اختلاف ساعت ایران با کشورهای جهان چقدر است؟

از آنجا که کشورها در نقاط مختلف کره زمین قرار دارند و در طول شبانه‌روز، میزان متفاوتی از نور خورشید را دریافت می‌کنند، اختلاف ساعت میان کشورها به وجود آمده است. از اواخر قرن نوزدهم میلادی، مناطق زمانی در جهان تعیین شد تا کشورها دارای زمان مشخصی شوند و راحت‌تر بتوانند با یکدیگر در ارتباط باشند. ساعت کشورها نسبت با یک نقطه کانونی، یعنی «گرینویچ» (Greenwich) انگلستان، تعریف شد. از آن مبدا، مناطق زمانی به‌صورت یک‌ساعت به یک‌ساعت از هم فاصله گرفتند. در این میان، برخی کشورها نظیر ایران هستند که فاصله‌ای کمتر از یک ساعت با مناطق زمانی مجاور خود دارند. در این مقاله، با مناطق زمانی و اختلاف ساعت ایران با دیگر کشورها بیشتر آشنا خواهید شد.

دانستنی‌ها درباره اختلاف ساعت ایران و جهان:

• منطقه زمانی چیست؟
• دلیل اختلاف ساعت کشورها چیست؟
• اختلاف ساعت ایران با گرینویج
• تبدیل ساعت UTC به ساعت ایران
• اختلاف ساعت ایران با کشورهای دنیا
• بیشترین اختلاف ساعت ایران با کدام کشور است؟

منطقه زمانی چیست؟

«منطقه زمانی» (Time Zones)، ناحیه‌ای بر سطح زمین است که از زمان استاندارد یکسانی برای مقاصد قانونی، بازرگانی و اجتماعی پیروی می‌کند. هنگامی که سیاره زمین حول محور خود می‌چرخد، هر ۶۰ دقیقه ۱۵ درجه حرکت می‌کند و در طی ۲۴ ساعت، چرخش کامل ۳۶۰ درجه را انجام می‌دهد. دانشمندان از این اطلاعات برای تقسیم زمین به ۲۴ بخش یا منطقه زمانی استفاده کردند. 

برای تعیین منطقه زمانی، کره زمین را به‌طور قراردادی به قطعاتی با طول جغرافیایی ۱۵ درجه‌ تقسیم کرده‌اند که به هرکدام از این قطعات، یک منطقه زمانی می‌گویند؛ با این حال، این تقسیم زمانی بر اساس طول جغرافیایی، در عمل به‌طور دقیق اجرا نشده و منطقه زمانی طبق مرز و تقسیمات کشورها تنظیم شده است. 

«ساعت هماهنگ جهانی» (Coordinated Universal Time) با علامت اختصاری «یوتی‌سی» (UTC)، یک استاندارد پذیرفته‌شده در میان کشورهای جهان برای تعیین ساعت دقیق است. هر منطقه زمانی با فاصله استاندارد از ساعت هماهنگ جهانی تعیین می‌شود. فاصله‌ این مناطق از ساعت هماهنگ جهانی در بازه «منفی ۱۲» (UTC-12:00) تا «مثبت ۱۴» (UTC+14:00) قرار دارند و با اختلاف یک ساعته تغییر می‌کنند؛ البته بعضی مناطق، اختلاف ۳۰ یا ۴۵ دقیقه‌ای دارند؛ برای مثال، ایران اختلاف ۳۰ دقیقه‌ای و هند و نپال اختلافی ۴۵ دقیقه‌ای دارند.

_{منبع عکس: IFLScience، عکاس: نامشخص}

مسیرهای ریلی و شبکه‌های ارتباطی اغلب بر مرزبندی مناطق زمانی تاثیر می‌گذارند؛ از آنجا که روابط و تعاملات در اولویت قرار دارند، مناطقی را که مدام در ارتباط با یکدیگر هستند، اغلب در یک منطقه زمانی قرار می‌دهند؛ برای مثال، کشورهای عضو اتحادیه اروپا با آنکه در مناطق زمانی مختلفی واقع شده‌اند، از زمان استاندارد یکسانی پیروی می‌کنند؛ یعنی ساعت در این کشورها یکی است.

