بزرگترین جزیره دنیا کجاست؟

رضا اردو شنبه، ۱ مهر ۱۴۰۲ ساعت ۱۸:۰۵

بزرگترین جزیره های دنیا در دو نیم‌کره شمالی و جنوبی گسترده شده‌اند، چندین کشور را در خود جای داده‌اند و حتی به وسعت یک قاره هستند.

اغلب بزرگترین جزیره های دنیا خود، یک کشور محسوب می‌شوند؛ به‌طور مثال، استرالیا خود یک جزیره است؛ چون به هیچ سرزمینی وصل نیست؛ اما بیشتر یک خشکی قاره‌ای در نظر گرفته می‌شود تا یک جزیره. از میان قاره‌های جهان، استرالیا با مساحت ۷,۶۹۲,۲۰۲ کیلومتر مربع کوچک‌ترین است. با این حال، اگر استرالیا را یک جزیره در نظر بگیریم، بزرگ‌ترین جزیره دنیا محسوب می‌شود.

جزیره بودن بزرگترین جزیره های دنیا تنها از روی نقشه مشخص است؛ در غیر این صورت، وسعت آن‌ها به‌قدری است که وقتی پا بر آن‌ها می‌گذاریم، کران دیگرشان معلوم نیست و تصور رایج از جزیره را بر هم می‌زنند. در ادامه، ۱۰ مورد از بزرگترین جزیره های دنیا را از لحاظ مساحت (البته به‌جز استرالیا) مرور می‌کنیم.

۱۰. جزیره الزمیر (Ellesmere)

مکان: شمال کانادا
مساحت: ۱۹۶,۲۳۶ کیلومتر مربع
بلندترین ارتفاع: ۲,۶۱۶ متر
جمعیت: ۱۴۴ نفر (سال ۲۰۲۱)

جزیره «الزمیر» شمالی‌ترین جزیره کانادا و دهمین جزیره بزرگ دنیا است. در سال ۱۸۵۲ این نام بر جزیره گذاشته شد. جزیره الزمیر در مجمع‌الجزایر قطبی کانادا واقع شده است. باور بر آن است که اولین بار، وایکینگ‌ها در سده دهم میلادی به این جزیره پا گذاشتند.

_{منبع عکس: Wikimedia، عکاس: NASA World Wind}

جزیره الزمیر، با مساحت ۱۹۶,۲۳۶ کیلومتر مربع و ۸۳۰ کیلومتر طول، کمی کوچک‌تر از بریتانیا است. این جزیره بخشی از «جزایر ملکه الیزابت» (Queen Elizabeth Islands) محسوب می‌شود. بیشتر مساحت جزیره الزمیر را رشته‌کوه تشکیل داده است؛ به همین دلیل، جزیره الزمیر کوهستانی‌ترین جزیره در میان جزایر قطبی به شمار می‌رود.

بیش از یک‌پنجم جزیره الزمیر با عنوان «پارک ملی کوتینیرپاک» (Quttinirpaaq National Park) تحت حفاظت قرار دارد. با وجود آنکه جزیره الزمیر یکی از بزرگترین جزیره های دنیا است، طبق سرشماری سال ۲۰۲۱، ۱۴۴ نفر بیشتر جمعیت ندارد که در سه سکونت‌گاه با نام‌های «آلرت» (Alert)، «اورکا» (Eureka) و «گریس فیورد» (Grise Fiord) مستقر هستند.

_{منبع عکس: Wikimedia، عکاس: Matti&Keti}

۹. بریتانیا (Great Britain)

مکان: شمال غرب اروپا
مساحت: ۲۰۹,۳۳۱ کیلومتر مربع
بلندترین ارتفاع: ۱,۳۴۵ متر
جمعیت: ۶۷,۲۹۱,۰۳۹ نفر (سال ۲۰۲۱)

«بریتانیا» جزیره‌ای در شمال اقیانوس اطلس و شمال غرب اروپای قاره‌ای است. سه کشور انگلستان، اسکاتلند و ولز در این جزیره قرار دارند. بریتانیا بزرگ‌ترین جزیره اروپایی و نهمین جزیره بزرگ دنیا است. جزیره بریتانیا بخشی از «پادشاهی متحد بریتانیای کبیر» (United Kingdom of Great Britain) محسوب می‌شود که ایرلند شمالی و چند جزیره کوچک دیگر را هم در بر می‌گیرد.

