نمایشگاه شهر سوخته گشایش یافت
«شهر سوخته، اسطوره‌ای که تاریخ شد»، نمایشگاهی تصویری از ۲۵ سال پژوهش‌های باستان‌شناسی، با حضور جوزپه پرونه ـ سفیر ایتالیا در ایران ـ در موزه ملی ایران افتتاح شد.
مصطفی ده‌پهلوان ـ رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ـ در این مراسم با اشاره به نام این نمایشگاه که به گفته او به‌درستی «اسطوره‌ای که تاریخ شد» انتخاب شده است، بیان کرد:
به‌واسطه زحماتی که استاد سید سجادی، هوشمندانه در بستر فرهنگی و اداری که در ایران وجود دارد کشیده‌اند، همه ما با شهر سوخته آشنا هستیم و امیدوارم که به‌قول اسطوره‌شناسان این اسطوره منطقی نشود و ما بتوانیم به‌درستی از آن استفاده کنیم.
این باستان‌شناس اظهار کرد:
سید سجادی زحمت خود را در شهر سوخته کشیده است و سال‌های آینده نیز در کنار شهر سوخته خواهد بود منتهی موضوع مطرح امروز حفاظت از محوطه ارزشمند شهر سوخته است. شنیده‌ها حاکی از این است که شرایط حفاظت از شهر سوخته و نظارت‌های حاکم بر آن خوب نیست. چهار ماه پیش استاد سید سجادی به من مراجعه کرد و متذکر شد که مسیر گردشگری که در شهر سوخته با نیوجرسی‌های چند تنی روی لایه‌های فرهنگی در نظر گرفته شده، اقدامی از سوی میراث فرهنگی بوده است.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود:
این اقدامات کارشناسی‌نشده که در استان‌ها در حال اتفاق است می‌تواند آسیب جدی و جبران‌ناپذیری به محوطه‌ها و بناهای تاریخی وارد کند و در این راستا استان‌ها باید با نگاه‌های کارشناسی و برگزاری شوراهای فنی قدری همراه‌تر عمل کنند که این اتفاقات را شاهد نباشیم و با سازوکارهای دقیق و کارآمدتر از نابودی محوطه‌های فرهنگی- تاریخی و به هدر رفتن زحمات همکارانمان جلوگیری کنیم.
ده‌پهلوان در ادامه با اشاره به آغاز فعالیت محفل خیرین میراث فرهنگی، اظهار کرد:
باید یک نمایندگی از این تشکل را برای حفاظت از محوطه‌های ارزشمند و گران‌سنگ شهر سوخته از جمله دهانه غلامان، کوه خواجه و... ایجاد کرد و با کمک گرفتن از اهالی منطقه سیستان و بلوچستان در پایش و نظارت به‌درستی از این محوطه‌ها صیانت کنیم.
او شهر سوخته را تنها محوطه‌ای خواند که در آن آرشیو زیستی وجود دارد و گفت:
اینکه چرا از بین صدها محوطه که کاوش شده این امکان تنها در شهر سوخته ایجاد شده است به‌دلیل درایت سید منصور سید سجادی است و ما می‌دانیم در این شرایط که از دهه‌های گذشته وجود داشته این باستان‌شناس است که باید بعد از کاوش نیز از محوطه‌ای که در آن کار کرده است محافظت کند و این وظیفه و رسالتی بود که سید سجادی به‌خوبی به ما گوشزد کرد.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با تاکید بر ضرورت انجام کاوش‌هایی از جنس کاوش‌های شهر سوخته، اظهار کرد:
تقریبا در کشور کاوش پرسش‌محور نداریم و بیش از ۹۹درصد کاوش‌ها نجات‌بخشی، اضطراری، استعلامی، گمانه‌زنی، تعیین عرصه و حریم و... است و تمام بدنه باستان‌شناسی کشور درگیر این موضوعات شده‌اند و اگر همین مسیر را پیش برویم نتوانسته‌ایم و در آینده نیز نخواهیم توانست مبانی نظری درستی برای باستان‌شناسی ایرانی رقم زده و بنیانگذاری کنیم.
این باستان‌شناس در ادامه با طرح این پرسش که آیا باید هنوز درباره سفال دوران تاریخی قسم بخوریم که حتما اشکانی است یا نه، بیان کرد:
امروز که علوم آزمایشگاهی وجود دارد، باید نگاهمان را به مواد فرهنگی تغییر دهیم و به سراغ تکنیک‌ها و روش‌های دیگر برویم.
ده‌پهلوان افزود:
پژوهشکده باستان‌شناسی ما چقدر توانسته رها باشد برای اینکه به این موضوع فکر کند. فکر می‌کنم خیلی کم و ناچیز. نشست‌هایمان در قالب گزارش به همکار است، همکاری که در همان جنس از کاوش‌ها حضور داشته است. همایش‌های پژوهشکده باستان‌شناسی از نوع چالشی باستان‌شناسی نیست و از جنس گردهمایی سالانه برای ارائه گزارش کار در همان جنس کاوش‌های در حال اتفاق است. امیدواریم خانواده باستان‌شناسی کشور دست به دست هم، خیلی از اختلاف‌نظرهای شخصی را کنار گذاشته و در کنار همدیگر علاوه بر موضوع هم‌افزایی به همجوشی برسیم، در این همجوشی است که می‌توانیم بدون اندیشه شخصی به میراث فرهنگی بیندیشیم که برای مردم است و باید برای مردم بماند و وظیفه ما باستان‌شناسان است که بتوانیم این مسیر را خوب مهندسی کرده و پیش ببریم.
سیدمنصور سیدسجادی ـ سرپرست کاوش‌های شهر سوخته ـ نیز در این مراسم گفت:
سال ۱۳۷۶ که کاوش در شهر سوخته آغاز شد یک اتاق سه در چهار و یک خانواده وجود داشت، ولی هم‌اکنون به‌واسطه فعالیت‌های باستان‌شناسی در این منطقه ۱۲۰ خانوار در حاشیه شهر سوخته زندگی و کار می‌کنند.
این باستان‌شناس افزود:
برخی گمان می‌کنند که ما تنها پول خرج می‌کنیم و کارمان بازدهی مالی ندارد، ولی همین که حداقل در هر هیئت برای پنج نفر شغل ایجاد شده است برای ما کافی است. اینها کمک می‌کنند که ما آثار را حفظ کنیم.
سیدسجادی ادامه داد:
نتایج ۲۰ فصل کاوش در شهر سوخته، در چهار قالبِ بولتن‌های خبری به زبان ساده برای عموم، گزارش‌های حفاری، مقالات میان رشته‌ای و کتاب‌های باستان‌شناسی منتشر شده‌اند.
سرپرست کاوش‌های شهر سوخته با اشار به انتشار بیش از ۲۷۰ عنوان کتاب و مقاله به زبان‌های انگلیسی و فارسی و تولید فیلم‌های بسیاری با موضوعیت شهر سوخته توسط پژمان مظاهری که در شبکه‌های ایرانی و خارجی به نمایش درآمده است، اظهار کرد:
در ایران باستان‌شناس خوب زیاد داریم، ولی کارشناس میان‌رشته‌ای با توجه به وسعت و کثرت محوطه‌ها در ایران، کم داریم که در کاوش‌های شهر سوخته برای رفع این نقیصه از کارشناسان دانشگاه سالنتو ایتالیا کمک گرفتیم.