ایده نظام جهانی مناطق زمانی ابتدا در سال ۱۸۵۸ میلادی در ایتالیا مطرح شد. در آن زمان پیشنهاد شد که ۲۴ منطقه زمانی با مرکزیت نصف‌النهار شهر رم وجود داشته باشد. همچنین در آن زمان، یک زمان جهانی برای استفاده در نجوم و تلگراف پیشنهاد شد؛ با این حال، این پیشنهادها در آن زمان خیلی جدی گرفته نشد.

در سال ۱۸۷۶ میلادی، «سندفورد فلمینگ» (Sandford Fleming)، مهندس و مخترع اسکاتلندی‌-کانادایی، نظام جهانی مناطق زمانی را ارائه داد. طبق طرح وی، جهان به ۲۴ منطقه زمانی با اختلاف طول جغرافیایی ۱۵ درجه تقسیم می‌شد. ساعت‌ها در هر منطقه زمانی باید یک زمان واحد را نشان می‌دادند و نسبت به مناطق زمانی مجاور، یک ساعت اختلاف می‌داشتند. فلمینگ در کنفرانس‌های بین‌المللی مختلف از ایده خود دفاع کرد و توانست توجه جوامع جهانی را جلب کند. 

_{منبع عکس: CBC، عکاس: Rex Woods}

تا حدود سال ۱۹۰۰ میلادی، تقریبا تمام مناطق مسکون جهان از منطقه زمانی استاندارد استفاده کردند؛ اما دهه‌ها طول کشید تا تمام مناطق زمانی بر اساس انحراف از ساعت هماهنگ جهانی تنظیم شوند. تا سال ۱۹۲۹، اغلب کشورها از مناطق زمانی با اختلاف یک ساعت به یک ساعت استفاده می‌کردند؛ هرچند برخی کشورها مثل ایران، هند، میانمار و بخش‌هایی از استرالیا مناطق زمانی با اختلاف ۳۰‌ دقیقه‌ای را به‌کار بردند. کشور نپال آخرین کشوری بود که در سال ۱۹۸۶، از اختلاف استاندارد استفاده کرد. 

امروزه تمام کشورها از مناطق زمانی استاندارد استفاده می‌کنند؛ اما همه کشورها منطقه زمانی ساعتی را به‌کار نمی‌گیرند؛ کشورهای متعددی از اختلاف‌های نیم‌ساعته یا ربع‌ساعت استفاده می‌کنند. بعضی کشورها، مثل اسپانیا و آرژانتین، از اختلاف استاندارد یک‌ساعته بهره می‌برند؛ اما لزوما آن منطقه زمانی‌ را به‌کار نمی‌گیرند که در طول جغرافیایی‌‌شان است. اگر کشوری طولی بیش از ۳۰ درجه داشته باشد، آنگاه چند ساعت خواهد داشت؛ برخی کشورهای وسیع با آنکه در چند منطقه زمانی گسترده شده‌اند، از مناطق زمانی محدودی استفاده می‌کنند. به‌عنوان مثال، روسیه ۱۱ منطقه زمانی را پوشش می‌دهد؛ اما این کشور دو منطقه را در سال ۲۰۱۰ میلادی حذف و دوباره در سال ۲۰۱۴ اضافه کرد.

_{منبع عکس: The Sun، عکاس: نامشخص}

دلیل اختلاف ساعت کشورها چیست؟

چرخش زمین و لزوم زمان‌سنجی استاندارد باعث می‌شود که کشورها اختلاف ساعت داشته باشند. دلایل این اختلاف را می‌توان در چند مورد توضیح داد:

