طرز تهیه لونگی؛ غذای مجلسی و لذیذ گیلانی
با طرز تهیه لونگی، یکی از خوشمزهترین غذاهای مجلسی استان گیلان آشنا شوید و با طبخ آن در منزل، یک مهمانی درست و حسابی به راه بیندازید.
غذاهای محلی گیلان با تنوعی بینظیر در سراسر ایران، شناختهشده و محبوب هستند. از انواع خورشها گرفته تا غذاهای دریایی و گیاهی، این خطه سرسبز، غذاهایی را به شما پیشنهاد میکند که امکان ندارد عاشق آنها نشوید. «لونگی»، یکی از غذاهای محلی، اصیل و لذیذ گیلانی است که با اصالتی متعلق به شهر آستارا و تالش، به نوعی از مرغ یا اردک شکم پر گفته میشود. البته لونگی را میتوان با ماهی یا بادمجان نیز درست کرد.
برای پر کردن شکم مرغ و اردک معمولا از سبزیجات معطر، پیاز، سیر، گردو، رب ازگیل یا رب آلوچه، رب انار، آبغوره، گوجه فرنگی، نمک و فلفل استفاده میکنند. نام این غذا از دو بخش «لَوَ» و «نگی» تشکیل شده است که در زبان تالشی بهمعنای «شکم» و «رنگین» هستند. پس در واقع، معنای لونگی، «شکم رنگین» است و این نام به تزئین و چینش مخلفات غذایی در شکم مرغ یا اردک پس از پخت اشاره دارد. برخی افراد نیز میگویند که ریشه کلمه «لونگی» به منطقهای به نام لوندویل در آستارا برمیگردد. لونگی در کشور جمهوری آذربایجان نیز طبخ میشود و آن را بهعنوان غذای ملی این کشور میشناسند.
لونگی در آستارا و تالش با کمی تفاوت در طرز تهیه و مواد لازم درست میشود؛ اما طعم و مزه هر دوی آنها بهقدری فوقالعاده است که بههیچوجه نمیتوان دست رد به آنها زد. لونگی مرغ یا اردک معمولا برای شب عید، لونگی ماهی برای چهارشنبه سوری و لونگی بادمجان معمولا بهعنوان میان وعده در تالش سرو میشود. این غذا در گذشته در قابلمه و روی زغال یا در گمج و روی تنور درست میشد. برای طبخ آن، درپوش دیگ را سروته میگذاشتند و در آن نیز زغال میریختند تا لونگی با زغال، آرام آرام بپزد. البته امروز این غذای محلی در بیشتر خانهها و رستورانها در فر آماده میشود. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با طرز تهیه انواع لونگی آشنا کنیم.
هرآنچه باید درباره لونگی بدانید:
- لونگی مرغ یا اردک و طرز تهیه آن
- نکات مهم برای تهیه لونگی مرغ یا اردک
- طرز تهیه لونگی مرغ یا اردک در قابلمه
- لونگی ماهی و طرز تهیه آن
- لونگی بادمجان و طرز تهیه آن
- خاستگاه لونگی
- لونگی در جمهوری آذربایجان
- طعم لونگی
لونگی مرغ یا اردک و طرز تهیه آن
مواد لازم
- یک عدد مرغ یا اردک با پوست متوسط
- یک لیوان گردو ساییده شده یا خیلی ریز خرد شده
- ۲ قاشق غذاخوری زعفران دمکرده غلیظ
- ۱۰ عدد آلو یا قیسی
- ۱۰۰ گرم زرشک
- نصف لیوان کره یا روغن
- ۳ عدد پیاز متوسط پوست کنده و رنده شده
- یک لیوان رب ازگیل، رب انار یا رب آلوچه
- یک چهارم پیمانه آبغوره
- نمک، فلفل و زردچوبه به مقدار لازم
- یک عدد سیبزمینی متوسط پوست کنده و خلالی خرد شده
- ۲ عدد گوجهفرنگی کوچک
- یک قاشق غذاخوری شکر
- پلو یا کته برای سرو
طرز تهیه لونگی مرغ یا اردک
مرحله اول:
آمادهسازی مرغ یا اردک: مرغ یا اردک را خود از شب قبل خوب تمیز کنید و روی قسمتهایی از گوشت مرغ که سفتتر هستند، مانند سینه و رانها، با یک چاقوی تیز، سوراخهای ریز ایجاد کنید. سپس آن را با نمک، فلفل سیاه، فلفل قرمز، نصف لیوان رب ازگیل، رب انار یا رب آلوچه ملس مزهدار کنید. روی ظرف مرغ یا اردک را با سلفون بپوشانید و آن را در یخچال قرار دهید تا خوب طعمدار شود. توجه داشته باشید که باید تمام قسمتهای مرغ یا اردک و داخل شکم آن را به تمام مواد آغشته کنید و سپس آن را در یخچال بگذارید.
