبیعی مظلوم و در خطر

زیبا وکیلی
زیبا وکیلی سه شنبه، ۳۰ فروردین ۱۴۰۱ ساعت ۱۸:۰۵
مشهورترین تالاب‌ های ایران؛ گنجینه‌ های طبیعی مظلوم و در خطر

وسعت تالاب‌های ایران حدود سه میلیون هکتار است و به‌دلیل اهمیت زیست محیطی، معاهده‌ای بنام کنوانسیون رامسر برای حفظ و نگهداری تالاب‌ها در سال ۱۹۷۱ میلادی امضا شده است.

تالاب‌ها از جلوه‌های ناب طبیعت هستند که همواره مورد توجه دوست‌داران محیط‌زیست و طبیعت‌گردان قرار دارند و زیستگاه گروه بزرگی از گیاهان و جانوران محسوب می‌شوند و هر ساله میزبان پرندگان مهاجر بسیاری از نقاط مختلف زمین هستند. اهمیت نقش تالاب‌ها و ارتباط تنگاتنگ آن با حیات و فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی به‌حدی است که معاهده‌ای بین‌المللی با نام کنوانسیون رامسر در سال ۱۹۷۱ (۱۳۵۰ شمسی) با موضوع حفاظت از طبیعت و تنوع‌زیستی تالابی در شهر رامسر به امضا رسیده است. در این فهرست، بریتانیا با ۱۶۴ تالاب از لحاظ تعداد و کانادا با ۱۳۰,۰۰۰ کیلومتر مربع تالاب، از لحاظ وسعت رکورددار است.

در ایران نیز با توجه به وسعت کشور در حدود ۱۵۲ تالاب در اقصانقاط کشور وجود دارند که برخی بنا به دلایلی چون دسترسی آسان و زیبایی طبیعی و منحصر‌به‌فرد، بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. البته در سال‌های اخیر وضعیت آلودگی تالاب‌ها در ایران بنا به‌دلایلی مانند عدم مدیریت پسماندها و فاضلاب‌ها در محیط تالابی، قطعه قطعه کردن تالاب، آتش زدن حوضچه‌های نفتی در تالاب، تخلیه پسماندهای نفتی و... موجب نگرانی فعالان و دوستداران محیط زیست درباره زیست‌بوم تالاب‌های کشور شده است.

در ادامه این مقاله تعدادی از مهم‌ترین و مشهورترین تالاب‌ های ایران معرفی می‌شود. از میان این تالاب‌ها تعدادی به‌عنوان جاذبه گردشگری نیز شناخته می‌شوند و باعث جذب علاقه‌مندان به گردشگری تالاب شده‌اند.

تالاب ایران

منبع عکس: ارم بلاگ

مشهورترین تالاب‌ های ایران:

تالاب انزلی

  • آدرس: جنوب غربی سواحل دریای خزر، استان گیلان، شهرستان بندرانزلی (مشاهده روی نقشه)

تالاب انزلی

ممنبع عکس: ارسباران

تالاب انزلی با ۱۹,۴۸۵ هکتار وسعت در محدوده شهرستان‌های بندر انزلی، صومعه سرا و رشت قرار دارد. این تالاب زیبا و منحصربه‌فرد سال ۱۳۵۴ در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است. تالاب انزلی با طولی در حدود ۳۳ کیلومتر و عرض ۱۱ کیلومتر، پهنه وسیع آبی را برای انواع گیاهان و حیوانات فراهم می‌کند. تنها خروجی تالاب انزلی در محل موج‌شکن اداره‌کل بنادر و دریانوردی با دریای خزر است. وسعت این تالاب با توجه به شرایط آب‌وهوایی و تغییر می‌کند.

تالاب انزلی چهار بخش مرکزی، غربی یا تالاب بزرگ، شرقی و سیاه کشیم را شامل می‌شود. میانگین عمق این تالاب ۱٫۵ متر است. تالاب انزلی از انواع تالاب‌های ساحلی به شمار می‌رود و نقش مهمی در تصفیه آب رودهایی دارد که به آن می‌ریزند. آب ورودی به این تالاب عمدتا از کوه‌های تالش، آب‌های برگشتی از مزارع اطراف، زهکش‌های طبیعی منتهی به تالاب و رودهای منطقه فومنات تامین می‌شود. این آب‌ها در نهایت به هم می‌پیوندند و از طریق کانال غازیان به دریای خزر می‌ریزند.

تالاب انزلی در طبقه‌بندی نوع تالاب از نظر شوری آب در دسته لب شور، شیرین جای می‌گیرد. این تالاب به‌دلیل اهمیت زیست محیطی و حفاظت بیشتر به‌عنوان پناهگاه حیات‌وحش و منطقه حفاظت‌شده انتخاب شده است. تالاب انزلی محل تخم‌ریزی آبزیان و پناهگاه امن پرندگان بومی و مهاجر بسیاری است.

تالاب انزلی

ممنبع عکس: خبرگزاری تسنیم

از میان گونه‌های گیاهی که در تالاب انزلی رشد می‌کنند می‌توان به توسکا، بید، نی، لاله تالابی، سراتوفیلوم، تیر و کمان آبی، سنبل آبی و آزولا اشاره کرد. با وجود این همه تنوع گیاهی، تالاب انزلی به نیلوفرهای آبی خود مشهور است و سالانه گردشگران زیادی برای بازدید از این جاذبه طبیعی چشم‌نواز به انزلی سفر می‌کنند.

در حدود ۱۱۲ گونه جانوری از دوزیستان، خزندگان، ماهی‌ها، پرندگان و پستانداران در پهنه تالاب انزلی زندگی می‌کند که از میان آن‌ها می‌توان به قورباغه مردابی و درختی، لاک‌پشت برکه‌ای اروپایی، مار درختی، لاک‌پشت مهمیزدار، مار درختی، مار آبی، اردک ماهی، تیزه کولی، خرچنگ پشمالوی چینی، کپور سرگنده، راسو، گزار، شغال، عقاب شاهی، چنگر، خوتکا و پرستوی دریایی کوچک اشاره کرد.

متاسفانه سال‌ها است مخاطراتی همچون تغییر سطح آب دریای خزر، افزایش رسوبات، آلودگی‌ آب‌های ورودی، آتش‌سوزی و خشکسالی حیات تالاب انزلی، این سرمایه ارزشمند طبیعی را تهدید می‌کنند.

تالاب امیرکلایه

تالاب امیرکلایه

ممنبع عکس: خبرگزاری موج

تالاب امیرکلایه در حدود ۲۶ کیلومتری شمال شرقی لاهیجان، ۲۰ کیلومتری شمال لنگرود و ۲۴ کیلومتری کیاشهر قرار دارد. این تالاب بین‌المللی با حدود ۱,۲۳۰ هکتار وسعت در جنوب غربی سواحل دریای خزر واقع شده است. تالاب امیرکلایه در گویش محلی با نام تالاب «شیخ علی کول» شناخته می‌شود. این تالاب آب شیرین به‌دلیل خصوصیات ویژه زیستگاهی و میزبانی پرندگان زمستان‌گذران مهاجر، به‌عنوان یک زیستگاه امن در سال ۱۳۵۴، عنوان رامسر سایت را دریافت کرد و با اختصاص عنوان پناهگاه حیات وحش تحت حفاظت و مدیریت قرار گرفت.

امیرکلایه یکی از شگفت‌انگیزترین تالاب‌های ایران است

عمق تالاب امیرکلایه در سال‌ها و فصول مختلف بین یک تا دو متر متغیر است و تنها منابع تامین‌کننده آب این تالاب آب‌های زیرمینی، زهکشی و باران است. بسیاری از طبیعت‌گردان تالاب امیرکلایه را یکی از شگفت‌انگیزترین تالاب‌های ایران می‌دانند. اوایل اردیبهشت تا نیمه مرداد ماه بهترین زمان برای بازدید از این تالاب است.