• چرخش زمین: وقتی سیاره زمین حول محور خود می‌چرخد، مردم بخش‌های مختلف زمین در زمان‌های متفاوت، روشنایی روز یا تاریکی را تجربه می‌کنند. برای حفظ ثبات، مناطق زمانی قرارداد شدند تا جهان به مناطقی با زمان خورشیدی مشابه تقسیم شود.
• استانداردسازی: تا پیش از تعیین مناطق زمانی، هر شهر بنا بر موقعیتش نسبت به خورشید، زمان محلی خود را داشت. وقتی خطوط ریلی و تلگراف‌ها گسترش یافت، این زمان‌های محلی افراد را سردرگم می‌کرد. برای حل این معضل، در سال ۱۸۸۴، «نشست بین‌المللی نصف‌النهار» (International Meridian Conference) در شهر «واشینگتن دی‌سی» (Washington D.C) آمریکا برگزار شد تا زمان استاندارد تعیین شود؛ بدین‌ترتیب، جهان به ۲۴ منطقه زمانی با فاصله ۱۵ درجه طول جغرافیایی از هم تقسیم شد.

_{منبع عکس: Naval History and Heritage Command، عکاس: نامشخص}

• یوتی‌سی (ساعت هماهنگ جهانی): ساعت هماهنگ جهانی زمان مرجع جهانی است. مناطق زمانی نسبت به ساعت هماهنگ جهانی تعریف می‌شوند. برای مثال: یوتی‌سی+۰، ساعت جهانی یا «به وقت گرینویچ» (Greenwich Mean Time/GMT)؛ یوتی‌سی+۱، «زمان اروپای مرکزی» (Central European Time/CET)و یوتی‌سی-۵، «منطقه زمانی شرقی» (Eastern Standard Time/EST).

• ساعت تابستانی (Daylight Saving Time/DST): ساعت تابستانی باعث تغییر ساعت رسمی کشورها می‌شود. برخی کشورها ساعت خود را در بهار جلو یا در پاییز عقب می‌کشند تا بهتر از روشنایی روز در فصل‌های مختلف استفاده کنند. این عمل بر مرزهای منطقه زمانی اثر می‌گذارد.

_{منبع عکس: KLTV، عکاس: نامشخص}

• مرزهای ژئوپلیتیکی: مناطق زمانی اغلب مطابق با مرز کشورها تعیین می‌شوند؛ برای نمونه، چین پنج منطقه زمانی دارد؛ اما برای تسهیل در امور اداری، تنها از یک منطقه زمانی (یوتی‌سی+۸) استفاده می‌کند.
• عوامل اقتصادی و اجتماعی: کشورها ممکن است با توجه به روابط اقتصادی، تجاری یا فرهنگی، یک منطقه زمانی خاص را انتخاب کنند؛ برای مثال، کشور هند طول جغرافیایی زیادی دارد؛ اما از تنها یک منطقه زمانی استفاده می‌کند.

به‌طور خلاصه، کشورها به‌دلایل متعدد از مناطق زمانی متفاوتی استفاده می‌کنند تا فعالیت‌های خود را با جهان هماهنگ کنند و چرخه طبیعی روز و شب را به‌طور عملیاتی و با توجه به ملاحظات خود متعادل سازند.

_{منبع عکس: Clock Corner، عکاس: نامشخص}

اختلاف ساعت ایران با گرینویج

در تقسیم قراردادی زمین به ۲۴ منطقه زمانی، گرینویج در حومه لندن، به‌عنوان منطقه زمانی پایه در نظر گرفته شده و طول جغرافیایی آن صفر درجه است؛ از این نقطه هرچه به‌سمت شرق پیش بروید، منطقه زمانی یک ساعت زودتر و هرچه به‌سمت غرب حرکت کنید، منطقه زمانی یک ساعت دیرتر خواهد بود.

هر ۱۵ درجه طول جغرافیایی یک منطقه زمانی را تشکیل می‌دهد. ایران دارای طول جغرافیایی ۵۲٫۵ درجه شرقی است؛ از این‌رو، اختلاف ساعت ایران با گرینویج، ۳٫۵ ساعت (3.5+UTC) است. به‌عنوان مثال وقتی ساعت جهانی به وقت گرینویج یک بامداد را نشان می‌دهد، «ساعت استاندارد در ایران» (IRST)، ۴:۳۰ صبح است. 