مرحله دوم:
آب پیازهای رنده شده را بگیرید. در یک تابه کمی روغن بریزید و آن را روی حرارت متوسط گاز قرار دهید تا روغن داغ شود. سپس پیازهای رنده شده را در روغن بریزید و آنها را تفت دهید تا کمی نرم و سبک شوند.
مرحله سوم:
پیاز داغ (مقداری از آن را برای تزئین نگه دارید) را با گردوی آسیاب شده، آلوی خرد شده، زعفران دمکرده، نیمی از زرشک، بقیه رب انار یا رب ازگیل، آبغوره، نمک، فلفل و زردچوبه مخلوط کنید تا مایه داخل شکم مرغ یا اردک لونگی آماده شود. مواد را با دست مخلوط کنید تا حالتی خمیری به خود بگیرند. در این مرحله، اگر احساس کردید که مایه شما کمی شل و آبکی است، به آن مغز گردوی ساییده شده بیشتری اضافه کنید.
مرحله چهارم:
فر را با دمای ۱۸۰ درجه سانتیگراد روشن کنید تا گرم شود.
مرحله پنجم:
مرغ یا اردک را از یخچال بیرون بیاورید و داخل شکم آن را با مایه آماده شده پر کنید. کف یک سینی مخصوص فر، فویل بیندازید تا مرغ به آن نچسبد. سپس آن را با روغن چرب کنید. لونگی را با احتیاط در سینی قرار دهید و آن را در طبقه وسط فر از قبل گرم شده بگذارید تا برای حدود ۹۰ دقیقه بپزد و گریل شود. در مرحله پخت مهم است که هر ۱۵ دقیقه یک بار، درب فر را باز کنید و از آب داخل ظرف مرغ، روی لونگی بریزید تا مرغ یا اردک شما خشک نشود.
شما همچنین میتوانید مقدار بیشتری از مایه داخل شکم لونگی درست کنید و آن را در اواسط پخت روی پوست مرغ یا اردک بمالید تا غذای پر ملاتتر و لذیذتری داشته باشید.
مرحله ششم:
در حین پخت لونگی، سیبزمینیهای خلالی خرد شده را در روغن سرخ کنید. سپس گوجه فرنگیها و مخلوط زرشک و شکر را نیز بهصورت جداگانه سرخ کنید و کنار بگذارید.
مرحله هفتم:
لونگی را در ظرف سرو بکشید و دور آن را با سیبزمینی، گوجه فرنگی، زرشک و پیاز داغ تزئین کنید. این غذای لذیذ شمالی را با پلو یا کته به سر میز بیاورید. نوش جان!
نکات مهم برای تهیه لونگی مرغ یا اردک
- شما میتوانید پس از پر کردن شکم مرغ، آن را با نخ و سوزن بدوزید و پاهای مرغ را با نخ به هم ببندید تا در هنگام طبخ، شکل ظاهری خود را حفظ کند.
- برای راحتتر بسته شدن شکم مرغ، میتوان بهجای نخ و سوزن، مرغ را با چند عدد خلال دندان کوک زد. فقط فراموش نکنید که در هنگام سرو، خلال دندان ها را دربیاورید.
- برای ترش و خوشمزه شدن گوشت مرغ میتوان با یک سرنگ تمیز، مقداری آبغوره یا آب لیمو را در حین پخت به گوشت قسمت سینه و ران تزریق کرد.
- برای کوتاه کردن زمان پخت لونگی در فر، میتوان در ابتدا آن را برای نیم ساعت تا ۴۵ دقیقه در قابلمه با مایهای که مرغ را برای شب در آن مزهدار کرده بودید، پخت. سپس آن را برای نیم ساعت در فر با دمای ۱۷۵ درجه سانتیگراد قرار داد تا غذای شما آماده شود.