تالاب امیرکلایه

منبع عکس: نشاط آوران

تالاب امیرکلایه زیستگاه حدود هشت گونه گیاهی و ۲۳ گونه جانوری است. گیاهانی چون پسته دریایی، نیلوفر آبی با گل‌های سفید، توسکای قشقایی، بید، نی، لاله تالابی، تیر و کمان آبی، آزولا و حیواناتی همچون  قورباغه مردابی، قوباغه درختی شرقی، کلمره، لوس مار، لاک‌پشت برکه‌ای خزری، لاسرتای سبز خزری، اردک ماهی، لای ماهی، کپور معمولی، اردک سرحنایی، چنگر معمولی، خوتکا، اردک سبز، راسو، گراز، شنگ و گربه جنگلی در این تالاب زندگی می‌کنند.

مجموعه تالاب های بین‌المللی آلاگل، آلماگل و آجی گل

تالاب آلاگل

منبع عکس:  اقتصاد 24

مجموعه تالاب‌های بین‌المللی آلاگل، آلماگل و آجی گل در استان گلستان و شرق جاده مرزی شهرستان آق قلا به اینچه برون قرار دارند. این تالاب‌ها که از نوع داخل خشکی محسوب می‌شوند، در زمین‌های هموار ترکمن صحرا و تپه‌های شنی کم‌ارتفاع شهرستان گنبدکاووس واقع شده‌اند. تالاب‌های آلاگل، آلماگل و آجی گل در سال ۱۳۵۴ در کنوانسون رامسر ذیل یک عنوان به ثبت رسیده‌اند. این تالاب‌ها با ۶,۱۹۸ هکتار مساحت و میانگین عمق یک متر، یکی از بهترین محل‌ها برای زادآوری پرندگان مهاجر آبزی و کنارآبزی هستند. تالاب‌های آلاگل، آلماگل و آجی گل از نوع شور، لب شور، آهکی، فصلی و آب شیرین هستند. رودخانه اترک، باران و سیلاب‌های فصلی مهم‌ترین منابع تامین آب این تالاب‌ها به شمار می‌روند.

مجموعه تالاب‌های آلاگل، آلما گل و آجی گل سبب تعدیل آب‌وهوای منطقه، تغذیه آب‌های زیرزمینی، تعدیل اثرات منفی تغییرات اقلیمی، تصفیه آلودگی‌ آب‌های ورودی، جلوگیری از بروز سیلاب، مهار فرسایش بادی و تشکیل کانون ریزگرد و کنترل گردوغبار می‌شوند. این تالاب‌ها ذخیره‌گاه مهمی برای گونه‌های گیاهی و جانوری هستند و به همین دلیل به‌عنوان منطقه شکار ممنوع نیز محافظت می‌شوند.

تالاب آلماگل

منبع عکس: ویزیت ایران

مجموعه تالاب‌های بین‌المللی آلاگل، آلما گل و آجی گل زیستگاه ۳۵ گونه گیاهی متنوع از جمله پسته وحشی، اسفناج باغی، انار و تمشک است. در حدود ۱۳۹ گونه جانوری در محدوده این تالاب‌ها زندگی می‌کنند که برخی از آن‌ها در خطر انقراض هستند و از میان آن‌ها می‌توان به وزغ سبز اروپا، لاک‌پشت خزری، گرزه مار، بزمجه، افعی، ماهی اوشین، مروارید ماهی، گاو ماهی، کاکایی سر سیاه، گنجشگ اسپانیایی، پیلانشاه دم سیاه، هدهد، گراز، کاراکال و خفاش اشاره کرد.

تالاب بین‌المللی پارک ملی بوجاق

پارک ملی بوجاق

منبع عکس: دانا خبر

در سال ۱۳۵۴ تالاب بندر کیاشهر به‌همراه دهانه سفید رود به مساحت ۵۰۰ هکتار با عنوان تالاب بین‌المللی کولاب کیاشهر و دهانه سفید رود در فهرست کنوانسیون رامسر ثبت شدند. پس از آن در سال ۱۳۸۹ به منطقه ای با وسعت ۳,۱۷۷ هکتار، مشتمل بر تالاب کولاب کیاشهر، تالاب بوجاق و بخش‌هایی از دریای خزر، نام کلی تالاب بین‌المللی پارک ملی بوجاق داده و جایگزین تالاب بندر کیاشهر و دهانه سفید رود در فهرست کنوانسیون رامسر شد.

تالاب بوجاق یک تالاب دریایی ساحلی است که از نوسانات سطح تراز دریای خزر تاثیر می‌گیرد. منبع تامین آب این تالاب، آب‌های زیرزمینی و زهکش است و از لحاظ شوری آب در دسته لب شور و شیرین قرار می‌گیرد. رودخانه سفیدرود بخش خشکی این تالاب را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می‌کند.

تالاب بوجاق

منبع عکس: بلد

تالاب بوجاق زیستگاه امن و مهمی برای جانوران و گیاهان منطقه به شمار می‌رود. از جمله خدمات و فواید این تالاب می‌توان به چرای دام‌ها، پرنده‌نگری، عکاسی، ماهی‌گیری، تصفیه آب‌های ورودی و حفظ تنوع زیستی اشاره کرد.

حدود ۳۰ گونه گیاهی در محدوده تالاب بوجاق رشد می‌کنند که از میان آن‌ها می‌توان به توتک، دم اسب، آزولا و آقطی اشاره کرد. این تالاب زیستگاه ۵۷ گونه جانور آبزی و کنار آبزی است. قورباغه مردابی و درختی، وزغ سبز، لاک‌پشت برکه‌ای و مهمیزدار، مارآبی، پشه ماهی، ماهی سفید، شمشیر ماهی، حواصیل خاکستری، خوتکا و اردک سرحنایی از جمله جانوران ساکن در پارک ملی بوجاق به شمار می‌روند.

تالاب دلتای رود گز و رود حرا

تالاب رود گز

منبع عکس: خبرگزاری فارس

تالاب دلتای رود گز و رود حرا با ۱۵,۰۰۰ هکتار وسعت در سال ۱۳۵۴ در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است. این تالاب به‌همراه بخشی از پیرامون خود به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده مدیریت می‌شود. رودخانه‌های اصلی گز، حیوی و کرئی منبع تامین آب این تالاب هستند و از نظر طبقه‌بندی شوری آب در دسته شور آب قرار می‌گیرد.

درخت حرا گونه گیاهی غالب در تالاب رودگز و حرا است

تالاب دلتای رود گز و رود حرا فواید و خدماتی چون چرای دام، صید ماهی و دیگر آبزیان، عکاسی، بوم گردی، جذب گردوغبار و ریزگردها، موج شکن طبیعی و تعدیل آب‌وهوا دارد.

گونه‌های گیاهی چون حرا و چندل در تالاب دلتای رود گز و رود حرا رشد می‌کنند. این تالاب زیستگاه وزغ بلوچی، ماهی سرخو، سنگر، شوریده، حواصیل خاکستری، صدف‌خوار، فلامینگوی بزرگ، کاکایی صورتی، شغال، دلفین گوژپشت، جربیل بلوچی و روباه است.

تالاب دلتای شور، شیرین و میناب

  • آدرس: استان هرمزگان، فاصله ۱۰ تا ۷۰ کیلومتری شرق بندرعباس

دلتای شور

منبع عکس: hormozgan.doe

تالاب دلتای شور، شیرین و میناب با ۴۵,۰۰۰ هکتار وسعت در سال ۱۳۵۴ در فهرست تالاب‌های مهم و بین‌المللی کنوانسیون رامسر ثبت شد؛ البته این منطقه تالابی در سال ۱۳۸۷ مورد بازنگری قرار گرفت و مساحت آن به ۷۸,۰۹۹ هکتار افزایش یافت. منبع تامین آب تالاب دلتای شور، شیرین و میناب از رودخانه‌های دائمی شور، میناب، حسن لنگی، رودخانه های فصلی گوربند و زرانی و بارندگی است.