_{منبع عکس: Wikimedia، عکاس: Jacques Descloitres}

بریتانیا اقلیم اقیانوسی دارد؛ به همین دلیل تفاوت دمایی بین فصل‌هایش کم است. جزیره ایرلند، با مساحتی نزدیک به ۴۰ درصد مساحت بریتانیا، در غرب جزیره بریتانیا قرار دارد. این جزیره‌ها همراه با بیش از ۱۰۰۰ جزیره کوچک‌تر پیرامونی مجمع‌الجزایر بریتانیایی را تشکیل می‌دهند.

جزیره بریتانیا تا ۹۰۰۰ سال پیش با پلی خشکی معروف به «داگرلند» (Doggerland) به اروپای قاره‌ای وصل بود. حدود ۳۰,۰۰۰ سال است که انسان‌های خردمند در بریتانیا سکونت دارند. در سرشماری سال ۲۰۲۱، بریتانیا حدود ۶۷ میلیون نفر جمعیت داشت؛ بدین‌ترتیب بریتانیا، پس از «جاوه» (Java) اندونزی و «هونشو» (Honshu) ژاپن، سومین جزیره پرجمعیت دنیا محسوب می‌شود.

_{منبع عکس‌ها: ویکی‌مدیا؛ عکاس‌ها (از راست به چپ): Liam Quinn، Ross Dunn، M J Richardson، Andrew Tryon}

۸. جزیره ویکتوریا (Victoria Island)

مکان: شمال کانادا
مساحت: ۲۱۷,۲۹۱ کیلومتر مربع
بلندترین ارتفاع: ۶۵۵ متر
جمعیت: ۲,۱۶۸ نفر (سال ۲۰۲۱)

«ویکتوریا» جزیره بزرگی در میان مجمع‌الجزایر شمالگانی (Arctic Archipelago) است که میان مرز قلمرو «نوناووت» (Nunavut) و قلمروهای شمال غرب کانادا قرار دارد. جزیره ویکتوریا، با مساحت ۲۱۷,۲۹۱ کیلومتر مربع، دومین جزیره بزرگ کانادا و هشتمین جزیره بزرگ دنیا است.

_{منبع عکس: Wikimedia، عکاس: نامشخص}

جزیره ویکتوریا تقریبا دو برابر اندازه جزیره «نیوفاندلند» (Newfoundland)، در شرق کانادا، کمی بزرگ‌تر از جزیره بریتانیا و کمی کوچک‌تر از جزیره هونشو ژاپن است. این جزیره ۲,۱۶۸ نفر بیشتر جمعیت ندارد که بین دو سکونت‌گاه آن تقسیم شده‌اند. نام جزیره از نام ملکه ویکتوریای بریتانیا گرفته شده است که بین سال‌های ۱۸۶۷ تا ۱۹۰۱ میلادی حاکم کانادا بود.

_{منبع عکس‌ها: Wikimedia، عکاس‌ها (از راست به چپ): Andrew Harve (سه عکس اول)، Lub0t}

۷. هونشو (Honshu)

مکان: مجمع‌الجزایر ژاپن
مساحت: ۲۲۷,۹۶۰ کیلومتر مربع
بلندترین ارتفاع: ۳,۷۷۶ متر
جمعیت: ۱۰۴,۰۰۰,۰۰۰ نفر (سال ۲۰۱۷)

«هونشو» پرجمعیت‌ترین و بزرگ‌ترین جزیره از میان چهار جزیره اصلی ژاپن است. بلندترین کوه ژاپن، یعنی کوه «فوجی» (Fuji) و همچنین بزرگ‌ترین دریاچه ژاپن، یعنی دریاچه «بیوا» (Biwa) در این جزیره قرار دارند. جزیره هونشو در جنوب جزیره «هوکایدو» (Hokkaido)، شمالی‌ترین جزیره ژاپن، قرار گرفته است.

_{منبع عکس: Wikimedia، عکاس: Jeff Schmaltz}

جزیره هونشو دریای ژاپن را از اقیانوس آرام شمالی جدا می‌کند. این جزیره هفتمین جزیره بزرگ و دومین جزیره پرجمعیت دنیا است. حدود ۸۰ درصد کل جمعیت کشور ژاپن در جزیره هونشو، آن هم در نواحی ساحلی‌اش سکونت دارند.

جزیره هونشو مرکز تاریخی، فرهنگی و سیاسی ژاپن است و علاوه بر توکیو، چند پایتخت سابق ژاپن مثل «کیوتو» (Kyoto)، «نارا» (Nara) و «کاماکورا» (Kamakura) را در خود دارد. بیشتر صنایع ژاپن در کمربند ساحلی جنوب این جزیره قرار گرفته‌اند. در عوض، ساحل شمالی جزیره مختص ماهیگیری و کشاورزی است. شمال هونشو اقلیم قاره‌ای مرطوب و جنوب هانشو اقلیم نیمه‌حاره‌ای مرطوب دارد. جزیره هونشو با تعدادی پل و تونل به سه جزیره اصلی دیگر ژاپن وصل می‌شود.

