۱۰ پول بی ارزش دنیا را بشناسید

معمولا در سطح جهان بیشتر عنوان با ارزش ترین پول دنیا به گوش می‌خورد؛ پوند استرلینگ انگلیس، دلار آمریکا، فرانک سوئیس و یورو. کشورهایی که این ارزها را دارند خیلی باثبات هستند و این ثبات شامل قیمت ارزشان هم می‌شود؛ البته همین ارزهای معروف به پای ارزشمندترین پول دنیا، یعنی دینار کویت، نمی‌رسند.

اما کمتر درباره بی ارزش ترین پول دنیا شنیده‌ایم؛ مگر آنکه خودمان در کشوری باشیم که آن ارز را دارد. میزان تبادلات خارجی عاملی اساسی در تخمین سلامت اقتصاد یک کشور است و ارزش پول کشور هم به این تبادلات بستگی دارد. جدا از این عامل اساسی، می‌توان به عواملی نظیر تورم، رکود، نرخ بهره، بدهی دولت و ناپایداری سیاسی اشاره کرد که همگی تاثیر مستقیم بر ارزش پول کشور دارند.

دانستن نام کشورهایی که بی ارزش ترین پول دنیا را دارند به ما کمک می‌کند تا بدانیم آن کشورها برای سفر گزینه‌های ارزان‌تری هستند؛ البته فهرست بی‌ارزش‌ترین پول دنیا هر سال تغییر می‌کند. کشورهایی که منابع طبیعی غنی دارند، با ثبات سیاسی و تعامل سالم خارجی می‌توانند در آینده نزدیک ارزش پول خود را رشد دهند. در این مقاله، ۱۰ مورد از بی ارزش ترین پول‌های دنیا را با هم مرور می‌کنیم.

بی ارزش ترین پول دنیا:

• پزو (Peso) کلمبیا
• ریل (Riel) کامبوج
• گوارانی (Guarani) پاراگوئه
• فرانک (Franc) گینه
• سوم (Som) ازبکستان
• روپیه (Rupiah) اندونزی
• کیپ (Kip) لائوس
• لئون (Leone) سیرالئون
• دانگ (Dong) ویتنام
• ریال ایران

۱۰. پزو کلمبیا(Colombian Peso) 

• کشور: کلمبیا؛ آمریکای جنوبی
• کد ارز: COP
• معادل دلاری (۲۰۲۳ میلادی): ۴,۰۹۲ پزوی کلمبیا معادل یک دلار
• رقم اسکناس‌ها: ۱,۰۰۰، ۲,۰۰۰، ۵,۰۰۰، ۱۰,۰۰۰، ۲۰,۰۰۰، ۵۰,۰۰۰، ۱۰۰,۰۰۰

«پزو» واحد پول ملی جمهوری کلمبیا است. در سال ۱۸۲۰ میلادی که کلمبیا مستقل شد و از سلطه اسپانیا بیرون آمد، از واحد پول خود استفاده کرد. پزو از سال ۱۸۳۷ میلادی واحد پول کشور شد و از سال ۱۹۸۰ به‌خاطر تورم بالا، افت ارزش آن شدت گرفت. این ارز از آن‌زمان تاکنون حدود ۳,۰۰۰ بار کاهش ارزش داشته است.

در سال ۲۰۱۸ میلادی، مجلس کلمبیا بر سر طرح حذف سه صفر از رقم اسکناس‌ها بحث کرد تا شمارش و محاسبه آسان‌تر شود؛ اما به‌خاطر هزینه زیاد، تورم بالا و دوباره اضافه شدن صفرها، این طرح اجرایی نشد.

_{منبع عکس: Remitly Blog، عکاس: نامشخص}

۹. ریل (Riel) 

• کشور: کامبوج؛ جنوب شرق آسیا
• کد ارز: KHR
• معادل دلاری (۲۰۲۳ میلادی): ۴,۱۵۶ ریل کامبوج معادل یک دلار 
• رقم اسکناس‌ها: ۵۰، ۱۰۰، ۵۰۰، ۱,۰۰۰، ۲,۰۰۰، ۵,۰۰۰، ۱۰,۰۰۰، ۲۰,۰۰۰، ۵۰,۰۰۰، ۱۰۰,۰۰۰

کشور کامبوج، در جنوب شرق آسیا، در دو مقطع زمانی «ریل» ضرب کرد. ریل اول بین سال‌های ۱۹۵۳ تا ۱۹۷۵ ضرب می‌شد. کامبوج بین سال‌های ۱۹۷۵ تا ۱۹۸۰ هیچ نظام پولی نداشت. از سال ۱۹۸۰ دوباره ضرب ریل شروع شد.