تالاب دلتای شور، شیرین و میناب از لحاظ طبقه‌بندی شوری آب در دسته شور قرار می‌گیرد. این تالاب برای تعدیل ریزگردها، ارزش زیستگاهی، تنوع زیستی، کنترل رسوبات دریایی و جلوگیری از تخریب و فرسایش سواحل بسیار مفید است و مکانی مناسب برای زادآوری پرندگان و تخم‌ریزی ماهیان به شمار می‌رود. همین فواید سبب شده است تا تالاب دلتای شور، شیرین و میناب به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده انتخاب شود.

دلتای شور

منبع عکس: خبرگزاری فارس

گونه‌های گیاهی همچون سیاه شور، حرا، آکا سیا، کنار و کهور پاکستانی در تالاب دلتای شور، شیرین و میناب رشد می‌کنند؛ همچنین این تالاب زیستگاه وزغ بلوچی، لاک‌پشت دریایی منقار عقابی و سبز دریایی، ماهی سرخو، سنگسر، شوریده، حواصیل هندی، عقاب ماهیگیر، تلیله شکم سیاه و نوک پهن، شغال، دلفین گوژپشت و روباه است.

تالاب گاو خونی

تالاب گاوخونی

منبع عکس: صنایع 90

تالاب گاوخونی در موقعیت جغرافیایی فلات مرکزی ایران و محدوده استان‌های اصفهان و یزد واقع شده است. این تالاب در سال ۱۳۵۴ در فهرست تالاب‌های عضو کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است و از جمله تالاب‌های داخل خشکی محسوب می‌شود. منبع اصلی تامین آب گاو خونی رودخانه زاینده رود است. این تالاب از نظر شوری آب در دسته شور قرار می‌گیرد. کویری بودن منطقه و عدم دسترسی آسان به تالاب گاوخونی سبب شده تا بکر باقی بماند.

تالاب گاوخونی مقصد بسیاری پرندگان مهاجر از مناطق سردسیر است

هراز نی، عدسک آبی، گز و یال اسبی از نمونه‌های گیاهی شاخص تالاب گاو خونی هستند. این تالاب در زمستان میزبان تعداد زیادی از پرندگان مهاجر نقاط سردسیر است. خوتکای هندی، آنقوت، فیلوش، عقاب تالابی، چوب پا، کاکایی و انواع اردک از جمله پرندگان تالاب گاو خونی هستند؛ علاوه بر این، حیوانایی چون افعی شاخدار ایرانی، مار پلنگی، لاک‌پشت مهمیزدار، سگ ماهی، سیاه ماهی شامات و ماهی گورخری در این تالاب دیده می‌شوند.

تالاب دهانه جنوبی هامون پوزک

تالاب هامون پوزک، عکاس: رسول عباسی

منبع عکس: ویکی‌پدیا، عکاس: رسول عباسی

تالاب هامون پوزک در سال ۱۳۵۴ به‌عنوان تالاب بین‌المللی ثبت شده است. این تالاب با مساحت ۶,۰۰۰ هکتار و میانگین عمق دو متر در جنوب شرقی ایران قرار دارد که بخش کوچکی از آن در ایران و بخش بزرگ‌تر آن در کشور افعانستان واقع شده است. رودخانه‌های پریان مشترک، سیستان، شور سر بیشه، شور نهبندان و حسین آباد عمده تامین آب این تالاب را بر عهده دارند. هامون پوزک در رده‌بندی تالاب‌های داخل خشکی قرار می‌گیرد و از به هم پیوستن چند تالاب کوچک‌تر به نام‌های چنگ دراز، چنگ خرگوشی، چنگ سرخ، برینگک و چنگ تپه سرخ شکل می‌گیرد.

ماهی‌گیری، نگهداری رسوبات، تامین علوفه دام، تعدیل آب‌وهوای منطقه و جلوگیری از نفوذ آب شور از جمله منافع و خدمات تالاب هامون پوزک به شمار می‌روند. این تالاب رویشگاه گیاهانی چون چمن شور ساحلی، علف چشمه، گز، یال اسبی، اویار سلام و تیزک است.

تالاب هامون پوزک زیستگاه جانوران بسیاری است که می‌توان از میان آن‌ها به وزغ سبز اروپا، وزغ بی‌گوش معمولی، قورباغه بلوچی، افعی شاخدار ایرانی، ارمیاس ایرانی، کک مار، مار پلنگی، مار خالدار، ماهی شیدار، سگ ماهی، ماهی سنگ چرخان، چلچله بیابانی، سلیم کوچک، تنجه، بادخورک کوهی، کاکایی نقره‌ای، جبیر، شغال، گربه وحشی و کاراکال اشاره کرد.

تالاب هامون صابری و هیرمند

تالاب هامون صابری

منبع عکس: wetlandsproject

تالاب‌های هامون صابری و هیرمند در سال ۱۳۵۴ تحت یک عنوان در فهرست بین‌المللی کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده‌اند. این تالاب‌ها که از نوع داخل خشکی محسوب می‌شود، درمجموع با مساحت حدود ۵۸,۲۰۰ هکتار و میانگین عمق ۱٫۵ متر در استان سیستان و بلوچستان واقع شده‌اند.

تالاب صابری در شمال غربی دشت سیستان قرار دارد که بیش از نیمی از آن در خاک ایران قرار گرفته و بخش دیگر متعلق به کشور افعانستان است. این تالاب توسط رودهای فراه و هاروت و همچنین از سرریز هامون پوزک تغذیه می‌شود. تالاب هیرمند در غرب دشت سیستان واقع شده است و از طریق رود سیستان، شور و تالاب صابری تغذیه می‌شود. مواردی چون نگهداری از رسوبات، تامین علوفه، پناهگاه حیات وحش، تفریح و تعدیل آب‌و‌هوای منطقه از کارکردها و خدمات این تالاب محسوب می‌شوند.

تالاب هامون

منبع عکس: destinationiran

گونه‌های گیاهی چون چمن شور ساحلی، علف چشمه، آلاله، گز، اویارسلام، سیدک و بارهنگ آبی در تالاب‌های هامون صابری و هیرمند رشد می‌کنند. همچنین این تالاب‌ها زیستگاه حیواناتی چون وزغ سبز اروپا، وزغ بی‌گوش خالدار، قورباغه بلوچی، افعی شاخدار ایرانی، ارمیاس بیابانی مشبک، کک مار، سیه ماهی قناتی، کپور برفی، کپور سرگنده، خارپشت ایرانی، کاراکال، خرگوش آهو و روباه قرمز هستند.

تالاب خورخوران

تالاب خورخوران

منبع عکس: سایت گردشگری بندر خمیر

تالاب خوران یا خورخوران با مساحت ۱۰۲,۰۰۰ هکتار در سال ۱۳۵۱ به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده به ثبت رسید. این تالاب به‌عنوان یکی از زیستگاه‌های پرندگان، توسط سازمان بین‌المللی حیات پرندگان معرفی شده است. اهمیت زیست محیطی خورخوران سبب شد تا در سال ۱۳۵۴ در لیست تالاب‌های کنوانسیون رامسر به ثبت برسد. تالاب خورخوران تحت عنوان پارک ملی و ذخیره‌گاه زیست‌کره حفاظت می‌شود.

