طرز تهیه کوفته همدانی؛ غذای مجلسی و محبوب ایرانی
با طرز تهیه کوفته همدانی، یکی از غذاهای لذیذ مهد تمدن ایران آشنا شوید و با طبخ آن در منزل، مزه یک کوفته متفاوت و شگفت‌انگیز را بچشید.
کوفته، یکی از غذاهای لذیذ و پرطرفدار ایرانی است که با شنیدن نام آن، بیشتر ما به یاد کوفته تبریزی می‌افتیم. البته کوفته از انواع بی‌نظیری در شهرهای ایران و حتی در کشورهای همسایه ایران از جمله گرجستان، ارمنستان، ترکیه، مالزی، تاجیکستان و تعداد زیادی از کشور های آسیایی برخوردار است. مردم استان همدان نیز با مواد موجود در این استان، یک کوفته بسیار مقوی و خوشمزه را طبخ می‌کنند که به کوفته همدانی شهرت دارد.
کوفته همدانی یا کوفته سیزده بدر، یکی از غذاهای محلی و مشهور استان همدان است که با کوفته تبریزی متفاوت است. این نوع کوفته در تعطیلات و معمولا در روز ۱۲ فروردین طبخ و آماده می‌شود تا آن را برای ناهار روز سیزده‌به‌در سرو کنند. کوفته همدانی، متشکل از گوشت گوسفندی، نخود، لپه، برنج، آرد نخودچی و ادویه است و معمولا آن را با مواد مختلفی از جمله پیاز داغ، تخم‌مرغ آب‌پز، خرمای هسته گرفته شده، زرشک تفت داده، آلو بخارا، مغز گردو و کوفته قلقلی کوچک سرخ شده از همان مایه کوفته پر می‌کنند. کوفته همدانی سپس در سسی متشکل از پیاز داغ، رب گوجه فرنگی، آلو، آب لیمو، نمک و ادویه پخته می‌شود.
جالب است بدانید که رابطه تنگاتنگی بین یکی از رسوم قدیمی همدانی‌ها در روز سیزده بدر و کوفته همدانی وجود دارد. آن‌ها در این روز، شانس و بخت خود را با این کوفته‌ها می‌آزمایند. برای این کار در یک یا دو عدد از کل کوفته‌ها، یک سکه، خرمای هسته نگرفته، آلوی هسته‌دار یا مغز گردوی کامل قرار می‌گیرد و گفته می‌شود که فردی که آن کوفته به او می‌رسد، سالی پر از برکت خواهد داشت و روزی خانواده وی، بیشتر خواهد شد. کوفته همدانی همراه با نان، سبزی‌خوردن، ماست، دوغ و انواع ترشی سرو می‌شود و طعم و مزه‌ای وصف‌نشدنی دارد.
هرآنچه باید درباره کوفته همدانی بدانید:
کوفته همدانی و طرز تهیه آن
مواد لازم برای ۶ نفر
- یک کیلوگرم گوشت گوسفندی بدون چربی
- ۳ عدد پیاز متوسط پوست کنده
- ۷۵۰ گرم حبوبات (۵۰۰ گرم نخود و ۲۵۰ گرم لپه)
- نصف پیمانه برنج
- ۳ عدد تخم‌مرغ آب‌پز
- ۲ قاشق غذاخوری نمک و فلفل، پودر موسیر
- ۲ قاشق غذاخوری آرد نخودچی
- ۴ عدد مغز گردو
- ۱۰ عدد خرمای بدون هسته
- ۱۰۰ گرم زرشک
- ۱۰ عدد آلو
- یک قاشق غذاخوری رب گوجه‌فرنگی
- ۲ قاشق غذاخوری نعناداغ
- روغن به مقدار لازم
- آب لیمو یا سرکه به مقدار لازم
- شکر به مقدار لازم
طرز تهیه کوفته همدانی
مرحله اول:
آماده‌سازی حبوبات: نخود و لپه را از شب قبل خیس کنید و چند بار آب آن‌ها را عوض کنید تا نفخ آن‌ها گرفته شود. پس آب آن‌ها را خالی کنید و حبوبات را با آب تازه در قابلمه بپزید.
مرحله دوم:
آماده‌سازی برنج: برنج را از چند ساعت قبل با آب و کمی نمک خیس کنید. سپس آب آن را خالی کنید و آن را با آب تازه و نمک در یک قابلمه جداگانه بپزید.
