قدیمی ترین تونل ایران چگونه ساخته شد؟

فاطمه حکمت شعار سه شنبه، ۳۰ آبان ۱۴۰۲ ساعت ۲۲:۰۳

تونل کندوان در جاده چالوس، به دست اهالی روستای کندوان و تنها با امکانات ساده‌ای چون بیل و کلنگ ساخته شد و به پاس زحمات آن‌ها، به همین نام موسوم شد.

جاده چالوس (با نام رسمی جاده ۵۹)، از مهم‌ترین و زیباترین مسیرهای ارتباطی میان دو استان تهران و مازندران است که دو شهر کرج و چالوس را به یکدیگر متصل می‌کند. تونل کندوان که به «تونل شماره ۱۱» شناخته می‌شود از مشهورترین تونل‌های این جاده و از مهم‌ترین جاذبه‌های دیدنی آن به شمار می‌رود. این تونل در فاصله ۹۰ کیلومتری جنوب چالوس و در ارتفاع ۲,۷۰۰ متری از سطح دریا، به طول تقریبی ۱,۸۸۳ متر، عرض ۵٫۵ متر و ارتفاع ۶ متر، ساخته شده است.

به گفته کارشناسان امر، ساخت تونل کندوان حدود ۱۳ کیلومتر از مسیر ارتباطی کرج به چالوس را کوتاه‌تر کرد؛ چراکه پیش از آن، مسافران برای طی این مسیر باید کوه را دور می‌زدند. درباره وجه تسمیه این تونل معروف، اطلاع زیادی در دست نیست؛ اما برخی شواهد تاریخی موجود، این نام‌گذاری را به اهالی روستای تاریخی «کندوان» در نزدیکی شهر اسکو در استان آذربایجان شرقی مرتبط می‌دانند.

_{منبع عکس: پینترست؛ عکاس: نامشخص}

ساخت تونل کندوان در ۲۰ اردیبهشت سال ۱۳۱۴ خورشیدی آغاز شد و کارگران ایرانی و مهندسان خارجی با ابزار و ادوات محدود آن روزگار و با استفاده از تیشه و کلنگ، مشغول حفر تونل در جاده چالوس شدند. نقل است که برای ساخت تونل، افراد کم و ابزار اولیه بسیار ساده‌ای در دسترس بود.

ابوالقاسم مظفری، رئیس انجمن تونل ایران درباره ساخت تونل کندوان گفته است:

اولین تونل راه که در ایران ساخته شده تونل کندوان است. در تاريخ بيستم ارديبهشت ۱۳۱۴ شمسی، اولين ديناميت برای حفر قسمت ابتدایی تونل به کار گرفته شد و پس از آن، كارگران با كلنگ و تيشه عملیات حفاری را ادامه دادند. گفته می‌شود که کارگران برای کندن کوه که با تجهیزات محدود آن زمان بسیار دشوار بوده، با یک سکه پنج ریالی که در آن زمان ارزشمند بود، تشویق می‌شدند و حتی گفته می‌شود که به‌ازای هر کلنگ، پول پرداخت می‌شده است.

_{گزارش مجید آهی به رضاخان درباره ساخت تونل؛ منبع عکس: ؛ پینترست؛ عکاس: نامشخص}

ساخت تونل کندوان در زمان وزارت «مجید آهی» وزیر راه وقت انجام شد و با امکانات آن زمان، پس از سه سال در ۲۷ اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۱۷ خورشیدی به بهره‌برداری رسید. «ابوالحسن عمیدی نوری» از روزنامه‌نگاران و وکلای قدیمی تهران در خاطرات خود از ساخت تونل کندوان چنین می‌گوید:

چون مسیر رفت و آمد بسیار دشوار بود، رضاشاه دستور ساخت تونل را داد و گویا دو شرکت دانمارکی یا سوئدی برای ساخت ساختمان تونل با ایران قرارداد امضا کردند؛ اما در واقع، به‌علت تبحر اهالی روستای کندوان تبریز در کندن سنگ و کوه بوده که کارگرانی از آن روستا، برای کندن تونل به چالوس آمدند.

گفته می‌شود که محل احداث تونل که در ارتفاع بالای کوهستان قرار داشت، بسیار سخت‌گذر بود و تجهیزات امروزی نیز برای کندن صخره وجود نداشت. از سوی دیگر، اهالی روستای کندوان در شهرستان اسکو که خانه‌هایی در دل سنگ و کوه داشتند، از تجربه و تبحر کافی برای حفاری در کوهستان برخوردار بودند؛ بنابراین، کارگرانی از آن روستا آمدند تا در دل کوهستان، تونلی حفر کنند و در نهایت، به پاس خدمات مردم این روستا، «مهدس گرایلی» سازنده تونل، پیشنهاد داد تا نام این تونل را «کندوان» بگذارند.

_{منبع عکس: پینترست؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس:پینترست؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: پینترست؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: گوگل مپ ؛ عکاس: Majid Madadi}

_{منبع عکس: گوگل مپ ؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: گوگل مپ ؛ عکاس: mehdi mhd}

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Paria S N}

_{منبع عکس: گوگل مپ ؛ عکاس: MOHAMMADREZA YAGHOUBI SHAVAKI}

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Meysam Moghtader}

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: MeHRan Ho}

_{منبع عکس: گوگل مپ ؛ عکاس: Sina jahan}

_{منبع عکس: wikimedia ؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: گوگل مپ ؛ عکاس: الرحال العراقي}

_{منبع عکس: گوگل مپ ؛ عکاس: zohreh mohammadi}

_{منبع عکس: discoverworldplaces ؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: wikimedia؛ عکاس: نامشخص}

از تاریخچه ساخت تونل کندوان چه می‌دانید؟ آیا تابه‌حال، هنگام گذر از این تونل، به چگونگی ساخت و وجه تسمیه آن فکر کرده‌اید؟ فراموش نکنید لطفا که کجارو و کاربران آن مشتاق خواندن نظرات و اطلاعات ارزشمند شما هستند.

_{منبع عکس کاور: wikimedia ؛ عکاس: نامشخص}