اگر در مسکو هستید، فرصت سر زدن به ایستگاههای مترو را از دست ندهید! ایستگاههای مترو مسکو، در دسترسترین موزههای این شهر به شمار میروند و بیش از آنکه شبیه به ایستگاهی عمومی برای خدمات حمل و نقل باشد، به کلیسا، سالن رقص و گالریهای هنر شباهت دارند. در برخی از ایستگاهها هنوز مجسمه لنین یا برخی دیگر از نمادهای کمونیستی به چشم میخورد که هرکدام آشکارا پیامی نمادین را ارائه میدهند. به بیان دیگر، با قدم گذاشتن به متروی مسکو، کپسول زمان سوسیالیسم را پیدا میکنید؛ آنجا که نمادها، آثار هنری و فرهنگ روسیه سوسیالیست، در اعماق زمین، نگاه داری میشوند: دنیایی زیرزمینی با موزائیککاریهای پیچیده و ظریف، چلچراغهای پرزرقوبرق، ستونهای مرمرین و گچکاریهای باروک که همگی احساسی از عظمت و شکوه را در بینندگان ایجاد میکنند و داستانهایی از ساختمان را برای آنها باز میگویند.
متروی مسکو با یک خط و ۱۱ ایستگاه، ۱۵ می سال ۱۹۳۵ افتتاح شد. از آنجا که جمعیت مسکو در آن زمان حدود ۴ میلیون نفر بود، به تعداد بیشتری از ایستگاهها و خطوط مترو برای حمل و نقل عمومی نیاز داشتند. بر همین اساس، جوزف استالین از معماران خواست بنایی را بسازند که نمادی از رژیم رو به رشدش باشد و مانند کاخهایی به نظر برسد که برای خدمترسانی به مردم آماده شدهاند. استالین برای سرمایهگذاری در این پروژه ۲۰٪ از بودجه شهر را هزینه کرد. حتی جنگ جهانی دوم نتوانست پروژه ساخت ایستگاههای مترو را متوقف کند. برخی شایعات از دستور دیگر استالین خبر میدادند؛ دستوری که بر اساس آن از معماران خواسته بود شبکهای زیرزمینی و مشابه را برای دولتمردان و اعضای کاجیبی طراحی کنند تا آنها نیز قادر شوند با هواپیماهای خود به کاخ کرملین دسترسی داشته باشند. این شایعه هرگز رد یا تایید نشد؛ اما مستنداتی ضمنی وجود دارد که بر بودن این تونلها دلالت میکند.
در نوامبر ۲۰۱۶، شبکه متروی زیرزمینی مسکو شامل ۱۳ خط، ۲۰۳ ایستگاه و ۳۳۸٫۹ کیلومتر راهآهن میشد. برخلاف بسیاری از امکانات دیگر روسیه، بلیط متروی مسکو قیمتی ارزان دارد. هزینه بلیط برای یک سفر، بدون در نظر گرفتن مسافت طی شده و زمان، بین ۰.۷۵ تا ۰.۸ یورو است. همچنین با خرید کارت ترویکا میتوان از تخفیف ۳۵ درصدی در هزینههای حمل و نقل عمومی استفاده کنید. برای فرار از هیاهوی ایستگاههای شلوغ مترو و الهام گرفتن از زیباییهای هنر، به برخی از تاثیرگذارترین ایستگاههای مترو مسکو سر میزنیم.
کومسومولسکایا، خط قرمز
ایستگاه کومسومولسکایا سکوی خط قرمز، یکی از اولین ایستگاههایی به شمار میرود که در شبکه متروی مسکو ساخته شده است. از آنجا که این ایستگاه، محل اتصال سه خط مترو است، یکی از شلوغترین قسمتهای مسکو محسوب میشود و با توجه به حجم زیاد مسافران طراحی شده است. ستونهای محکم و همچنین گالری فوقانی این شلوغی را مدیریت و مهار میکنند.
کومسومولسکایا، خط سیرکل
اگر تابهحال عکسی از متروی مسکو در اینترنت یا جای دیگری دیدهاید، به احتمال زیاد مربوط به این ایستگاه بوده است. ایستگاه کومسومولسکایا سکوی خط سیرکل، ستایشی است در وصف امپراتوری استالینیسم و زیبایی و شکوه آن به آسانی فراموش نمیشود: ستونهایی با روکش مرمر خاکستری-آبی، کفپوش گرانیتی خاکستری، دکور سقف با سبک باروک و نقاشیهای موازئیک که با سنگهایی ارزشمند و لاجوردی آراسته شدند. قابهای این ایستگاه نمادی از جنگ استقلال روسیه و آزادی این کشور در طول تاریخ است.