_{منابع عکس‌های گالری (از چپ به راست): Oyakata، بایک تورز ژاپن، Wikimedia، عکاس‌ها (از چپ به راست): نامشخص (عکس اول و دوم)، کایل مک‌دونالد، Paipateroma}

۶. سوماترا (Sumatra)

مکان: جنوب شرق آسیا
مساحت: ۴۷۵,۸۰۷ کیلومتر مربع
بلندترین ارتفاع: ۳,۸۰۵ متر
جمعیت: ۵۹,۹۷۷,۳۰۰ نفر (نیمه سال ۲۰۲۲)

«سوماترا» یکی از جزایر غرب اندونزی است که بزرگ‌ترین جزیره در اندونزی و ششمین جزیره بزرگ دنیا به حساب می‌آید. جزیره سوماترا توده سرزمینی درازی است که در محور شمال غرب-جنوب شرق قرار دارد. اقیانوس هند در سواحل شمال غرب، غرب و جنوب غرب جزیره گسترده شده است.

_{منبع عکس: Free World Maps}

در شمال شرق، تنگه باریک «ملاکا» (Malacca) جزیره سوماترا را از شبه‌جزیره «مالایی» (Malay) جدا کرده است. کوه‌های آتشفشانی «باریسان» (Barisan) همچون ستون فقراتی در غرب جزیره کشیده شده‌اند؛ اما نواحی شمال شرق جزیره حاوی دشت‌های وسیع، زمین‌های پست باتلاقی، جنگل حرا و شبکه پیچیده رودخانه‌ها است.

خط استوا درست از وسط جزیره سوماترا می‌گذرد؛ به همین دلیل، اقلیم جزیره، استوایی، گرم و مرطوب است. سه پارک ملی سوماترا با نام‌های «کوه لوسر» (Mount Leuser)، «کرینچی سبلات» (Kerinci Seblat) و «بوکیت بریسان» (Bukit Barisan Selatan) هر سه با هم در سال ۲۰۰۴ میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شدند.

_{منابع عکس‌های گالری (از چپ به راست): TripSavvy، آسیا تورز، TripSavvy، ویکی مدیا. عکاس‌ها (از چپ به راست): نامشخص (سه عکس اول)، Fabio Achilli}

۵. بافین (Baffin)

مکان: شمال کانادا
مساحت: ۵۰۷,۴۵۱ کیلومتر مربع
بلندترین ارتفاع: ۲,۱۴۷ متر
جمعیت: ۱۳,۰۳۹ نفر (سال ۲۰۲۱)

«جزیره بافین»، در قلمرو کانادایی نوناووت، بزرگ‌ترین جزیره کانادا و پنجمین جزیره بزرگ دنیا است. به‌جز در چند منطقه ساحلی، در دیگر بخش‌های جزیره کسی زندگی نمی‌کند. شهر «ایکالویت» (Iqaluit)، مرکز قلمرو نوناووت با جمعیت ۷۰۰۰ نفر، در ساحل جنوب شرق این جزیره قرار دارد.

_{منبع عکس: Wikimedia، عکاس: NASA World Wind}

نام بافین از روی نام «ویلیام بافین» (William Baffin)، دریانورد انگلیسی قرن هفدهم میلادی، گرفته شده است؛ فردی که هنگام تلاش برای کشف گذرگاه شمال غربی به جزیره رسید. تنگه «هادسن» (Hudson)، در جنوب جزیره بافین، جزیره را از استان کبک کانادا جدا می‌کند.

در شرق، تنگه «دیویس» (Davis) و خلیج بافین میان جزیره بافین و گرینلند قرار دارند. کوه «اودین» (Odin)، با قله‌ای به ارتفاع ۲,۱۴۷ متر، بلندترین نقطه این جزیره است. در مناطق جنوبی جزیره، سنگ الماس یافت شد که بر اهمیت جزیره افزود و منبع اقتصادی‌اش شد.

