شگفتی‌های معابد غاری هند: کشف هنر و معماری باستانی در دل سنگ‌ها

مائده سمیع زاده
مائده سمیع زاده سه شنبه، ۲۹ آبان ۱۴۰۳ ساعت ۱۴:۰۶
شگفتی‌های معابد غاری هند: کشف هنر و معماری باستانی در دل سنگ‌ها

معابد غاری حجاری‌شده هند با معماری بی‌نظیر، گوشه‌ای از تاریخ و فرهنگ این سرزمین را نمایش می‌دهند. بسیاری از این معابد غاری، توسط سازمان باستان‌شناسی هند حفاظت می‌شوند.

هند، سرزمینی با فرهنگ و تاریخ متنوع است و چیزهای زیادی را می‌توانید در این سرزمین افسانه‌ای کشف کنید. در این میان، غارهای حجاری شده هند از جایگاه خاصی برخوردار هستند و به‌عنوان بخشی از میراث باشکوه این کشور شناخته می‌شوند. بسیاری از این معابد غاری شگفت‌انگیز، هنوز در دل جنگل‌های بکر و دره‌های دست ‌نخورده پنهان مانده‌اند و با ظرافت هنری و معماری بی‌نظیرشان، گوشه‌ای از تاریخ و فرهنگ هند را به تصویر می‌کشند.

معابد غاری هند اغلب توسط سازمان باستان‌شناسی هند حفاظت می‌شوند و با بازدید از آن‌ها می‌توانید تجربه‌ای منحصربه‌فرد از ترکیب تاریخ، هنر و طبیعت را به‌دست آورید و شگفت‌زده شوید.

مشهورترین معابد غاری هند:

غارهای الفنتا

  • موقعیت: بمبئی

«غارهای الفنتا» (Elephanta Caves) با نام محلی «غاراپوریچی لنی» (Gharapurichi Leni)، از برجسته‌ترین آثار تاریخی و نمونه‌های شگفت‌انگیز معابد غاری حجاری شده در هند به شمار می‌آیند. این مجموعه باستانی در جزیره‌ای به نام الفنتا، در ۱۰ کیلومتری شهر بمبئی واقع شده است.

غارهای الفانتا در بمبئی؛ منبع عکس: سایت wanderon.in. عکاس: نامشخص

منبع عکس: سایت wanderon.in. عکاس: نامشخص

غارهای الفنتا از دو گروه غار تشکیل شده است. پنج غار بزرگ‌تر، متعلق به آیین هندو هستند و دو غار کوچک‌تر ریشه‌ بودایی دارند. مجسمه‌های سنگی داخل این غارها به قرن‌های پنج تا هشت میلادی بازمی‌گردند و مکتب شیواپرستی در آیین هندو، با تمرکز بر پرستش خدای شیوا«خدای شیوا» (Lord Shiva)، را به نمایش می‌گذارند.

جزیره‌ الفنتا در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است و حدود یک ساعت با قایق از بمبئی فاصله دارد. ورودی این مجموعه تالار بزرگی است که ستون‌هایی عظیم آن را استوار نگه داشته‌اند. در مرکز تالار، مجسمه‌ای ۶٫۳ متری از «ماهسامورتی» (Mahesamurti) قرار دارد که خدای شیوا را در سه چهره متفاوت به‌عنوان خدای آفریننده، نگهبان و ویرانگر به تصویر کشیده است. هر سال در ماه فوریه، جشنواره رقص توسط سازمان توسعه گردشگری مهاراشترا (MTDC) در جزیره الفنتا برگزار می‌شود و گردشگران زیادی برای شرکت در چنین رویدادهایی و بازدید از دیگر جاهای دیدنی هند به این کشور سفر می‌کنند.

