سرمایه گذاری در گردشگری ترکيه، انگیزه ها و راهکارها
کشور ترکیه که مانند پلی بین دو قاره‌ی آسیا و اروپا واقع شده است، برای معرفی هرچه بهتر خود به‌عنوان یک مقصد گردشگری ایدئال، تلاش و تبلیغات زیادی در دنیا به‌خصوص در کشورهای اروپایی کرده است. البته حوادث تروریستی، کودتا و سایر مسائل سیاسی و امنیتی سبب شده که این تبلیغات و تلاش‌ها تحت‌الشعاع قرار بگیرند.
طبق آمارهای منتشر شده در سال ۲۰۱۵، پنج درصد از کل تولید ناخالص داخلی ترکیه در اختیار صنعت گردشگری بوده است و پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۲۶ این سهم به ۵/۲ برسد. البته این به شرطی است که گردشگری ترکیه بتواند سایه‌ی شوم تروریسم را کنار بزند.
با وجود تمام این مشکلات، به‌دلیل قابلیت‌های کشور ترکیه و توانایی رقابت با سایر مقاصد گردشگری عمده در دنیا، این کشور یکی از بازیگران مهم عرصه‌ی توریسم در دنیا بوده است و سالانه حدود ۴۰ میلیون گردشگر خارجی را به سوی خود کشانده است. ترکیه یکی از برترین کشورها در زمینه‌ی کسب درآمد از صنعت گردشگری است. این صنعت در این کشور چنانچه اتفاقات اخیر مانند عملیات تروریستی و کودتا و تاثیرات آن بر گردشگری ترکیه را نادیده بگیریم، همواره روند رو به رشدی داشته است.
ترقی در صنعت گردشگری، نیازمند توسعه‌ی زیرساخت‌ها و امکانات متناسب با تقاضا است. ازاین‌رو سرمایه‌گذاری در این صنعت بسیار حائز اهمیت است. این سرمایه‌گذاری شامل دو بخش عمده‌ی سرمایه‌گذاری خارجی و سرمایه‌گذاری داخلی می‌شود. کشور ترکیه نیز برای جذب سرمایه‌گذاران به‌خصوص سرمایه‌گذاران داخلی، راهکارها و مشوق‌هایی در نظر گرفته است که تاکنون موفق بوده‌اند.
الگوهای انگیزه‌ساز برای سرمایه‌گذاری در گردشگری کشور ترکیه، به‌نحوی برنامه‌ریزی شده‌اند تا با توجه به ویژگی‌های بالقوه‌ی این کشور، سرمایه‌گذاران را تشویق کنند و واردات کالاهای واسطه‌ای حیاتی نیز کاهش پیدا کند.
ایران نیز کشوری نفت‌خیز است. به‌دلیل وابستگی اقتصادی ایران به نفت، در زمان کاهش قیمت این محصول، کشور با مشکلات اقتصادی عمده‌ای روبه‌رو می‌شود. الگوهای به کار رفته برای ایجاد انگیزه‌ی سرمایه‌گذاری در ترکیه می‌تواند در ایران نیز به افزایش اشتیاق سرمایه‌گذاران برای ورود به بخش گردشگری کمک شایانی کنند.
از میان اهداف اصلی این سرمایه‌گذاری‌های جدید، کاهش کسری بودجه‌ی کشور، تقویت حمایت از سرمایه‌گذاری برای مناطق کمتر توسعه یافته، افزایش ابزارهای حمایتی و سرمایه‌گذاری‌های حمایتی که تبادل و انتقال فناوری را امکان‌پذیر می‌کنند را می‌توان نام برد.
انگیزه‌های سرمایه‌گذاری در این کشور از چهار الگوی متفاوت پیروی می‌کنند؛ سرمایه‌گذاری کلی، سرمایه‌گذاری منطقه‌ای، سرمایه‌گذاری کلان مقیاس و سرمایه‌گذاری استراتژیک.
حمایت از این چهار الگوی سرمایه‌گذاری، زمینه‌های دیگری نیز برای حمایت از سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند که از میان آن‌ها می‌توان به ابزارهای حمایتی نظیر تخفیف در مالیات بر ارزش افزوده، کاهش مالیات، حمایت در مورد نرخ بهره و تخصیص زمین اشاره کرد.
به‌علاوه برای بهبود توسعه‌ی منطقه‌ای و برای توجه به مناطق محروم‌تر، مناطق به ۶ دسته تقسیم شده‌اند. دسته‌ی اول مناطق پیشرفته‌تر و دسته‌ی ششم مناطق کمتر توسعه یافته هستند. میزان ارائه‌ی تسهیلات به سرمایه‌گذاری در بخش‌های متفاوت با توجه به منطقه‌ی مورد نظر، متفاوت است.
سرمایه‌گذاری کلی
در مورد الگوی اول که سرمایه‌گذاری کلی و عمومی است، فارغ از اینکه این سرمایه‌گذاری کجا انجام می‌شود، تمام پروژه‌هایی که مقدار حداقل سرمایه‌گذاری ثابت و برخی شرایط دیگر را داشته باشند، تحت حمایت الگوی انگیزه‌ی سرمایه‌گذاری کلی قرار می‌گیرند. طبیعتا برخی از انواع سرمایه‌گذاری که در این دسته قرار نمی‌گیرند و شرایط لازم را ندارند از برنامه‌های حمایتی آن بهره‌مند نمی‌شوند. به‌علاوه همان طور که پیش از این گفتیم، ترکیه کشور خود را به چند منطقه تقسیم کرده است و به‌منظور بهره‌مند شدن همه این مناطق از سرمایه‌گذاری و توسعه، با مقادیر سرمایه‌گذاری‌های مختلف در این منطاق، تسهیلات یکسانی ارائه می‌شود. برای مثال حداقل سرمایه‌ی ثابت در مناطق ۱ و ۲ باید یک میلیون لیره‌ی ترکیه و در ناحیه‌ی ۳، ۴، ۵ و ۶ باید ۵۰۰ هزار لیره باشد.