- شما میتوانید روی لونگی را با فویل بپوشانید و سپس آن را در فر قرار دهید و در آخر برای تغییر رنگ پوست آن، فویل را بردارید و لونگی را برای چند دقیقه دیگر در فر بپزید. با این کار دیگر لازم نیست که در حین پخت، درب فر را باز کنید.
- برخی افراد، بخشی از مایه داخل شکم لونگی را در روغن سرخ میکنند و در هنگام سرو بهعنوان سس در کنار لونگی قرار میدهند.
نکات مربوط به مزهدار کردن لونگی مرغ یا اردک
- ایجاد کردن سوراخهای ریز روی قسمتهایی از مرغ که گوشت سفتتری دارد، یک مرحله ضروری در تهیه لونگی است؛ زیرا با این کار، موادی که پس از پر شدن داخل شکم مرغ قرار میگیرند، بهتر حرارت را جذب میکنند و باعث خوب طعم گرفتن خوراک میشوند.
- مرغ یا اردک باید برای ۱۲ تا ۲۴ ساعت در یخچال بمانند یا خوب مزهدار شوند.
نکات مربوط به مایه داخل شکم لونگی مرغ یا اردک
- برخی افراد برای درست کردن مایه داخل شکم لونگی، پیاز را سرخ نمیکنند و تمام مواد را بهصورت خام با هم مخلوط میکنند.
- اگر به طعم سیر علاقه دارید، از سه حبه سیر رنده شده (خام یا سرخ شده) در ترکیب مواد داخل شکم لونگی استفاده کنید تا غذای شما طعم و مزهای حتی بهتر به خود بگیرد.
- شما میتوانید ۴۰۰ گرم سبزی معطر ساطوری خرد شده (گشنیز، جعفری، نعنا، چوقاق و برگ سیر تازه) را نیز به مواد داخل شکم لونگی اضافه کنید تا نسخه تالشی این غذا را بپزید.
طرز تهیه لونگی مرغ یا اردک در قابلمه
برای تهیه لونگی مرغ یا اردک حتما نیازی به فر نیست و شما میتوانید آن را در قابلمه هم درست کنید. برای این کار، باید مقدار بیشتری مایه لونگی درست کنید. شکم مرغ یا اردک را پس از پر کردن با مایه لونگی با نخ و سوزن بدوزید تا در حین پخت از آن بیرون نریزد. در قابلمه مقداری روغن یا کره بریزید و آن را روی حرارت متوسط گاز قرار دهید تا داغ شود. سپس مرغ یا اردک شکم پر خود را با احتیاط در قابلمه بگذارید و آن را سرخ کنید.
یک لیوان آب جوش و باقیمانده مایه لونگی را در قابلمه بریزید و درب قابلمه را بگذارید. شعله گاز را کم کنید و اجازه دهید تا لونگی مرغ یا اردک شما بهآرامی بپزد. در حین پخت، باید چند بار مرغ یا اردک را زیر و رو کنید و بهصورت منظم از مایه داخل قابلمه روی آن بریزید. پس از غلیظ شدن سس لونگی در قابلمه، غذای شما آماده است و میتوانید آن را با برنج سرو کنید.
لونگی ماهی و طرز تهیه آن
لونگی ماهی، یک غذای فوقالعاده برای سرو در شب عید یا در فصل زمستان است. برای تهیه این غذا شکم ماهی معمولا ماده از قبل مزهدار شده را با پیاز، رب انار، اشپل، سبزی معطر و گردو پر میکنند و سپس آن در فر یا در قابلمه میپزند.
