میراث دوستان دست به دامن کارزار | بساط گنج‌یابی را جمع کنید

دو کارزار میراثی در یک ماه گذشته خطاب به رئیس قوه مجریه و رئیس قوه قضاییه به راه افتاده تا با وضعیت گنج‌یابی در کشور برخورد شود.

ضعف عمیق وزارت میراث فرهنگی در برخورد با حفاران غیرمجاز و مماشات با سرشاخه‌های این ماجرا، نه‌تنها محوطه‌های باستانی که حتی محوطه‌های طبیعی کشور را هم زیر لودر خرابی گنج‌یابان برده است. حفاران غیرمجاز این روزها نه‌تنها در تاریکی شب که در روشنایی روز و نه‌تنها با استفاده از بیل و کلنگ که با استفاده از لودر، بیل مکانیکی و مواد منفجره در حال فعالیت در سراسر کشور هستند و در میان انبوه این فعالیت بخش زیادی از تاریخ و میراث فرهنگی ایران برای همیشه نابود می‌شود.

عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی و تیم همراهش در سه سال گذشته با حفاران غیرمجاز به‌صورت قاطع برخورد نکرده و نشانه‌ها حاکی از رشد گنج‌یابی در سال‌ها اخیر است. در حالی که یگان حفاظت میراث فرهنگی بر اساس وظیفه ذاتی هرروز مشغول مبارزه با حفاران غیرمجاز است، به‌دلیل حضور نداشتن نهادهای دیگر پای کار برخورد با حفاران، قبح این رویه غیرمجاز ریخته شده است و بسیاری آن را یکی از راه‌های درآمدزایی می‌دانند. در روزهای اخیر نیز یکی از فعالان سرشناس حوزه گنج‌یابی مدعی شده است که پنج میلیون حفار غیرمجاز در کشور وجود دارد.

هرچند به نظر می‌رسد اظهارات خارج از واقعیت و بر اساس خرافات و توهم بخشی از رویه گنج‌یابان است، فغالیت چنین افرادی نه‌تنها منجر به گسترش حفاری شده که در تلاش برای رسمیت دادن به حفاری غیرمجاز هستند. در چنین شرایطی دوستداران و فعالان میراث فرهنگی کشور با راه‌اندازی کارزارهای مختلف در تلاش برای ایجاد توجه به این رویه خطرناک در حوزه میراث فرهنگی هستند.

پای گنج‌یابان را از محوطه‌های باستانی ببرید!

کارزار «درخواست گمانه‌زنی و تعیین عرصه و حریم محوطه‌های باستانی توسط وزارت میراث فرهنگی به‌منظور جلوگیری از حفاری‌های غیرمجاز و نابودی میراث فرهنگی و باستانی» حدود یک ماه پیش به راه افتاده است.

در متن این کارزار خطاب به رئیس قوه قضاییه و وزیر میراث فرهنگی و گردشگری آمده است:

متاسفانه مردم کشورمان شاهد هستند که هیچ نقطه از خاک گران‌بهای ایران از تعرض حفاران و متجاوزان به میراث باستانی در امان نمانده است. در هر دره و قصبه و تپه‌ای که پا می‌گذاریم، شاهد آثار به‌جای مانده از حفاری‌های غیرمجاز هستیم. این حفاران اولا در جریان حفاری به آثار باستانی خسارت وارد می‌کنند و در ثانی آثار کشف شده را به بهای ناچیز به کشورهای دیگر قاچاق می‌کنند یا با تغییر در ظاهر آثار باستانی آن‌ها را به فروش می‌رسانند. در جریان این فعالیت، زنجیره‌ها و حلقه‌های تاریخی نابود و هویت کشور تحریف و تضعیف می‌شود. با شناسایی این محوطه‌ها و تبدیل آن‌ها به سایت موزه‌ها، علاوه بر حفظ آثار باستانی، به رونق گردشگری و صنعت توریسم مناطق مختلف کمک کرده و باعث پیشرفت اقتصادی و آبادانی آن‌ها می‌شود. اینجانبان امضا کنندگان ذیل از مسئولان محترم درخواست می‌نماییم به‌منظور پاسداشت و حفظ آثار باستانی کشورمان که از زمان‌های کهن به امانت به دست ما رسیده و تعداد و تنوع آن‌ها بی‌شمار است، تیم‌های مختلف کاوش و باستان‌شناسی برای هر شهرستان تشکیل و عرصه‌ها و حریم‌های محوطه‌های باستانی، شناسایی، گمانه‌زنی و ثبت گردد و علاوه بر تبدیل شدن به سایت موزه‌ها، از تعرض افراد و باندهای تبهکار در امان بمانند.

در روزهای اخیر نیز کارزار دیگری با موضوع «درخواست پایان دادن به حفاری‌های غیرمجاز در محوطه‌های باستانی و فروش غیرقانونی گنجیاب» خطاب به رئیس‌جمهوری به راه افتاده است. 

در متن این کارزار نیز خطاب به مسعود پزشکیان آمده است:

سال‌ها است که اشیای باستانی از تمدن باشکوه ایران عزیز، زینت‌بخش موزه‌های اروپایی، آمریکایی و... است. دیدن این اشیای باستانی، خارج از جغرافیای ایران، قلب هر ایران‌دوستی را به درد می‌آورد. متاسفانه امروزه برخی از فرزندان ناخلف این دیار، کمر به نابودی تاریخ و تمدن این سرزمین سترگ بسته‌اند. شبانه به محوطه‌های باستانی حمله می‌کنند، اقدام به حفاری‌های غیرمجاز می‌کنند و به‌دنبال توهمات توخالی و پوچ، دست به نابودی تاریخ و تمدن این سرزمین می‌زنند. سوال اینجا است که چگونه ممکن است آن‌ها آموزش‌های این کار سخیف خود را در فضای مجازی منتشر کنند، دستگاه‌های گنج‌یابی به فروش برسانند و آزادانه به تخریب‌های خود ادامه دهند و هنوز آزادانه به کار و فعالیت خود ادامه دهند؟ طی چند سال گذشته هیچ اقدامی برای برخورد با این افراد نشده است و روزبه‌روز به تعداد این افراد اضافه می‌شود. لازم به ذکر است که باستان‌شناسی یک رشته تخصصی و حرفه‌ای است و نیازمند به تحصیل و گذراندن دوره‌های خاص خود دارد. باستان‌شناس نه با بیل و کلنگ، بلکه با فرچه و با احتیاط بسیار بالا سعی در شناسایی گذشته این سرزمین دارد، نه صرفا بیرون کشیدن اشیا و فروختن آن‌ها به کشورهای بیگانه و پر کردن موزه‌های آن‌ها! خواهشمند است با دستوری عاجل به این تخریب گسترده میراث فرهنگی کشور پایان دهید و دست شیاطین را از خاک پاک ایران عزیز، کوتاه کنید.

فعالان حوزه میراث فرهنگی حالا امیدوارند با تغییر دولت و روی کار آمدن وزیر جدید در وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با موضوع گنج‌یابی برخورد جدی شود.