۱۰ کشور با بیشترین بیابان در سال ۲۰۲۵؛ ایران در کدام رتبه است؟
بیابان‌ها بخش عظیمی از سطح زمین را پوشانده‌اند و زندگی، فرهنگ و توسعه بسیاری از کشورها را تحت‌تاثیر قرار داده‌اند. برخی کشورها تقریبا به‌طور کامل بیابانی هستند و برخی دیگر بخش‌های وسیعی از اراضی خشک را در خود جای داده‌اند. در فهرست ۱۰ کشور دارای بیشترین مساحت کویری، نام‌هایی از آفریقا، آسیا، اقیانوسیه و آمریکای شمالی دیده می‌شود.
الجزایر همچنان در جایگاه نخست قرار دارد و کشورهایی چون عربستان، ایران، لیبی و استرالیا در این فهرست هستند. در ادامه، جزئیات مربوط به هر کشور و ویژگی‌های کویری آن را مرور می‌کنیم.(Current Affairs).
الجزایر
- مجموع مساحت کویرها: بیش از ۱,۵۰۰,۰۰۰ کیلومتر
الجزایر بزرگ‌ترین کشور کویری جهان است و بیش از ۸۰ درصد خاک آن در دل صحرای بزرگ آفریقا جای دارد. این سرزمین شامل تپه‌های شنی عظیم، فلات‌های سنگی و شوره‌زارهای فصلی است که جلوه‌ای متنوع از بیابان را به نمایش می‌گذارد. با وجود گرمای شدید و بارش اندک، جوامع محلی قرن‌ها توانسته‌اند با استفاده از منابع محدود آبی به زندگی ادامه دهند.
عربستان سعودی
- مجموع مساحت کویرها: بیش از ۱,۳۰۰,۰۰۰ کیلومتر
بخش زیادی از خاک عربستان پوشیده از بیابان است. مهم‌ترین بخش آن «ربع‌الخالی» یا «ربع خالی» است که به‌عنوان بزرگ‌ترین کویر ماسه‌ای پیوسته در جهان شناخته می‌شود. این سرزمین گسترده شامل تپه‌های ماسه‌ای عظیم، دشت‌های سنگلاخی و پهنه‌های شن‌زار است. زندگی بادیه‌نشینان برای قرن‌ها با این اقلیم گره خورده است و امروز پروژه‌های انرژی خورشیدی و بادی نیز در همین مناطق توسعه می‌یابند.
لیبی
- مجموع مساحت کویرها: بیش از ۱,۲۰۰,۰۰۰ کیلومتر
حدود ۹۰ درصد خاک لیبی در محدوده «صحرای بزرگ آفریقا» قرار گرفته است و بیابان لیبی از خشک‌ترین نقاط زمین محسوب می‌شود. در برخی مناطق ممکن است دهه‌ها باران نبارد؛ اما آثار تاریخی چون نقاشی‌های صخره‌ای کوه‌های «اکاکوس» (Acacus) نشان می‌دهد این منطقه روزگاری پرآب‌تر بوده است. چشم‌انداز بیابانی لیبی شامل دریاهای شن، فلات‌های سنگی و شوره‌زارها است.
استرالیا
- مجموع مساحت کویرها: بیش از ۱,۰۰۰,۰۰۰ کیلومتر
استرالیا از کشورهای بیابانی دنیا است و حدود ۱۸ درصد خاک آن کویری است. برخلاف صحراهای آفریقا، بیابان‌های استرالیا بیشتر دشت‌هایی خشک با پوشش گیاهی پراکنده‌اند. حیات وحش ویژه‌ای شامل کانگوروها، شترمرغ‌های استرالیایی و انواع خزندگان در این سرزمین یافت می‌شود. باران‌های اندک موجب رویش گل‌های وحشی رنگارنگ می‌شود که منظره‌ای استثنایی و موقت را خلق می‌کند.
سودان
- مجموع مساحت کویرها: بیش از ۸۰۰,۰۰۰ کیلومتر
شمال سودان عمدتا کویری است و بیابان‌ها بخش بزرگی از آن را تشکیل می‌دهند. چشم‌انداز این مناطق شامل دشت‌های سنگریزه‌ای، تپه‌های آتشفشانی و رودخانه‌های خشک می‌شود. حیات در این سرزمین خشک، به‌شدت به رود نیل وابسته است که امکان کشاورزی و سکونت را در برخی نقاط فراهم می‌کند. در گذشته، این کویرها مسیر کاروان‌های تجاری بودند که آفریقا را به خاورمیانه متصل می‌کردند. امروزه نیز منابع معدنی و میراث فرهنگی، اهمیت ویژه‌ای به این بیابان‌ها بخشیده‌اند.
