متروی لندن، بهعنوان قدیمیترین شبکهی حمل و نقل ریلی زیرزمینی جهان، از زمان بازگشایی در سال ۱۸۶۳ تاکنون دستخوش تغییرات زیادی بوده است. ایستگاههای متعددی طی ۱۵۰ و اندی سال عمر این شبکهی زیرزمینی ساخته شده و از بین رفتهاند که برخی از آنها هرگز مورد استفاده قرار نگرفتند. با این که خیلی از معابر، ورودیها و ایستگاههای غیراستفادهی پایتخت انگلستان هنوز هم پابرجا هستند؛ اما بیشتر آنها دههها است به روی همگان بسته شدهاند.
زیرزمین مرموز: ایستگاههای لولهای شکل و متروکهی لندن موضوع عکاسی کتاب «لندن پنهان: کشف زیرزمین فراموششده» قرار گرفتهاند
اما کتاب جدیدی که موزهی حمل و نقل لندن (London Transport Museum) منتشر کرده است، از راز ایستگاههای متروکه و سازههای زیرزمینی آن پرده برمیدارد. کتاب «لندن مخفی: کشف زیرزمین فراموششده»، دهها تصویر از فضاهای به حال خود رها شدهی سیستم حمل و نقل همگانی سریعالسیر و داستانهای نهفته در پس هر کدام را در بر دارد.
سفری همهجانبه: کتاب «لندن پنهان: کشف زیرزمین فراموششده» شامل عکسهایی جدید از ایستگاههای متروکهای مانند آلدویچ است که از سال ۱۹۱۷ تعطیل شده است
ایستگاه داون استریت (Down Street station)، ایستگاهی متروکه در میفیر (Mayfair) است که مشهور است وینستون چرچیل، نخستوزیر اسبق بریتانیای کبیر، یک شب را در زمان جنگ جهانی دوم در آنجا گذراند. ایستگاه آلدویچ (Aldwych station) نیز که ایستگاهی در مرکز لندن است و صد سال پس از بازگشایی در سال ۱۹۰۷ تعطیل شد، در این کتاب به تصویر کشیده شده است.
سیستم تاریخی: متروی لندن قدیمیترین شبکهی ریلی زیرزمینی در جهان است
در همین حین، بخش غیرعملیاتی ایستگاه چارینگ کراس (Charing Cross station)، که زمانی بهعنوان لوکیشن فیلمهای پر فروشی مانند «اسکایفال» (Skyfall؛ بیست و سومین فیلم از سری فیلمهای جیمزباند به کارگردانی سام مندس و محصول سال ۲۰۱۲) و «اولتیماتوم بورن» (The Bourne Ultimatum؛ فیلم اکشن جاسوسی آمریکایی محصول سال ۲۰۰۷، به کارگردانی پل گرینگرس و با بازی مت دیمون) استفاده شدند، نیز ازجمله ایستگاههایی هستند که تصویرشان در این کتاب درج شده است.
دنیای زیرزمینی مرموز
سایتهای فراموششده: ورودی مهرومومشدهی تونلی که به ایستگاه کینگز ویلیام استریت منتهی میشود. اینجا قدیمیترین ایستگاه در این شبکهی زیرزمینی در لندن است
موزهی حمل و نقل لندن، از دههی ۱۹۷۰ به بعد، هر از چندگاهی تورهایی را در سطح شهر برای بازدید از ایستگاههای تعطیلشده برگزار کرده است؛ اما برنامهی «لندن پنهان»، برنامهی جامع تورها و رویدادهای موزه در ایستگاههای متروکه و سایتهای مخفی شهر، پس از سال ۲۰۱۵ راهاندازی شده است.
زیرزمینی خنک: این محور آسانسور در پیکادیلی سیرکس (Piccadilly Circus) تبدیل به یک دستگاه تهویه شده است. این کار پس از آن انجام شد که پلههای برقی در سالهای دههی ۱۹۲۰ در ایستگاه قرار داده شدند
برنامههای فوق با تورهایی از ایستگاه چارینگ کراس، کلافام ساوت (Clapham South)، داون استریت (Down Street) و آلدویچ آغاز میشود و در ادامه، هشت محل دیگر نیز به آن اضافه میشود که شامل پناهگاه بسیار عمیق کلافام ساوت در جنوب لندن و تونلهای متروکهی یوستون (Euston) در مرکز لندن است.