یکی از مهم‌ترین مشوق‌ها برای سرمایه‌گذاری در این مورد، معافیت از پرداخت تعرفه‌های گمرکی برای ماشین‌آلات و تجهیزات وارداتی برای پروژه‌هایی است که گواهی‌نامه‌ی مربوط به این نوع سرمایه‌گذاری را دریافت کرده باشند و مورد دوم نیز معافیت از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده برای ماشین آلات یا تجهیزات وارداتی یا داخلی خریداری شده برای پروژه‌هایی است که گواهی‌نامه‌ی مربوطه را داشته باشند.
سرمایه‌گذاری منطقه‌ای
حمایت در سرمایه‌گذاری منطقه‌ای بسته به پتانسیل منطقه و سطح توسعه در منطقه‌ی مورد نظر، متفاوت است. حداقل میزان سرمایه‌گذاری ثابت برای هر بخش و منطقه جداگانه بررسی و تعیین می‌شود. کمترین مقدار آن برای مناطق یک و دو معادل یک میلیون لیره و ۵۰۰ هزار لیره برای سایر مناطق است. در این الگوی سرمایه‌گذاری، الگوهای حمایتی متعددی برای سرمایه‌گذاران در نظر گرفته شده است؛ از جمله معافیت از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده و واردات گمرکی در منطقه‌ی یک، کاهش نرخ مالیات بین ۵۰ تا ۹۰ درصد در مناطق یک تا ۶ که کمترین مورد مربوط به منطقه‌ی یک و بیشترین مورد مربوط به منطقه‌ی ۶ است و به‌ترتیب افزایش منطقه، بهره‌مندی از تخفیف مالیاتی کاهش می‌یابد. علاوه بر این تخصیص زمین، تخفیف در نرخ بهره‌ی وام‌های پرداختی برای مناطق ۳ تا ۶ و ایجاد حمایت اجتماعی برای سهم کارفرمایان پروژه‌ها به‌مدت ۱۰ سال برای منطقه‌ی ۶ از این جمله‌اند.
در این الگوهای سرمایه‌گذاری اولویت‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاری تعیین شده و در مورد منطقه‌ی ۵ این کشور، حمایت‌های منطقه‌ای پیشنهاد شده است تا مزایایی برای این منطقه در نظر گرفته شده و منطقه توسعه پیدا کند. این اولویت‌ها بیش از سایر سرمایه‌گذاری‌ها مورد توجه قرار گرفته و به آن‌ها تسهیلات اعطا می‌شود. در مورد منطقه‌ی ۶ هم تدابیر و تمهيدات خاصی اندیشیده شده که به آن اشاره شد. اگر میزان سرمایه‌گذاری ثابت در اولویت‌های سرمایه‌گذاری در این کشور یک میلیارد لیره یا بیشتر باشد، کاهش مالیات در مورد منطقه‌ی ۵ با شدت مضاعفی برای سرمایه‌گذار همراه خواهد بود. از جمله مهم‌ترین اولویت‌های خاصی که برای حمایت در منطقه‌ی ۵ ترکیه در دستور کار قرار دارد، سرمایه‌گذاری در مراکز اقامتی گردشگری در حفظ و نگهداری از منابع فرهنگی و گردشگری و توسعه‌ی مناطق است و سرمایه‌گذاری‌هایی که در حوزه‌ی گردشگری به این منطقه کمک کنند نیز در الویت قرار دارند.
از جمله سایر مواردی که اولویت دارند می‌توان به بهره‌برداری از معادن، بهبود وضعیت و سرمایه‌گذاری در بخش حمل‌ونقل و مسافر در بخش‌های ریلی و دریایی، مدارس، ساخت و تولید کالا و برخی دیگر از فعالیت‌ها اشاره کرد.
سرمایه‌گذاری کلان مقیاس
سرمایه‌گذاری‌هایی که در حوزه‌ی گردشگری انجام می‌شوند را نمی‌توان در حوزه‌ی سرمایه‌گذاری‌های کلان مقیاس که دسته‌ی سوم سرمایه‌گذاری‌ها را به خود اختصاص می‌دهند، دانست. دسته‌ی سوم بیشتر به مواردی همچون تولید مواد شیمیایی، تصفیه و پالایش آن‌ها، سرمایه‌گذاری در بنادر و فرودگاه‌ها، صنعت خودرو، راه آهن، صنایع الکترونیک و دارویی و برخی موارد دیگر مربوط است که به حداقل سرمایه‌گذاری ثابت کلانی نیاز دارند.
سرمایه‌گذاری استراتژیک
الگوی چهارم سرمایه‌گذاری در ترکیه، سرمایه‌گذاری برای افزایش ظرفیت تولید و در راستای کمک به ساخت محصولاتی است که کمتر از بهای وارداتی همان محصول تمام شود. این سرمایه‌گذاری بیشتر به فعالیت‌های صنعتی غیرگردشگری مرتبط است.