دسرها، یکی از مهمترین و جذابترین بخشهای مهمانی به شمار میآیند و بدون آنها نمیتوان یک مهمانی تمام عیار به راه انداخت. در حال حاضر، دسرهای مدرن و بینالمللی زیادی در سفرههای ما دیده میشوند؛ اما قطعا طبخ یک دسر اصیل ایرانی، لذت خاص خودش را دارد. شله زرد، یکی از دسرهای لذیذ و اصیل ایرانی است که بیشتر بهعنوان نذری در کنار آش رشته، خورش قیمه و حلیم در روزهای محرم و ماه رمضان و در کنار زولبیا و بامیه و حلوا بر سر سفره افطار دیده میشود؛ در حالی که میتوان آن را بهعنوان یک دسر خوشمزه یا یک عصرانه نیز سرو کرد.
شله زرد با زعفران، برنج، شکر، گلاب، هل، مغز پسته یا بادام، دارچین و کره یا روغن درست میشود و میتوان آن را بهصورت سرد یا گرم سرو کرد؛ اما آیا شما طرز تهیه شله زرد مجلسی یا نکات مهم آب نینداختن شله زرد را بلد هستید؟ با ما همراه باشید تا در مقاله امروز، طرز تهیه شله زرد خانگی را در اختیار شما قرار دهیم.
شله زرد که پایه اصلی آن برنج است، غذایی کامل به شمار میآید؛ اما از آنجا که بافت بسیار لطیف، طعم شیرین و عطری دلپذیر دارد، خود را وارد گروه پیش غذا و دسر کرده است و کمتر بهعنوان غذای اصلی مصرف میشود. البته اگر بعد از غذای اصلی به سراغ شله زرد بروید، بیشتر از چند قاشق از آن را نمیتوانید بخورید؛ در حالی که اگر در زمان گرسنگی به یک کاسه شله زرد برسید، یک قاشق از آن را هم در ظرف باقی نخواهید گذاشت.
هرآنچه باید درباره شله زرد بدانید:
- شله زرد و طرز تهیه آن
- نکات طلایی برای تهیه شله زرد
- شله زرد مجلسی و طرز تهیه آن
- طرز تهیه شله زرد در فر
- شله زرد با آرد برنج و طرز تهیه آن
- تاریخچه شله زرد
- فواید شله زرد
- طعم شله زرد
شله زرد و طرز تهیه آن
مواد لازم برای دو نفر
- نصف پیمانه برنج مرغوب ترجیحا نیم دانه و خرد
- ۲٫۵ پیمانه آب
- یک پیمانه شکر
- یک چهارم پیمانه خلال بادام
- ۵۰ گرم کره
- نصف استکان زعفران آسیاب و دم شده
- یک چهارم قاشق چایخوری پودر هل
- یک چهارم پیمانه گلاب
- خلال پسته، خلال بادام و دارچین برای تزیین به مقدار دلخواه
طرز تهیه شله زرد برای دو نفر
مرحله اول:
آمادهسازی برنج: برنج را بشورید و از شب قبل یا حداقل ۳ ساعت قبل با آب ولرم خیس کنید. سپس آب برنج را خالی کنید و آن را بههمراه ۲٫۵ پیمانه آب تازه داخل قابلمه بریزید. قابلمه را روی حرارت متوسط گاز قرار دهید تا آب به جوش بیاید. وقتی آب برنج جوش آمد به کمک یک قاشق یا کفگیر، کف برنج را از روی آب بردارید. سپس شعله گاز را کم کنید و درب قابلمه را بگذارید تا برنج بهآرامی بپزد. برنج در این مرحله باید کاملا بپزد و وا برود یا به اصطلاح شفته شود. فراموش نکنید که هر ۱۰ دقیقه درب قابلمه را بردارید و برنج را هم بزنید تا ته نگیرد.
منبع عکس از ایران کوک
مرحله دوم:
بعد از گذشت حدود یک ساعت از پخت برنج، نصف مقدار زعفران را به آن اضافه کنید و اجازه دهید تا برنج و زعفران برای ۱۰ دقیقه با هم بپزند. سپس شکر، هل و کره را به شله زرد بیفزایید. در این مرحله، شعله گاز باید کم باشد و شما باید شله زرد را مرتب هم بزنید تا ته نگیرد.
