دریای سرخ کجاست؟

دریای سرخ یکی از مناطق استراتژیک دنیا است که به‌دلایل مختلف از اهمیت سیاسی و زیست محیطی بالایی برخوردار است و نقش تعیین‌کننده‌ای در اقتصاد کشورهای همسایه خود و معادلات جهانی ایفا می‌کند.

آنچه می‌خواهید درباره دریای سرخ بدانید:

• دریای سرخ کجاست؟
• درباره دریای سرخ
• علت نام‌گذاری دریای سرخ
• آیا دریای سرخ واقعا سرخ رنگ است؟ 
• دانستنی های جالب درباره دریای سرخ

دریای سرخ کجاست؟

_{منبع عکس: شبکه الکوثر}

دریای سرخ، دریای احمر یا بحرالاحمر، در واقع خلیج و بخشی از اقیانوس هند محسوب می‌شود که در جنوب غربی آسیا و میان دو قاره آسیا و آفریقا قرار دارد. این دریا در قدیم با نام‌های «دریای قلزم» و «دریای حجاز» نیز شناخته می‌شد. موقعیت جغرافیایی این دریا تقریبا شمالی - جنوبی است و زاویه اندکی از شمال به سوی غرب دارد. این پهنه آبی وسیع در جنوب از خلیج عدن و تنگه باب‌المندب آغاز و تا شبه‌جزیره سینا، خلیخ عقبه و خلیج سوئز در شمال ادامه می‌یابد. شبه‌جزیره سینا تنها منطقه مصر است که در قاره آسیا قرار دارد.

حاشیه شمال شرق و شرق قاره آفریقا (کشورهای مصر، سودان، اریتره و جیبوتی) سواحل غربی و حاشیه غربی شبه‌جزیره عربستان در قاره آسیا (کشورهای عربستان سعودی، یمن و اردن) سواحل شرقی دریای سرخ را می‌سازند. طولانی‌ترین خط ساحلی دریای سرخ در کشورهای مصر و عربستان قرار دارد. دریای سرخ تقریبا شکلی مستطیلی دارد و سواحل شرقی و غربی آن موازی با یکدیگر قرار گرفته‌اند.

درباره دریای سرخ

_{منبع عکس: sudantribune}

وسعت دریای سرخ

دریای سرخ بیش از ۴۳۰ هزار کیلومتر مربع وسعت دارد. طول این دریا حدود ۲,۲۵۰ کیلومتر و پهن‌ترین قسمت آن حدود ۳۵۵ کیلومتر است. عمیق‌ترین بخش دریای سرخ حدود ۲,۲۱۱ متر ژرفا دارد و میانگین عمق آن حدود ۵۰۰ متر است.

اقلیم دریای سرخ

_{منبع عکس: پرشین وی} 

بیشتر سواحل دریای سرخ در مناطق کویری کره زمین قرار دارند. موقعیت جغرافیایی خاص این دریا سبب شده تا بیشتر اوقات در معرض وزش بادهای شدید و طوفان‌های دریایی باشد. سیستم جریان زیر آبی دریای سرخ یکی از دلایل ایجاد تعادل ظریف و آب‌وهوای منحصربه‌فرد در دریای سرخ است. میانگین شوری آب بحرالحمر حدود ۳۸ درصد برآورد می‌شود. گرمای بیش از حد منطقه و انحلال نمک‌های زیاد، این دریا را به یکی از شورترین و گرم‌ترین دریاهای کره زمین تبدیل کرده است.

متوسط دمای آب دریای سرخ ۲۸ درجه سانتی‌گراد است؛ بیشینه دمای آب این دریاچه در روزهای گرم تابستان به ۳۵ درجه سانتی‌گراد نیز می‌رسد. باد سهم مهمی در تعیین آب و هوای دریای سرخ دارد؛ در بسیاری از اوقات سال بادهای شمال غربی که از سمت مدیترانه به این منطقه می‌وزند، بادهای همگرای دریای سرخ را تشکیل می‌دهند و نقش بسزایی در پدیده‌های آب‌وهوایی مناطق هم‌جوار خود ایفا می‌کنند.

اکوسیستم و گونه‌های جانوری دریای سرخ

_{منبع عکس: blog.radissonblu}

مرجان‌ها یکی از قدیمی‌ترین گونه‌های چندسلولی ساکن کره خاکی هستند. این‌گونه از حدود ۶۰۰ میلیون سال پیش روی زمین ظاهر شده‌ است و در دریای سرخ مرجان‌های مختلفی با اشکال مسطح، گرد و منشعب با رنگ‌های زرد کم‌رنگ، صورتی، قهوه‌ای و آبی یافت می‌شوند. مرجان‌ها تنها در زمان حیات رنگی هستند و پس از مرگ به‌تدریج به اسکلتی نسبتا سخت، سفید و کلسیمی تبدیل می‌شوند. صخره‌های مرجانی در امتداد سواحل دریای سرخ به‌وفور به چشم می‌خورند.  