غارهای بادامی

  • موقعیت: کارناتاکا

مجموعه باعظمت «غارهای بادامی» (Badami Caves)، در ایالت «کارناتاکا» (Karnataka) و در شهر تاریخی بادامی قرار گرفته است و از زیباترین آثار باستانی هند به‌ شمار می‌آید. این معابد غاری با معماری «چالوکیای بادامی» (Badami Chalukya) در قرن ششم میلادی ساخته شده‌اند و به دوره حاکمیت امپراتوری چالوکیا بازمی‌گردند.

غارهای بادامی در کارناتاکا؛ منبع عکس: سایت turuhi.com. عکاس: نامشخص

منبع عکس: سایت turuhi.com. عکاس: نامشخص

مجموعه غارهای بادامی شامل پنج غار باشکوه است: غار اول به خدای شیوا اختصاص دارد، غارهای دوم و سوم به «خدای ویشنو» (Lord Vishnu) و غار چهارم به «مقدسین آیین جین» (Jain saints) تعلق دارد. همچنین، غار پنجم که قبلا یک معبد بودایی بوده است، جذابیت خاصی دارد. درب ورودی این غار کوچک است و برای ورود به آن باید با دقت خم شوید.

 غارهای بادامی با ترکیبی از سبک معماری «ناگارا» (Nagara)، رایج در شمال هند و سبک «دراویدی» (Dravidian)، مرسوم در جنوب هند ساخته شده‌اند و نمونه‌ای خیره‌کننده از تنوع فرهنگی و هنری هند را به نمایش می‌گذارند.

غارهای آجانتا

  • موقعیت: اورنگ آباد

«غارهای آجانتا» (Ajanta Caves) در منطقه «اورنگ‌آباد» (Aurangabad)، ایالت «مهاراشترا» (Maharashtra) قرار گرفته‌اند و از برجسته‌ترین آثار باستانی هند و میراث فرهنگی جهان به شمار می‌آیند. این مجموعه شامل ۳۰ غار سنگ ‌تراشیده است که حدود ۲۰۰۰ سال پیش ساخته شده‌اند و یونسکو آن‌ها رابه‌عنوان آثار باستانی جهانی ثبت کرده است. این غارها که بر اساس آموزه‌های بودا و داستان‌های «جاتکه» (Jatakas) شکل گرفته‌اند، نقاشی‌های دیواری چشم‌نوازی دارند و روایتگر داستان‌های زندگی بودا و آموزه‌های او هستند.

غارهای اجانتا در اورنگ آباد؛ منبع عکس: سایت britannica.com. عکاس: نامشخص

منبع عکس: سایت britannica.com. عکاس: نامشخص

تمامی معابد و صومعه‌های موجود در این غارها به بودا اختصاص دارند و از این‌رو برای پیروان بودا از نظر مذهبی بسیار حائز اهمیت هستند. غارهای آجانتا به‌دلیل معماری بودایی خاص و نقاشی‌های هنرمندانه، از محبوب‌ترین مکان‌ها برای گردشگران و پژوهشگران سراسر جهان محسوب می‌شوند. این گردشگران معمولا برای ادای احترام و مطالعه هنر باستانی بودایی از این غارها بازدید می‌کنند.

غارهای ماوسمای

  • موقعیت: مگالایا

«غارهای ماوسمای» (Mawsmai Caves) که در نزدیکی «چراپونجی» (Cherrapunji)، ایالت «مگالایا» (Meghalaya)، واقع شده‌اند، یکی دیگر از مشهورترین جاذبه‌های گردشگری شمال‌شرقی هند هستند. این ایالت که به «سرزمین ابرها» معروف است، خانه غارهایی از جنس سنگ آهک هستند و از روشنایی طبیعی برخوردارند. غارهای ماسمای با فراهم کردن نور طبیعی کافی، امکان کاوش آسان و بدون نیاز به تجهیزات نورپردازی را برای گردشگران مهیا می‌سازند. با وجود طولانی بودن این غارها، فقط ۱۵۰ متر از مسیر آن‌ها برای بازدیدکنندگان باز است.