مرحله سوم:
پس از گذشت حدود یک تا ۲ ساعت دیگر، شله زرد شما آماده و غلیظ شده است. بقیه زعفران، گلاب و خلال بادام را به آن اضافه کنید و پس از ۵ دقیقه، یک دمکنی روی در قابلمه بگذارید و اجازه دهید تمام مواد با هم برای ۱۰ تا ۱۵ دقیقه با شعله کم بپزند و جا بیفتند.
مرحله چهارم:
شله زرد را با دارچین، خلال پسته، خلال بادام و جملات و تصاویر مذهبی تزیین کنید و از طعم منحصربهفرد آن در کنار انواع دمنوش، چای ماسالا یا یک استکان چای داغ لذت ببرید.
نکات طلایی برای تهیه شله زرد
- شکر را حتما بعد از پختن برنج و تمام شدن آب برنج اضافه کنید.
- اگر از ابتدا شکر را با برنج در قابلمه شله زرد بریزید، زمان پخت را بسیار طولانیتر خواهید کرد.
- نسبت شکر به برنج، دو به یک است؛ اما اگر دوست دارید دسر شما شیرینتر باشد، میتوانید این نسبت را سه به یک هم در نظر بگیرید.
- بعد از اضافه کردن شکر باید شله زرد را مرتب هم بزنید؛ زیرا شله زرد معمولا زود ته میگیرد.
- زمان طبخ شله زرد، حدود ۲ تا ۳ ساعت است.
- خلال بادام را میتوان از یک ساعت قبل در گلاب خیس کرد تا کمی نرمتر و عطر آن بهتر شود. در ضمن، بادام خیس کرده در گلاب، طعم خوبی به شله زرد میدهد.
- زمان افزودن خلال بادام به شله زرد سلیقهای است. اگر دوست دارید خلال بادام سفت باشد، آن را در مرحله آخر طبخ شله زرد داخل شله زرد بریزید؛ اما اگر دوست دارید خلال بادام کاملا نرم شود، آن را در اواسط پخت به شله زرد اضافه کنید. برای اطمینان، خلال بادام را در ظرفی جداگانه بجوشانید و زمانی که نرمی یا سفتی آن، مطابق سلیقه شما بود آن را کنار بگذارید و در آخرین مرحله طبخ شله زرد، به شله زرد اضافه کنید و کمی هم بزنید و اجازه دهید تا برای چند دقیقه بجوشد.
- برای تزیین شله زرد، میتوان از خلال پسته و بادام یا بادام و پسته درسته، دارچین یا مقداری پودر نارگیل، رنگهای مجاز خوراکی رنگی شده، غنچه گل محمدی و خلال لیمو و پرتغال و گل محمدی پودر شده استفاده کرد.
- شله زرد بهدلیل دارا بودن مقدار زیادی شکر تا چند روز در یخچال، قابل نگهداری است.
- طرز تهیه شله زرد فوری هم بسیار ساده است. شما میتوانید شله زرد فوری را از فروشگاههای زنجیرهای و هایپرمارکتها تهیه کنید و طبق دستور روی بسته آن را در مدت زمان ۲۰ یا ۳۰ دقیقه آماده کنید.
نکات مربوط به برنج
- برنج مورد استفاده برای شله زرد، بهتر است ایرانی و ترجیحا نیم دانه باشد.
- اگر قصد دارید از برنج کامل استفاده کنید، باید آن از ۲۴ ساعت قبل خیس کنید؛ سپس آنها را روی یک پارچه تمیز پهن کنید و بهمدت ۱۲ ساعت در معرض نور آفتاب قرار دهید تا برنجها خشک شوند. پس از خشک شدن برنجها، آنها با کف دست بسابید و خرد کنید. سپس آب و بخشی از زعفران دمکرده را روی آنها بریزید.
- زمان پخت شله زرد با برنج کامل، طولانیتر است و در حین پخت، برنجها از وسط نصف میشوند و ظاهر شلهزرد را خراب میکنند.
- تا به جوش آمدن آب برنج، دانه های برنج را بههیچوجه هم نزنید.
- مقدار آب شله زرد بستگی به نوع برنج دارد؛ اگر مقدار آب کم بود، کمی آب به برنج اضافه کنید و اگر احساس کردید که مقدار آب شله زرد شما زیاد است، صبر کنید تا آب شله زرد بهخوبی بخار شود.
نکات مربوط به زعفران
- در ریختن زعفران صرفهجویی نکنید؛ زیرا اگر در شله زرد بهاندازه کافی زعفران نریزید، رنگ شله زرد کمرنگ و طعم و عطر آن ضعیف میشود.