دریای سرخ یکی از معروف‌ترین خلیج‌های اقیانوس هند است. این پهنه آبی شگفت‌انگیز و وسیع یکی از زیباترین دریاهای جهان محسوب می‌شود. سواحل بحرالاحمر از نظر اکوسیستم آبی بسیار غنی هستند و وجود تشکل‌های مرجانی متعدد و ماهی‌های خاص آن‌ها را بسیار منحصر‌به‌فرد و جذاب کرده‌اند. دریای سرخ امروزه یکی از مشهورترین نقاط غواصی در دنیا است. در سال ۱۹۸۳ و با تلاش‌های هواداران محیط زیست، دولت مصر پناهگاه حیات‌وحش «راس محمد» را برای حفاظت بیشتر از اکوسیستم دریای سرخ ایجاد کرد.

_{منبع عکس: thenotsoinnocentsabroad}

به اعتقاد محققان، قدیمی‌ترین قسمت‌های دریای سرخ حدود ۳۰ میلیون سال پیش شروع به‌شکل‌گیری کردند. آن‌ها معتقد هستند بسیاری از گونه‌های جانوری ساکن در دریای سرخ از اقیانوس آرام و اطلس آمده‌اند. آب‌وهوای خاص اقیانوسی این دریا از دلایل وسعت تنوع جانوری و گیاهی آن است.

دریای سرخ زیستگاه بیش از ۱,۲۰۰ گونه ماهی و بی‌مهره و ۴۰۰ نوع مرجان است. ۱۰ درصد از این جانداران تنها در دریای سرخ یافت می‌شوند. بررسی‌ها نشان می‌دهند برخی از این آبزیان در عمق بسیار زیاد زیست می‌کنند. غواصان و پژوهشگران برای عکس‌برداری از آن‌ها مجبور به استفاده از دوربین و نورافکن‌های ویژه هستند.

_{منابع عکس‌ها: marinepress، blog.radissonblu، fa.traasgpu ،theredsea.sa}

شیرماهی قرمز یکی از معروف‌ترین آبزیان دریای سرخ است. این ماهی مهاجم خطرناک معمولا در کف دریا یافت می‌شود و خارهای پشت آن سمی است. گونه‌ای از مارماهی نیز در دریای سرخ زندگی می‌کند که می‌تواند تا طول سه متر و وزن ۳۰ کیلوگرم رشد کند. ماهی‌های گوشت‌خوار با شیوه زندگی منحصربه‌فرد، دلقک ماهی، کوسه، اشعه‌ماهی، دلفین‌ راه‌راه، نهنگ‌ قاتل، لاک‌پشت سبز، اکینودرم‌ کشیده، خیار دریایی، ماهی ناپلئون، طوطی ماهی، ماهی فرشته، ماهی پروانه‌ای، ماهی سلطان، ماهی تک‌شاخ، ماهی ماشه‌ای، کوسه خاکستری نوک سفید‌ و کوسه چکش در نقاط مختلف دریای سرخ رویت می‌شوند.

موقعیت سیاسی دریای سرخ

_{منبع عکس: انرژی امروز}

موقعیت استراتژیک، ارتباط با اقیانوس هند و کشورهای مختلف آسیایی و آفریقایی و همچنین مسیر دسترسی به دریای مدیترانه از طریق کانال سوئز باعث شده است تا دریای سرخ از نظر سیاسی و اقتصادی در منطقه و جهان اهمیت بسیاری داشته باشد. این دریا از زمان مصر باستان برای تجارت با شرق کاربرد داشته و مسیر اصلی تجارت روم به هند بوده است.

امروزه سواحل طولانی دریای سرخ از شمال تا جنوب آن یکی از شلوغ‌ترین مسیرهای تجاری جهان محسوب می‌شوند و مملو از بنادر مختلف هستند. این مسیر آبی امکان حمل‌و‌نقل نفت و گاز و کالاهای متعدد دیگر را به بازارهای کشورهای هدف فراهم کرده است.

خلیج سوئز

_{منبع عکس: اسمارتیز}

دریای سرخ در شمالی‌ترین بخش خود به دو شاخه تقسیم می‌شود. خلیج سوئز شاخه شمال غربی این دریا است و به کانال سوئز ختم می‌شود. در سال ۱۷۹۸ میلادی و طی هجوم ارتش فرانسه به مصر یکی از مهندسان ناپلئون بناپارت ایده اتصال دریای مدیترانه به دریای سرخ را مطرح کرد. این ایده منجر به ایجاد یک آبراه ساختگی به نام کانال سوئز در سال ۱۸۶۹ میلادی شد.

