کوچه و خیابان های سرسبز و پر دار و درخت تهران؛ سایه‌سارهای آرام پایتخت

در چهار گوشه پایتخت، کوچه‌ های درختی و خیابان‌های سرسبزی وجود دارند که جزو جاهای دیدنی تهران محسوب می‌شوند. در این کوچه‌ها و خیابان‌ها، درختان بلند و سرسبز بر زمین سایه انداخته‌اند و برای رهگذران، آرامش و طراوت به ارمغان می‌آورند. خیابان‌ها و کوچه‌ های درختی تهران متنوع هستند؛ برخی مثل خیابان ولیعصر طویل و شناخته‌شده و برخی دیگر مثل کوچه نیایش جماران، کوتاه و گمنام هستند. در این مقاله، با ۱۵ خیابان و کوچه درختی تهران آشنا خواهید شد.

خیابان ولیعصر، با نام قدیمی خیابان پهلوی، یکی از معروف‌ ترین خیابان‌ های تهران است که تهران را به دو بخش غربی و شرقی تقسیم می‌کند. کار ساخت این خیابان در دوره پهلوی اول و از سال ۱۳۰۰ خورشیدی آغاز و در سال ۱۳۱۱ آسفالت شد. خیابان ولیعصر با حدود ۱۸ کیلومتر طول، از میدان راه‌آهن در جنوب تا میدان تجریش در شمال شهر امتداد دارد و طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه و یکی از طولانی‌ترین خیابان‌های جهان به شمار می‌رود. این خیابان همچنین به‌عنوان پردرخت‌ترین خیابان پایتخت طراحی شده است؛ به‌طوری که در سال ۱۳۱۸، سراسر کناره‌های خیابان با ۱۸,۰۰۰ یا به قولی، ۲۴,۰۰۰ درخت چنار پوشیده شده بود.

خیابان ولیعصر در ابتدا تنها برای مقامات حکومتی قابل استفاده بود؛ اما در سال ۱۳۱۸ خورشیدی، مردم عادی نیز اجازه یافتند تا در این خیابان تردد کنند و از زیبایی درختان کاشته‌شده در طول خیابان لذت ببرند. چنارهای خیابان ولیعصر همواره عنصر اصلی هویت این خیابان محسوب می‌شدند؛ با این حال، تعداد درختان ولیعصر به‌مرور زمان روند کاهشی داشته است؛ به‌طوری که چنارهای ولیعصر در سال ۱۳۷۳ به حدود ۱۲,۰۰۰ رسید و امروزه (۱۴۰۳) به حدود ۸,۰۰۰ تا ۹,۰۰۰ کاهش یافته است.

منبع عکس: همشهری آنلاین، عکاس: دانیال پایمرد

از عوامل مهم کاهش یافتن تعداد چنارهای ولیعصر می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• تخریب شبکه‌های جریان آب طبیعی مثل رودها و چشمه‌ها
• آبیاری نامنظم
• آلودگی آب
• آلودگی خاک
• آسیب دیدن ریشه‌های درختان بر اثر افزایش تعداد موش‌ها، جدول‌کشی نامناسب و ریختن سیمان پای درختان برای پروژه‌های ساختمانی
• فرسایش خاک و قرار گرفتن ریشه‌های درختان در معرض هوا
• بدرفتاری انسان‌ها با درختان
• آلودگی هوا
• ساخت ساختمان‌های بلند و جلوگیری از تابش نور آفتاب به درختان

با وجود تمام ناملایمتی‌هایی که بر سر چنارهای ولیعصر رفته است، این خیابان همچنان به چنارهایش شهرت دارد. درختان ولیعصر خصوصا در حد فاصل پارک وی تا میدان تجریش، بر سر عابران و خودروها سایه می‌افکنند و فضای زیبا و دلربایی را برای شهروندان و مسافران تهران می‌آفرینند.