مرحله سوم:
آماده‌سازی مایه کوفته همدانی: گوشت، یک عدد پیاز نصف کرده، برنج پخته شده، لپه و نخود پخته شده را در چرخ گوشت بریزید و آن‌ها را دو بار چرخ کنید تا کاملا با هم مخلوط شوند و یک خمیر یکدست حاصل شود. سپس ادویه‌ها و آرد نخودچی را به مخلوط گوشت اضافه کنید و با دست برای هفت تا ۱۰ دقیقه ورز دهید.
مرحله چهارم:
آماده‌سازی کوفته ریزه: از مواد گوشتی کوفته به تعداد نفرات کوفته ریزه‌هایی در اندازه یک گردو درست کنید. در یک تابه مقداری روغن بریزید و آن را روی حرارت متوسط گاز قرار دهید تا روغن داغ شود. سپس کوفته ریزه‌ها را در روغن سرخ کنید و آن‌ها را روی دستمال مخصوص آشپزخانه قرار دهید تا خنک شوند و روغن اضافه آن‌ها کشیده شود.
مرحله پنجم:
آماده‌سازی سس کوفته همدانی: دو عدد پیاز باقی‌مانده را نگینی خرد کنید و در روغن داغ در یک قابلمه بزرگ سرخ کنید تا طلایی و سبک شوند. حدود یک سوم پیاز داغ را برای مواد داخل کوفته همدانی کنار بگذارید.
مرحله ششم:
یک قاشق رب گوجه فرنگی را به پیازهای سرخ شده در قابلمه اضافه کنید و آن را تفت دهید تا رنگ آن باز شود و بوی خامی آن از بین برود. سپس نعنا داغ و چهار عدد آلو را در قابلمه بریزید. چهار لیوان آب، کمی نمک، ادویه و دو قاشق سرکه یا آبلیمو را روی این مواد بریزید و اجازه دهید تا سس به جوش آید.
مرحله هفتم:
آماده‌سازی مواد داخل کوفته همدانی: زرشک را با کمی روغن، شکر و آب لیمو در یک تابه سرخ کنید و کنار بگذارید.
مرحله هشتم:
از مایه کوفته به‌اندازه یک نارنگی بردارید و آن را درست خود قرار دهید. وسط کوفته را خالی کنید و در آن، یک عدد خرما، یک عدد آلو، یک قاشق زرشک، یک قاشق چای‌خوری پیاز داغ، یک عدد کوفته ریزه سرخ شده و یک چهارم تخم‌مرغ آب‌پز شده قرار دهید و آن را خوب ببندید؛ به‌طوری که هیچ حفره‌ای در کوفته نباشد و ضخامت دیواره کوفته در تمام بخش‌ها یکسان باشد تا کوفته وا نرود. این کار را با بقیه مایه کوفته تکرار کنید تا در نهایت ۶ عدد کوفته داشته باشید.
کوفته‌ها را در یک ظرف دردار بگذارید و آن‌ها را برای حداقل یک ساعت در فریزر قرار دهید. این کار باعث می‌شود تا کوفته‌های شما در حین پخت وا نروند.
مرحله نهم:
کوفته‌ها را از فریزر دربیاورید و با احتیاط در قابلمه سس کوفته در حال جوش بگذارید تا آن‌ها برای ۴۵ دقیقه تا یک ساعت با درب بسته روی حرارت ملایم گاز بپزند. در حین پخت، یک بار آن‌ها را زیر و رو کنید تا حرارت به‌صورت یکنواخت به همه جای کوفته‌ها برسد.
مرحله دهم:
سرو کوفته همدانی: آب کوفته را جداگانه در کاسه هر مهمان بکشید و در آن نان تیلیت کنید. کوفته را نیز به‌صورت جدا به سر میز بیاورید و آن را با زرشک، نعنا داغ و گردو تزیین کنید.
نکات مهم برای تهیه کوفته همدانی
- برخی افراد، کوفته‌ها را قبل از قرار دادن در سس، کمی سرخ می‌کنند تا از هم وا نروند.
- توجه داشته باشید که ورز دادن، یکی از مهم‌ترین مراحل تهیه کوفته است؛ زیرا هرچه بیشتر مایه کوفته را ورز دهید، امکان وا رفتن آن کمتر می‌شود.