رودخانه شور و رودخانه مهران تامین آب تالاب خورخوران را بر عهده دارند. این تالاب محل زادآوری و تغذیه انواع آبزیان، پرندگان و پستانداران است. مواردی چون تعدیل آب‌وهوا و اقلیم، کاهش اثرات مخرب امواج دریا، تثبیت ریزگردها و صیادی از خدمات این تالاب محسوب می‌شوند. تالاب خورخوران دارای آب شور است و عمق آن از سه متر تجاوز نمی‌کند.

تالاب خورخوران

منبع عکس: شهرداری بندر خمیر

درختان حرا گونه گیاهی غالب تالاب خورخوران هستند. حیواناتی چون وزغ بلوچی، لاک‌پشت منقار عقابی، مار جعفری، ماهی سرخو، سنگر، شوریده، حواصیل خاکستری، فلامینگوی بزرگ، عقاب خالدار بزرگ، شغال، موش سیاه و دلفین بینی‌بطری هندوآرام در این تالاب زندگی می‌کنند.

تالاب قوری گل

تالاب قوری گل

منبع عکس: قدس آنلاین

تالاب قوری گل با ۲۰۰ هکتار وسعت در شمال غربی ایران و استان آذربایجان شرقی قرار دارد. این تالاب سال ۱۳۵۴ در لیست تالاب‌های کنوانسیون رامسر قرار گرفت. تالاب قوری گل از مناطق حفاظت‌شده کشور به شمار می‌رود.

میانگین عمق آب تالاب قوری گل دو متر است. این تالاب از لحاظ طبقه‌بندی شوری آب در دسته شیرین قرار می‌گیرد. آب‌های سطحی، بارش‌های فصلی و سیلاب‌ها عمده منابع تامین آب تالاب قوری گل هستند. تنوع زیستی و تعدیل آب‌وهوا از جمله خدمات این تالاب به شمار می‌روند.

تالاب قوری گل

منبع عکس: خبرگزاری فارس

گونه‌های گیاهی متنوعی از جمله کنگر، توتک، آلاله ، عدسک آبی، سیزاب و سیلن در تالاب قوری گل رشد می‌کنند. این تالاب زیستگاه امن حیوانات مختلفی چون قورباقه مردابی، مار آتشی، مار چلیپر، راسو، خرگوش اروپایی، گراز و سمور سنگی است. پرندگانی چون توکای باغی، آنقوت، سار، سهره خاکی، دارکوب سوری و هدهد در این تالاب زندگی می‌کنند؛ به‌علاوه، اردک سر سفید که از گونه‌های رو به انقراض محسوب می‌شود، در این تالاب جوجه‌آوری می‌کند.

تالاب قوپی باباعلی

تالاب قوپی باباعلی

منبع عکس: باشگاه خبرنگاران جوان

تالاب قوپی باباعلی با حدود ۵۰۰ هکتار وسعت در پایین دست حوضه آبریز رودخانه مهاباد چای قرار دارد. این تالاب سال ۱۳۵۴ در فهرست تالاب‌های عضو کنوانسیون رامسر ثبت شده است. تالاب قوپی باباعلی از نظر طبقه‌بندی شوری آب در دسته شیرین قرار دارد. منبع تامین آب این تالاب داخل خشکی، روان‌آب‌های سطحی هستند. متاسفانه در سال‌های اخیر به‌دلیل خشکسالی بخش وسیعی از این تالاب خشک شده است.به جهت حفاظت از گونه‌های جانوری ساکن در تالاب قوپی باباعلی این منطقه در لیست مناطق شکار ممنوع قرار گرفته است. حیوانات متنوعی از جمله قورباغه مردابی راه راه، وزغ سبز، قورباغه درختی، مار آتشی، لاک‌پشت مهمیزدار، مار چلیپر، ماهی حوض، سیاه ماهی، کپور معمولی، آمور، تنجه، خوتکا و اردک تاجدار در تالاب قوپی باباعلی زندگی می‌کنند.

تالاب ارومیه

تالاب ارومیه

منبع عکس: ایرنا

تالاب ارومیه با ۵۷۰,۰۰۰ هکتار بین استان‌های آذربایجان غربی و شرقی قرار گرفته است. این تالاب در سال ۱۳۵۴ در فهرست تالاب‌های کنوانسیون رامسر به ثبت رسید. تالاب ارومیه با میانگین عمق پنج متر در دسته تالاب‌های دائمی و شور آب قرار می‌گیرد.

برداشت نمک و آرتمیا از جمله کارکردهای تالاب ارومیه است

برداشت نمک و آرتمیا، چرای دام، تعدیل آب‌وهوا، جذب رسوبات و آلودگی‌ها و کنترل جریان‌های زیرزمینی شور از جمله ویژگی‌های تالاب ارومیه محسوب می‌شوند. به جهت اهمیت زیست محیطی بالا و حفاظت بیشتر، این منطقه به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره و پارک ملی انتخاب شده است.

از میان گونه‌های جانوری ساکن در تالاب ارومیه می‌توان به افعی گرزه، سوسمار سه خط، مار سوجه، افعی البرزی، قمچه مار، آبچلیک پا سرخ، اردک مرمری، اردک بلوطی، پلیکان سفید، کاکایی ارمنی و صورتی، شاهین و پستانداران مختلفی از جمله کسیه دهان‌خاکستری، راسو، گراز، حشره‌خوار دندان سفید، گرگ، گوزن زرد و پلنگ اشاره کرد.

تالاب های ارژن و دشت پریشان

تالاب دشت ارژن

منبع عکس: خبرگزاری فارس

تالاب‌های پریشان و دشت ارژن با ۶,۶۰۰ هکتار وسعت در جنوب غرب استان فارس واقع شده‌اند. این تالاب‌ها در سال ۱۳۵۴ در لیست کنوانسیون رامسر ذیل یک عنوان به ثبت رسیده‌اند. منطقه ارژن و پریشان به جهت ارزش زیستگاهی بالا برای حیات‌ وحش و گیاهان، در فهرست ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره یونسکو قرار دارند؛ همچنین به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده محسوب می‌شود.

میانگین عمق تالاب‌های لب شور و شیرین ارژن و پریشان ۱٫۳ متر است. منبع تامین آب تالاب ارژن از بارش، آب شدن برف‌های زمستانی و چشمه سلمان است. آب دریاچه پریشان نیز بیشتر از منابع باران و چشمه‌های دائمی و فصلی تامین می‌شود. از فواید بی‌شمار این تالاب‌ها می‌توان به حمایت از تنوع زیستی، رسوب‌گیری، کنترل جریان رودخانه‌ها، تصفیه آب، کنترل سیلاب، باد شکن و رونق گردشگری اشاره کرد. متاسفانه ضعف مدیریت و خشکسالی سبب خشک شدن بخش زیادی از این تالاب‌ها شده و حیات آن‌ها را به خطر انداخته است.

تالاب پریشان

منبع عکس: خبرگزاری تسنیم

اویار سلام، علف چشمه، یال اسبی، بارهنگ آبی، تمشک کوهی، زالزالک، بید، کرفس آبی، علف هفت بند، کرچک و چنگال آبی از جمله گونه‌های گیاهی موجود در تالاب‌های ارژن و پریشان هستند. این تالاب‌ها زیستگاه امن جانورانی چون وزغ سبز معمولی، افعی گرزه، مار کرمی شکل، سوسمار خاردم ایرانی، مار زنگی، شترمار شیرازی، آبزیانی چون ماهی زرده، کپور سرگنده، ماهی بیاح و پشه ماهی شرقی، پرندگان بی‌ نظیری چون حواصیل، سیاه دم، کمرکولی درختی، طرقه بنفش، باکلان، پلیکان پا خاکستری، اردک چشم طلایی آبچلیک و پستاندارانی چون گراز شغال، خفاش نعل اسبی مدیترانه‌ای، سمور سنگی، کفتار و پلنگ است.