منبع عکس: سفرزون، عکاس: نامشخص

بلوار کشاورز بلواری شرقی-غربی به طول ۲٫۲ کیلومتر است که میدان ولیعصر در شرق را به خیابان دکتر قریب و بیمارستان امام خمینی در غرب متصل می‌کند. این بلوار در سال ۱۳۳۸ خورشیدی ساخته شد و در سال ۱۳۹۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. بلوار کشاورز را «سرفراز غزنی» در امتداد نهری طراحی کرد که از رودخانه کرج سرازیر می‌شد. در سراسر بلوار و دو طرف نهر، درختان در فاصله اندکی از هم سربرآورده‌اند و این بلوار را به یکی از پردرخت‌ترین بلوارهای پایتخت تبدیل کرده‌اند.

بلوار کشاورز از زمان ساختش تاکنون محل تفریح و پیاده‌روی اهالی تهران بوده است که وجود درختان در این بلوار نقشی اساسی در این کاربری داشته‌اند. نیمکت‌هایی در طول بلوار کشاورز تعبیه شده که عابران با نشستن بر آن‌ها می‌توانند در میان انبوه درختان سرسبز بلوار، نفسی تازه کنند. پارک لاله، یکی از بزرگ‌ترین پارک‌های تهران، در حاشیه بلوار کشاورز قرار دارد که در این پارک نیز درختان انبوه و کهنسالی وجود دارد؛ بنابراین پیاده‌روی در امتداد بلوار کشاورز و سپس راهی شدن به‌سمت پارک لاله می‌تواند یکی از پردرخت‌ترین مسیرها برای گردشگران در تهران باشد.

منبع عکس: اعتماد آنلاین، عکاس: نامشخص

بلوار میرداماد در محدوده شمال پایتخت، یکی دیگر از خیابان‌ های درختی تهران محسوب می‌شود که خیابان ولیعصر را به شریعتی وصل می‌کند. درختان این بلوار به‌ویژه در حوالی میدان مادر (محسنی) انبوه‌تر می‌شوند و جلوه خاصی به خیابان می‌دهند. از سال ۱۳۹۵ خورشیدی، ۷۰۰ پروژکتور دفنی در پای درختان میرداماد کارگذاشته شده است که شب‌ها روشن می‌شوند و با نورپردازی، درختان میرداماد را به رنگ‌های آبی، زرد، بنفش، آبی و سبز روشن درمی‌آورند؛ بدین‌ترتیب بلوار میرداماد با وجود درختان سرسبز در طول روز و نورپردازی زیبا در شب، حس زندگی را به عابران این خیابان معروف پایتخت می‌دهد.

منبع عکس: نسیم آنلاین، عکاس: علی روزبهانی

خیابان جانبازان یا گلبرگ یکی از خیابان‌های سرسبز شرق تهران است که از خیابان دردشت شروع می‌شود، از میدان هفت حوض می‌گذرد و به میدان سبلان و بزرگراه صیاد می‌رسد. این خیابان تا اوایل دهه ۶۰ بیابانی بود؛ اما با آغاز جهاد سازندگی، اطراف آن آباد و بلوار پردرختی نیز در میانه آن ساخته شد. از آن پس، پیاده‌روی و گشت‌وگذار در خیابان جانبازان افزایش یافت.

خیابان گلبرگ، سرسبزی خود را مدیون درختان زیبای واقع در بلوار وسط و کناره‌های خود است. علاوه بر درختان خیابان، فضاهای سبز بسیاری در اطراف این خیابان وجود دارد که بر طراوت این خیابان می‌افزاید؛ از جاذبه‌ها و فضاهای سبز اطراف خیابان جانبازان می‌توان به بوستان گلبرگ (تمدن) و باغ موزه مینیاتور تهران، پارک کرمان (کرمان جنوبی)، بوستان نسیم، میدان هلال احمر و میدان هفت حوض اشاره کرد.