اگر در ایران هستید، مناسب‌ترین زمان برای تماس یا کنفرانس آنلاین با اشخاصی در بریتانیا که از ساعت گرینویج پیروی می‌کنند، بین ساعت ۱۱:۳۰ تا ۱۸ است. ساعت جهانی به وقت گرینویج مطابق با ساعت هماهنگ جهانی (UTC) است و این دو را گاه به‌جای یکدیگر به کار می‌برند.

_{منبع عکس: Royal Museums Greenwich، عکاس: نامشخص}

تبدیل ساعت UTC به ساعت ایران

ساعت هماهنگ جهانی (UTC) سه ساعت و نیم عقب‌تر از ساعت ایران است؛ به‌عنوان مثال، تبدیل ساعت UTC به ساعت ایران به‌صورت زیر انجام می‌شود:

ساعت ۱۱:۰۰ یوتی‌سی (UTC) برابر با ساعت ۱۴:۳۰ در ایران است. 

ساعت ۱۲:۳۰ یوتی‌سی برابر با ساعت ۱۶ ایران است.

ساعت دو بامداد در ایران، ساعت ۲۲:۳۰ روز قبل در UTC است.

بنابراین ساعت ایران همواره ۳٫۵ ساعت جلوتر از ساعت هماهنگ جهانی است.

_{منبع عکس: Time and Date، عکاس: نامشخص}

اختلاف ساعت ایران با کشورهای دنیا

ایران از منطقه زمانی «یوتی‌سی+۳٫۵» (UTC+3.5) پیروی می‌کند. در جدول زیر، اختلاف ساعت ایران با برخی کشورهای دنیا آمده است:

_{جدول اختلاف ساعت ایران با کشورهای دنیا}

بیشترین اختلاف ساعت ایران با کدام کشور است؟

بیشترین اختلاف ساعت ایران با منطقه زمانی واقع در اقیانوس آرام است؛ بنابراین برای یافتن کشورها و مناطقی که بیشترین اختلاف ساعت با ایران را دارند، باید آن منطقه را جست‌وجو کرد. کشورها و مناطقی که بیشترین اختلاف ساعت با ایران را دارند، از این قرار هستند:

• جزیره بیکر (Baker Island): «جزیره بیکر» (UTC-12) یکی از جزایر آمریکا در شمال اقیانوس آرام است. ساعت این جزیره ۱۵٫۵ ساعت عقب‌تر از ساعت ایران است؛ یعنی اگر در ایران ساعت ۱۱ است، در جزیره بیکر، ساعت ۱۹:۳۰ روز قبل را نشان می‌دهد.

_{منبع عکس: Mapsland، عکاس: نامشخص}

• پلی‌نزی فرانسه (French Polynesia): «پلی‌نزی فرانسه» (UTC-10)، یکی از قلمروهای فرادریایی فرانسه در بخش جنوبی اقیانوس آرام است. ساعت پلی‌نزی فرانسه ۱۳٫۵ ساعت عقب‌تر از ساعت ایران است.
• جزایر کوک (Cook Islands): «جزایر کوک» (UTC-10)، در قاره اقیانوسیه و اقیانوس آرام جنوبی قرار دارد. ساعت این کشور نیز ۱۳٫۵ ساعت عقب‌تر از ساعت ایران است.

برخی مناطق آمریکا نیز بیشترین اختلاف ساعت را با ایران دارند؛ برای مثال:

• هاوایی (Hawaii): ۱۳٫۵ ساعت عقب‌تر از ساعت ایران.
• آداک (Adak)، آلاسکا: ۱۲٫۵ ساعت عقب‌تر از ساعت ایران.

_{منبع عکس: Small Business Blog، عکاس: نامشخص}

بیشترین اختلاف ساعتی که با ایران تجربه کرده‌اید، چند ساعت بوده است؟ آن را با ما و دیگر کاربران کجارو در میان بگذارید.

_{منبع عکس کاور: Oyster HR، عکاس: نامشخص}