مواد لازم
- یک عدد ماهی (سفید، آزاد، قزل آلا)
- یک عدد پیاز متوسط پوست کنده و رنده شده
- ۳ قاشق غذاخوری رب انار
- ۲۵۰ گرم مغز گردوی آسیاب شده
- ۳۰۰ گرم سبزی ساطوری خرد شده (گشنیز، جعفری و کمی شنبلیله)
- اشپل ماهی به مقدار لازم
- فلفل، زردچوبه، نمک و ادویه به مقدار لازم
- ۲ قاشق غذاخوری آب لیمو
- برشهای لیمو و جعفری تازه برای تزئین
- برنج زعفرانی برای سرو
طرز تهیه لونگی ماهی
مرحله اول:
آمادهسازی ماهی: پس از تمیز کردن ماهی و گرفتن فلسهای آن، ماهی و داخل شکم آن را از یک تا دو ساعت قبل به نمک، فلفل و زردچوبه آغشته کنید و آن را در مخلوط آب لیمو (یا آب انار) و آب پیاز رنده شده بخوابانید تا طعمدار شود.
مرحله دوم:
آمادهسازی مواد داخل شکم ماهی: سبزی ساطوری خرد شده، گردوی آسیاب شده، پیاز رنده شده، رب انار، اشپل، آب لیمو، نمک، فلفل و زردچوبه را در یک کاسه بریزید و خوب با هم مخلوط کنید تا یک حالت خمیری به خود بگیرند.
مرحله سوم:
شکم ماهی و گوشهای ماهی را با مواد آماده شده پر کنید و سه شیار عمیق در هر دو سمت آن با چاقو ایجاد کنید. سپس شکم آن را با نخ بدوزید یا نخ را به دور ماهی بپیچید تا مواد از داخل شکم آن بیرون نریزد. سر و دم ماهی را با نخ به هم وصل کنید تا یک شکل گرد به خود بگیرد.
مرحله چهارم:
ته یک قابلمه، سه عدد نعلبکی یا ظرف سفالی را بهصورت وارونه قرار دهید. سپس یک لیوان آب گرم در قابلمه بریزید. ماهی را با احتیاط در قابلمه و روی نعلبکیها بگذارید. لونگی ماهی را برای ۹۰ دقیقه با درب بسته روی شعله ملایم گاز بپزید.
مرحله پنجم:
لونگی ماهی را در ظرف سرو بکشید و آن را با برشهای لیمو و جعفری تازه تزئین کنید. این غذای خوشمزه را با برنج زعفرانی سرو کنید.
نکات مهم برای تهیه لونگی ماهی
- هر مقدار اشپل ماهی که از شکم یک ماهی در می آید، برای تهیه لونگی ماهی لازم است.
- شما میتوانید در تهیه مایه داخل شکم ماهی بهجای پیاز خام از پیاز داغ استفاده کنید؛ البته باید بدانید که پیاز خام، بهتر بوی زهم ماهی را میگیرد.
- لونگی ماهی را میتوان بهجای پخت سنتی، برای یک ساعت در فر از قبل گرم شده در دمای ۱۸۰ درجه سانتیگراد قرار داد تا بپزد. سپس گریل را روشن کرد تا روی ماهی برای چند دقیقه برشته شود. البته برای پخت در فر باید، یک کاسه آب در قسمت گرم کن فر قرار دهید تا لونگی ماهی شما خشک نشود.
لونگی بادمجان و طرز تهیه آن
لونگی بادمجان، یکی از نسخههای لذیذ لونگی شمالی است که معمولا آن را بهعنوان چاشنی در کنار مرغ سرخ شده سرو میکنند؛ اما شما میتوانید آن را بهعنوان یک وعده غذای گیاهی نیز نوش جان کنید. لونگی بادمجان را میتوان بهصورت غیر گیاهی و با افزودن گوشت چرخکرده نیز درست کرد تا غذایی سیرکنندهتر داشته باشید. برای تهیه این غذا، داخل بادمجانهای سرخ شده را با گردو، سیب، پیاز، رب انار، نمک و زردچوبه پر میکنند و آن را در ظرف سرو میچینند.
مواد لازم برای ۵ عدد لونگی بادمجان
- ۵ عدد بادمجان
- ۱۵۰ گرم گردوی آسیاب شده
- یک عدد سیب پوست کنده و ریز رنده شده
- یک عدد پیاز پوست کنده و ریز رنده شده
- ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری رب انار
- زردچوبه و نمک به مقدار لازم
طرز تهیه لونگی بادمجان
مرحله اول:
آمادهسازی بادمجان: پوست بادمجانها را بگیرید و یک شکاف کمعمق و طولی در وسط آنها به کمک یک چاقوی تیز ایجاد کنید. سپس به بادمجانها نمک بزنید و آنها را برای نیم ساعت رها کنید تا تلخی آنها گرفته شود.