چین
- مجموع مساحت کویرها: بیش از ۷۰۰,۰۰۰ کیلومتر
چین دو کویر بزرگ دارد که «تکله‌مکان» (Taklamakan) و «گبی» (Gobi) نامیده می‌شوند. کویر تکله‌مکان یکی از خشک‌ترین بیابان‌های ماسه‌ای جهان است. کویر گبی در شمال و شرق چین و مغولستان گسترده شده و ویژگی منحصربه‌فرد آن، سرمای شدید زمستانی است. مجموع مساحت این دو بیابان بیش از ۷۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع برآورد می‌شود. این کویرها نه‌تنها بخشی از اکوسیستم آسیای مرکزی هستند، بلکه اهمیت تاریخی نیز دارند؛ زیرا در مسیر جاده ابریشم قرار داشته‌اند.
نیجر
- مجموع مساحت کویرها: بیش از ۷۰۰,۰۰۰ کیلومتر
نزدیک به دوسوم خاک نیجر بیابانی است و کویر «تنره» (Ténéré) در شرق کشور از شاخص‌ترین مناطق آن محسوب می‌شود. این سرزمین با تپه‌های شنی پهناور، صخره‌های تراش‌خورده توسط باد و پوشش گیاهی اندک شناخته می‌شود. با وجود شرایط سخت، گروه‌های کوچ‌نشین و اجتماعات کوچک همچنان در این منطقه زندگی می‌کنند. از نظر تاریخی، تنره بخشی از مسیرهای کاروانی بوده است که غرب آفریقا را به شمال و مدیترانه پیوند می‌دادند.
مغولستان
- مجموع مساحت کویرها: بیش از ۷۰۰,۰۰۰ کیلومتر
جنوب مغولستان تحت سلطه کویر گبی است که بیش از ۷۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد. این کویر برخلاف بسیاری از صحراها، سرد است و زمستان‌های سخت و خشک دارد. چشم‌انداز این کویر شامل فلات‌های سنگی، علفزارهای خشک و زیستگاه گونه‌های نادری مانند پلنگ برفی و شترهای دوکوهانه وحشی است. گبی همچنین مناطق فسیلی مهمی دارد که بقایای دایناسورها را در خود جای داده‌اند. کوچ‌نشینان مغول قرن‌ها است با گله‌های خود در این سرزمین زندگی می‌کنند.
ایالات متحده آمریکا
- مجموع مساحت کویرها: بیش از ۵۰۰,۰۰۰ کیلومتر
چهار کویر اصلی ایالات متحده آمریکا شامل «موهاوی» (Mojave)، «سونورا» (Sonoran)، «چیواوا» (Chihuahuan) و «حوضه بزرگ» (Great Basin) هستند که در مجموع بیش از ۵۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارند. این بیابان‌ها که در ایالت‌های جنوب‌غربی مانند آریزونا، نوادا و کالیفرنیا قرار گرفته‌اند، هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارند و از کاکتوس‌های غول‌پیکر و درختان جاشوا گرفته تا فلات‌های سرد و مرتفع را در بر می‌گیرند.
ایران
- مجموع مساحت کویرها: بیش از ۳۰۰,۰۰۰ کیلومتر
ایران با دو کویر اصلی دشت کویر و دشت لوت در فهرست ۱۰ کشور دارای بیشترین مساحت بیابانی قرار گرفته است. این بیابان‌ها در مجموع حدود ۳۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارند. دشت لوت به‌عنوان یکی از گرم‌ترین نقاط زمین شناخته می‌شود و دماهایی بی‌سابقه در آن ثبت شده است. در کنار این اقلیم سخت، روستاها و شهرک‌های کوچک با استفاده از سیستم‌های سنتی قنات توانسته‌اند شرایط زندگی را فراهم کنند.
نظر شما درباره کشورهای بیابانی جهان چیست؟ چه اقداماتی را می‌توان برای مقابله با بیابان‌زایی در نظر گرفت؟ دانسته‌های خود را با ما و سایر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.
منبع عکس کاور: ویکی پدیا | عکاس: Corina Möller (ایران)
