۱۰ جانوری که برای تهیه دارو مورد استثمار بشر هستند

امروزه، نسل جانداران مختلف سیاره‌ی ما شدیدا در معرض خطر انقراض قرار دارد؛ به طوری‌که ممکن است از خود سوال کنیم: آیا کره زمین، ششمین انقراض گسترده‌ی خود را تجربه خواهد کرد؟

اگرچه امروز، جمعیت گاومیش‌های اهلی در سراسر جهان پراکنده شده است، اما نسل گاومیش‌های وحشی که اجداد گونه‌ی اهلی این جانداران محسوب می‌شوند، در معرض خطر انقراض قرار دارد. گوشت، پوست، شیر، شاخ و قدرت جسمانی گاومیش‌ها برای شخم زدن زمین، موجب شده تا این جانوران همواره مورد استفاده‌ی بشر باشند. در جنوب شرقی آسیا، به‌ویژه در چین، شاخ این گاومیش‌ها برای موارد پزشکی و تهیه‌ی داروهای سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد که به‌عنوان جایگزینی برای شاخ کرگدن است. این موضوع، موجب از بین رفتن جمعیت گاومیش‌ها در جنوب و جنوب شرقی آسیا شده است؛ در واقع نسل این جانوران در کشورهایی مانند بنگلادش، لائوس و ویتنام به‌کلی منقرض شده است.

امروزه، نسل هر یک از پنج گونه‌ی مختلف کرگدن‌ها شامل کرگدن هندی و کرگدن سفید در معرض انقراض قرار دارد. یکی از دلایل مهم این موضوع، شکار کرگدن‌ها برای استفاده از اعضای مختلف بدنشان در زمینه‌ی تهیه‌ی دارو است. اگرچه محققان بر این باور هستند که شاخ کرگدن تنها حاوی کراتین است، اما استفاده‌های گسترده‌ای از شاخ این جانور در تهیه‌ی داروهای مختلف صورت می‌گیرد. کراتین، پروتئين‌ سخت‌ و غيرقابل‌ حلی است‌ كه‌ بخش‌ اصلى‌ مو و ناخن‌ و شاخ‌ را تشكيل‌ مى‌دهد. چین در دهه‌ی ۱۹۹۰، معاهده‌ی CITES که یک معاهده چندجانبه برای حفاظت از جانوران و گیاهان در معرض خطر بود را امضا کرد که طی آن، استفاده از شاخ کرگدن برای موارد پزشکی ممنوع شد. تا چند سال پس از امضای این معاهده، جمعیت کرگدن‌ها شروع به رشد کرد. اما این وضعیت، دوام زیادی نیاورد. چیزی نگذشت که ویتنامی‌ها از برنامه‌ی خود برای شاخ کرگدن‌ها پرده برداشتند. در آن زمان، شایعه‌ای پخش شد که طی آن، یکی از مقامات پایه‌بلند ویتنامی، سرطان کبد خود را به کمک شاخ کرگدن درمان کرده است. ازاین‌رو، شکار کرگدن‌ها، بار دیگر و با سرعتی بسیار بیشتر شروع شد.

خرس آفتاب، یکی دیگر از جانورانی است که نسلش در پی بهره‌کشی‌های انسان‌ها، در معرض خطر انقراض قرار گرفته است. این خرس‌ها به‌طور گسترده‌ای در کشورهای چین، ویتنام، کره جنوبی، میانمار و لائوس برای استفاده از کیسه صفرای آن‌ها، پرورش داده می‌شوند. گفته می‌شود که صفرای این خرس‌ها در درمان گلو درد، سنگ کیسه صفرا و بواسیر بسیار موثر است. سازمان‌های حفظ محیط زیست و دوست‌داران طبیعت، همواره اعتراض خود را مبنی بر کشتن این جانوران و رنج و عذابی که متحمل می‌شوند، اعلام کرده‌اند. این خرس‌ها تمام طول عمر خود را در قفس‌های تنگ می‌گذرانند که حتی نمی‌توانند در آن دراز بکشند. عمل‌های جراحی که برای استخراج کیسه صفرای این خرس‌ها انجام می‌شود، معمولا با روش‌های خشن و بدون توجه به سلامت آن‌ها صورت می‌پذیرد. خرس‌های وحشی نیز برای کیسه صفرایشان شکار و کشته می‌شوند.

آهوی مُشک یکی از هفت گونه‌ی مختلف خانواده‌ی آهوها است. این آهوها معمولا به غده‌ی مشک خود معروف هستند که دارای بویی شیرین است. مدت‌ها است که این آهوها برای استفاده از مشک‌شان در تهیه‌ی عطر و داروهای سنتی چینی شکار می‌شوند. جمعیت بسیار زیادی از این آهوهای مشک در روسیه و مغولستان برای مصارف تجاری از بین رفته است. چینی‌ها به‌مدت ۵۰۰۰ سال است که از مشک برای درمان بیماری‌های مربوط به گردش خون و آرامش اعصاب استفاده می‌کنند. مشک همچنین برای تهیه‌ی عطر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. تقاضای بسیار بالا برای مشک، موجب کشته شدن سالانه ۱۷۰۰۰ الی ۲۰٫۰۰۰ رأس آهو در روسیه می‌شود. در حال حاضر، نسل تمامی گونه‌های این آهو در معرض انقراض قرار دارد.