ارز ریل کشور کامبوج دوباره پس از وقفه‌ای در سال ۱۹۹۵ به‌جای ارز «پیاستر هندوچین» (Indochinese Piaster) ضرب شد. این ارز در ابتدا ارزش کمتری داشت. ریل کامبوج چندان میان کامبوجی‌ها محبوب نبود؛ آن‌ها بیشتر ترجیح می‌دادند تا از ارز‌های خارجی استفاده کنند.

حتی امروزه نیز کامبوجی‌ها از دلار آمریکا برای بسیاری از پرداخت‌ها استفاده می‌کنند؛ به همین خاطر، ارزش ریل کامبوج روزبه‌روز تا حد زیادی سقوط می‌کند. در مناطق روستایی کامبوج از ریل استفاده می‌شود؛ اما در مناطق شهری و نواحی گردشگری دلار آمریکا هم در گردش است.

_{منبع عکس: ویکی‌مدیا، عکاس: Gorgo}

۸. گوارانی (Guarani) 

• کشور: پاراگوئه؛ آمریکای جنوبی
• کد ارز: PYG
• معادل دلاری (۲۰۲۳ میلادی): ۷,۲۸۶ گوارانی پاراگوئه معادل یک دلار 
• رقم اسکناس‌ها: ۲,۰۰۰، ۵,۰۰۰، ۱۰,۰۰۰، ۲۰,۰۰۰، ۵۰,۰۰۰، ۱۰۰,۰۰۰

واحد پول «گوارانی» در سال ۱۹۴۴ میلادی به گردش درآمد. پاراگوئه دومین کشور فقیر آمریکای جنوبی است. این کشور در سال‌های گذشته تنزل شدید اقتصادی، تورم فاجعه‌بار، فقر، فساد بی‌ضابطه، کیفیت پایین آموزش و سطوح بالای بیکاری را تجربه کرده است. تمام این عوامل بر ارزش پول کشور تاثیر منفی گذاشت. به‌دلیل سطح پایین توسعه اقتصادی در این کشور، ارزش پول «گوارانی» نزول کرده است.

پاراگوئه صادرکننده سویا و پنبه است؛ با این حال، درآمد حاصل از این صادرات کفاف هزینه‌های سنگین واردات را نمی‌دهد. در نتیجه، گوارانی پاراگوئه یکی از بی ارزش ترین پول‌های دنیا است.

_{منبع عکس: Remitly Blog، عکاس: نامشخص}

۷. فرانک گینه (Guinean Franc)

• کشور: گینه؛ غرب آفریقا
• کد ارز: GNF
• معادل دلاری (۲۰۲۳ میلادی): ۸,۶۱۸ فرانک گینه معادل یک دلار 
• رقم اسکناس‌ها: ۲۵، ۵۰، ۱۰۰، ۵۰۰، ۱,۰۰۰، ۵,۰۰۰، ۱۰,۰۰۰

«فرانک»، ارز رسمی کشور گینه، در سال ۱۹۵۹ میلادی شروع به گردش کرد. در سال ۱۹۷۱ استفاده از این ارز متوقف شد تا سال ۱۹۸۵ که دوباره به گردش درآمد.

فرانک گینه یکی از پرتورم‌ترین ارزها است. گینه برای مدت طولانی از تنزل قیمت ارز رنج می‌برد. در این کشور آفریقایی، تورم بالا، فساد، ناپایداری سیاسی و فقر روبه‌فزونی است و خلافکاران غالب هستند.

شگفت‌انگیزترین نکته درباره کشور گینه این است که گینه گنجینه‌های طبیعی فراوانی مثل طلا، آلومینیوم و الماس دارد و با این منابع، باید ارز گینه یکی از باارزش‌ترین‌ ارزها می‌بود؛ اما متاسفانه در این مورد این اتفاق نیفتاد و همچنان هم ارز فرانک رو‌به‌نزول است.