غارهای ماسمای در مگالایا؛ منبع عکس: سایت kiomoi.com. عکاس: نامشخص

منبع عکس: سایت kiomoi.com. عکاس: نامشخص

غار شگفت‌انگیز ماوسمای پر از «استالاگمیت‌ها» (stalagmites) و «استالاکتیت‌های» (stalactites) جذاب با شکل‌های متنوع است که طی سالیان متمادی با فرسایش طبیعی و جریان آب شکل گرفته‌اند. دسترسی آسان به غارهای ماوسمای و امکان کاوش بدون راهنما، آن را به یکی از بهترین مقاصد طبیعت‌گردی در هند تبدیل کرده است.

غارهای بیمبتکا

  • موقعیت: مادیا پرادش

غارها و پناهگاه‌های «بیمبتکا» (Bhimbetka) که به‌عنوان یکی از میراث‌های جهانی یونسکو ثبت شده‌اند، در منطقه «ریسن» (Raisen)، ایالت «مادیا پرادش» (Madhya Pradesh) قرار دارند. این غارها با نقاشی‌های سنگی خود، بازدیدکنندگان را به آغاز بشریت می‌برند و نخستین نشانه‌های حضور انسان در شبه‌قاره هند را به نمایش می‌گذارند. به همین دلیل، این منطقه جایگاه ویژه‌ای در تاریخ بشریت دارد.

غارهای بیمبتکا در مادیا پرادش؛ منبع عکس: سایت alightindia.com. عکاس: نامشخص

منبع عکس: سایت alightindia.com. عکاس: نامشخص

 برخی از ساختمان‌های موجود در غارها و پناهگاه‌های بیمبتکا به دوران پارینه‌سنگی برمی‌گردند و تقریبا ۳۰,۰۰۰ سال قدمت دارند. کل منطقه ریسن از جنگل‌های سبز و انبوه پوشیده شده است و زیبایی این غارهای سنگی را دو چندان کرده‌اند.

غارهای اودایاگیری و خانداگیری

  • موقعیت: اودیشا

«غارهای اودیاگیری» (Udayagiri) و «خاندگیری» (Khandagiri) در ایالت «اودیشا» (Odisha)، مقاصدی ایدئال برای علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ هند به‌شمار می‌آیند. این غارهای چند طبقه که به‌طور دقیق حجاری شده‌اند، نشان‌دهنده تاثیر عمیق آیین جین در تاریخ اودیشا هستند.

غارهای اودایاگیری و خانداگیری در اودیشا؛ منبع عکس: سایت amlanthetramp.com. عکاس: نامشخص

منبع عکس: amlanthetramp.com. عکاس: نامشخص

غارهای اودیاگیری و خاندگیری به دستور پادشاه بزرگ پیروی آیین جین، «خاراولا» (Kharavela)، برای اقامت راهبان جین ساخته شدند و در گذشته با نقش‌هایی از زنان، فیل‌ها، گل‌ها و ورزشکاران تزیین شده بودند. بسیاری از این نقوش امروزه از بین رفته‌اند؛ اما آنچه باقی مانده‌اند، بازتابی از عظمت و هنر آن دوران محسوب می‌شوند.  

برای درک بهتر این مکان تاریخی، بهتر است با یک راهنمای محلی همراه شوید؛ زیرا در این منطقه تابلوهای راهنما وجود ندارد. از برجسته‌ترین غارهای این مجموعه می‌توان، غار شماره چهار یا «رانی گوفا» (Rani Gufa) اشاره کرد که دارای بقایای سازه‌های باستانی است. همچنین، غار شماره ۱۰ یا «گانش گوفا» (Ganesh Gufa) با مجسمه زیبای «گانشا» (Ganesha) یکی از دیدنی‌ترین بخش‌های این مجموعه به‌ شمار می‌آید.