تالاب میانکاله و خلیج گرگان

تالاب میانکاله

منبع عکس: همشهری آنلاین

شبه‌جزیره میانکاله و خلیج گرگان با وسعت ۱۰۰,۰۰۰ هکتار در شمال کشور و جنوب دریای خزر واقع شده است. پناهگاه حیات‌وحش میانکاله به‌همراه تالاب‌های لپوی زاغمرز، شیرخان لپو و تالاب پلنگان در سال ۱۳۵۴ با عنوان تالاب میانکاله و خلیج گرگان در لیست تالاب‌های ثبت‌شده در کنوانسیون رامسر قرار گرفتند. این منطقه وسیع به جهت وجود میراث فرهنگی، آثار و بناهای تاریخی و زیبایی بی‌نظیر درسال ۱۳۵۵ به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره از طرف یونسکو انتخاب شد.

تالاب میانکاله از زیباترین تالاب‌های کشور به شمار می‌رود. این تالاب میانگین عمقی در حدود دو متر دارد و از بارندگی‌ها، جریان‌های سطحی، رودخانه‌های قره سو، کلاک، پاسند و عباس‌آباد تغذیه می‌شود. تالاب میانکاله از نوع لب شور، شیرین است. از جمله منافع تالاب میانکاله می‌توان به برداشت انار وحشی، تلطیف هوا، جذب آلودگی و گردوغبار، جذب پرندگان مهاجر و پرورش ماهی اشاره کرد.

تالاب میانکاله

منبع عکس: لیست میکس

پوشش گیاهی تالاب وسیع میانکاله و خلیج گرگان بسیار متنوع است که از میان آن‌ها می‌توان به نی، گز، مارچوبه، کرفس وحشی، فرفیون، دم اسب، جگن، ازگیل، اسفرزه، آفتاب پرست و بنفشه وحشی اشاره کرد. حیواناتی نظیر وزغ سبز اروپا، لاک‌پشت چارچنگالی، لوس مار، کپور، کفال، کیلکا، ماش ماهی، شیشه ماهی، پرنده صدف خوار، چنگر نوک سرخ، کاکایی بزرگ، صورتی و نقره‌ای، گیلانشاه خالدار، طاووسک، حواصیل، فلامینگو، دراج، قرقاول، زنگوله بال، دارکوب، مرغ حق جنوبی، لک‌لک سیاه، راسو، گرگ، حشره‌خوار دندان سفید، روباه ترکمنی، سنجابک درختی و خارپشت اروپایی در این تالاب زندگی می‌کنند.

تالاب نیریز و کمجان

تالاب کمجان

منبع عکس: خبرگزاری برنا

تالاب‌های نیریز و کمجان با وسعت ۴,۰۰۰ هکتار و تحت یک عنوان در سال ۱۳۵۴ در لیست رامسر قرار گرفتند. تالاب کمجان در شمال شرقی شیراز از تالاب‌های اقماری طشک و بختگان به شمار می‌رود. منطقه شکار ممنوع تالاب نیریز و کمجان از نوع داخل خشکی، لب شور و شیرین به شمار می‌رود. در گذشته آب شیرین این تالاب مانع از ورود آب شور تالاب بختگان به زمین‌های اطراف می‌شد. از دیگر فواید تالاب کمجان می‌توان به تقویت سفره‌های آب زیرزمینی، جذب و جوجه‌آوری پرندگان مهاجر و رونق زندگی روستاهای اطراف اشاره کرد.

نی و جگن گونه‌های گیاهی غالب در تالاب کمجان و نیریز به شمار می‌روند. این تالاب‌ها زیستگاه پرندگانی چون چنگر، سلیم کوچک، آوست، چوب پا و پستاندارانی چون گربه وحشی و روباه معمولی هستند.

تالاب شادگان

تالاب شادگان

منبع عکس: golvani

تالاب شادگان با ۵۳۷,۷۳۱ هکتار وسعت در جنوب غربی ایران واقع شده است. این تالاب منحصر‌به‌فرد در سه دسته آب شیرین، لب شور و شور قرار می‌گیرد که در سه منطقه شمالی، میانی و ساحلی تالاب قرار دارند. تالاب شادگان در سال ۱۳۵۴ در لیست رامسر قرار گرفت. میانگین عمق این تالاب ۰٫۶ متر است و عمده آب آن از رودخانه جراحی تامین می‌شود.

رودخانه جراحی تالاب شادگان را تغذیه می‌کند

تثبیت ساحل، صید ماهی، ته‌نشینی رسوبات رودخانه‌ای، کنترل سیلاب، برداشت نی و چرای دام‌ها از منافع تالاب شادگان به شمار می‌روند.

چمن شور ساحلی، آلاله آبی، دانه قناری و سازو از جمله گیاهان تالاب شادگان هستند. این تالاب به‌عنوان پناهگاه حیات وحش محافظت می‌شود و زیستگاه حیوانات مختلفی از جمله قوباغه مانداب، وزغ سبز اروپا، گرزه مار، آگامای پولک درشت، لاک‌پشت دریایی منقار عقابی، ماهی بیاح، کپور، گربه ماهی آسیایی، ماهی حوض، پرستوی دریایی، اردک تاجدار، اکراس آفریقایی، بوتیمار کوچک، پرستوی دریایی نوک کلفت، پلیکان پا خاکستری، موش، گراز و دلفین گوژپشت است.

تالاب های شورگل، یادگارلو و درگه سنگی

تالاب شورگل

منبع عکس: راهنمای گردشگری منطقه مغان

مجموعه تالاب‌های شورگل، یادگارلو و درگه سنگی با وسعت ۲,۲۴۹ هکتار در سال ۱۳۵۴ در فهرست تالاب‌های عضو کنوانسیون رامسر ذیل یک عنوان به ثبت رسیده‌اند. منبع تامین آب تالاب‌های یادگارلو و درگه سنگی رواناب‌های سطحی و تالاب شورگل روناب‌های سطحی و آب‌های زیرزمینی است. این تالاب‌ها از نوع داخل خشکی و شیرین هستند.

مجموعه تالاب های شورگل، یادگارلو و درگه سنگی منطقه شکار ممنوع و زیستگاه حیواناتی چون قورباغه درختی، قورباغه مردابی راه‌‌راه، مار آتشی، لاک‌پشت برکه‌ای خزی، مار آبی، ماهی حوض، آمور، مروارید ماهی ارومیه، اردک تاجدار، چوب پا، آبچلیک تالابی، سنقر گندم دراز، عروس غاز، پلیکان سفید، فلامینگوی بزرگ، درنای معمولی و عقاب تالابی است.

تالاب خورباهو و خلیج گواتر

  • آدرس: جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان، ۸۵ کیلومتری شرق چابهار (مشاهده روی نقشه)

خورباهو

منبع عکس: ایلنا

تالاب بین‌المللی خورباهو و خلیج گواتر با ۲۹,۵۰۰ هکتار وسعت در نزدیکی مرز ایران با کشور پاکستان واقع شده است. این تالاب سال ۱۳۷۸ در لیست تالاب‌های کنوانسیون رامسر قرار گرفت. تالاب خورباهو و خلیج گواتر با میانگین عمق سه متر فواید بسیاری از جمله تعدیل اقلیم، کنترل سیلاب و رسوبات دارد.

تالاب و منطقه محافظت شده خورباهو و خلیج گواتر دارای گونه‌های گیاهی متنوعی همچون انجیر معابد، گز، استبرق، قیح ارمنستانی، کنار و تاغ است. حیواناتی چون وزغ، لاک‌پشت پوزه عقابی، کروکودیل تالابی، مار قیطانی، کورمار، لاک‌پشت سرخ و چرمی، منقار ماهی شکارچی، گیش میگویی، کفشک ریز، گیش خال سفید، گراز، شغال، خرگوش و کفتار در این تالاب زندگی می‌کنند.

