سنگ سایویت، ماکت باستانی امپراطوری اینکا

در ۴۷ کیلومتری شرق شهر آبانکای، در جنوب مرکزی پرو یک مکان تاریخی به نام «سایویت» یا «سایوایت» قرار دارد که مورخان از آن به‌عنوان مرکز عبادت مذهبی مردم اینکا در گذشته یاد می‌کنند که مراسمات مذهبی خود را برای پرستش آب برگزار می‌کردند. جاذبه‌ی اصلی این محل، یک سنگ گرانیتی بزرگ است که سطح بالایی آن با اشکالی پیچیده و مرموز حجاری شده که گفته می‌شود نقشه‌‌ی کنده‌کاری شده، برجسته و سه بعدی از شهر باستانی است.

طول این سنگ ۲ متر و عرض آن ۴ متر است و روی آن را با بیش از ۲۰۰ شکل هندسی و اشکالی که شبیه جانورانی مانند گربه‌سانان، خزندگان، قورباغه‌ و مار هستند کنده‌کاری کرده‌اند و با شکل‌هایی مانند استخر، رودخانه، تونل و کانال‌های آبیاری این طرح‌ها را تکمیل کرده‌اند. این نقشه‌ی برجسته در سطح بالایی سنگ نقش بسته است که گویی نیمه‌ی پایینی سنگ بزرگ‌تر است. این صخره در بالای تپه‌ای به نام «کونکاچا» قرار گرفته است که گمان می‌رود بعدها سنگ را به این نقطه آورده باشند و به‌طور طبیعی از همان ابتدا روی تپه وجود نداشته است. 

بسیاری از محققان و دانشمندان بر این باور هستند که سنگ سایویت یک ماکت مربوط به امپراتوری اینکا است و نقاط مختلف این امپراتوری توسط اشکال حجاری شده‌ی حیوانات و نقش‌های دیگر به تصویر کشیده شده‌ است. برای مثال جنگل‌ها را با حیواناتی همچون میمون، سوسمار و پلنگ آمریکایی نشان داده‌اند. این در حالی است که مناطق ساحلی با حیواناتی مانند پلیکان، خرچنگ، میگو و هشت پا به تصویر کشیده شده‌ است. 

با این که معنای دقیق و هدف اصلی این نقشه‌ی برجسته هنوز هم به‌صورت یک راز باقی مانده است، اما برخی از محققان باور دارند که از سنگ سایویت به‌عنوان ماکتی برای طراحی، توسعه، آزمایش و مستند کردن امکانات آبرسانی و آبیاری و دیگر پروژه‌های آبی  استفاده می‌کردند و از طریق آن به مهندسین و کارشناسان آن دوره هنر و صنعت آموزش می‌دادند. به‌نظر می‌رسد که این نقشه بارها با مواد جدید تغییر داده شده است و در آن مسیرهای آبی را اصلاح یا اضافه کرده‌اند. دکتر «آرلان اندروز» از روی شواهد موجود حدس می‌زند که آزمایشات بر روی این ماکت با ریختن آب واقعی یا حتی جیوه به روی سنگ انجام می‌گرفت چون در لبه‌های سنگ شیارهایی برای خروج آب وجود دارد.