کیوسکایا، خط سیرکل
کیوسکایا نام یکی دیگر از ایستگاههای مسکو است که محل اتصال چند خط به شمار میرود. سکوی خط سیرکل که بعدها توسط خروشچف توسعه یافت، با دو قسمت دیگر این ایستگاه در تضاد است. دکوراسیون این ایستگاه بیش از آنکه فرمی هنری باشد، نمایانگر ایدئولوژی رئالیسم سوسیالیسم است. ۱۸ نقاشی موزائیک ایستگاه کیوسکایا، دوستی اوکراین و روسیه را به نمایش میگذارند؛ بهعنوان مثال پوشکین در اوکراین، جشنهای ملی در کیف و جنگ پلتاوا.
کیوسکایا، خط آبی تیره
یکی دیگر از سکوهای ایستگاه کیوسکایا که نامش را از یکی از شهرهای اوکراین قرض گرفته است، سرشار از آثار هنری ظریف و پیچیده، نقاشیهای موزائیک و دیوارنگارههایی است که زندگی در اوکراین و سربازان را هنگام انقلاب اکتبر و جنگهای داخلی روسیه را به نمایش میگذارد.
مایاکووسکایا، خط سبز تیره
نام این ایستگاه برگرفته از نام شاعر اهل شوروی، ولادیمیر مایاکوفسکی است. این ایستگاه به نقاشی موزائیک سقفش شهرت دارد؛ نقاشیای که بیانگر ۲۴ ساعت زندگی در سرزمین شوروی است و آیندهای را از شوروی به تصویر میکشد که شاعر در ذهن خود تصور میکرده است. از آنجا که ایستگاه مایاکووسکایا سکوی خط سبز تیره، در عمق ۳۳ کیلومتری از سطح قرار دارد، هنگام حملههای هوایی در جنگ جهانی دوم، بهعنوان پناهگاه مورد استفاده قرار میگرفت. اغلب اوقات از مایاکووسکایا بهعنوان زیباترین ایستگاه در شبکه متروی مسکو یاد میشود.
پلوشاد روالوتسی، خط آبی تیره
این ایستگاه با مجسمههایی تزیین شده است که در گوشههای هر ستون قرار گرفتند. چیدمان این ۷۶ مجسمه از ترتیب خاصی پیروی میکند: از مادرها و پدرها در کنار فرزندانشان تا ورزشکاران، از دانشآموزان تا کشاورزان، از کارگران صنعتی تا شکارچیان و سربازان. گفته میشود دست کشیدن به برخی از تندیسها، برای شما شانس میآورد؛ تندیسهایی که با یک نگاه میتوانید از میان بقیه مجسمهها آنها را تشخیص دهید، بهعنوان مثال نگهبان ورودی با سگی که رنگ بینیاش پاک شده است!
تاگانسکایا، خط سیرکل
دکوراسیون این ایستگاه بیشتر از فرهنگ فولکلور روسیه و حال و هوای جنگ تاثیر گرفته است. ستونهای مرمری و طاقهای این ایستگاه تصویر کوکوشنیک (کلاه سنتی زنان روس) را در ذهن زنده میکنند و قابهای آن با نقشهایی برجسته نمایشگر کشتیها، دریانوردان، هوانوردان و دیگر نظامیهای ارتش سرخ و نیروی دریایی است. ترکیب فضای فولکلور و جنگ، در اولین نگاه شما را مبهوت میکند و پیچیدگی و ظرافتهای آن، دعوتی است تا جزئیات هر قاب را از نزدیک بررسی کنید.
نووسلوبودسکایا، خط سیرکل
این ایستگاه که در سال ۱۹۵۲ ساخته شده است، به ۳۲ قاب شیشهای شهرت دارد که با کارگذاری در دیوارهای ایستگاه و تابش نور از پشت آنها، نمایی زیبا را خلق کردهاند. این قابهای شیشهای تمی گلدار دارند که با المانهایی مانند موزیسین عجیب، دریانور، هنرمند، معمار و مهندس همراه شده است.
