اتیوپی؛ سرزمینی که قهوه بخشی از هویت آن است
در بسیاری از کشورها، نوشیدن قهوه یکی از معمولی‌ترین کارهای روزانه است و به‌ندرت کسی آن را به‌عنوان یک کشف عجیب یا بخشی از فرهنگ یک ملت محسوب می‌کند. ولی حقیقت این است که این دانه‌های خوش‌بو و معطر، سرگذشتی شنیدنی و جذاب دارند و افسانه‌های مختلفی در مورد کشف آن‌ها وجود دارد. در کشور اتیوپی، قهوه بخشی از هویت ملی است و جایگاهی خاص دارد. برای آشنایی با گوشه‌هایی از آداب‌ورسوم سرزمین قهوه با کجارو همراه باشید.
۱۲ قرن پیش، یک چوپان اهل اتیوپی به نام کلدی در حین مراقبت از گله‌اش متوجه شد که بزغاله‌ها بعد از خوردن میوه‌های قرمزرنگ یک گیاه عجیب، رفتاری متفاوت از خود نشان می‌دهند و بسیار پرانرژی و فعال می‌شوند. کلدی از روی کنجکاوی و برای یافتن پاسخ، این گیاه را با خود به صومعه‌ی محلی برد. راهب‌ها پس از شنیدن ماجرا، برای بی‌اعتبار کردن چیزی که به نظرشان نیرویی جادویی آمده بود، بی‌درنگ گیاه را در آتش انداختند. با برشته شدن میوه‌های گیاه در معرض حرارت و انتشار رایحه‌ای مدهوش کننده، یک کنجکاوی ساده و عکس‌العمل عجولانه به کشف اولین دانه‌های قهوه‌ی بوداده منتهی شد. 
در مورد کشف قهوه افسانه‌های زیادی وجود دارد ولی بیشتر صاحب‌نظران در این زمینه، اتیوپی را زادگاه قهوه می‌دانند. این کشور بزرگ‌ترین تولیدکننده قهوه در آفریقا و پنجمین در جهان است. سال گذشته اتیوپی با صدور ۱۹۰ هزار تن دانه‌ی قهوه، حدود ۷۰۰ میلیون دلار درآمد داشت و در سال ۲۰۱۶ آدیس‌آبابا (پایتخت اتیوپی) میزبان چهارمین اجلاس جهانی قهوه خواهد بود که بزرگ‌ترین گردهمایی کارشناسان نخبه‌ی بین‌المللی در این زمینه است.
خبره‌های قهوه
اتیوپی بسیار فراتر از یک صادرکننده جهانی قهوه است و بزرگ‌ترین مصرف‌کننده‌ی این نوشیدنی محبوب نیز به شمار می‌آید. در خیابان‌های آدیس‌آبابا تعداد زیادی قهوه‌خانه به چشم می‌خورد و در سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۴ بیش از ۶ میلیون کیسه دانه‌ی قهوه در این کشور به مصرف رسیده که این مقدار برابر با ۷۱.۶ درصد از مصرف قهوه در قاره‌ی آفریقا و ۸ درصد مصرف قهوه درمجموع کشورهای صادرکننده‌ای اصلی است. 
TO.MO.CA مشهورترین برند ارائه‌کننده قهوه در اتیوپی است و شش شعبه در پایتخت این کشور دارد. این شرکت که به‌مدت بیش از ۶۰ سال توسط سه نسل از یک خانواده اداره شده، در ماه می سال جاری اولین شعبه‌ی بین‌المللی خود را در توکیو راه‌اندازی کرده است. 
به گفته‌ی Wondwossen Meshesha نوه‌ی ۲۸ ساله‌ی موست اصلی TO.MO.CA و مدیر ارشد فعلی آن: نوشیدن قهوه در اتیوپی بیش از ۱۰۰۰ سال قدمت دارد. در این کشور قهوه فقط یک نوشیدنی گرم مناسب برای شروع روز کاری نیست و اهالی اتیوپی مناسبت‌های کاری خود را نیز در قهوه‌خانه برگزار می‌کنند. تنها ۲۰ درصد از قهوه‌ی اتیوپی حاصل کشاورزی تجاری است و بقیه توسط کشاورزان خرده‌پا و در مزارع جنگلی دورافتاده تولید می‌شود. کیفیت قهوه اتیوپی حاصل اصرار بر استفاده از روش‌های سنتی تولید قهوه ممتاز به‌جای روش‌های نوین تولید انبوه است.
جنبه‌های معنوی فراتر از خواص
در اتیوپی مصرف قهوه در خانه، طی مراسمی خاص با ریشه‌های عمیق معنوی و فرهنگی انجام می‌شود. ابتدا دانه‌های قوه در یک ماهیتابه بدون در برشته می‌شوند که رایحه‌ی مطبوع و خوشایند آن‌ها، به‌معنای دعوت خویشاوندان، دوستان و مهمانان برای گردهمایی است 
در مرحله بعد دانه‌های بوداده‌ی قهوه در یک هاون کوبیده شده و پودر قهوه در یک کتری سفالی ریخته می‌شود. بعد از دم کشیدن، ریختن قهوه در فنجان‌های کوچک نیز قانون مشخصی دارد. شخصی که قهوه را سرو می‌کند هم‌زمان با پر کردن فنجان‌ها، باید کتری را به بالا و پایین حرکت دهد. در این مراسم به نشانه طلب برکت و وفور نعمت برای مهمان، فنجان او سه بار کاملا پر می‌شود که آخرین فنجان اصطلاحا باراکا (برکت) نامیده می‌شود. به گفته‌ی مشالا؛ در فرهنگ اتیوپی مراسم سنتی صرف قهوه، آیینی مقدس و روحانی تلقی می‌شود و هدف از آن فقط نوشیدن قهوه نیست. این مراسم برای همه اهالی اتیوپی از جمله مسلمان‌ها و مسیحیان در حکم آیینی معنوی و یک گردهمایی خانوادگی و اجتماعی است. 
مشالا معتقد است که حتی روند پرشتاب مدرن گرایی نیز نمی‌تواند جایگاه معنوی قهوه را متزلزل کند، چراکه این مراسم در کنار همه ویژگی‌های معنوی، جنبه‌ای پرطرفدار و بسیار لذت‌بخش از فرهنگ اتیوپی است. ولی بااین‌وجود شرکت TO.MO.CA و سایر برندهای ارائه‌کننده‌ی قهوه در اتیوپی که در سال‌های اخیر گسترش زیادی داشتند، سعی دارند که مراسم نوشیدن قهوه را به شیوه‌ی ای مدرن ارائه کنند. گذشته از جایگاه قهوه در کشور اتیوپی و مصرف زیاد محلی، دولت تلاش دارد که قهوه‌ی اتیوپی را به اولین انتخاب دوستداران قهوه در سراسر دنیا تبدیل کند و به همین دلیل صادرات آن را از ۱۹۰.۸۳۷ تن در ۱۴-۲۰۱۳ به ۲۰۰ هزار تن در سل جاری افزایش داده است که این اقدام درآمدی ۱ میلیارد دلاری در پی دارد. با توجه به اینکه حدود ۵۰۰۰ نوع قهوه در اتیوپی تولید می‌شود، فتح بازارهای جهانی توسط این کشور دور از ذهن نیست.
دیدگاه