شیر گاو، نوعی نوشیدنی بسیار مغذی است که قرنها مورد مصرف انسانها بوده است. مصرف شیر احتمالا با اهلی کردن گاو توسط انسانها شروع شده است.
امروزه، شیر را قبل از عرضه به بازار، طی فرآیندهایی پاستوریزه میکنند تا از عدم وجود باکتری در آن اطمینان حاصل کنند. شیر علاوه بر این که یک نوشیدنی خوشمزه است، در تهیهی محصولات زیادی مانند پنیر، خامه، کره، ماست، بستنی، کشک و بسیاری دیگر استفاده میشود. ۸۷ درصد از شیر خام متشکل از آب و ۱۳ درصد باقی مانده نیز از عناصر غذایی مانند چربی، شیرآب، کازئین، لاکتوز (قند و کربوهیدرات شیر)، ویتامین و مواد معدنی تشکیل شده است. اجازه دهید در ادامه با ۱۰ تولیدکنندهی برتر شیر گاو در جهان آشنا شویم.
۱۰. بریتانیا (سالانه ۱۳٫۹ میلیارد کیلوگرم)
بریتانیا سالها است که در زمینهی تولید لبنیات فعالیت دارد و امروزه نیز حجم شیر گاو تولیدی آن بسیار بالا است. بریتانیا دهمین تولیدکنندهی بزرگ شیر گاو در دنیا و سومین تولیدکنندهی بزرگ این مادهی غذایی پس از آلمان و فرانسه، در اتحادیه اروپا است. از جمله نگرانیهایی که در زمینهی تولید شیر گاو در بریتانیا وجود دارد، میتوان به کاهش تعداد گاوهای شیرده این کشور و نیز افت ۶۱ درصدی در بازده گاوداریهای آن اشاره کرد.
۹. ترکیه (سالانه ۱۶٫۷ میلیارد کیلوگرم)
مزارع گاوداری ترکیه، نسبت به دیگر گاوداریهای جهان نسبتا کوچکتر است. میزان تولید شیر گاو ترکیه طی چند سال اخیر، با افزایش بسیار خوبی مواجه بوده است. بهبود وضعیت گاوهای شیرده و نیز افزایش تعداد این گاوها دلیل پیشرفت خوب ترکیه در این زمینه است. عمده شیر تولیدی ترکیه در شهرهای ازمیر، بالیکسیر، آیدین، چناققلعه، قونیه، دنیزلی، مانیسا، ادرنه، تکیرداغ، بورسا و بوردور تهیه میشود. بیشتر شیر تولید شده در ترکیه به کشورهای اتحادیه اروپا صادر میشود؛ البته دولت ترکیه اقداماتی جدی برای بازاریابی شیر در داخل کشور نیز انجام داده است.
۸. نیوزلند (سالانه ۱۸٫۹ میلیارد کیلوگرم)
نیوزلند تقریبا ۵ میلیون گاو شیرده دارد که روز به روز نیز به تعدادشان افزوده میشود. بیشتر مزارع گاوداری این کشور در «جزیره شمالی» واقع شده است. نیوزلند عمدتا لبنیاتی مانند شیر خشک، کره، پنیر و خامه را به دیگر کشورهای جهان صادر میکند. برخی از این کشورها عبارت هستند از: نیجریه، عربستان سعودی، مصر، یمن، امارات متحده عربی، بنگلادش، تایلند، تایوان، ژاپن و کره جنوبی. نیوزلند تمامی تلاش خود با استفاده از فناوریهای نوین روز برای بهبود وضعیت تولید شیر و محصولات لبنیاش را به کار گرفته است.
۷. فرانسه (سالانه ۲۳٫۷ میلیارد کیلوگرم)
فرانسه دارای بیش از ۷۰۰٫۰۰۰ مزرعهی گاوداری است که نشان از اهمیت بالای صنعت تولید شیر و لبنیات در این کشور دارد. فرانسه پس از آلمان، دومین تولیدکنندهی بزرگ شیر در اروپا است. این کشور بیش از ۳٫۶ میلیون گاو شیرده و تعداد بسیار زیادی تأسیسات فرآوری شیر دارد. بیشتر شیر تولید شدهی فرانسه به محصولات لبنی مانند پنیر و شیر خشک تبدیل میشوند. فرانسه بیشتر شیر خود را به کشورهای ایتالیا و آلمان صادر میکند.
۶. روسیه (سالانه ۳۰٫۳ میلیارد کیلوگرم)
روسیه علیرغم استفاده از فناوریهای قدیمی و سنتی و نیز کاهش تعداد گاوهای شیردهش، هنوز هم رتبهی ششم جهان در زمینهی تولید شیر گاو را در اختیار دارد. میزان تولید شیر این کشور، طی سالهای اخیر ثابت باقی مانده است. مسکو از جمله مصرف کنندگان اصلی شیر روسیه به شمار میرود. در حال حاضر، روسیه در زمینهی تولید مثل گاوهای شیرده سرمایهگذاری بزرگی انجام داده است. سرمایهگذاران این کشور همچنین، اقدام به ساخت بزرگترین مزرعهی گاوداری در چین کردهاند تا بتوانند پاسخگوی نیاز داخلی خود باشند.