تونل گمشده: بخشهایی از ایستگاه قدیمی مورگیت (Moorgate station) در شهر لندن نیز تغییر کاربری داده شد تا به تهویهی هوای شبکهی حمل و نقلی کمک شود
سیدی هالووی (Siddy Holloway)، مدیر بخش مشارکت در موزهی حمل و نقل لندن و یکی از نویسندگان کتاب فوق، به CNN Travel میگوید:
مردم مجذوب متروی لندن هستند. لندن، بهعنوان یک شهر باستانی، لایههای بسیاری به آن بخشیده است. این احساس وجود دارد که همیشه جذابیتهایی بیشتر از آنچه چشم میبیند، وجود دارد.
جزئیات درهموبرهم: این دیوار کاشیکاریشده در بخش متروکهی ایستگاه پیکادیلی سیرکس ممهور به مهر شرکت دبلیو. بی. سیمپسون اند سانز، لندن شده و توسط ماو و کمپانی ساخته شده است
هالووی میگوید:
ما در حین انجام بررسی تورها، به اطلاعات زیادی دست یافتیم که نمیتوانستیم آنها را با هیچچیزی تطبیق بدهیم. همینجا بود که کتاب متولد شد.
پیامهای محرمانه: محلی مقدس به نام سنت باربارا، قدیس حامی حفاران. چنین محلی معمولا در سایتهای ساختوساز زیرزمینی یافت میشود. کلمات «برای کسب برکت دعا میکنیم» زیر این مجسمه نقش بسته است
توبی مادن و اندی دیویس، عکاسان پروژه، از برخی از وهمانگیزترین بخشهای جهان زیرزمینی؛ مانند تونلهای مهرومومشدهی زیر رودخانهی تیمز و پیادهروهای رهاشدهی آن، عکاسی کردهاند. این عکسها در نمایشگاهی که در آینده در موزهی حمل و نقل لندن برگزار خواهد شد، به نمایش در خواهد آمد.
محافظت به زیباترین نحو ممکن
معابر محفاظتشده: سالن فروش بلیط با کاشیکاری به سبک معماری ادواردیان در ایستگاه غیرعملیاتی یورک رود، در منطقهای میان کینگز کراس و کالدونین رود، بهخوبی محاظفت شده است
هالووی میگوید:
هر ایستگاهی جذابیتهای خود را دارد. فیلمدوستان دوست دارند بتوانند در خط قدیمی جوبیلی (Jubilee) در ایستگاه چارینگ کراس بایستند. اینجا همان جایی است که دنیل کریگ در فیلم اسکایفال میدوید و از پلهها به سمت پایین سر میخورد.
راهی با شیب تند: تابلوی اصلی نشاندهندهی شیب مسیر در تونلی که زیر رودخانهی تیمز قرار گرفته است، هنوز هم بهخوبی دیده میشود
آلدویچ، ایستگاهی به سبک معماری ادواردیان است که به زیبایی حفظ شده و درست در قلب لندن قرار دارد و در فیلمهای متعددی هم استفاده شده است. داون استریت مردم بسیاری را مجذوب خود کرده است. چراکه وقتی در خط پیکادلی (Piccadilly) بین هایدپارک کرنر (Hyde Park Corner) و گرین پارک (Green Park) تردد میکنید، میتوانید بخشهای زیادی از آن را ببینید. تمام دفاتر و امکانات آن در دورهی جنگ جهانی دوم هنوز در همان جا قرار دارند.
نشانهگذاریهای عجیبوغریب: این نشانه در ایستگاه داون استریت در اثر جریان هوا در تونلها شکل گرفته است که گاهیوقتها میتواند ضمن هدایت آب در مسیر، الگوهایی غیرمعمول ایجاد کند
طراحی و معماری نمای ایستگاههای متروکهی متروی لندن، از زبیایی فریبندهای برخوردار هستند، بهویژه طراحی کاشیکاریهای سالن خرید بلیط که به سبک ادواردیان انجام شده است. این سالن در ایستگاه غیرعملیاتی یورک رود (York Road station) بین کینگز کراس و کالدونین رود واقع شده است و دفتر اصلی فروش بلیط در آلدویچ بود.
پشت صحنه: این محور آسانسور در ایستگاه بیکر استریت از دههی ۱۹۴۰ از عملیات خارج شده است
دلایل تعطیلی همهی ایستگاهها یا در برخی از موارد، تعطیلی بخشی از ایستگاهها، متفاوت است. برخی برای آن بسته شدند تا راه را برای سایتهای مجهزتر به آسانسور باز کنند؛ برخی برای سرعت بخشیدن به شبکه به تعطیلی کشانده شدند، چراکه جمعیت لندن بهسرعت در حال افزایش و شبکه در حال شلوغتر شدن بود. برخی نیز برای آن بسته شدند تا به راهی برای تهویهی بهتر شبکه تبدیل بشوند.