- اگر گوشت شما خیلی چرب است، یک عدد تخم‌مرغ را به مایه کوفته خود اضافه کنید تا احتمال وا رفتن آن را کم کند.
- اندازه کوفته‌ها کاملا اختیاری است. معمولا کوفته همدانی در اندازه‌ای درست می‌شود که برای هر نفر، یک عدد کوفته کافی باشد.
- برای تهیه کوفته همدانی از گوشت کم‌چرب گوسفندی استفاده کنید.
- توجه داشته باشید که گوشت کوفته باید کاملا نرم و ریز باشد؛ پس حتما گوشت را دو تا سه بار چرخ کنید.
- اگر احساس کردید که مایه کوفته شما شل است، مقدار آرد نخودچی بیشتری در آن بریزید.
- برخی افراد به‌جای آرد نخودچی، از گندم کوبیده در مایه کوفته همدانی استفاده می‌کنند.
- شما می‌توانید به سس کوفته همدانی، یک عدد هویج خرد شده نیز اضافه کنید.
- در برخی طرز تهیه‌ها از دو قاشق غذاخوری سرکه و دو قاشق غذاخوری شیره نیز در سس کوفته استفاده می‌شود.
- برخی افراد، سس کوفته را بیشتر می‌جوشانند تا غلیظ شود و آن را همراه با کوفته سرو می‌کنند.
- کوفته را معمولا با نان سنگک و سبزی تازه سرو می‌کنند.
فواید کوفته همدانی
نخود، مهم‌ترین ماده کوفته همدانی است. نخود، منبع غنی فیبرها، ویتامین B۹، هیدرات کربن، آهن، فسفر، منیزیم، ویتامین B، پتاسیم، روی، پروتئین، ویتامین B۶ و کلسیم و همچنین ترکیبات مغذی دیگری مانند ویتامین E، آب، ویتامین B۳، سدیم، ویتامین B۲، سلنیوم، ویتامین C، ید، اسیدهای چرب اشباع شده و ویتامین A است.
از فواید مصرف نخود در کوفته همدانی می‌توان به دفع برخی از ترکیبات و مواد سمی از بدن، کاهش قند و اسیدهای چرب موجود در خون، کمک به ساخت گلبول‌های قرمز و سفید، جلوگیری از کم‌خونی، حفظ سلامت پوست، کاهش امکان ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و برخی از سرطان‌ها مانند سرطان خون و بهبود اشتها با تحریک اسیدهای گوارشی اشاره کرد.
طعم کوفته همدانی
کوفته همدانی، شبیه به یک جایزه شگفت‌انگیز است. وجود پیاز داغ، تخم‌مرغ آب‌پز، خرما، زرشک، آلو بخارا، مغز گردو و کوفته قلقلی کوچک در دل کوفته، آن را تبدیل به غذایی مجلسی و مهیج می‌کند که به‌هیچ‌وجه نباید امتحان کردن آن را در سفر به همدان از دست بدهید.
آب کوفته را در یک کاسه بکشید و در آن نان تازه تیلیت کنید تا از طعم بی‌نهایت لذیذ این غذا در کنار انواع ترشی‌های محلی همدانی لذت ببرید. پس از خوردن این بخش از کوفته به سراغ اصل مطلب بروید و مطمئن باشید که از لحظه لحظه مزه کردن کوفته همدانی لذت خواهید برد.
برای سفر به همدان، نیازی نیست که حتما به این استان بروید. کافی است عطر و بوی غذاهای محلی همدان را در خانه به راه بیندازید تا سفر به پایتخت و مهد تمدن ایران برای شما تداعی شود. پس دست به کار شوید و به آشپزخانه بروید تا با استفاده از دستور پخت کوفته همدانی ارائه شده در این مقاله، یک غذای محلی لذیذ درست کنید. اگر موفق به درست کردن این کوفته خوشمزه شدید، حتما از آن عکس بگیرید و با تگ‌کردن کجارو در اینستاگرام (mykojaro@)، تصاویر خود را با ما به اشتراک بگذارید. در ضمن در صورت تمایل، تجربیات خود را با ما و دیگر کاربران کجارو در زیر همین مقاله به اشتراک بگذارید.
دیدگاه