منبع عکس: باشگاه خبرنگاران جوان، عکاس: نامشخص

سی‌ تیر یکی از کوچه‌ های درختی تهران است که در مرکز شهر واقع شده و کفی سنگ‌فرش مناسب پیاده‌روی دارد. سی تیر، از خیابان امام خمینی در جنوب شروع می‌شود و به خیابان جمهوری در شمال می‌رسد. این خیابان درختان بلندی دارد که بر سنگ‌فرش‌ها سایه انداخته‌اند و مکان مناسبی برای گشت‌وگذار ایجاد کرده‌اند.

حین پیاده‌روی در خیابان پردرخت سی تیر، می‌توانید از جاهای دیدنی آن نظیر موزه ملی ایران، کلیسای انجیلی پطروس و موزه آبگینه و سفالینه‌های ایران بازدید کنید.

منبع عکس: گوگل مپ، عکاس: فرید عنایتی

خیابان خوارزم، در محله ایوانک و در فاز چهارم شهرک غرب، یکی از خیابان‌ها و کوچه‌ های درختی تهران محسوب می‌شود. این خیابان برخلاف دیگر خیابان‌های پردرخت شهر، نزد گردشگران چندان شهرتی ندارد و به همین دلیل، محلی دنج و آرام است که می‌توانید در آن سرسبزی و طراوت را در کنار سکوت و آرامش تجربه کنید. خیابان خوارزم به‌‌همراه کوچه‌های آن و بوستان خوارزم مسیر مناسبی برای پیاده‌روی است.

در حین پیاده‌روی در خیابان خوارزم، درختان کاج بر مسیر پیاده‌روی سایه ‌می‌اندازند و می‌توانید خانه‌های رویایی یا آپارتمان‌های لوکس این منطقه را نیز تماشا کنید.

منبع عکس: گوگل مپ، عکاس: مهدی پیروزنیا

خیابان فلسطین خیابان پردرخت دیگری در مرکز تهران است که از شمال به خیابان زرتشت و از جنوب به خیابان امام خمینی منتهی می‌شود. تهرانی‌ها این خیابان را با جوی‌های عریض و درختان چنار بلندش می‌شناسند. در بخش جنوب خیابان فلسطین، نهاد ریاست جمهوری، کاخ مرمر و حسینیه امام خمینی قرار دارد.

درختان خیابان فلسطین در هر فصل سال، حال‌وهوای همان فصل را به عابران هدیه می‌دهند؛ در بهار، برگ‌ها روشن و سبز هستند و در پاییز، شاهد برگ‌ریزان برگ‌های زرد و نارنجی خواهید بود. کاشت ۲۰۰ نهال جدید و شناسنامه‌دار کردن درختان از جمله اقداماتی است که برای درختان خیابان فلسطین طرح‌ریزی شده است. علاوه بر خیابان اصلی فلسطین، کوچه‌ها و خیابان‌های فرعی و موازی آن نیز درختی و جذاب هستند.

منبع عکس: پینو، عکاس: کیا یزدچی

خیابان الف در محله محمودیه، یکی از خیابان‌ها و کوچه‌ های درختی تهران با درختان سربه‌فلک‌کشیده است. محله محمودیه در جنوب محله زعفرانیه، شرق ولنجک و در شمال بزرگراه چمران قرار دارد و از دهه ۱۳۳۰ خورشیدی به محله اعیان‌نشین پایتخت تبدیل شد؛ بنابراین از این لحاظ، محمودیه یکی از اولین مناطق شمیران بود که به‌عنوان سکونتگاه دائمی برخی از شهروندان تهرانی مورد استفاده قرار گرفت.

محله محمودیه و به‌ویژه خیابان الف، خانه‌هایی زیبا با حیاط‌ها و باغچه‌های پردرختی دارند که قدم زدن و گشت‌وگذار در آن را لذت‌بخش می‌سازد. رودخانه ولنجک در موازات این خیابان جریان دارد و بر طراوت آن می‌افزاید.