پارک پابدی، خط آبی تیره
با قرار گرفتن در عمق ۴۸ متری از سطح زمین، این ایستگاه عمیقترین ایستگاه مترو مسکو است و سومین مقام را نیز در جهان دارد. بالا آمدن با پله برقی از این سکو، ۳ دقیقه طول خواهد کشید. ایستگاه پارک پابدی یکی دیگر از ایستگاهها تقاطعی است که از آن دو خط مترو عبور میکند و سکوهای هر دو خط، هرچند طرحی یکسانی دارند؛ اما از رنگهای متضادی برای آنها استفاده شده است. در این ایستگاه دو نقاشی موزائیک از تهاجم فرانسویها به روسیه و جنگ جهانی دوم وجود دارد.
الکتروزاوودسکایا، خط آبی تیره
ایستگاه الکتروزاوودسکایا نام خود را از کارخانه لامپسازیای گرفته است که در نزدیکی آن قرار دارد و با ۳۲۸ لامپ درون سقف، یکی از پرنورترین ایستگاههای مسکو است. نردههای مشبک روی ستونها با نشان داس و چکش تزیین شدهاند و همچنین ۱۲ برجستهکاری مرمری که تصاویری نمادینه از تلاش ملت روسیه را هنگام جنگ به تصویر میکشد، این ایستگاه را تزیین کردهاند.
بلوروسکایا، خط سیرکل
همان طور که از اسم ایستگاه پیدا است، نقاشیهای بلوروسکایا صحنههایی از زندگی مردم بلاروس را به تصویر میکشد. در یکی از این نقاشیها زنانی به تصویر کشیده شدهاند که حلقه گلی را حاوی داس و چکش، با حروف CCCP، در دست دارند؛ اما این نقاشی در اصل تصویری بوده است از زنانی که میکوشند تا مجسمه استالین را لمس کنند. با وجود اینکه هنوز چهره لنین در تمام متروها و همچنین سراسر روسیه قابل رویت است؛ تصاویر و نشانههای استالین در سال ۱۹۵۶ و سه سال پس از مرگش، از تمام بناها و اموال روسیه حذف شد.
کراسنوپرسننسکایا، خط سیرکل
کراسنوپرسننسکایا که نام خود را از خیابان نزدیک ایستگاه گرفته است، در سال ۱۹۵۴ افتتاح شد. دکور این ایستگاه حال و هوای جنبشهای انقلابی را که بین سالهای ۱۹۰۵ تا ۱۹۱۷ در روسیه حاکم بود، دارد.
داستایوفسکایا، خط سبز تیره
داستایوفسکی، نویسنده معروف روسی، در مسکو زندگی کرده است و به نظر منصفانه میآید که یک ایستگاه به نام او وجود داشته باشد. این ایستگاه که بهتازگی باز شده است، پرترههایی از داستایوفسکی، و همچنین برخی تصاویر را که یادآور آثار او است، با نقاشی دیواریهایی چشمگیر در معرض دید گذاشته است. در کشیدن نقاشیهای دیواری از تکنیک پیترا دورا استفاده و از کتابهای برادران کارامازوف، جنایت و مکافات و ابله تاثیر گرفته شده است؛ نقاشیهایی که با دیدن آنها، حسی وهمانگیز در بینندگان ایجاد میشود. البته برخی از ببیندگان هنگام افتتاحیه، با دیدن چند مورد از تصاویر که صحنههایی از مرگ و مرده را نشان میداد، اعتراض کردند و در پاسخ، نقاش دیواری به آنها گفت:
انتظار چه چیزی را دارید؟ صحنههای رقص؟ داستایوفسکی چنین صحنههایی در کتابهایش ندارد.
آرباتسکایا، خط آبی تیره
با طولی سکویی حدود ۲۵۰ متر و عمق ۴۱ متر، ایستگاه آرباتسکایا همزمان بهعنوان ایستگاه مترو و پناهگاه مردم هنگام بمباران استفاده میشد. این ایستگاه با دکوری از مرمر قرمز، سقفی هلالی شکل با برجستهکاریهایی گلدار و چلچراغ تزیین شده است.
پروسپکت میرا، خط سیرکل
اسم اصلی این ایستگاه بوتانیچسکی سد بوده و نام خود را از باغ گیاهشناسی دانشگاه ایالت مسکو گرفته است. دکور ایستگاه پروسپکت میرا تمی گلدار دارد.