تالاب شیدور

  • آدرس: استان هرمزگان، ۱۷۰ کیلومتری شهرستان بندر لنگه، ۱٫۵ کیلومتری شرق جزیره لاوان (مشاهده روی نقشه)

تالاب شیدرو

منبع عکس: نیوزین

تمام جزیره شیدور در سال ۱۳۵۰ به‌عنوان منطقه محافظت‌شده، در سال ۱۳۵۱ به‌عنوان پناهگاه حیات وحش و در سال ۱۳۷۳ توسط سازمان بین‌المللی حیات پرندگان به‌عنوان منطقه مهم تجمع پرندگان انتخاب شد. تالاب شیدور  در سال ۱۳۷۸ در کنوانسیون رامسر به ثبت رسید. این جزیره تنها آب‌سنگ مرجانی حفاظت‌شده در ایران است که در فهرست آب‌سنگ‌های مرجانی اتحادیه بین‌المللی حفاظت و منابع طبیعی نیز به ثبت رسیده است.

تالاب شیدور با مساحت ۸۷۰ هکتار در طبقه‌بندی تالاب‌های شور قرار می‌گیرد و بارندگی‌های فصلی آب آن را تامین می‌کنند. این تالاب از جمله بانک ژن‌های قوی و غنی کشور محسوب می‌شود. گیاهان کهور پاکستانی و آتریپلکس پوشش گیاهی غالب تالاب شیدور هستند. گونه‌های جانوری متنوعی همچون سوسمار دم دراز ایرانی، مار جعفری، لاک‌پشت دریایی منقار عقابی، پرستوی تیره دریایی، چکاوک کاکلی، حواصیل سبز، شاهین و اگرت ساحلی در این تالاب زندگی می‌کنند.

تالاب گمیشان

  • آدرس: استان گلستان، شمال غربی گرگان، چهار کیلومتری شرق شهرستان گمیشان (مشاهده روی نقشه)

تالاب گمیشان

منبع عکس: جاذبه‌ها

تالاب بین‌المللی گمیشان با ۲۳,۰۷۲ هکتار وسعت در سواحل شرقی دریای خزر قرار دارد. این تالاب در سال ۱۳۸۲ به ثبت کنوانسیون رامسر رسیده است. تالاب گمیشان ۲۹ متر پایین‌تر از سطح دریاهای آزاد قرار دارد و به‌صورت نوار باریکی در جهت شمال به جنوب، در امتداد سواحل جنوب شرقی دریای خزر کشیده شده است. این تالاب از جنوب مصب گرگان رود شروع و به مصب رودخانه اترک، از رودخانه های مرزی ایران، ختم می‌شود و تا هشت کیلومتر دیگر در کشور ترکمنستان ادامه دارد.

تالاب ساحلی دریایی گمیشان با میانگین عمق یک متر بسیار وابسته به تغییرات سطح آب دریای خزر است و در سال‌های اخیر به جهت پسروی آب دریا، ضلع شرقی تالاب به‌صورت نیمه‌بیابانی درآمده است. ۱۴,۰۰۰ هکتار از وسعت این تالاب به‌عنوان منطقه شکار و تیراندازی ممنوع اعلام شده است.

تالاب گمیشان در طبقه‌بندی نوع تالاب از نظر شوری آب در دسته شور، لب شور قرار دارد. تعدیل آب‌وهوا، ذخیره‌سازی کربن، کاهش اثرات منفی تغییر اقلیم، جلوگیری از وقع سیلاب، جلوگیری از تشکیل کانون ریز گرد و مهار فرسایش بادی برای منطقه و کشور از فواید زیست محیطی تالاب گمیشان است.

تالاب گمیشان

منبع عکس: شفقنا

گونه‌های گیاهی متنوعی از جمله جلبک رشته‌ای، شیر پنیر، زمین گستر، جگن، اسفند، انار، اویارسلام و ترشک مواج در تالاب شیدرو رشد می‌کنند. این تالاب زیستگاه امن حیواناتی چون قورباغه مردابی، تیرمار، مار خالدار، مار پلنگی، لاک‌پشت خزری، مار درفشی، نی ماهی، کفال پوزه‌باریک، گاو ماهی دم گرد خزری، گاو ماهی ستاره‌ای، پلیکان پا سفید، فلامینگو بزرگ، ماهی‌خورک کوچک، خارپشت ایرانی، گزار و کیسه دهان خاکستری است.

آبان ماه تا اواخر اسفند فصل مهاجرت پرندگان نادر و در حال انقراض از مناطق سردسیر روسیه به تالاب گمیشان است. این زمان از سال بهترین موقعیت برای گردش جذاب و علمی و پرنده‌نگری در تالاب گمیشان به شمار می‌رود. از دیگر جاذبه‌های گردشگری این منطقه که ارزش دیدن دارد، می‌توان به گل فشان گمیشان اشاره کرد.

تالاب های فریدون کنار و ازباران

تالاب فریدونکنار

منبع عکس: خانه آب ایران

آب‌بندان‌های فریدونکنار، ازباران و سرخرود با نام کلی تالاب فرویدونکنار شناخته می‌شوند و ۵,۴۲۷ هکتار وسعت دارند. حد شرقی این تالاب روستای رودبست، حد غربی جاده سرخرود به آمل، حد جنوبی جاده شنی خط گاز و حد شمالی آن جاده بابلسر به محمود آباد است.

تالاب فریدونکنار در واقع تالابی بشر ساز و دامگاه است

تالاب فرویدونکنار در واقع مجموعه اراضی عرقابی و کم‌عمقی است که در نیمه دوم سال به‌صورت مصنوعی و توسط مردم بومی منطقه ایجاد می‌شود و هدف اصلی آن صید پرندگان آبزی مهاجر و مرغابی‌سانان است. به این‌گونه تالاب‌ها دامگاه نیز گفته می‌شود. ایجاد دامگاه روشی سنتی است و نزدیک به سه قرن قدمت دارد. آنچه در این تالاب شکار می‌شود در بازار محلی فریدونکنار به فروش می‌رسد. تالاب فریدونکنار در سال ۱۳۸۲ در فهرست تالاب‌های عضو کنوانسیون رامسر قرار گرفت.

میانگین عمق تالاب بشر ساخت فریدونکنار یک متر است و زیستگاه امنی برای زمستان‌گذرانی درنای سیبری به شمار می‌رود. فریدونکنار درحوزه آبریز هراز قرار دارد و تالابی رودخانه‌ای و آب شیرین محسوب می‌شود. یکی از شاخه‌های فرعی روز هراز به نام کاری رود آب این تالاب را تامین می‌کند.

تالاب فریدونکنار

منبع عکس: راسخون

تالاب فریدونکنار زیستگاه گیاهان و جانوران متنوعی است و به‌عنوان پناهگاه حیات وحش محافظت می‌شود. گیاهان بسیاری از جمله  نی، بید، نمدار، گوشاب آبی، گندمک، عرعر، شاه‌پسند، علف بوریا، گزنه، دم‌موش، دم روباه، جگن، زنبق زرد آبی در تالاب فریدونکنار می‌رویند. گونه‌های جانوری چون قورباقه مردابی و درختی، لاک‌پشت برکه‌ای اروپایی و خزری، مار خالدار، سس‌ماهی، سه خاره ماهی، مروارید ماهی، پشه ماهی شرقی، کاکایی سر سیاه، بوتیمار بزرگ، طاووسک، قرقی، توکای گلو سرخ، سبز قبا، خوتکا ابرو سفید، راسو، شنگ و شغال در این تالاب زندگی می‌کنند.

تالاب چغاخور

تالاب چغاخور

منبع عکس: خبرگزاری میزان

تالاب چغاخور با ۱,۵۰۰ هکتار وسعت در جنوب غرب ایران واقع شده است. این تالاب در سال ۱۳۸۹ در فهرست تالاب‌های عضو کنوانسیون رامسر به ثبت رسید. میانگین عمق تالاب زیبای چغاخور ۴٫۵ متر است. چشمه‌های پرآب منطقه منبع تامین آب این تالاب به شمار می‌روند.