- توجه داشته باشید که میزان زعفران شله زرد باید بهاندازه باشد؛ زیرا اگر زعفران شله زرد شما بیش از حد باشد، طعم آن بیش از حد قوی و حتی تلخ میشود.
- برای دم کردن زعفران، آن را بسابید و سپس با آب جوش و یک تکه یخ مخلوط کنید و اجازه دهید تا دم بکشد.
- زعفران را بههیچوجه بهصورت مستقیم به شله زرد اضافه نکنید.
نکات مربوط به هل
- برای تهیه شله زرد، بهتر است از هل سفید که مخصوص شیرینیپزی است، استفاده کنید.
- روش آمادهسازی هل به این صورت است که باید هل را بکوبید و به روش بنماری و بهصورت غیرمستقیم و با بخار آب دم کنید. برای این کار در یک ظرف گود کمی آب بریزید و آن را به دمای جوش برسانید. هلهای کوبیده شده را با مقدار کمی آب در یک ظرف کوچکتر و مقاوم در برابر حرارت بریزید و آن را روی ظرف بزرگتر آب جوش قرار دهید. زمانی که آب ظرف بزرگتر به جوش آمد و بخار کرد، بخار آب باعث تقطیر هل در آب میشود و آب، عطر فوقالعاده هل را به خود میگیرد. آب هل را صاف کنید و آن را به شلهزرد بیفزایید.
- تفاله هل را نباید به شله زرد اضافه کنید؛ زیرا دانههای سیاه هل در بافت و ظاهر شله زرد تغییر نامطلوبی ایجاد میکنند.
نکات مربوط به غلظت و آب انداختن شله زرد
- قبل از اضافه کردن شکر به برنج، نباید به آن آب اضافه کنید؛ زیرا شکر با حرارت دیدن آب میاندازد و بلا فاصله بعد از اضافه کردن شکر، آب شله زرد بیشتر میشود.
- برای اطمینان از قوام شله زرد، مقدار کمی از آن را در بشقاب بریزید؛ اگر شله زرد کامل پخش نشد و خودش را گرفت به این معنا است که دارای غلظت کافی است.
- اگر قصد دارید شله زرد را به مقدار زیاد یا برای نذری درست کنید، کافی است نسبتهای داده شده را رعایت کنید. توجه داشته باشید که مقدار شکر باید دو برابر برنج باشد و مقدار آب، پنج برابر برنج.
- اگر شله زرد شما بعد از مدتی آب میاندازد، باید در مرحله آخر زمانی که شلهزرد کاملا آماده شده است، یک شعله پخشکن زیر قابلمه شله زرد بگذارید و روی در قابلمه را با دمکنی بپوشانید. شعله گاز را کم کم کنید. دمکنی باعث میشود تا آب شلهزرد کاملا کشیده و بخار شود و به این ترتیب شلهزرد دیگر آب نخواهد انداخت. پس از خاموش کردن شعله گاز، اجازه دهید تا دمکنی برای یک تا دو ساعت دیگر روی شله زرد باقی بماند و سپس در ظرف مورد نظر سرو کنید.
- پس از ریختن شله زرد در ظروف مورد نظر از تکان دادن آن اجتناب کنید تا آب نیاندازد.
شله زرد مجلسی و طرز تهیه آن
شله زرد مجلسی را معمولا بهصورت قالبی در طرحهای مختلف و زیبا و بنا به سلیقه میزبان درست میکنند. برای راحت جدا کردن شله زرد از قالب، باید آن را غلیظتر از حالت سنتی آن تهیه کرد. به این منظور در تهیه شله زرد مجلسی از پودر یا ورق ژلاتین و گاهی از نشاسته استفاده میشود.
مواد لازم
- شله زرد ساده
- نصف قاشق غذاخوری پودر ژلاتین یا یک ورق ژلاتین
طرز تهیه شله زرد مجلسی
مرحله اول:
پودر ژلاتین یا ورق ژلاتین را با یک قاشق آب سرد مخلوط کنید و آن را به روش بنماری، روی حرارت غیرمستقیم بخار کتری یا سماور قرار دهید تا کاملا در آب حل شود.
مرحله دوم:
ژلاتین حل شده را پس از مرحله اضافه کردن گلاب و خاموش کردن شعله گاز، در قابلمه شله زرد بریزید و خوب هم بزنید.