غارهای الورا

  • موقعیت: اورنگ آباد

«غارهای الورا» (Ellora Caves) در اورنگ‌آباد، از بزرگ‌ترین مجموعه‌های صومعه‌ها و معابد حجاری شده در جهان، به شمار می‌روند. این مجموعه شگفت‌انگیز، با نام محلی «ویرول لنی» (Verul Leni)، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است و شامل ۳۴ غار با معماری بودایی، هندو و جین است. ساخت این معابد در قرون چهارم و پنجم میلادی آغاز شد و در بخش‌های جنوبی، مرکزی و شمالی به‌ترتیب ۱۲ غار بودایی، ۱۷ غار هندو و پنج غار جین قرار گرفته‌اند.

غارهای الورا در اورنگ آباد؛ منبع عکس: سایت tripadvisor.in. عکاس: نامشخص

منبع عکس: tripadvisor.in. عکاس: نامشخص

معبد کایلاش در این مجموعه از جذاب‌ترین و شاخص‌ترین بخش‌ها محسوب می‌شود. این معبد نمادی از اقامتگاه خدای شیوا است که در کوه «کایلاش» (Kailash) قرار دارد و هنر و فرهنگ هند باستان را به ‌نمایش می‌گذارد. این معابد غاری به‌خاطر مهارت صنعتگران هندی شهرتی جهانی دارند و به‌عنوان نمونه‌ای برجسته از معماری حجاری هند شناخته می‌شوند.

غارهای کارلا

  • موقعیت: لوناوالا

«غارهای کارلا» (Karla Caves) مجموعه‌ای از معابد غاری حجاری‌ شده‌ هستند که در بزرگراه «پونا-بمبئی» (Pune-Mumbai) در ایالت مهاراشترا واقع شده‌اند و به‌عنوان قدیمی‌ترین نمونه‌های هنر معابد بودایی اولیه شناخته می‌شوند. قدمت این غارها که توسط راهبه‌های بودایی ساخته شده‌اند، به سال ۱۰۰ میلادی برمی‌گردد و به همین دلیل نقش مهمی در تاریخ و معماری بودایی هند ایفا می‌کنند. ورودی باشکوه غارها با قوس نیم‌دایره‌ای شکل، توجه بازدیدکنندگان را به خود جلب می‌کند.

غارهای کارلا در لوناوالا؛ منبع عکس: سایت citybit.in. عکاس: نامشخص

منبع عکس: سایت citybit.in. عکاس: نامشخص

بخش اصلی کارلا که اصطلاح معماری آن «چایتیا» (Chaitya) است، از ۳۷ ستون سنگی تشکیل می‌شود. این غار در گذشته، به‌عنوان سالن نماز برای راهبان بودایی استفاده می‌شد. چایتیای اصلی کارلا ۴۵ متر طول و ۱۴ متر ارتفاع دارد و در واقع یکی از بزرگ‌ترین چایتیاهای حجاری شده در هند محسوب می‌شود.

غارهای کارلا میزبان چایتیاها و ویهاراهایی است که به زیبایی حکاکی شده‌اند؛ البته چایتیاها به‌عنوان نمازخانه استفاده می‌شد و ویهاراها مکانی بود که راهبان در طول دوره مراقبه خود در آن اقامت داشتند. دیوارهای غار، با مجسمه‌های حیوانات همچون شیرها و فیل‌ها تزیین شده‌اند و در آن از جواهرات فلزی و عاج فیل استفاده کرده‌اند. غارهای کارلا نه‌تنها از نظر مذهبی اهمیت دارند، بلکه از لحاظ هنری و معماری نیز نمونه‌های بی‌نظیری از هنر سنگ‌تراشی هند به شمار می‌روند.

معبد غاری پاتالشوار

  • موقعیت: ماهاراشترا

«معبد غاری پاتاله‌اشور» (Pataleshwar cave) که به قرن هشتم میلادی برمی‌گردد، از دیگر معابد غاری حجاری شده در هند است. این معبد در قلب شهر «پونا» (Pune) واقع شده و به خدای پاتاله‌اشور (خدای زیرزمین) و همچنین به خدای شیوا اختصاص دارد. یکی از ویژگی‌های جالب این معبد غاری، صدای منحصربه‌فرد زنگ‌های آن است.