تالاب چغارخور در طبقه‌بندی تالاب‌ها از لحاظ شوری آب در دسته شیرین قرار می‌گیرد. تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی، تعدیل آب‌ و هوا و کاهش آلودگی هوا از جمله فواید این تالاب برای منطقه به شمار می‌رند. تالاب چغاخور زیستگاه امن و مناسبی برای انوع گونه‌های گیاهی و جانوری به شمار می‌رود و به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره و منطقه شکار ممنوع محافظت می‌شود.

 گیاهانی چون آلاله میوه کرکی، بارهنگ آبی درخشان، انواع سازوی، شیشه شور مردابی و هزار نی در تالاب چغا خو می‌رویند. جانورانی چون وزغ سبز، مار پلنگی، مار افعی رازی، لاک‌پشت مهمیزدار، سگ ماهی، شاه کولی، ماهی نازک، ماهی گورخری، کپور علف‌خوار، پرستوی دریایی، خوتکا، فیلوش، چوب پا و اردک کله سبز در این تالاب زندگی می‌کند.

تالاب کانی برزان

تالاب کانی برزان

منبع عکس: کرد پرس

تالاب کانی برزان با ۴,۰۱۰ هکتار وسعت در جنوب دریاچه ارومیه واقع شده است. این تالاب در سال ۱۳۸۹ در فهرست تالاب‌های عضو کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است. تالاب کانی برزان از نظر طبقه‌بندی شوری آب در دسته شیرین قرار می‌گیرد و جریان‌های دائمی زهکش دشت مهاباد، چشمه‌های آب شیرین روستای قره داغ و بارش، آب آن را تامین می‌کنند.

تالاب کانی برزان رویشگاه و زیستگاه گیاهان و جانوران بسیاری است و به‌همین جهت، تحت عنوان پناهگاه حیات وحش مورد حفاظت قرار گرفته است. حیواناتی چون قورباغه درختی و مردابی، مار آتشی، مار چلیپر، ماهی حوض، سیاه ماهی، کپور وحشی، خوتکا، چنگر و تنجه در این تالاب زندگی می‌کنند.

تالاب زریوار

تالاب زریوار

منبع عکس: ایسنا

تالاب زریوار با ۲,۴۰۳ هکتار وسعت در ۱۳۰ کیلومتری شمال سنندج واقع شده است. این تالاب در سال ۱۳۹۷ عنوان رامسر سایت انتخاب شد.تالاب زریوار ۳٫۵ متر عمق دارد و در دسته تالاب‌های آب شیرین قرار می‌گیرد. ریزش‌های جوی، چشمه‌های کف‌جوش و آب‌های سطحی منبع تامین آب این تالاب محسوب می‌شوند.

حیات‌وحش غنی تالاب زریوار سبب شد تا به‌عنوان پناهگاه حیات وحش انتخاب شود. گیاهانی چون نیلوفرآبی، لویی و پالونیا در این منطقه رشد می‌کنند. قورباغه مردابی معمولی، وزغ سبز اروپا، مار آبی، کپور آینه‌ای، ماهی آمور، لک‌لک سفید، اردک تاجدار، حواصیل ارغوانی، پلیکان پا خاکستری، بوتیمار کوچک، فلامینگوی بزرگ، درنای معمولی، خوتکا، گراز و شنگ از جمله جانوران ساکن در تالاب زریوار هستند. به‌دلیل کوهستانی بودن منطقه فصل بهار و تابستان بهترین زمان بازدید از این جاذبه طبیعی است.

تالاب هورالعظیم

تالاب هورالعظیم

منبع عکس: ایران هتل آنلاین

تالاب بزرگ هویزه یا هورالعظیم در غرب استان خوزستان، انتهای رود کرخه، منطقه مرزی ایران و عراق و دشت آزادگان قرار دارد. این تالاب ۵۰۰,۰۰۰ هکتار وسعت دارد و حدود ۱۱۷,۰۰۰ هکتار آن در خاک ایران واقع شده است. تالاب هورالعظیم یکی از زیستگاه‌های مهم زمستان‌گذرانی پندگان مهاجر محسوب می‌شود و تحت عنوان پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت‌شده مدیریت می‌شود.

حدود یک سوم تالاب هورالعظیم در خاک ایران قرار دارد

تالاب هورالعظیم میانگین عمق دو متر دارد و از تالاب‌های رودخانه‌ای و آب شیرین محسوب می‌شود. رودخانه‌های کرخه و دجله و همچنین بارش‌های سالانه منبع تامین آب این تالاب هستند. تالاب هورالعظیم به جهت زیست محیطی و تلطیف هوای منطقه، کاهش آلودگی‌ها و گردوغبار و حمایت تنوع زیستی بسیار اهمیت دارد؛ اما متاسفانه خشکسالی‌های پیایی و آتش‌سوزی‌های مداوم حیات این تالاب را به‌شدت تهدید می‌کنند.

گیاهان متنوعی چون نی، جگن، لوئی، نیلوفر آبی، کاهو وحشی و تیزک در تالاب هورالعظیم رشد می‌کنند. وزغ سبز، قوباغه مردابی، افعی شاخدار ایرانی، مار پلنگی، مار خاکی نوکدار، شتر مار شیرازی، ماهی بنی، کپور نقره‌ای، آنقوت، قو، عروس غاز، عقاب شاهی، حواصیل ، شغال، مایوتیس انگشت دراز، موش دوپا و جربیل از جمله حیوانات ساکن در تالاب هورالعظیم هستند.

تالاب گندمان

تالاب گندمان

منبع عکس: ایرنا

تالاب گندمان با ۱,۰۷۰ هکتار وسعت در جنوب غربی ایران و ۸۵ کیلومتری شهرکرد قرار دارد. آب‌های زیرزمینی، روناب‌های سطحی و بارندگی از منابع تامین آب این تالاب آب شیرین هستند. تالاب گندمان مقصد زمستان‌گذرانی پرندگان مهاجر بسیاری است. گندمان به‌عنوان یکی از مقاصد پرنده‌ نگری ایران شناخته می‌شود و جزو ۱۰ تالاب برتر پرنده‌نگری کشور قرار دارد. این تالاب منطقه شکار ممنوع اعلام شده است. تعدیل آب‌و‌هوای منطقه و کنترل ریزگردها از جمله کاردکردهای این تالاب هستند.

گیاهانی چون بارهنگ آبی فردار، شیشه شور مردابی، نی اره، سازوی بند‌بند، آلاله سفید، شبدر و سازوی میوه گرد در تالاب گندمان می‌رویند. وزغ سبز اروپا، قوباغه مانداب، مار پلنگی، مار افعی رازی، ماهی نازک، ماهی گورخری، خوتکا، اردک بلوطی، کاکایی سرسیاه، خروس کولی، اردک کله‌سبز، آهو و گرگ در این تالاب زندگی می‌کنند.

تالاب میقان

تالاب میقان

منبع عکس: برنا

تالاب میقان با ۱۲,۰۱۲ هکتار وسعت در پنج کیلومتر جنوب غربی شهر داوود آباد قرار دارد. این تالاب در دسته تالاب‌های آب شور قرار می‌گیرد. منبع تامین آب این تالاب دریاچه‌ای از رواناب‌های حوضه آبریز، چشمه‌های بستر دریاچه و بارش‌های جوی است. تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی، مهار فرسایش بادی و جذب آلاینده‌ها از جمله کارکردهای زیست محیطی تالاب میقان محسوب می‌شوند.