_{منابع عکس‌های گالری (از چپ به راست): Adventure Life، ویکی مدیا، Sundowner Wildlife Holidays، ویکی مدیا. عکاس‌ها: نامشخص، Ansgar Walk، نامشخص، Michael Studinger}

۴. ماداگاسکار (Madagascar)

مکان: جنوب شرق آفریقا
مساحت: ۵۸۷,۰۴۱ کیلومتر مربع
بلندترین ارتفاع: ۲,۸۷۶ متر
جمعیت: ۲۶,۸۴۶,۵۴۱ نفر (سال ۲۰۱۸)

«ماداگاسکار» یک کشور جزیره‌ای در جنوب شرق قاره آفریقا و حدود ۴۰۰ کیلومتری ساحل قاره است. ماداگاسکار چهارمین جزیره بزرگ دنیا و دومین کشور جزیره‌ای جهان به حساب می‌آید. پایتخت و بزرگ‌ترین شهر این کشور جزیره‌ای «آنتاناناریوو» (Antananarivo) است.

_{منبع عکس: Wikimedia، عکاس: نامشخص}

ماداگاسکار در حدود ۱۸۰ میلیون سال پیش از آفریقا و حدود ۹۰ میلیون سال پیش از شبه‌قاره هند جدا شد. این جدایی باعث شد تا گیاهان و حیوانات جزیره در محیطی نسبتا منزوی رشد و تکامل یابند. جزیره ماداگاسکار حیات وحش منحصربه‌فردی دارد؛ نزدیک ۴۰ گونه «لمور» (Lemurs) و ۸۰۰ گونه پروانه در ماداگاسکار حضور دارند.

جزیره ماداگاسکار در نیمه هزاره اول میلادی، به‌واسطه مردمانی که از اندونزی کنونی می‌آمدند، سکونت‌گاه انسان‌ها شد. بعدها در سده نهم میلادی، مهاجران «بانتو» (Bantu) از شرق و جنوب آفریقا پا به ماداگاسکار گذاشتند. از اوایل قرن نوزدهم، ماداگاسکار به‌صورت متحد و یک‌پارچه اداره شد. از سال ۱۸۹۷ ماداگاسکار مستعمره فرانسه بود تا آنکه در سال ۱۹۶۰ استقلال خود را به دست آورد.

_{منابع عکس‌ها (از چپ به راست): Adore Africa، تلگراف، Audley Travel و HT Agency Tours، عکاس‌ها: نامشخص}

۳. بورنئو (Borneo)

مکان: جنوب شرق آسیا
مساحت: ۷۴۸,۱۶۸ کیلومتر مربع
بلندترین ارتفاع: ۴,۰۹۵ متر
جمعیت: ۲۳,۰۵۳,۷۲۳ (سال ۲۰۲۰)

«بورنئو»، با مساحتی بالغ بر ۷۴۹,۱۶۸ کیلومتر مربع، سومین جزیره بزرگ دنیا است. این جزیره در ناحیه دریایی جنوب شرق آسیا، در شمال جاوه اندونزی و شمال جزیره سوماترا قرار دارد. بورنئو با جنگل‌های بارانی متراکم پوشیده شده است. گیاهان و جانوران متنوعی در جزیره بورنئو حضور دارند. بزرگ‌ترین گونه گل دنیا با نام «زنبق بدبو» در این جزیره رشد می‌کند.

_{منبع عکس: Wikimedia، عکاس: B Kimmel}

جزیره بورنئو، از لحاظ سیاسی، میان سه کشور مالزی، برونئی و اندونزی تقسیم شده است. تقریبا ۷۳ درصد جزیره به کشور اندونزی تعلق دارد. بیش از نیمی از جزیره بورنئو در نیم‌کره شمالی و نیمی دیگر در نیم‌کره جنوبی قرار دارد؛ یعنی آن بخش‌هایی که جزو کشور مالزی و برونئی است در نیم‌کره شمالی و بخش متعلق به اندونزی در نیم‌کره جنوبی واقع شده است.

_{منابع عکس‌های گالری (از چپ به راست): Adventure Life، وورلد اطلس، کوانتا مگزین، 333travel، عکاس‌ها: نامشخص (عکس اول و دوم و چهارم)، Maizal Chanago}

۲. گینه نو (New Guinea)

مکان: ملانزی (Melanesia)، شمال شرق استرالیا
مساحت: ۷۸۵,۷۵۳ کیلومتر مربع
بلندترین ارتفاع: ۴,۸۸۴ متر
جمعیت: ۱۴,۸۰۰,۰۰۰ نفر (سال ۲۰۲۰)

«گینه نو»، با مساحت ۷۸۵,۷۵۳ کیلومتر مربع، دومین جزیره بزرگ دنیا است. این جزیره در جنوب غرب اقیانوس آرام قرار دارد. تنگه «تورس» (Torres)، با عرض ۱۵۰ کیلومتر، گینه نو را از استرالیا جدا کرده است. جزیره‌های کوچک‌تر متعددی در غرب و شرق جزیره قرار دارند.