از کانال سوئز با عنوان پل و شاه‌راه ارتباطی آسیا و اروپا یاد می‌کنند. این مسیر آبی با ۱۹۲ کیلومتر طول از غرب صحرای سینا و شمال شرق کشور مصر می‌گذرد. کانال سوئز با گذر از میان استان‌های سوئز و اسماعيلیه، در استان بور سعید کشور مصر به دریای مدیترانه و قاره اروپا می‌پیوندد.

خلیج عقبه

خلیج عقبه شاخه شمال‌شرقی دریای سرخ است. این خلیج و سواحل آن، یکی از مقاصد گردشگری منطقه هستند و امکانات تفریحی رفاهی مطلوبی دارند. بسیاری از گردشگران به قصد غواصی در میان صخره‌های مرجانی به این منطقه سفر می‌کنند.

تنگه باب‌المندب

_{منبع عکس: خبرگزاری ایرنا}

دریای سرخ در جنوبی‌ترین قسمت خود از طریق تنگه باب‌المندب یا تنگه مندب با خلیج عدن و اقیانوس هند مرتبط می‌شود. این تنگه میان یمن در شبه‌جزیره عربستان و جیبوتی و اریتره در شاخ آفریقا قرار گرفته ‌است. تنگه باب‌المندب از اهمیت اقتصادی، راهبردی و جغرافیایی بالایی برخوردار است و یکی از تنگه‌های مهم جهان به شمار می‌رود.

تنگه باب‌المندب شاه‌راه آبی شرق آسیا با اروپا به شمار می‌رود و جنوب غرب آسیا را به شرق آفریقا متصل می‌کند؛ ازاین‌رو، نقش‌برجسته‌ای در اقتصاد کشورهای ساحلی دارد و گذرگاه اصلی برای دریانوردان و تجارت بین‌الملل محسوب می‌شود. سالانه حدود ۱۶,۰۰۰ کشتی تجاری و نظامی از تنگه مندب عبور می‌کنند.

طبق افسانه‌ها در زمان‌های دور، زمین‌لرزه‌ای شدید با ایجاد گسلی وسیع و عمق و تنگه باب‌المندب، شاخ آفریقا را از شبه‌جزیره عربستان جدا کرده است. طی این زمین‌لرزه جانداران بسیاری جان خود را از دست داده‌اند. در طول ۱۰۰ هزار سال گذشته نوسانات ارتفاع آب دریا بارها باعث باز و بسته شدن تنگه باب‌المندب شده است.

_{منبع عکس: fa.traasgpu}

تنگه مندب در فارسی به معنی «تنگه اشک‌ها» است و خطرات متعدد پیش روی دریانوردان حین عبور از تنگه را دلیل این نام‌گذاری می‌دانند. کشتی‌هایی که از اقیانوس هند می‌آیند با گذر از باب‌المندب و عبور از طول دریای سرخ، از طریق خلیج سوئز و سپس کانال سوئز به دریای مدیترانه می‌روند.

فاصله دو ساحل شرقی و غربی تنگه باب‌المندب حدود ۳۰ کیلومتر است؛ همچنین جزیره پریم یا میون از کشور یمن این تنگه را به دو بخش شرقی (کانال اسکندریه) و غربی (دکه المیون) تقسیم می‌کند. بخش شرقی تنگه سه کیلومتر عرض و ۳۰ متر عمق دارد و جریان سطحی آب دریا در این کانال به‌سمت داخل است. بخش غربی تنگه باب‌المندب ۲۵ متر عرض و ۳۱۰ متر عمق دارد. جریان آب در این بخش بسیار قوی، زیر آبی و به‌سمت بیرون است. در آب‌های بخش تنگه باب‌المندب و نزدیک به سواحل کشور جیبوتی گروهی از جزایر به نام «هفت برادران» سر از آب برآورده‌اند.

علت نام‌گذاری دریای سرخ

_{منبع عکس: main-qimg}

نام دریای سرخ همواره سوال برانگیز است. دلیل این نام‌گذاری چیست؟ آیا واقعا دریایی سرخ رنگ روی کره زمین وجود دارد؟ در پاسخ به این سوال به دو فرضیه بر‌می‌خوریم. فرضیه اول دلیل این نام‌گذاری را در موقعیت خاص دریای سرخ، گیاهان آبزی ساکن در آن و املاح موجود در آب می‌داند و فرضیه دوم دلیل این نام‌گذاری را تنها یک ترجمه نادرست مطرح می‌کند.

فرضیه اول

در بازه‌های زمانی خاص از سال جلبک‌های سیانوباکتر یا تریمودیسمیوم اریتراتوم (Trichodesmium erythraeum) در آب‌های دریای سرخ رشد و تکثیر پیدا می‌کنند. این جلبک‌ها ماده‌ای ترشح می‌کنند که منجر به تغییر رنگ آب می‌شود. وجود دسته‌های متعدد از این جلبک‌ها در آب‌های دریای سرخ دلیل رنگ سرخ مایل به قهوه‌ای این دریا در برخی اوقات سال است.

