کشف نسخه عیلامی کتیبه سنگی خشایارشا در تخت جمشید
حمید فدایی، مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید روز پنجشنبه، پنجم اسفند ماه ۱۴۰۰، با اشاره به فعالیت پژوهشگران مرکز پژوهشهای کتیبهشناسی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در قالب برنامه مستندنگاری آثار مکتوب در محوطه تخت جمشید، از کشف قطعه سنگ آهکی به خط و زبان عیلامی هخامنشی در مخزن موزه تخت جمشید خبر داد. فدایی مطالعات مقدماتی از این کتیبه را حاکی از این موضوع دانست که قطعه مذکور حاوی بخشی از نسخه عیلامی کتیبهای از خشایارشای هخامنشی موسوم به کتیبه XPl است. وی در این رابطه اذعان داشت:
مرکز پژوهشهای کتیبهشناسی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید که بهمنظور مستندنگاری و بررسی مجدد این آثار تشکیل شده است، با همکاری دیگر کارشناسان تلاش میکند بهزودی بخش بزرگی از این میراث زبانی را (بهویژه کتیبهها و الواح میخی) آماده انتشار کنند.
در همین راستا پارسا دلشاد، یکی از متخصصان زبانهای باستان و مشاور کتیبهشناسی پایگاه تخت جمشید اظهار کرد:
نسخه فارسی باستان این کتیبه در چهارم بهمن ماه ۱۳۴۵ در فاصله ۱۷۰۰ متری شمال صفه تخت جمشید در کنار جاده کشف و توسط شادروان بدالزمان قریب استاد وقت رشته زبانهای باستانی دانشگاه شیراز مطالعه و منتشر شد.
دلشاد بخش بزرگی از متن این کتیبه را در حقیقت یک نسخه از کتیبه داریوش اول بر آرامگاه وی در نقش رستم (در دو طرف ورودی آرامگاه) دانست و با بیان اینکه قطعاتی از این کتیبه در دوران کاوشهای «هرتسفلد» در محوطه موسوم به فرتهداران کشف شده بود، خاطر نشان کرد:
یکی از نخستین کتیبههای هخامنشی که توسط پژوهشگران ایرانی مطالعه و منتشر شد، نسخه فارسی باستان کتیبه مذکور بود و اکنون نیز پس از حدود ۵۵ سال، قطعه حاوی نسخه عیلامی این کتیبه نیز برای نخستین بار توسط پژوهشگران ایرانی منتشر میشود.
دلشاد همچنین با اشاره به وجود تعداد بالا و متنوعی از قطعات حاوی خط میخی از دوران هخامنشی و پیشاهخامنشی در مخزن موزه تخت جمشید و همچنین وجود کتیبههای متنوع از دوران هخامنشی تا معاصر در سراسر محوطههای تخت جمشید و نقش رستم، این مجموعه را یکی از غنیترین مجموعههای دنیا از منظر کتیبهشناسی برشمرد.