کمتر کسی می‌تواند حدس بزند ساکنان کشور مستعمره چندین ساله انگلیس، آفریقای جنوبی، به انگلیسی مسلط نباشند یا انگلیسی را به شکلی حرف بزنند که انگلیسی‌زبانان را به چالش بکشد. همراه با یک جهانگرد استرالیایی که به آفریقای جنوبی سفر کرده است، خواهیم بود تا با سرگذشت زبان بومی مردمان این منطقه و زبان انگلیسی جدید که مردم آفریقای جنوبی به آن صحبت می‌کنند، آشنا شویم.
در ۲۶۰ کیلومتری شمال کیپ تاون، استراحتگاهی میان گردوخاک دره‌های آفریقا وجود دارد که من به‌مدت یک ماه آنجا ساکن بودم. دیواره‌ای از صخره همانند دیواره‌ای مستحکم، ابرهای بارور را روی این منطقه نگاه می‌داشت، به این دلیل بود که زمین‌های پرحاصلی در این منطقه وجود داشت. این کوه‌ها باعث می‌شد که گردشگران از این ناحیه به‌سمت جنوب تغییر مسیر دهند. کمی دورتر از دیواره، زمین‌هایی فراغ که پوشیده از خاک سرخ‌رنگ و سنگ‌هایی همانند مریخ بود، گسترده شده است. جانورانی همانند بابون در این منطقه به‌وفور یافت می‌شوند.
من و خانواده‌ام به‌دلیل علاقه‌ای که به سنگ و صخره‌نوردی داشتیم، به این منطقه از آفریقا رفتیم. ما بیشتر وقت خودمان را برای صخره‌نوردی صرف می‌کردم. یکی از این روزها، باران شدیدی روی دشت قرمزرنگ باریدن گرفت. به‌جای صخره‌نوردی، ترجیح دادیم که با استفاده از نقشه به دیدار سنگ‌نوشته‌هایی که در منطقه‌ای در همان نزدیکی بود، برویم. قدمت این سنگ‌نوشته‌ها هشت هزار سال تخمین زده شده است. این قسمت از آفریقای جنوبی، منطقه‌ای است که به «قلب آفریکانر» (Afrikaner) معروف است، جایی که در سال ۱۷۴۰ توسط کشاورز دوره‌گرد هلندی قابل کشت و زراعت شد. کسانی که در این منطقه ساکن شدند، بعدها به نام آفریکانرز (Afrikaners) در آفریقا شناخته شدند. زبان این قوم، آفریکآنز (Afrikaans) است.
پس ار پیاده‌روی طولانی مدت به محل اقامت خودمان برای صرف ناهار برگشتیم. پیش‌خدمت هتل با عبارت «حال شما مردم چطور است (How are you people)» از ما استقبال کرد، در مورد عبارت «مردم» مشکوک بودم. عبارت شما مردم (you people) یک اصطلاح همه‌گیر در آفریقای جنوبی است که برگردان دقیق عبارت julle mense در زبان افریکآنز به انگلیسی است. همانند یک بچه تا زمانی که این اصطلاح‌ها را یاد بگیرم، مدت‌ها سردرگم بودم.
سرگذشت زبان انگلیسی مردم آفریقای جنوبی را باید با تاریخ آفریکآنز مطالعه کرد
سرگذشت زبان انگلیسی مردم آفریقای جنوبی را باید با تاریخ آفریکآنز مطالعه کرد. زبانی که مردم کنونی آفریقای جنوبی صحبت می‌کنند، زبان امروزی همانی است که در قرن ۱۷ توسط هلندی‌ها به این منطقه آورده شد. هیچ‌کدام از زبان‌های انگلیسی و افریکآنز مستقل از آفریقا نیستند. این زبان‌ها در گذر زمان از هم واژه‌هایی به عاریت گرفته‌اند تا دامنه لغات گسترده‌تری داشته باشند، از سوی دیگر توسط بردگان و مهاجرانی که به این منطقه می‌آمدند، دچار تغییراتی می‌شدند؛ اما پایه و اساس هردو زبان را، زبان مردم اصیلی که در این منطقه بوده‌اند، تشکیل داده است. به عبارت بهتر زبان در آفریقای جنوبی جزئی از فرهنگ بیشتر مناطق شده است. زبانی غنی ولی ترکیبی از واژه‌های غریب.
زبان خوسایی اصلی‌ترین زبانی است که در خانه‌ها مردم صحبت می‌کنند
بحث در مرود زبان استعماری مردم آفریقای جنوبی می‌تواند بحث‌برانگیزتر از بررسی تنها دو زبان باشد. بر اساس دانسته‌های من، به‌جز این دو زبان، نه زبان که درمجموع یازده زبان مستقل می‌شوند، در این منطقه استفاده می‌شود. نکته جالب و تأمل‌برانگیز این است که هیچ‌کدام از این یازده زبان، زبان اصلی و مشترک اکثریت مردم نیست. بر اساس سرشماری که در سال ۲۰۱۱ انجام شد، زبان خوسایی اصلی‌ترین زبانی است که در خانه‌ها مردم صحبت می‌کنند. آفریکآنز برای ۱۳٫۵ درصد از آفریقایی‌ها زبان اصلی محسوب می‌شد، این در حالی است که انگلیسی آماری در حدود ۹٫۶ درصد است. انگلیسی که از آن می‌گوییم، زبانی است که با گویش‌ها و کلمات دیگر ترکیب شده و بیشتر اصطلاحات معادل‌سازی شده از سایر زبان‌ها است.