_{منبع عکس: The Wanderlust، عکاس: نامشخص}

۶. سوم ازبکستان(Uzbekistani Sum)

• کشور: ازبکستان؛ آسیای مرکزی
• کد ارز: UZS
• معادل دلاری (۲۰۲۳ میلادی): ۱۲,۱۳۴ سوم ازبکستان معادل یک دلار 
• رقم اسکناس‌ها: ۱۰۰، ۲۰۰، ۵۰۰، ۱,۰۰۰، ۵,۰۰۰، ۱۰,۰۰۰، ۵۰,۰۰۰، ۱۰۰,۰۰۰

«سوم» نام رسمی واحد پول شوروی در زبان ازبکی بود که بعد از فروپاشی شوروی هم همچنان از همین نام استفاده می‌شود. «سوم» در زبان ازبکی به‌معنای «خالص» است و در واقع به‌طور استعاری به خلوص نقره یا طلا اشاره دارد. ازبکستان هم مثل دیگر جمهوری‌های جداشده از شوروی پس از استقلال تا مدت‌ها از واحد روبل روسی استفاده می‌کردد.

ارز ازبکستانی مستقل «سوم» از سال ۱۹۹۴ میلادی با فرمان رئیس‌جمهوری ازبکستان به گردش درآمد. حکومت ازبکستان از ابزارهای بسیاری برای بهبود اقتصاد کشور استفاده کرد. از سال ۲۰۱۷، سیاست‌های مالی ازبکستان لیبرال شد؛ اما هیچ‌کدام از این کارها به نتیجه مثبت چشمگیری منجر نشد.

پاندمی کرونا هم به‌شدت به اقتصاد ازبکستان ضربه زد. در آن زمان، قیمت ارز «سوم» در برابر هر دلار آمریکا ۸,۱۰۰ بود و در کل بین ۸,۰۰۰ تا ۸,۱۵۰ نوسان می‌کرد؛ اما امروزه (سال ۲۰۲۳ میلادی) این ارز از آن موقع هم بیشتر تنزل کرده است. ازبکستان عملیات اصلاح اقتصادش را از سال ۲۰۲۲ دوباره پیش گرفت؛ اما کاهش تولید صنعتی کشور باعث شده است تا نتوان آینده ارز این کشور را پیش‌بینی کرد.

_{منبع عکس: Shutterstock، عکاس: Butenkov Aleksei}

۵. روپیه اندونزی (Indonesian Rupiah) 

• کشور: اندونزی؛ جنوب شرق آسیا
• کد ارز: IDR
• معادل دلاری (۲۰۲۳ میلادی): ۱۵,۳۰۰ روپیه اندونزی معادل یک دلار
• رقم اسکناس‌ها: ۲,۰۰۰، ۵,۰۰۰، ۱۰,۰۰۰، ۲۰,۰۰۰، ۵۰,۰۰۰، ۱۰۰,۰۰۰

نام «روپیه» از واژه «روپیکم» در زبان سانسکریت، به‌معنای نقره، گرفته و برای واحد پول استفاده شده است. در سال ۱۹۴۶ میلادی، که اندونزی برای استقلالش می‌جنگید، این واحد پول به‌جای پول هلندی چاپ شد.

امروزه با آنکه اندونزی وضعیت اقتصادی پایداری دارد و کشور توسعه‌یافته‌ای در جنوب شرق آسیا است، روپیه ارزش بسیار پایینی دارد. یکی از علت‌های آن کاهش ذخایر ارزی کشور و دلیل دیگر وابستگی اندونزی به بازار صادرات است؛ در واقع با سقوط قیمت تمام‌شده کالا، به کشور ضرر اقتصادی وارد می‌شود. عامل سوم هم ناتوانی بانک مرکزی در حفظ ارزش ارز بوده است.

تورم بالا باعث شده است که سکه در اندونزی عملا منسوخ شود و تنها اسکناس به کار آید. در سال ۲۰۱۶، اسکناس‌های روپیه با سبک قدیمی کنار گذاشته شد و دولت هفت نوع اسکناس جدید از ۱۰۰۰ تا ۱۰۰,۰۰۰ روپیه چاپ کرد. مقام‌های نظارتی کشور تمام تدبیرها برای تقویت پول ملی را اعمال کرده‌اند؛ با این حال، تمامی تلاش‌ها تاکنون منجر به تغییر بزرگی نشده است.