معبد غاری پاتاله اشور؛ منبع عکس: trawell.in. عکاس: نامشخص

منبع عکس: سایت trawell.in. عکاس: نامشخص

معماری معبد غاری پاتالشوار، به معماری غارهای الفنتا شباهت دارد. ضریح خدای شیوا، جاذبه اصلی معبد است. ستون‌های معبد بسیار زیبا و منحصربه‌فرد هستند. در داخل معبد، موزه‌ای وجود دارد که در کتاب رکوردهای گینس ثبت شده است. در این موزه، دانه برنجی وجود دارد که حدود ۵,۰۰۰ حرف روی آن حک شده است. از دیگر نکات برجسته این معبد، مراسم «پوجای شیوا لینگا» (Shiva Linga Pooja) است که با احترام فراوان برگزار می‌شود. تعداد زیادی از ارادتمندان برای شرکت در این مراسم و جشن بزرگ به معبد می‌آیند.

غارهای بورا

  • موقعیت: آندرا پرادش

«غارهای بورا» (Borra Caves) که در «تپه‌های آنانتگیری» (Anantgiri Hills) واقع شده‌اند، از جاذبه‌های برجسته منطقه «ویشاکاپاتنام» (Vishakhapatnam) در ایالت «آندرا پرادش» (Andhra Pradesh) به شمار می‌روند. تصور می‌شود، این غارها، به‌صورت طبیعی و بر اثر جریان «رودخانه گوستانی» (Gosthani River) از میان سنگ‌های آهکی پدید آمده‌اند و در اثر هزاران سال فرسایش و رسوب‌گذاری طبیعی، ساختارهای استالاکتیت و استالاگمیت بی‌نظیری دارند.

غارهای بورا در آندرا پرادش؛ منبع عکس: سایت indianholiday.com. عکاس: نامشخص

منبع عکس: سایت indianholiday.com. عکاس: نامشخص

غارهای بورا در ارتفاع ۱,۴۰۰ متری از سطح دریا قرار دارند و به‌دلیل اهمیت تاریخی و باستان‌شناسی خود بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند. کشف ابزارهای سنگی مربوط به دوران پارینه‌سنگی در سال ۱۸۰۷ میلادی توسط «ویلیام کینگ جورج» (William King George) از سازمان زمین‌شناسی هند نشان از قدمت این مکان دارد و تخمین زده می‌شود که این ابزارها حدود یک میلیون سال پیش ساخته شده باشند.

این غارها علاوه بر ارزش تاریخی، از نظر مذهبی نیز جایگاه ویژه‌ای دارند. در داخل غارها، یک «شیوالینگا» (Shivalinga) و مجسمه‌ای از گاو مقدس «کامادهنو» (Kamadhenu) قرار دارد که برای مردم محلی از ارزش معنوی بالایی برخوردار است و موجب حضور زائران و گردشگران زیادی از سراسر منطقه می‌شود.

معابد غار دونگشواری

  • موقعیت: بهار

«غارهای دونگشواری» (Dungeshwari caves)، که با نام «غارهای ماهاکالا» (Mahakala Caves) نیز شناخته می‌شوند، در فاصله ۱۵ کیلومتری از «بودگایا» (Bodhgaya) واقع شده‌اند و از اهمیت مذهبی و تاریخی زیادی برخوردارند؛ زیرا گفته می‌شود، بودا پیش از رسیدن به روشنی و معرفت در «گایا» (Gaya)، در این غارها به مراقبه پرداخته است. این مکان آرام و پر از انرژی معنوی، امروزه به یکی از مقاصد محبوب برای پیروان آیین بودایی و کسانی که در جست‌و‌جوی آرامش ذهنی هستند، تبدیل شده است.