گونه‌های گیاهی متنوعی چون نی، سفید تاغ، سیه ناو، شبنمی مودار، گل شورهزار، شصت عروسان و کافوری در تالاب میقان می‌رویند. این تالاب منطقه شکار ممنوع اعلام شده است و گونه‌های جانوری مختلفی چون آگامای سر وزغی ایرانی، لاک‌پشت مهمیزدار، آرتمیا پارتنوژنتیکا، حواصیل خاکستری، خوتکا، آبچلیک پا سرخ، کاکایی ارمنی، عروس موش، گرگ و خارپشت ایرانی در آن زندگی می‌کنند.

تالاب سوستان

تالاب سوستان

منبع عکس: ویکی پدیا

تالاب سوستان در نزدیکی روستای سوستان قرار دارد. این تالاب از جمله نقاط بسیار زیبای استان گیلان است و تماشای گل‌های نیلوفر آبی، پرنده‌نگری و ماهی‌گیری از جمله تفریحات آن هستند. تالاب سوستان در فصول پاییز و زمستان میزبان پرندگان مهاجر بسیاری است که از میان آن‌ها می‌توان به خوتکا و چنگر اشاره کرد. پس از پایان فصل رویش شکوفه‌های نیلوفر آبی، پسته دریایی در  این تالاب زیبا دیده می‌شود. پسته دریایی در واقع تخم نیلوفر آبی است و برداشت فروان آن حیات این‌گونه گیاهی را به خطر می‌اندازد.

اوایل خرداد تا اواخر تابستان بهترین زمان بازدید از تالاب سوستان و تماشای نیلوفرهای آبی است؛ البته این تالاب در پاییز و زمستان نیز بسیار دیدنی خواهد بود.  

تالاب مره قم

تالاب مره قم

منبع عکس: خبر آنلاین

تالاب حوض مره قم با مساحت حدود ۱۰,۰۰۰ هکتار در ضلع غربی منطقه حفاظت‌شده کویر قرار دارد. بیش از ۴۰ گونه گیاهی و جانوری در این تالاب زندگی می‌کنند. تالاب مره قم به گوهری در دل کویر لقب گرفته است با حضور پرندگان مهاجری چون فلامینگو، تنجه، مرغابی، حواصیل، کاکایی، سلیم و چوب پا زیبایی دو چندان پیدا کرده است.

تالاب چیست؟

تالاب

منبع عکس: برترین ها

تالاب نوعی مرداب یا آبگیر است  که به‌صورت طبیعی یا مصنوعی ایجاد می‌شود. با توجه به اقلیم خشک و نیمه‌خشک ایران و میزان تبخیر متوسط بیش از ۱۰ برابر بارش سالانه، انتظار وجود این تعداد تالاب در کشور وجود ندارد؛ با این وجود مناطق پرشیب و کوهستانی و عرض جغرافیایی سبب شده تا ایران جزو پرتالاب‌ترین کشورهای جهان باشد. از میان ۴۲ نوع تالاب شناخته شده در جهان ۴۱ نوع آن (به‌جز تالاب خیلی سردسیری توندرا) در ایران به ثبت رسیده است.

در دوم فوریه ۱۹۷۱ برابر با ۱۳ بهمن ۱۳۴۹ قرارداد بین دولتی کنوانسون رامسر، در شهر رامسر استان مازندران منعقد شد. این کنوانسیون با هدف آشنایی بشر با ویژگی‌های منحصربه‌فرد تالاب‌ها و مشارکت جهانی در حفاظت از آن‌ها شکل گرفت و تاکنون ۱۱۸ کشور به آن ملحق شده‌اند. تمام تالاب‌های مهم دنیا عنوان رامسر سایت را دریافت می‌کنند و در این کنوانسیون ثبت می‌شوند. روز دوم فوریه به نام روز جهانی تالاب‌ها نام‌گذاری شده است.

تالاب های ایران

منبع عکس: خبرگزاری مهر

بیش از ۲۲۶ تالاب در فهرست تبصره ماده یک قانون حفاظت، احیای و مدیریت تالاب‌های کشور نام برده شده‌اند؛ دراین میان ۳۶ تالاب ذیل ۲۵ عنوان در فهرست تالاب‌های با‌ اهمیت جهانی کنوانسیون رامسر ثبت شده‌اند.

طبق تعریف کنوانسون بین‌المللی رامسر تالاب در واقع به مناطق مردابی، نم‌زارهای سیاه، باتلاقی و برکه‌های مصنوعی یا طبیعی گفته می‌شود که به‌طور دائمی یا موقت دارای آب ساکن یا روان و شور یا شیرین باشند؛ یا مناطقی از دریا که در هنگام جذر، ارتفاع آب در آن‌ها بیش از ۶ متر نباشد.

فواید تالاب‌ها

تالاب

منبع عکس: اعتماد آنلاین

تالاب‌ها از جمله مولدترین و بکرترین محیط‌های طبیعی جهان و از مراکز تنوع زیستی محسوب می‌شوند که با فراهم کردن بستر آبی و قابلیت زادآوری برای ساکنان خود و پرندگان مهاجر، نقش مهمی در بقا و زندگی گونه‌های گیاهی و جانوری ایفا می‌کنند. تجدید ذخیره آب‌های زیرزمینی، فیلتر آلودگی‌های طبیعی، کاهش تغییرات آب‌وهوایی، جلوگیری از وقوع سیلاب و تشکیل کانون‌های گردوغبار، فواید اقتصادی، زیبایی‌شناسی و رونق گردشگری از جمله بارزترین کارکردهای تالاب‌ها محسوب می‌شوند.

دلایل نابودی تالاب‌ها

امروزه زنگ خطر نابودی بسیاری از تالاب‌ها در جهان به صدا درآمده است. نبود شناخت درست انسا‌ن‌ها از تالاب‌ یکی از دلایل مهم این اتفاق محسوب می‌شود. بر اساس اطلاعات منتشر شده از طرف کنوانسیون رامسر حدود ۵۰ درصد از تالاب‌های طبیعی نابود شده‌اند.

استفاده از محیط‌های تالابی برای کشاورزی و ساخت‌وساز، دفن زباله، ساخت سد، رها‌سازی فاضلاب شهری، کشاورزی و صنعتی به رودخانه‌ها و جریان‌های آبی منتهی به تالاب‌ها، احداث بزرگراه، عدم لای‌روبی به‌موقع، نبود مدیریت هدف‌دار و توانمند، کم‌لطفی برخی از گردشگران، صید و شکار از عوامل انسانی نابودی تالاب‌ها به شمار می‌روند.

کم‌آبی، خشکسالی و آتش‌سوزی‌های پی‌درپی از عوامل طبیعی‌محسوب می‌شوند که در دهه‌های اخیر حیات تالاب‌، این زیست‌بوم‌ تکرار نشدنی، بکر و منحصر‌به‌فرد را به مخاطره انداخته‌ است.

نابودی تالاب ها

منبع عکس: باشگاه خبرنگاران جوان

 اگر تاکنون از مشهورترین تالاب‌های ایران بازدید کرده‌اید یا از دوست‌داران این جاذبه طبیعی شگفت‌انگیز هستید، می‌توانید نظرات خود را در پایین این مقاله با ما و مخاطبان کجارو به اشتراک بگذارید.

پرسش‌های متداول

چند تالاب در سراسر ایران شناسایی شده‌اند؟

۱۵۲ تالاب

چه تعداد از تالاب‌های ایران در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده‌اند؟

۳۶ تالاب ذیل ۲۵ عنوان 

تنها آبسنگ مرجانی حفاظت‌شده در ایران کجاست؟

جزیره شیدور

چه روزی در تقویم به‌عنوان روز جهانی تالاب نام‌گذاری شده است؟

۱۳ بهمن یا دوم فوریه 

منبع عکس کاور: قطره

مطالب مرتبط:

دیدگاه