_{منبع عکس: Reuters؛ عکاس: نامشخص}

۴. کیپ (Kip) 

• کشور: لائوس؛ جنوب شرق آسیا
• کد ارز: LAK
• معادل دلاری (۲۰۲۳ میلادی): ۱۹,۵۸۰ کیپ لائوس معادل یک دلار
• رقم اسکناس‌ها: ۵۰۰، ۱,۰۰۰، ۲,۰۰۰، ۱۰,۰۰۰، ۲۰,۰۰۰، ۵۰,۰۰۰، ۱۰۰,۰۰۰

ارز «کیپ» تنها ارزی در فهرست بی ارزش ترین پول های دنیا است که از همان ابتدا ارزش پایینی داشته است. ارز کیپ از همان سالی که ضرب شد (سال ۱۹۵۲ میلادی) نتوانست خود را در برابر دلار آمریکا تقویت کند.

اخیرا راه آهنی احداث شده است که پکن را به لائوس وصل می‌کند. این امر باعث شد تا سرمایه‌گذاران به این کشور کوچک متمایل و موجب افزایش تدریجی قیمت ارز کیپ شوند. کیپ با آنکه در فهرست بی ارزش ترین پول دنیا است، امید می‌رود تا مدام بر ارزشش افزوده شود.

_{منبع عکس: Culture Trip Regina Beach، عکاس: نامشخص}

۳. لئون (Leone) 

• کشور: سیرالئون؛ غرب آفریقا
• کد ارز: SLL
• معادل دلاری (۲۰۲۳ میلادی): ۱۹,۶۷۸ لئون سیرالئون معادل یک دلار 
• رقم اسکناس‌ها: ۱,۰۰۰، ۲,۰۰۰، ۵,۰۰۰، ۱۰,۰۰۰

واحد پول «لئون» در سال ۱۹۶۴ میلادی معرفی شد. تا پیش از آن، پوند انگلیس در غرب آفریقا در گردش بود. وقتی لئون عرضه شد، یک لئون معادل ۱٫۴ دلار بود؛ اما کشور بسیار فقیر آفریقایی سیرالئون از آن زمان مدام رو به نزول و عقب‌گرد رفت.

سطح بسیار پایین توسعه اقتصادی و اجتماعی به‌علاوه چالش‌های متعدد در طول سال‌ها موجب بی‌ارزش‌تر شدن پول کشور سیرالئون شد. رسوایی‌های مالی، فساد و جنگ داخلی که در غرب آفریقا رخ داد، بیشتر قیمت ارز لئون را کاهش داد.

ویروس کشنده ابولا نیز طی مدت طولانی مزید بر علت شد تا ارز لئون بیش از پیش نزول کند. این ویروس عاملی ثابت در جمعیت کشور است که کمک‌های مالی را نیز حیف و میل می‌کند. در سال ۲۰۲۱، بانک سیرالئون تصمیم گرفت نام لئون را به «لئون جدید» تغییر دهد؛ با این قرارداد که هر لئون جدید معادل ۱,۰۰۰ لئون باشد.

_{منبع عکس: Al Arabiya، عکاس: نامشخص}

۲. دانگ (Dong) 

• کشور: ویتنام؛ جنوب شرق آسیا
• کد ارز: VND
• معادل دلاری (۲۰۲۳ میلادی): ۲۳,۸۱۹ دانگ ویتنام معادل یک دلار 
• رقم اسکناس‌ها: ۵۰۰، ۱,۰۰۰، ۲,۰۰۰، ۵,۰۰۰، ۱۰,۰۰۰، ۲۰,۰۰۰، ۵۰,۰۰۰، ۱۰۰,۰۰۰، ۲۰۰,۰۰۰، ۵۰۰,۰۰۰

«دانگ» ویتنام، دومین پول بی‌ارزش دنیا، از سال ۱۹۷۸ میلادی در گردش است. دانگ ویتنام در قیاس با دیگر ارزهای دنیا به‌شدت افت کرده است و یکی از کم‌ارزش‌ترین واحدهای پولی را بین تمام کشورها دارد. این ارز انقدر افت کرد که از سال ۲۰۲۲ دیگر از سکه‌هایش استفاده نمی‌شود و حتی اسکناس هم خیلی به کار نمی‌آید؛ مردم ویتنام بیشتر از پرداخت الکترونیکی استفاده می‌کنند.