خارج از محدوده
فن بدون استفاده: پروانهی از کار افتادهای که در گوشهای تاریک از ایستگاه متروک یورک رود بدون استفاده رها شده است
البته، همراهی با بازدیدکنندگان و عکاسان و وارد شدن به فضاهای زیرزمینی که دهها سال تعطیل بوده است، کار آسانی نیست. نسبت بازدیدکنندگان به کارکنان طی دورهی بازدید باید بهقدری باشد که ایمنی آنها تضمین شود. در حالی که تمام کارگرانی که درگیر پروژه هستند باید آموزشهای زیادی در خصوص روشهای اضطراری دیده باشند.
اکتشاف زیرزمینی: موزهی حمل و نقل لندن از دههی ۱۹۷۰ مشغول برگزاری تورهایی برای بازدید از ایستگاههای متروکه در سطح شهر است
هالووی میگوید:
بیشتر سایتها غیرقابل دسترسی هستند. زیرا آنها مدت زیادی بسته بودند. بسیاری از آنها ۸۰-۹۰ سال به روی همه بسته بودند؛ بنابراین، خطرات زیادی وجود دارد. این تور، یک سفر اکتشافی واقعی است. مردم باید آمادگی کامل داشته باشند.
جهان مرموز: سنت ماری یکی از چندین ایستگاهی است که پلتفرمهای بدون استفادهی آن تغییر کاربری دادهاند و در طول جنگ جهانی دوم بهعنوان پناهگاه مورد استفاده قرار میگرفت
او در ادامه میافزاید:
ما داریم به پشت صحنهی یکی از شلوغترین شبکههای جهان وارد میشویم؛ بنابراین، باید بهاندازهی کافی برای هر اتفاقی آماده باشیم.
تحول نوآورانه: فضای خارجی ایستگاه ساوت کنتیش تاون (South Kentish Town station) که در سال ۱۹۲۴ تعطیل شد. اینجا به یک فروشگاه تغییر کاربری داده است
در حقیقت، برخی از ایستگاههایی که در کتاب از آنها نام برده شده است، به همین دلیل تقریبا بهطور کامل غیرقابل دسترسی هستند. کینگ ویلیام استریت که قدیمیترین ایستگاه بدوناستفاده در شبکهی متروی لندن است، به این دلیل از دسترس این پروژه دور مانده است که تنها یک ورودی و خروجی دارد.
فضاهای پنهان: مسافران گاهیوقتها میتوانند در حین تردد در میان مسیرهای شبکه، نگاهی سرسری به ایستگاههای متروکه بیندازند
هالووی میگوید:
وقتی مردم را وارد یک محل متروکه میکنیم، همیشه باید مطمئن شویم که یک نقطهی خروج ثانویه وجود دارد. باید مسیر کافی برای فرار در نظر بگیرید.
سالنهای خالی: ایستگاه آلدویچ سال ۱۹۰۷ به روی همگان گشوده شد و یک قرن بعد، به تعطیلی کشانده شد
با این حال، گروه فعال در پروژهی «حمل و نقل لندن» (Transport for London) قصد دارند فضاهای متروکهی بیشتری به برنامههای خود بیافزایند و بخشهای قدیمی ایستگاه مورگیت (Moorgate station) در شهر لندن را هم در این فهرست قرار دارند.
ایستگاه متروکه: فضای داخلی یکی از آسانسورهای اوتیس (Otis: شرکت تولیدکنندهی آسانسور با شهرت جهانی) در ایستگاه آلدویچ
هالووی میگوید:
این اغواگری ناشناختهها است که آن را جذاب میسازد؛ همان تمایل غریزی برای وارد شدن به فضاهای کاملا منحصربهفرد. اگر به سایتهای بیشتری دسترسی پیدا کنیم، این برنامه بهتر خواهد شد.
نمای بازسازیشده: ورودی سابق ایستگاه هاید پارک کرنر به بوتیک هتل ولسلی (boutique hotel The Wellesley) تغییر کاربری داده است
کتاب «لندن پنهان: کشف زیرزمین فراموششده»، نوشتهی دیوید باونیز، کریس نیکس، سیدی هالووی و سام مولینز، توسط انتشارات دانشگاه ییل منتشر و توزیع شده است. نمایشگاه «لندن پنهان» نیز ۱۱ اکتبر در موزهی حمل و نقل لندن باز میشود.