منبع عکس: نماشا، عکاس: نامشخص

مجموعه کاخ سعدآباد درختان سربه‌فلک‌کشیده و کهنسالی دارد که عمر بعضی از آن‌ها به بیش از صد سال می‌رسد؛ اما فقط محوطه کاخ سعدآباد نیست که درختان زیادی دارد؛ خیابان‌های اطراف این مجموعه، به‌ویژه خیابان سعدآباد و طاهری خیابان‌های پردرختی هستند که گذر از آن‌ها بسیار آرامش‌بخش و لذت‌بخش است.

خیابان سعدآباد و طاهری به‌راحتی از میدان تجریش قابل دسترس هستند؛ حتی می‌توان مسیر پیاده‌روی در این راسته پیشنهاد داد؛ به‌طور مثال، می‌توان از میدان تجریش به خیابان سعدآباد بروید، از آن پس، مسیر خیابان افراز، خیابان جاودان، خیابان طاهری، خیابان آصف، بلوار بهزادی، پارک تندرستی (ساسان)، خیابان گنجوری و خیابان الف را دنبال کنید تا در نهایت به خیابان جوانان برسید.

منبع عکس: گوگل مپ، عکاس: امیرعلی صالح‌یار

محله باغ فردوس در منطقه شمیران یکی از محله‌های سرسبز و پردرخت تهران است که کوچه‌های درختی بسیاری دارد. این محله در نزدیکی خیابان ولیعصر و میدان تجریش واقع شده است. در تهران قدیم، محله باغ فردوس از شمال به پل تجریش، از جنوب به پارک وی، از شرق به رودخانه دربند و از غرب به خیابان ولیعصر منتهی می‌شد. عمارت باغ فردوس در این محله قرار دارد که امروزه به موزه سینما تبدیل شده است.

کوچه‌های اطراف عمارت باغ فردوس پردرخت و دیدنی هستند. در این کوچه‌ها همچنان خانه‌های قدیمی با حیاط‌های بزرگ و درختان بلند دیده می‌شوند که توجه هر رهگذری را جلب می‌کنند. یکی از کوچه‌های زیبا با خانه‌های قدیمی در اطراف باغ فردوس، کوچه سالور است که همچنان سرسبزی خود را حفظ کرده است و از کوچه‌ های درختی تهران محسوب می‌شود.

منبع عکس: گوگل مپ، عکاس: MELAL Hotel Group

ازگل یکی از محله‌های شمال تهران است که در شرق تجریش قرار دارد. این محله در گذشته روستایی از توابع شمیرانات بود. قبلا برکه پرآب و بزرگی به نام ازنجل در این منطقه وجود داشت که نام ازگل نیز از آن گرفته شده است. بر اثر توسعه شهری، باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی در دل ساختمان‌ها و آپارتمان‌ها هضم شدند؛ با این حال، همچنان کوچه‌باغ‌های پردرختی در محله ازگل وجود دارد که می‌توان از آن‌ها گذر کرد و از زیبایی آن‌ها لذت برد. از جمله کوچه‌ های درختی ازگل می‌توان به کوچه زاگرس، پروین، لواسانی و بن‌بست چکاوک اشاره کرد.

منبع عکس: شهر من شمیران، عکاس: سروناز روحانی

محله درکه در دامنه کوه‌های شمالی تهران و در امتداد رودخانه‌ای به همین نام ایجاد شده و مکانی مناسب برای پیاده‌روی و کوه‌پیمایی است. این محله از شمال به ارتفاعات توچال و از جنوب به اوین محدود می‌شود. در حاشیه رودخانه درکه، محدوده وسیعی از پوشش درختان جنگلی به چشم می‌خورد که به‌صورت تراس بر یکدیگر مشرف شده‌اند. پوشش درختان در حاشیه دره کوهستانی درکه، باعث شده است تا کوچه‌های درختی بسیار متنوعی در این محله به وجود آید. از میان کوچه‌باغ‌های درکه می‌توان به کوچه یاس، دلگشا و گلکار اشاره کرد.