_{منبع عکس: The Rainforest Mongabay، عکاس: نامشخص}

نیمه شرقی جزیره گینه نو، متعلق به مملکت مستقل «پاپوآ گینه نو» (Papua New Guinea) است. نیمه غربی جزیره، که به «گینه نو غربی» مشهور است، بخشی از کشور اندونزی را تشکیل می‌دهد. دو شهر «جایاپورا» (Jayapura) و «پورت مورزبی» (Port Moresby)، اولی در کشور اندونزی و دومی پایتخت پاپوآ گینه نو، بزرگ‌ترین شهرهای جزیره گینه نو هستند.

فلات قاره‌ای در مرکز گینه نو و ارتفاعات مرزی آن، با بارش سالانه ۷,۶۲۰ میلی‌متر، جزو مرطوب‌ترین نقاط و همچنین یکی از کم‌سکنه‌ترین جاهای دنیا هستند.

_{منابع عکس‌ها گالری (از چپ به راست): Seal Superyachts و Journey Era، ادونچر لایف، Earth.com، عکاس‌ها: Jake Marote، نامشخص (دوم تا چهارم)}

۱. گرینلند (Greenland)

مکان: شمال شرق کانادا
مساحت: ۲,۱۶۶,۰۸۶ کیلومتر مربع
بلندترین ارتفاع: ۳,۷۰۰ متر
جمعیت: ۵۶,۵۸۳ نفر (سال ۲۰۲۲)

«گرینلند» با مساحت ۲,۱۶۶,۰۸۶ کیلومتر مربع، ۱٫۳ بزرگ‌تر از ایران است و بعد از استرالیا، بزرگترین جزیره دنیا به شمار می‌رود. جزیره گرینلند آن‌قدر بزرگ است که جایگاه یک قاره را به خود اختصاص دهد؛ اما به خاطر جمعیت کم قاره محسوب نمی‌شود. این جزیره اقیانوس‌های منجمد شمالی و اطلس را از هم جدا می‌کند.

_{منبع عکس: Wikimedia، عکاس: نامشخص}

با آنکه گرینلند بخشی از قاره آمریکای شمالی است، بیش از هزار سال از لحاظ سیاسی و فرهنگی در پیوند با اروپا بوده است. اکنون قلمرو خودمختار گرینلند به پادشاهی دانمارک تعلق دارد. گرینلند بزرگ‌ترین کشور درون پادشاهی به شمار می‌رود. ساکنان گرینلند طی ۴,۵۰۰ سال گذشته از قطب شمال و کانادا و اسکاندیناوی به این جزیره مهاجرت کردند.

میان شهرهای اصلی جزیره گرینلند جاده‌های ارتباطی وجود ندارد

ساکنان گرینلند غالبا اسکیمو هستند و همگی شهروندان دانمارک محسوب می‌شوند. گرینلند یکی از قلمروهای اتحادیه اروپا به شمار می‌رود و به همین دلیل، شهروندان آن شهروند اتحادیه اروپا محسوب می‌شوند.

پایتخت و بزرگ‌ترین شهر گرینلند، «نوک» (Nuuk) نام دارد. بیشتر جمعیت گرینلند در ساحل جنوب غربی آن متمرکز شده‌اند و باقی بخش‌های جزیره به‌ندرت مسکونی است. ساکنان جزیره برای امرار معاش به ماهیگیری، شکار فوک و صید نهنگ مشغول هستند.

میان شهرهای اصلی جزیره گرینلند جاده‌های ارتباطی وجود ندارد. سه‌چهارم مساحت جزیره را صفحات یخی پوشانده‌اند و بدین‌ترتیب، گرینلند کم‌تراکم‌ترین جای جهان به نسبت مساحت محسوب می‌شود. ۶۷ درصد برق جزیره گرینلند از انرژی آبی تجدیدپذیر به دست می‌آید. بسیاری از مسافران برای بازدید از دومین پارک ملی بزرگ دنیا، یعنی پارک ملی شمال شرق گرینلند، به این جزیره سفر می‌کنند.

_{منابع عکس‌های گالری (از چپ به راست): آی نیوز، Travel and Leisure Asia، سی‌ان‌ان، CNBC، عکاس‌ها: Odd Andersen، نامشخص (دوم تا چهارم)}

اگر تابه‌حال بر این بزرگترین جزیره های دنیا قدم گذاشته‌اید یا قصد رفتن به یکی از این جزیره‌ها را دارید، نظر خود را با ما و دیگر کاربران کجارو در میان بگذارید.