ویتنام برای مدت طولانی اقتصاد متمرکز دولتی داشت. اکنون این کشور در مسیر حرکت از اقتصاد متمرکز به‌سمت اقتصاد بازار است؛ اما راه درازی در پیش دارد؛ با این حال، متخصصان امور ارزی معتقدند که دولت ویتنام در مسیر درست رشد قرار دارد و به‌زودی می‌تواند به همسایگان آسیایی خود برسد. در آینده نزدیک، احتمالا دانگ ویتنام حتی در فهرست بی‌ ارزش ترین پول دنیا هم نخواهد بود.

_{منبع عکس: Trusted Broker Reviews، عکاس: نامشخص}

۱. ریال ایران (Iranian Rial)

• کشور: ایران؛ خاورمیانه، غرب آسیا
• کد ارز: IRR
• معادل دلاری: ۴۲۲,۷۵۰ ریال ایران معادل یک دلار در بازار رسمی (شهریور ۱۴۰۲)
• معادل دلاری: ۵۱۴,۰۰۰ ریال ایران معادل یک دلار در بازار آزاد (شهریور ۱۴۰۲)
• رقم اسکناس‌ها: ۵,۰۰۰، ۱۰,۰۰۰، ۲۰,۰۰۰، ۵۰,۰۰۰، ۱۰۰,۰۰۰، ۵۰۰,۰۰۰، ۱,۰۰۰,۰۰۰، ۲,۰۰۰,۰۰۰

«ریال» ایران بی ارزش ترین پول دنیا است. این ارز کمترین ارزش را در برابر دلار آمریکا دارد. برای ساده‌سازی در محاسبه، معمولا از اصطلاح «تومان»، معادل ۱۰ ریال، استفاده می‌شود.

علت‌های متعددی باعث سقوط ریال ایران شد. انقلاب و سپس جنگ ایران و عراق و خروج سرمایه‌گذاران خارجی به تبع آن، تهدیدهای منطقه‌ای، برنامه هسته‌ای و ناامنی سرمایه‌گذاران و همچنین اقدام‌هایی نظیر اعمال محدودیت در دسترسی ایران به بازار جهانی، سبب شد تا اقتصاد کشور وارد رکود شود و افت شدید کند.

ایران زمانی صادرکننده بزرگ نفت و محصولات پتروشیمی بود؛ اما امکان صادرات این اقلام نیز از این کشور گرفته شد. این امر خود باعث شد تا ایران با کسری بودجه شدید مواجه شود.

_{منبع عکس: Radio Free Europe، عکاس: نامشخص}

تمام این رخدادها باعث شد تا ریال ایران به بی ارزش ترین پول دنیا تبدیل شود. آمریکا و اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۶ مقداری از تحریم‌های ایران را برداشتند که امید می‌رفت باعث بهبود و ثبات وضعیت اقتصادی ایران شود؛ با این حال، در سال ۲۰۱۸، آمریکا دوباره تحریم‌ها را با شدت بیشتر برگرداند.

در سال ۲۰۲۰، ایران دچار تورم افسارگسیخته شد و ارزش پول بیش‌ازپیش فرو ریخت. از آن زمان دولت تصمیم گرفت تا چهار صفر را از روی اسکناس‌ها حذف کند و هر ۱۰,۰۰۰ ریال معادل یک تومان شود.

_{منبع عکس: رادیو فردا، عکاس: نامشخص}

تا دو سال پیش (۲۰۲۱)، پوند مصر، بولیوار (Bolivar) ونزوئلا و پزوی آرژانتین بی ارزش ترین پول دنیا بودند. این نشان می‌دهد که هر ساله فهرست بی ارزش ترین پول دنیا تفاوت چشمگیری می‌کند. آیا فکر می‌کنید ریال ایرانی در فهرست سال آینده هم خواهد بود؟ نظر خود را با ما و دیگر کاربران کجارو در میان بگذارید.

_{منبع عکس کاور: ksaexpats، عکاس: نامشخص}