منبع عکس: Reisen Iran، عکاس: نامشخص

باغ ملک در خیابان گلابدره دربند، باغی متعلق به برادر محمدشاه و معتمدالدوله جوانشیر از دودمان قره‌باغ بوده است. این باغ به‌دلیل تنوع درختان موجود در آن، باغ محبوب شاهان قاجار محسوب می‌شد. پس از مرگ معتمدالدوله، این باغ به حاج مهدی ملک‌التجار واگذار شد. حاج کاظم ملک‌التجار (فرزند حاج مهدی) این باغ را با نام قصر ملک بازسازی کرد و از آن پس، با این نام شهرت یافت. باغ ملک در نزدیکی بوستان گلابدره واقع شده است و اطراف آن، کوچه‌های درختی متعددی وجود دارند.

باغ ملک با مساحت فعلی ۳۵,۰۰۰ متر مربع، از جنوب و شرق به خیابان دربند، از غرب به گلابدره و از شمال به باغ شاطر منتهی می‌شود. در این محوطه، درختان کهنسال گردو، چنار، نارون، افرا و اقاقیا وجود دارد. خیابان تاجیک در مجاورت باغ ملک، جزو خیابان‌ های درختی این محدوده محسوب می‌شود که درختان تنومند و کهنسالی در آن به چشم می‌خورد. باغ ملک از اواخر سال ۱۳۹۶ خورشیدی با نام بوستان نفس در اختیار عموم قرار دارد.

منبع عکس: شهر من شمیران، عکاس: سروناز روحانی

جماران نام محله‌ای در شمال تهران در مجاورت نیاوران، دزاشیب و کامرانیه است. این محله و کوچه‌های آن به‌اندازه دیگر محله‌ها پردرخت نیست؛ اما دو درخت چنار کهنسال و مقدس، با فاصله ۱۰ متر از هم، در مرکز محله جماران قرار دارد و به همین دلیل، کوچه نیایش را به یکی از کوچه‌ های درختی تهران تبدیل کرده است. یکی از این دو چنار حدود ۳٫۵ متر و دیگری ۲٫۵ متر قطر دارند و در نزدیکی مسجد جامع جماران واقع شده‌اند.

در گذشته، در کنار این درختان، محوطه حیاط‌دار و قهوه‌خانه‌ای وجود داشته است که بعدازظهرها، مردان محله برای دیدار و گفت‌و‌گو دور هم جمع می‌شدند. امروزه، پیرامون چنار بالایی حصار فلزی کوتاهی کار گذاشته شده و بخش اعظمی از چنار پایینی نیز در میان دیوار جانب شرقی مسجد جامع محصور شده است. کوچه نیایش درختان زیادی ندارد؛ اما همین دو درخت به‌تنهایی جور کمبود درختان را می‌کشند.

منبع عکس: Explore Tehran with Shadi، عکاس: شادی

محله سازمان برنامه در غرب تهران قرار دارد و به‌وسیله بلوار فردوس غربی، به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شده است. محله سازمان برنامه از شمال به جنت آباد جنوبی، از جنوب به بزرگراه باکری و بزرگراه شیخ فضل‌الله نوری، از شرق به بزرگراه ستاری و از غرب به بزرگراه باکری وصل می‌شود. سازمان برنامه، به‌خصوص در بخش مرکزی و جنوبی آن، دارای کوچه‌های سرسبز و پردرختی است که بر خیابان و پیاده‌رو سایه انداخته‌اند. بوستان جانبازان، بوستان پرنیان و بوستان بلوط همگی در بخش جنوبی سازمان برنامه قرار دارند و این محله را به یکی از سرسبزترین محله‌های غرب تهران تبدیل کرده‌اند.

منبع عکس: Ferdows_Blvd_Tehran، عکاس: نامشخص

اگر خیابان‌ها و کوچه‌های درختی دیگری در تهران سراغ دارید، آن را با ما و دیگر همراهان کجارو در میان بگذارید.

عکس کاور: خیابان ولیعصر؛ منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: کاوه صفری ۱