مرحله دوم:
آمادهسازی مایه لونگی: آب پیاز رنده شده و سیب رنده شده را خوب بگیرید. در یک تابه کمی روغن بریزید و آن را روی حرارت متوسط گاز قرار دهید تا روغن داغ شود. سپس پیازهای رنده شده را در روغن بریزید و آنها را تفت دهید تا کمی نرم و سبک شوند. در ادامه زردچوبه و سیب رنده شده را در تابه بریزید و مواد را خوب با هم تفت دهید تا بوی زردچوبه دربیاید. در آخر نیز گردوی آسیاب شده را به مخلوط سیب و پیاز اضافه کنید و مواد را با را تفت دهید. اجازه دهید تا گردو به روغن بیفتد؛ سپس رب انار و نمک را به مخلوط مواد بیفزایید و مواد را هم بزنید تا کاملا یکدست شوند.
مرحله سوم:
بادمجانها را در روغن داغ سرخ کنید. سپس آنها را از قسمت شکافشان باز کنید. با استفاده از یک قاشق از مایه لونگی بردارید و در وسط بادمجانها بریزید.
مرحله چهارم:
لونگی بادمجان را در ظرف سرو بچینید و آن را با نان یا برنج سرو کنید.
نکات مهم برای تهیه لونگی بادمجان
- رب انار را بهتدریج به مخلوط گردو اضافه کنید تا مواد به طعم دلخواه شما برسند.
- طبق ذائقه خود از رب انار شیرین، ترش یا ملس استفاده کنید.
- لونگی بادمجان معمولا با رب ازگیل درست میشود؛ اما اگر به آن دسترسی نداشتید، آن را با رب انار درست کنید.
- شما میتوانید در تهیه مایه لونگی بادمجان از مقداری گوشت چرخکرده نیز استفاده کنید.
خاستگاه لونگی
لَوَنگی یا «جوجه محلی و ماهی سفید شکم پر»، یکی از غذاهای مجلسی و اصیل ایرانی است که در بیشتر نقاط کشور، بهخصوص در شهرهای استان گیلان طبخ میشود؛ اما خاستگاه اصلی این غذای محلی به شهر آستارا و تالش برمیگردد و اگر میخواهید یک لونگی جوجه و ماهی اصیل بخورید، حتما آن را در آستارا امتحان کنید.
در تهیه لونگی از چند نوع سس محلی مخصوص استفاده میشود که در واقع پس از پخت میوههای کوهستانی، کوهپایهای و جلگهای به دست میآیند. سنت جمعآوری و چیدن میوههای مختلف از جمله ازگیل، آلوچه، به، خرمالو و انار از زمان قدیم، یک رسم خانوادگی در میان بومیان منطقه بوده است. آنها از صبح زود از خانه بیرون میزدند و این میوههای خودرو را جمع آوری میکردند و به خانه میبردند تا با آنها رب درست کنند؛ ربهایی با طعم ترش، شیرین و ملس.
بیشتر لونگیهای جوجه محلی و ماهی سفید در آستارا با رب ازگیل، آلوچه و انار ملس درست میشوند؛ اما در مناطق غربی شهرستان تالش در استان گیلان، این غذا با رب ترش انار، دانههای انار و سبزیهای معطر (خالیواش و چوچاق) بومی کوهستانی منطقه، با نام مرغ و ماهی شکم پر تهیه میشود که با غذای آستاراییها کمی متفاوت است.
رب ازگیل شیرین و «رب آلوچه ترش یا رب انار، طعمدهندههای اصلی لونگی جوجه محلی در آستارا هستند که در نهایت، طعمی ملس به غذا اعطا میکنند. مغز گردو، پیاز، آبغوره، نمک و فلفل از دیگر موادی هستند که در داخل شکم جوجه قرار میگیرند. لونگی ماهی سفید نیز با ماهی ماده درست میشود تا از اشپل آن نیز برای پر کردن شکم آن استفاده کرد. شهروندان آستارایی از دیرباز، «لونگی ماهی سفید» را برای شب چهارشنبه سوری و «مسما یا لونگی جوجه محلی» را برای شب عید میپزند.