اگرچه امروز، جمعیت لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی در سراسر جهان وجود دارد، اما اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت، نسل این جانوران را در معرض خطر انقراض می‌داند. مهم‌ترین دلیل کاهش جمعیت این لاک‌پشت‌ها، شکار آن‌ها برای استفاده از قسمت‌های مختلف بدنشان است. لاک این جانوران به‌عنوان سوغاتی مسافران و ساخت کالاهای دکوری مورد استفاده قرار می‌گیرد. روغن استخراج شده از بدن لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی در برخی از کشورهای آسیای شرقی، در درمان چند نوع بیماری استفاده می‌شود. تعداد زیادی از این لاک‌پشت‌ها نیز قربانی صید‌های ناخواسته می‌شوند. اگرچه خریدوفروش بخش‌های مختلف لاک‌پشت در بیشتر کشورهای جهان ممنوع است، اما طمع انسان‌ها موجب به خطر افتادن نسل این جانوران شده است.

گورخر گروی که از جمله گونه‌های در معرض خطر گورخر است، تنها در جنگل‌ها کنیا و اتیوپی آفریقا یافت می‌شود. از ۱۵۰۰۰ گورخر گروی موجود در دهه‌ی ۱۹۷۰، فقط ۳۵۰۰ رأس در قرن بیست و یکم باقی مانده است. دلیل اصلی کاهش جمعیت این جانوران، از بین رفتن زیستگاه و شکار آن‌ها است. مردم محلی آفریقا، به‌دلیل کمبود علوفه برای احشام و چارپایان اهلی خود، اقدام به کشتن گورخرهای گروی می‌کنند تا غذای کافی برای چریدن دام‌هایشان باقی بماند. برخی از اقوام مختلف آفریقایی نیز این گورخرها را برای استفاده از گوشت، پوست و چربی بدنشان شکار می‌کنند. معمولا، طبیب‌های سنتی آفریقایی، از گوشت و چربی گورخرهای گروی، برای درمان بیماری‌های مانند مرض سل استفاده می‌کنند. البته اقداماتی برای نجات نسل این گورخرها در کنیا و اتیوپی صورت گرفته که تا حدودی نیز موفقیت‌آمیز بوده است.

تمساح یا الیگاتور چینی، از خانواده‌ی تمساح‌ها است که نسلش شدیدا در معرض انقراض قرار دارد. سال‌ها است که این تمساح‌ها برای استفاده از گوشت و اعضای بدنشان شکار می‌شوند. گفته می‌شود که گوشت این جانور در درمان سنتی سرماخوردگی و برخی سرطان‌ها، می‌تواند مفید و موثر واقع شود. تمساح چینی بومی مناطق شرقی چین است و در حال حاضر، تعداد جمعیتشان در حیات وحش، بسیار ناچیز و اندک است. البته تعداد زیادی از این تمساح‌ها در مراکز مخصوص، در حال پرورش و زاد و ولد هستند که آن‌ها نیز در موارد تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مراکز، گوشت تمساح‌های خود را به فروش می‌رسانند، از آن‌ها برای موارد گردشگری استفاده کرده و تعدادی از این جانوران را نیز به‌عنوان حیوان خانگی به اروپاییان می‌فروشند.

گاو بنتگ یکی از جانوران متعلق به خانواده‌ی گاوها است که نسلش در معرض انقراض قرار دارد. این جانور، بومی جنوب شرقی آسیا است. اگرچه جمعیت گاوهای بنتنگ اهلی زیاد است اما تعداد بنتنگ‌های وحشی، بین ۲۰۰۰ الی ۵۰۰۰ رأس است. سال‌ها است که گاوهای بنتگ برای گوشت و دیگر اعضای بدنشان توسط انسان‌ها شکار می‌شوند. علاوه بر مصارف خوراکی، از این گاوها در درمان سنتی برخی بیماری‌ها نیز استفاده می‌شود.

نسل ببرهای آسیایی شدیدا در معرض خطر است؛ به‌طوری که تمامی گونه‌های این جانوران یا در معرض انقراض قرار دارند یا تعداد بسیار اندکی از آنان در حیات وحش باقی مانده است. اگرچه تخریب زیستگاه این جانوران، دلیل اصلی کاهش جمعیتشان است اما شکار برای به دست آوردن اعضای مختلف بدن آنان نیز از جمله نگرانی‌های موجود است. تقریبا تمامی قسمت‌های بدن این ببرها از جمله، استخوان، پنجه، پوست و دندان‌های آن در طب سنتی چینی مورد استفاده قرار می‌گیرد. طبق گفته‌ی پزشکان سنتی، بخش‌های مختلف بدن ببرها در درمان دندان‌درد، بسیار مفید واقع می‌شود. با این حال، علم پزشکی روز، چنین چیزهای را رد کرده و اعتقادی به آن ندارد. اگرچه ببرها در زیستگاه خود در امان هستند، اما گاهی شکارهای غیرقانونی، تهدید بزرگی برایشان محسوب می‌شود. طمع بی‌پایان انسان‌ها برای به دست آوردن پول، جان این ببرهای آسیایی را همواره در معرض خطر قرار می‌دهد.

برخلاف تمامی فیل‌های آفریقایی، تنها برخی از فیل‌های نر آسیایی عاج بلند دارند. بنابراین، ممکن است برخی فکر کنند که بیشتر فیل‌های آسیایی به‌دلیل نداشتن عاج بلند، از شکار در امان هستند. اما هرگز چنین نیست. انسان‌ها همواره فیل‌های آسیایی را برای استفاده از گوشت، پوست و دیگر اعضای بدنشان شکار کرده‌اند. در میانمار، خمیری از پای فیل درست می‌کنند که به گفته‌ی خودشان در درمان فتق، موثر است. شکار غیرقانونی این جانوران و نیز از بین رفتن زیستگاه آنان، موجب کاهش شدید جمعیتشان شده است. در حال حاضر، اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت، نسل فیل آسیایی را در معرض خطر طبقه‌بندی کرده است.