۵. آلمان (سالانه ۳۱٫۱ میلیارد کیلوگرم)
آلمان با در اختیار داشتن بیش از ۴٫۲ میلیون گاو شیرده، بزرگترین تولیدکنندهی شیر اتحادیه اروپا و پنجمین تولیدکنندهی بزرگ شیر جهان محسوب میشود. تفاوت بزرگی در تعداد گاوهای این کشور وجود دارد. بیشترین تولید شیر این کشور در مناطق شرقی و غربی آلمان صورت میگیرد. البته چالشهایی مانند افزایش قیمت مزارع گاوداری و کسری بودجه پیش روی تولیدکنندگان شیر آلمان قرار دارد.
۴. برزیل (سالانه ۳۴٫۳ میلیارد کیلوگرم)
برزیل علیرغم این که در گذشته از جمله واردکنندگان اصلی شیر جهان به شمار میرفت، اکنون به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان این مادهی غذایی تبدیل شده است. از جمله دلایل موفقیت صنعت تولید شیر و لبنیات برزیل میتوان به حمایت دولت این کشور و نیز پایین بودن هزینههای تولید اشاره کرد. موفقیت بخش لبنیات برزیل، ارتباط مستقیمی با هند دارد؛ چرا که تعداد زیادی گاوهای نژاد «گیر» که متعلق به شهر گجرات هند هستند، در برزیل نگهداری میشوند؛ این گاوها شیر بسیار زیادی تولید میکنند. صنعت تولید شیر برزیل، موجب اشتغالزایی بیش از یک میلیون نفر در این کشور شده است. به همین دلیل، بخش تولید لبنیات برزیل از اهمیت بالایی در موفقیت اقتصاد این کشور برخوردار است.
۳. چین (سالانه ۳۵٫۷ میلیارد کیلوگرم)
کشور آسیایی چین، رتبهی سوم بزرگترین تولیدکنندگان شیر جهان را به خود اختصاص داده است. چین، شیر خود را تنها به چند کشور آسیایی صادر میکند. از آنجایی که روسیه تصمیم به عدم واردات شیر از کشورهای اتحادیه اروپا گرفته، چین نیز از سویی دیگر، اقدام به ساخت یک گاوداری بسیار بزرگ با ظرفیت ۱۰۰٫۰۰۰ گاو شیرده برای صادرات شیر به روسیه کرده است. طبق حدس و گمانهایی که وجود دارد، مزرعهی گاوداری یاد شده در چین، سه برابر بزرگتر از بزرگترین مزرعهی گاوداری آمریکا است.
۲. هند (سالانه ۶۰٫۶ میلیارد کیلوگرم)
اگر صنعت تولید شیر تمامی پستانداران موجود را در نظر بگیریم، هند در رتبهی نخست جهان قرار میگیرد، اما به لحاظ تولید شیر گاو، این کشور پس از آمریکا در ردهی دوم دنیا قرار دارد. تولید شیر گاو هند طی سالهای ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ با افزایش قابل توجهی همراه بوده است. امروزه، هند ۹٫۵ درصد از کل شیر گاو تولید شده در جهان را تولید میکند. برنامهریزی دقیق و عملکرد کاملا علمی از جمله دلایل موفقیت هند در زمینهی تولید شیر گاو بوده است. تقریبا ۸۰ درصد از شیر تولیدی در هند توسط مزارع گاوداری کوچک تهیه میشود. این کشور در حدود ۱۳۰٫۰۰۰ گاوداری در شهر و روستاهای خود دارد. ایالتهای اوتار پرادش، آندرا پرادش، گجرات و پنجاب از جمله تولیدکنندگان اصلی شیر گاو در هند هستند. هند شیر خود را به کشورهای زیادی از جمله پاکستان، بنگلادش، امارات متحده عربی، نپال، بوتان و افغانستان صادر میکند.
۱. آمریکا (سالانه ۹۱٫۳ میلیارد کیلوگرم)
اگرچه میزان تولید شیر گاو آمریکا ۱٫۷۶ لیتر بر هر گاو افزایش یافته اما این کشور به لحاظ تولید شیر کلیه پستانداران، پس از هند در رتبهی دوم قرار میگیرد؛ چراکه میزان تولید شیر بوفالوهای هند بسیار بالا است. اما اگر تولید شیر گاو را در نظر بگیریم، آمریکا در رتبهی نخست قرار میگیرد. ایالتهای کالیفرنیا، ویسکانسین، آیداهو، نیویورک و پنسیلوانیا از جمله بزرگترین تولیدکنندگان شیر گاو در آمریکا هستند. بسیاری از مزارع گاوداری آمریکا، هر یک بیش از ۱۵۰۰۰ رأس گاو دارند. با این حال، گاوداریهای کوچک بسیاری نیز در این کشور وجود دارد که هر یک با کمتر از ۳۰ گاو، کمک شایانی به تولید کلی شیر آمریکا میکنند. آمریکا علیرغم تقاضای بالای داخلیاش برای پنیر، شیر و دیگر محصولات لبنی، میزان زیادی از شیر خود را به اقصی نقاط جهان صادر میکند. برخی از این کشورها عبارت هستند از: مکزیک، عربستان سعودی، چندین کشور در جنوب شرق آسیا، کانادا، تایوان و چین.