مرحله سوم:
در قالب مورد نظر خود، کمی آب سرد بریزید و چند بار بچرخانید. سپس شله زرد را در آن بریزید و اجازه دهید تا در دمای محیط خنک شود. قالبها را برای ۵ تا ۶ ساعت در یخچال بگذارید تا شله زرد خودش را بگیرد.
مرحله چهارم:
برای جدا کردن شله زرد از قالب، ابتدا با نوک چاقو، دورتادور قالب را جدا کنید و سپس قالب را برای چند ثانیه در آب داغ بگذارید و بعد برگردانید.
طرز تهیه شله زرد در فر
مرحله اول:
آمادهسازی برنج: برنج را از چند ساعت قبل در آب گرم خیس کنید. سپس آب اضافه برنج را خالی کنید و آن را بههمراه آب تازه در قابلمه بریزید و روی حرارت قرار دهید تا بجوشد. پس از به جوش آمدن آب، شعله گاز را کم کنید تا برنج کاملا بپزد و وا برود.
مرحله دوم:
زعفران دمکرده را به برنج کاملا پخته اضافه کنید و خوب هم بزنید تا کاملا رنگ بگیرد.
مرحله سوم:
شکر، گلاب و در صورت تمایل هل را به شله زرد اضافه کنید و مرتب هم بزنید تا ته نگیرد. در نهایت، کره و خلال بادام را به شله زرد اضافه کنید.
مرحله چهارم:
شله زرد را در ظرف مخصوص فر بریزید و آن را برای ۳۰ دقیقه در طبقه پایینی فر با حرارت ملایم قرار دهید تا شله زرد جا بیفتد. شله زرد را با خلال پسته، گل سرخ یا پودر هل و نارگیل تزیین کنید و قبل از سرو، آن را برای نیم ساعت در یخچال قرار دهید.
شله زرد با آرد برنج و طرز تهیه آن
اگر زمان کافی برای پخت شله زرد یا خیس کردن برنج ندارید یا بهیکباره در عصرگاه، هوس شله زرد میکنید، میتوانید بهسادگی این دسر خوشمزه را بهجای برنج با آرد برنج بپزید تا در عرض زمانی کوتاهتر، به شله زرد برسید.
مواد لازم
- یک پیمانه آرد برنج
- ۵۰۰ میلیلیتر (۲ پیمانه) آب سرد
- ۵۰۰ گرم (۲ پیمانه) شکر
- ۲ پیمانه (۵۰۰ میلیلیتر) گلاب
- ۵۰ گرم خلال بادام
- ۱۰۰ گرم کره
- زعفران دمکرده به میزان لازم
- یک قاشق چایخوری هل
- خلال پسته و دارچین برای تزیین به میزان دلخواه
طرز تهیه شله زرد با آرد برنج
مرحله اول:
آرد برنج را با آب سرد و شکر مخلوط کنید و خوب هم بزنید تا کاملا صاف و یکدست شود. توجه کنید که آرد نباید گلوله گلوله شود و در نهایت، باید کاملا باز شود. این مخلوط را در یک قابلمه مناسب بریزید و روی شعله متوسط گاز قرار دهید و مرتب هم بزنید تا غلیظ شود.
مرحله دوم:
پس از اینکه مخلوط شما به غلظت مناسب رسید، گلاب، خلال بادام خیس کرده و کره را به آن اضافه کنید و هم بزنید. سپس زعفران و هل را به آنها بیفزایید و اجازه دهید تا غلظت شله زرد به حد مناسب برسد.
مرحله سوم:
شله زرد را در ظرف سرو بکشید و آن را با خلال پسته و دارچین تزیین کنید.
نکات مهم برای تهیه شله زرد با آرد برنج
- شله زرد را باید از ابتدا مرتب هم بزنید تا ته نگیرد.
- اگر شله زرد سفت شد و خواستید غلظت آن را کم کنید، کمی گلاب به آن اضافه کنید.
- شما میتوانید این دسر را بهتنهایی سرو کنید یا بهصورت لایه لایه با دسرهای دیگر ترکیب کنید.
تاریخچه شله زرد
اولین کسانی که دسری شبیه به شله زرد درست کردند، چینیها بودند. آنها خوراکی متشکل از برنج آبدار، کره، ادویه و دانینه را در صدها سال پیش ابداع کردند که میتوان آن را جد شله زرد دانست. البته شله زرد بهدلیل وجود زعفران و ظاهر متمایزش، یک دسر کاملا اصیل ایرانی است.