لونگی در جمهوری آذربایجان
لِوِنگی (Levengi) یا لَوَنگی (Lavangi)، غذای ملی کشور جمهوری آذربایجان است که نمادی از آشپزی ایرانی و آذربایجانی به شمار میآید. لونگی در واقع به مرغ یا ماهی شکم پری اطلاق میشود که شکم آن را با گردو، پیاز و مواد مختلف پر میکنند و سپس آن را در فر میپزند. سرو لونگی در شبهجزیره آبشوران و مناطق لنکران، ماسالی، سالیان و نفتچاله در کشور جمهوری آذربایجان رایج است.
لونگی ماهی یا Balıq Ləvəngisi در کشور جمهوری آذربایجان، معمولا برای عید نوروز تهیه میشود. برای تهیه لونگی از ماهی سفید، ماش ماهی یا ماهی کپور از ماهیان دریای خزر استفاده میکنند؛ اما گاهی فیل ماهی نیز جایگزین این ماهیها میشود. گردوی خرد شده، پیاز داغ فراوان، سیاه آلو، آلبالوی خشکبار، کشمش، آب، روغن سبزیجات، نمک، فلفل و آلوی ترش، آب آلبالو یا آب انار موسوم به «نارشراب» در این کشور از مواد تشکیلدهنده داخل شکم لونگی ماهی هستند و اگر ماهی دارای اشپل باشد، از اشپل هم برای پر کردن شکم ماهی استفاده میکنند. لونگی ماهی پس از طبخ در فر و برشته شدن با برشهای لیمو، نان و «نارشراب» سرو میشود.
لونگی مرغ نیز با مخلوط گردو، پیاز رنده شده، کشمش، آب انار، نمک و فلفل پر میشود و پس از دوختن شکم، پوست آن را به روغن و رب آلوچه آغشته میکنند. لونگی مرغ مانند لونگی ماهی در فر آماده میشود تا رنگ پوست آن، سرخ و قرمز شود. لونگی مرغ را در جمهوری آذربایجان با برشهای لیمو تزئین کرده و با پلوی مخصوص سرو میکنند. تهیه پلوی مخصوص لونگی مرغ با سرخ کردن برنج در کره آغاز شده و با پختن آن در آب مرغ، کنجد، زنجبیل، نمک و فلفل پایان مییابد. پلوی مخصوص در نهایت با بادام بوداده تزئین میشود.
طعم لونگی
لونگی مرغ، اردک یا ماهی، دقیقا همان چیزی است که برای برگزاری یک مهمانی تمام عیار به آن احتیاج دارید. این غذای باشکوه شمالی با طعم و مزهای باورنکردنی و عطر و بوی دلپذیر، هر ذائقهای را راضی خواهد کرد. شما میتوانید برای شام شب عید، لونگی ماهی را در خانه درست کنید یا در یک موقعیت خاص، لونگی مرغ را بپزید.
لونگی را با دورچینهای مختلف تزئین کنید تا شکوه این غذا چند برابر شود. سس مخصوص، انواع ترشی، چاشنیهای شمالی و پلوی کته نیز فراموش نشود که لونگی بدون آنها تکمیل نخواهد شد. لونگی بادمجان، یک کنار غذای فوقالعاده است که میتواند میز شام شما را رنگارنگتر کند. اگر به بادمجان علاقه دارید، این بار بهجای بادمجان سرخ شده معمولی، لونگی بادمجان را درست کنید و آن را همراه با مرغ سرخ شده یا کباب به سر میز بیاورید تا اعضای خانواده و مهمانها را شگفتزده کنید.
اگر با خواندن این مقاله هوس مرغ یا ماهی شکم پر کردهاید، دست به کار شوید و به آشپزخانه بروید تا با استفاده از دستور پخت انواع لونگی ارائه شده در این مقاله، میزی شاهانه برای خود بچینید. اگر موفق به درست کردن این غذای خوشمزه شدید، حتما از آن عکس بگیرید و با تگکردن کجارو در اینستاگرام (mykojaro@)، تصاویر خود را با ما به اشتراک بگذارید. در ضمن در صورت تمایل، تجربیات خود را با ما و دیگر کاربران کجارو در زیر همین مقاله به اشتراک بگذارید.
دیدگاه