در طول زمان حکم رانی هلندی‌ها در منطقه کنونی آفریقای جنوبی، انگلیسی‌ها، اروپایی‌ها و آمریکایی‌های بسیاری پا به این منطقه گذاشتند و وارد جوامع آفریقایی شدند. در قرن نوزدهم انگلیسی‌ها کنترل این منطقه را به دست گرفتند. تصمیم بر این شد که انگلیسی تنها زبان رسمی ادارات و بازرگانی باشد. این باعث شد که زبان مردم بومی منطقه هلندی‌نشین به حاشیه رانده شود.
در زمان جنگی که در منطقه آفریقای جنوبی صورت گرفت، بی‌اعتمادی شدیدی میان انگلیسی زبان‌ها و آفریکآنرز به وجود آمده بود. آفریقا جنوبی توانست در سال ۱۹۰۹ استقلال یابد و بعد از استقلال همه کوشیدند که فرهنگ آفریقای جنوبی را غنی‌تر کنند. در سال ۱۹۲۵ زبان رسمی کشور به آفریقای جنوبی تغییر پیدا کرد.
بین سال‌های ۱۹۴۸ تا ۱۹۹۴ و جنگ آپارتاید (جدایی) زبان انگلیسی مجددا به‌عنوان زبان رسمی در کنگره آفریقای جنوبی شناخته شد و زبان مشترک آزادی‌خواهان مظلوم آفریقای جنوبی شد. در زمان جنگ، نظارت کاملی روی آموزش زبان در مناطق صورت نمی‌گرفت و همین عامل باعث شد که بعد از جنگ نه زبان دیگر که ترکیبی از افریکآنز و انگلیسی هستند، به وجود آید و حالا به‌همراه دو زبان دیگر، زبان اصلی مردم آفریقای جنوبی باشند.
در سال ۱۹۹۶، فرهنگ لغتی بر اساس تاریخ و سرگذشت برای واژگان زبان آفریقایی انگلیسی منتشر شد؛ اما همان‌گونه که واژه‌های سرکوب شده آفریقایی باعث جنجال شد، این فرهنگ لغت هم بحث‌برانگیز شد.
امروزه در بیشتر مناطق آفریقای جنوبی، مردم به زبان آفریکآنز صحبت می‌کنند و از زبان انگلیسی به‌هیچ‌وجه استفاده نمی‌کنند
امروزه در بیشتر مناطق آفریقای جنوبی، مردم به زبان آفریکآنز صحبت می‌کنند و از زبان انگلیسی به‌هیچ‌وجه استفاده نمی‌کنند. آن‌ها در صحبت‌های دورهمی که در مزارع با هم دارند هم انگلیسی صحبت نمی‌کنند؛ اما نسل جدیدی که در آفریقای جنوبی در حال رشد است، علاقه‌مند به جهانی شدن و گردشگری است و برای گذران امور خود مسلط به زبان انگلیسی هستند. چند سال قبل این منطقه در اکتشافات به عمل آمده به یکی از نقاط جهانی برای صخره‌نوردی شناخته شد و بعد از آن هر ساله توریست‌های زیادی به این منطقه می‌آیند.
زمانی که با اهالی این منطقه به انگلیسی صحبت کردم، متوجه شدم که فرق چندانی در تلفظ‌ها وجود ندارد و شاید این همان دلیلی باشد که زبان انگلیسی را زبان دوم آفریقای جنوبی کرده است. علاوه بر این وجود زبان دوم باعث شده است که همدردی بین سایر ملت‌ها و مردم آفریقای جنوبی افزایش یابد و اصطلاحات جدیدی همانند چراغ‌های ترافیکی به‌همراه نوآوری‌های جدید وارد منطقه شود. زبان در این منطقه آفریکآنز است که توسط پرتغالی‌ها، هندی‌ها، مالایی‌ها و بومیان آفریقایی دچار تغییر شده است. حتی بردگان و بازرگانان نیز در این روند سهیم بوده‌اند. در مکالمات انگلیسی معمولا با واژه‌هایی مواجه می‌شوید که باید مدتی روی آن‌ها تأمل کنید، زیرا برگردان عبارت یا واژه‌ای در زبان اصلی آفریقای جنوبی یا کشورهای دیگر است.
برای مثال واژه «لکرر» (Lekker) به معنی خوب است که مردم آفریقای جنوبی استفاده می‌کنند. معنی افریکآنر آن خوشمزه است که برای موارد زیادی از جمله طعم مواد استفاده می‌شود.
زمانی که نلسون ماندلا رئیس‌جمهوری شد، اجازه چاپ به لغت‌نامه مذکور داده شد. بیشتر کار گردآوری منابع این کتاب، در سال‌های ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰ انجام شده است، زمانی که کتاب‌های انگلیسی تقریبا ممنوعه محسوب می‌شد. کتاب در سال ۱۹۹۶، به‌راحتی منتشر شد و تمامی استنادها بدون سانسور به لطف دولت قدرتمند ماندلا چاپ شد.
شاید تاریخ آفریقایی‌ها و انگلیسی‌ها را مقابل یکدیگر توصیف کند، اما گردشگرانی که به این منطقه می‌آیند، این دو را در آغوش و در تعامل با هم خواهند دید. هرکدام باعث بقاء دیگری و در تلاش برای رشد جامعه هستند.