طبق برخی از اسناد تاریخی، شله زرد برای اولین بار در استان کرمانشاه پخته شده است و این دسر در واقع، متعلق به این استان است. کرمانشاهیها این غذا را در ایام و اعیاد خاص مختلف و همچنین در هنگام عزاداری های مذهبی میپزند و بهعنوان نذری پخش میکنند.
گفته میشود روزی در کرمان، ابراهیم خان ظهیرالدوله، حاکم وقت کرمان متوجه میشود که برنجها بیش از حد جوشانده و نرم شدهاند. برای همین دستور میدهد تا کمی گلاب، زعفران و شکر به آن اضافه کنند و به همین دلیل نام این غذا را ابراهیم خانی میگذارند و بین مردم پخش میکنند. از آن زمان تا به امروز، شله زرد بهدلیل خواص بیشمار و طعم لذیذش، زینت بخش سفرههای ایرانیان و سفرههای نذری شده است.
فواید شله زرد
شله زرد، منبع غنی انواع ویتامینهای A, C, D، گروه ویتامینهای B مانند B۱, B۲, B6، پروتئین، کربوهیدرات، فیبر، آنتیاکسیدان، کلسیم، آهن، اسید فولیک، سلنیوم، منیزیم، پتاسیم و فسفر است. طبع برنج، سرد است و برای همین این دسر را معمولا با دارچین که طبعی گرم دارد، سرو میکنند تا سردی برنج را تعدیل کند. طبع شله زرد، معتدل، گرم و تر است. از جمله فواید بیشمار این دسر خوشمزه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- انرژی و قوت شله زرد زیاد است و سریع جذب بدن میشود. به همین دلیل، شله زرد خیلی زود به فرد احساس سیری میدهد؛ اما این سیری مدت زیادی دوام ندارد.
- تقویت معده، کبد و قلب
- برطرف کردن دردهای روماتیسمی
- از بین بردن عفونت بدن با خاصیت آنتیبیوتیکی
- نشاط آور و مفید برای افراد افسرده، زیرا بو و مزه زعفران و گلاب، میل به غذا را زیاد میکنند و باعث تولید هورمون سروتونین میشوند که هورمون شادی و آرامش است.
- جلوگیری از لخته شدن خون و بروز سکتههای قلبی و مغزی
- مفید برای مبتلایان به سوء هاضمه، نفخ معده، حالت تهوع، اسهال و افرادی که معده اسیدی دارند
- مفید برای تغذیه کودکان، مادران باردار و شیرده، بیماران کم اشتها و سالخوردگان
- تقویت حافظه
- مفید برای سلامتی پوست و مو
طعم شله زرد
مقاله مرتبط:
شله زرد، همه ما ایرانیان را به یاد دیگهای نذری و روزهای محرم یا ماه رمضان میاندازد. شله زرد با بافتی لطیف، طعمی شیرین، ظاهری زردرنگ از زعفران و عطر و بویی دلپذیر از گلاب و هل، دسری لذیذ و فوقالعاده است که اگر تاکنون آن را در خانه درست نکردهاید، بهتر است دست به کار شوید.
شله زرد با طرز تهیهای ساده در عرض چند ساعت آماده میشود و درست کردن آن، هیچ زحمتی ندارد؛ فقط کافی است که فوت و فنهای کوزهگری پخت شله زرد را رعایت کنید تا در نهایت، یک دسر منحصربهفرد با عطری بینظیر داشته باشید. برای تزیین شله زرد با خلال بادام، خلال پسته، دارچین و گل سرخ از خلاقیت خود استفاده کنید تا توجه همه را بهسمت این دسر در سفره جلب کنید.
آیا بهدنبال طرز تهیه شله زرد سریع میشد؟ اگر دوست دارید یک شله زرد خوش رنگ و خوشمزه درست کنید، دست به کار شوید و از طرز تهیه شله زرد ساده ارائه شده در این مقاله استفاده کنید. اگر موفق به درست کردن این دسر اصیل ایرانی شدید، حتما از آن عکس بگیرید و با تگکردن کجارو در اینستاگرام (mykojaro@)، تصاویر خود را با ما به اشتراک بگذارید. در ضمن در صورت تمایل، تجربیات خود را با ما و دیگر کاربران کجارو در زیر همین مقاله به اشتراک بگذارید.
دیدگاه