تپه های گرانشی؛ وقتی شیب ها برعکس عمل می‌کنند
تصور کنید بالای تپه ایستاده‌اید و توپی را به پایین قل می‌دهید. مقابل چشمان ناباور شما، توپ به‌سمت خودتان برمی‌گردد.
این ویژگی تپه‌ی گرانشی است که به‌نظر می‌رسد شیب آن قوانین فیزیک را نقض می‌کند. در واقع باید بگویم قانون‌های فیزیک همچنان پابرجا هستند، اما اینکه چرا چنین اتفاقی رخ می‌دهد، دلایل جذاب دیگری دارد.
بعضی‌ها معتقد هستند ماجرای این تپه‌ها به یک تغییر ناگهانی در نیروی جاذبه‌ی زمین برمی‌گردد. عده‌ای هم می‌گویند به‌دلیل نوسان در میدان مغناطیسی است؛ اما در واقع توضیح ساده‌تری پشت این رخداد وجود دارد. واقعیت این است که فقط «به‌نظر می‌رسد» اشیا به بالای تپه قل می‌خورند و همه ماجرا شبیه صحنه‌سازی است!
تحقیقی که نشریه‌ی «سایکولوجیکال ساینس» (Psychological Scuence) در سال ۲۰۰۳ به چاپ رساند، حاکی از آن بود که توهم تپه‌ی گرانشی معمولا در اثر دو اتفاق رخ می‌دهد.
نخست، افق باعث این توهم می‌شود. به این معنی که اگر شما بتوانید نقطه‌‌ی ناپدید شدن جاده را روی خط افق ببینید، مغز شما افق را یک خط صاف می‌بیند و می‌انگارد، حتی اگر خط افق شیب تندی داشته باشد. همچنین، صرف‌نظر از شیب واقعی، اگر خط افق به‌سمت بالا باشد، به نظر شما می‌رسد که شیب آن به‌طرف پایین است، و برعکس این هم اتفاق می‌افتد.
این تحقیق می‌گوید دلیل دوم شیب متنی است. یعنی اینکه شما شیب این تپه را بر اساس شیب دور و اطراف آن تفسیر می‌کنید:
«هنگامی که جاده در کنار شیب تند قرار گرفته باشد، یا کنار سراشیبی باشد، شیب جاده رو به بالا به نظر می‌رسد.»
جالب است بدانید توهم در تپه «ایرشایر» (Arishire) اسکاتلند تا حدی است که به‌نظر می‌رسد بالای تپه در پایین قرار گرفته است. در ویدیوی زیر می‌بینید که مردم در جاده‌ی ایرشایر از شیب غیرمعمول آن حیرت می‌کنند.
ابتدا همه چیز عادی به‌نظر می‌رسد. اما افرادی که در این جاده‌ی عجیب دوچرخه‌سواری می‌کنند، می‌بینند که برای پایین رفتن از شیب جاده، باید انرژی زیادی مصرف کنند. اندازه‌گیری‌های دقیق با تجهیزات مناسب نشان می‌دهد آن‌جایی را که پایین تپه تصور می‌کنیم، در واقع بالای آن است!
اما این «راب مکینتاش» (Rob Macintosh) روانشناس است که ما را از این سردرگمی نجات می‌دهد. او معتقد است رخدادهای تپه‌ی گرانشی ایرشایر را باید از دید دیگری بررسی کرد. او باور دارد چشم‌انداز کلی ذهن ما را فریب می‌دهد و ما تصور می‌کنیم این جاده سراشیبی است. ما در یک محدوده‌ی شیب‌دار ایستاده‌ایم؛ جاده هم شیب دارد، اما با درجه‌ی کمتر. بنابراین باعث خطای دید می‌شود و تصور می‌کنیم سربالایی است.
ده‌ها تپه‌ی گرانشی در دنیا وجود دارد. تنها در آمریکا بیشتر از ۲۰ تپه‌ی گرانشی پیدا شده است، مانند تپه‌ی «کانفیوژن هیل» (Confusion Hil) در کالیفرنیای شمالی و «اسپوک هیل» (Spook Hill) در نیویورک.
نمونه‌های دیگری در کشورهای دیگر دیده شده است، مثل «مگنتیک هیل» (Magnetic Hill) در کانادا، «روا دو آمندیوم» (Rua do Amendiom) در برزیل و «مجیک هیل» (Magic Hill) در ایرلند.
کسی چه می‌داند؟ شاید روزی گذرتان به یکی از این تپه‌های هیجان‌انگیز افتاد. در این صورت فراموش نکنید که چشم‌های‌تان قابل‌اعتماد نیستند.