املاح موجود در آب دلیل طبیعی دیگری برای سرخی آب بحرالحمر هستند. در اعماق دریای سرخ مواد معدنی آتشفشانی و کانی‌های مس، آهن و منگنز به‌وفور وجود دارند و سبب سرخی برخی قسمت‌های آب دریا می‌شوند.

_{منبع عکس: timesofisrael}

فرضیه دوم

در اساطیر آمده است که در گذشته بسیاری از مردم جهان، نقاط و جهات اصلی را با رنگ‌های خاصی معرفی می‌کردند. براین اساس سفید نماد شرق، سیاه نماد شمال و قرمز نماد جنوب بوده است. در این نام‌گذاری دریای سیاه به‌معنای دریای سیاه و تیره رنگ نیست؛ بلکه «دریا در شمال» معنی می‌دهد؛ همچنین کلمه قرمز تنها به محل جنوبی دریای سرخ اشاره دارد و اصلاً به رنگ آن مربوط نمی‌شود. این فرضیه ترجمه و تفسیر اشتباه اعراب از واژه سرخ را دلیل این نام‌گذاری می‌داند.

آیا دریای سرخ واقعا سرخ رنگ است؟ 

_{منبع عکس: ایران هتل آنلاین}

به‌طور کلی پاسخ این سوال منفی است. آب دریای سرخ در بیشتر قسمت‌ها و بیشتر اوقات سال رنگ آسمان را منعکس می‌کند و مانند دریاهای دیگر سبز مایل به آبی به نظر می‌رسد. این دریا تنها در بازه‌های زمانی خاص و در بخش‌هایی خاص به رنگ سرخ در می‌آید؛ البته میزان قرمزی آب‌های دریای سرخ در تمام نقاط آن یکسان نیست و بسته به عمق دریا، تعداد جلبک‌ها و غلظت املاح آب تغییر می‌کند.

دانستنی های جالب درباره دریای سرخ

_{منبع عکس: blog.radissonblu}

• داستان معروف شکافته شدن دریا توسط حضرت موسی و گذر قوم بنی اسرائیل از میان دریا در کتاب تورات ذکر شده است. بر اساس شواهد و مطابقت‌های تاریخی، برخی از پژوهشگران معتقد هستند که بحر الاحمر همان مسیر آبی ذکر شده در این داستان است.
• سواحل دریای سرخ را با نام بهشت غواصی جهان می‌شناسند. صخره‌های مرجانی متعددی دریای سرخ وجود دارند. بسیاری از این صخره‌ها در گذشته بیرون از آب بوده‌اند؛ ولی امروزه به زیر آب رفته‌اند و سبب شکل‌گیری مناظر بی‌نظیر، زیستگاه‌ها گیاهی و جانوری منحصر‌به‌فرد و رونق تفریح غواصی در دریای سرخ شده‌اند.

_{منابع عکس‌ها: timesofisrael ،fa.traasgpu ،blog.radissonblu، اسمارتیز}

• رودخانه‌ها معمولا لجن، سیلت و ماسه حمل می‌کنند و جالب اینکه هیچ رودخانه‌ای به دریای سرخ منتهی نمی‌شود؛ به همین دلیل آب این دریا جزو پاک‌ترین و شفاف‌ترین آب‌های دریایی است.
• دریای سرخ از پهنه‌های آبی جوان کره زمین به شمار می‌رود و که قدیمی‌ترین قسمت‌های آن حدود ۳۰ میلیون سال پیش و بخش‌های جوان بین چهار تا سه میلیون سال پیش شکل گرفتند. جالب است بدانید که این دریا همچنان به رشد خود (یک سانتی‌متر در سال) ادامه می‌دهد. برخی محققان معتقد هستند که دریای سرخ به‌تدریج به یک اقیانوس تبدیل خواهد شد. 
• بیشتر قسمت‌های دریای سرخ در منطقه گرمسیری قرار دارند. تابش خورشید به‌طور متوسط در هرروز حدود پنج میلی‌متر آب را از سطح دریای سرخ تبخیر می‌کند. میزان بارندگی نیز در دریای سرخ بسیار اندک است. موازنه آبی دریای سرخ تنها از طریق تنگه باب‌المندب و خلیج عدن اتفاق می‌افتد و در صورت عدم تامین این کسری آب، دریای سرخ قابلیت تبدیل شدن به یک دریاچه نمک وسیع را دارد.

شما نیز دیدگاه‌ها و اطلاعات خود را درباره دریای سرخ یا بحر الاحمر با کجارو به اشتراک بگذارید.

_{منبع عکس کاور: blog.radissonblu}