غارهای دونگشواری در بهار؛ منبع عکس: سایت prayagsamagam.com. عکاس: نامشخص

منبع عکس: سایت prayagsamagam.com. عکاس: نامشخص

مردم هند بر این باورند که بودا چندین سال از زندگی خود را در غارهای دونگشواری سپری کرده و به مراقبه عمیق مشغول بوده است و پس از این دوره به بودگایا رهسپار شد. امروزه، در این غارها معابد و زیارتگاه‌هایی به یاد بودا و به احترام آیین بودایی ساخته شده‌اند که هرروز میزبان شمار زیادی از زائران و گردشگران هستند. فضای روحانی و خاص این غارها، همراه با تاریخ کهن آن، از جاذبه‌های اصلی این مکان به ‌شمار می‌رود و تجربه‌ای منحصربه‌فرد برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند.

غارهای بلوم

  • موقعیت: آندرا پرادش

«غارهای بلوم» (Belum caves)، به‌عنوان دومین غار بزرگ هند، از شگفتی‌های طبیعی و تاریخی محسوب می‌شوند که در منطقه «کورنول» (Kurnool) در ایالت آندرا پرادش قرار دارند. این غارهای زیبا و پیچیده در سال ۱۸۸۴ میلادی توسط «رابرت بروس فوت» (Robert Bruce Foote)، نقشه‌بردار بریتانیایی، کشف شدند؛ سپس در سال ۱۹۸۸ تیمی از باستان‌شناسان آلمانی به کاوش این مکان پرداختند و غارها به‌عنوان یک منطقه حفاظت‌شده اعلام شدند. نهایتا در سال ۲۰۰۲، غارهای بلوم برای بازدید گردشگران گشوده شدند و به یکی از جاذبه‌های گردشگری جذاب منطقه تبدیل شدند.

با گذر آب روی رسوبات آهکی، در غارهای بلوم استالاکتیت‌ها و استالاگمیت‌هایی شکل گرفته‌اند که از زیبایی‌های طبیعی این مکان به ‌شمار می‌روند. این غارها به طول سه کیلومتر و تا عمق ۴۵٫۷۲ متر زیر سطح زمین گسترده شده‌اند. یافته‌های باستان‌شناسی در این غارها به دوران بودایی بازمی‌گردد و شواهدی از سکونت راهبان بودایی در آن دوران نشان می‌دهد. همچنین، بقایای دیگری که در این مکان کشف شده‌اند، نشان‌دهنده آن است که غارهای بلوم حتی در حدود ۴۵۰۰ سال پیش از میلاد نیز مسکونی بوده‌اند. این غارها دارای یک تالار ورودی بزرگ و شبکه‌ای پیچیده از ۱۶ مسیر مختلف هستند و تجربه‌ای منحصربه‌فرد از کاوش در اعماق زمین را برای بازدیدکنندگان به ارمغان می‌آورند.

غارهای بلوم در آندرا پرادش؛ منبع عکس: سایت travelmax.in. عکاس: نامشخص

منبع عکس: سایت travelmax.in. عکاس: نامشخص

شما هم اگر در سفر به هندوستان از این معابد غاری بازدید کرده‌اید یا در خصوص چنین معابد شگفت‌انگیزی اطلاعات دارید، خوشحال می‌شویم تجربه‌های خود را با مخاطبان کجارو در میان بگذارید.

عکس کاور: غار الورا؛ منبع عکس: سایت tourmyindia.com، عکاس: نامشخص

پرسش‌های متداول

مشهورترین معابد غاری هند کدامند؟

غارهای الفانتا، غارهای بادامی، غارهای آجانتا، غارهای ماوسمای، غارهای بیمبتکا، غارهای اودایاگیری و خانداگیری، غارهای الورا، غارهای کارلا، معبد غار پاتالشوار، غارهای بورا، معابد غار دونگشواری و غارهای بلوم از مشهورترین معابد غاری هند هستند.

کدام معابد غاری هند در میراث یونسکو ثبت شده‌اند؟

غارهای الفانتا، غارهای آجانتا، غارهای بیمبتکا و غارهای الورا در میراث یونسکو ثبت شده‌اند.

مطالب مرتبط:

منبع indianholiday

دیدگاه