کم‌توجهی دولت به گردشگری معلولان | کرامتی که خدشه‌دار می‌شود
نبود زیرساخت‌های مناسب جهت استفاده افراد دارای معلولیت از خدمات شهری، امکان سفر و گردشگری را از آن‌ها سلب کرده است.
بر اساس اعلام سازمان بهزیستی هم‌اکنون بیش از ۱٫۶ میلیون فرد دارای معلولیت در کشور زندگی می‌کنند؛ البته این تعدادی هستند که در این سازمان ثبت شده‌اند و آمار واقعی به مراتب بیشتر از این است.
این جمعیت میلیونی در کشور به سبب مناسب‌سازی نشدن شهرها برای تردد، ناچار هستند که بیشتر زمان خود را در خانه یا محل کار خود بگذرانند و با مشکلات ناشی از انزوا و تنهایی دست‌وپنجه نرم کنند. برای خروج آن‌ها از این انزوای تحمیلی و افزایش امید به زندگی، سفر و گردشگری یکی از راهکارهای مهم روانشناسانه به شمار می‌رود.
وجود نداشتن رمپ در جاهای دیدنی و تفریحی، نبود بالابر در پایانه‌های مسافری و ریلی، کمبود امکانات مراکز اقامتی و مراکز خدمات رفاهی جهت دسترسی افراد دارای معلولیت به سرویس بهداشتی و... باعث شده که تردد و انجام امور این افراد به‌شکل نامناسب و گاه نامحترمانه‌ای صورت بگیرد و با کشیده شدن و دست‌به‌دست شدن آنان، کرامت انسانی این قشر جامعه خدشه‌دار شود. غفلت بسیاری از موزه‌های کشور در خصوص ایجاد سیستمی برای ارائه توضیحات موزه‌ای به نابینایان و ناشنوایان نیز از دیگر مشکلات این حوزه است.
تامین نشدن زیرساخت‌های حداقلی
با نگاه انسانی، امکان تردد در خارج از خانه و البته امکان سفر و گردش، حق مسلم تمام افراد، از جمله افراد دارای معلولیت است.
«شهرام مبصر» از فعالان «گردشگری افراد دارای معلولیت» در خصوص مشکلات سفر و گردشگری این افراد به خبرنگار «کجارو» گفت:
اگر شخصی که معلویت دارد، وسیله نقیله شخصی نداشته باشد، باید برای سفر از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده کند. در حال حاضر ارزان‌ترین وسیله نقلیه عمومی اتوبوس است؛ اما در کشور اتوبوس بین‌شهری نداریم که پله نداشته و امکان سوار شدن فرد دارای معلولیت را داشته باشد؛ مشخص نیست یک فرد با ویلچر به چه شکل باید از پله‌ها بالا برود.
وی افزود:
قطارها نیز وضعیت مشابهی دارند، در حالی که با استفاده از بالابرهای لازم در ایستگاه‌های قطار و پایانه‌های اتوبوسرانی به‌راحتی می‌توان این مسئله را حل کرد.
مبصر در خصوص وضعیت سفر افراد دارای معلولیت با خودروی شخصی نیز گفت:
بیشتر مجتمع‌های بین‌راهی مناسب‌سازی نشده‌اند یا سرویس‌های بهداشتی مجهز یا امکان حضور در سلف غذاخوری برای افراد دارای معلولیت ندارند.
وی ضمن اشاره به مشکلات افراد دارای معلولیت در شهرهای مقصد گردشگری خاطرنشان ساخت:
نخستین دغدغه فرد دارای معلولیتی که می‌خواهد به سفر برود این است که آیا در شهر مقصد، واحد اقامتی مناسب‌سازی‌شده پیدا می‌کند؟
در صورت نبود امکانات رفاهی مناسب، فرد دارای معلولیت ناچار است مرتب از دیگران کمک بخواهد و به این ترتیب سفر به کامش تلخ می‌شود؛ در حالی که او نیز برای دریافت خدمات سفر هزینه کرده است و باید خدمات مطلوب و استانداردی، بدون نیاز به کمک دیگران دریافت کند. در نتیجه این ضعف‌های زیرساختی کشور، متاسفانه گاه نگاه ترحم‌آمیز نسبت به افراد دارای معلولیت شکل می‌گیرد.
اقدامات وزارت گردشگری برای حل مشکلات
در شرایطی که افراد دارای معلولیت در کشور برای سوار شدن به وسایل حمل و نقل عمومی و استفاده از هتل‌ها و موزه‌ها با کمبودهای عدیده‌ای مواجه هستند، وزارت گردشگری برگزاری جلسات و تدوین آیین‌نامه برای حل مشکل را در دستور کار قرار داده است.
محمداسماعیل شیخ قرایی -دبیر میز ملی گردشگری دسترس پذیر وزارت گردشگری- در خصوص اقدامات صورت گرفته برای حل مشکلات سفر و گردش افراد دارای معلولیت به خبرنگار «کجارو» گفت:
وزارت گردشگری بعد از سال‌ها اقدامی اساسی انجام داد و نقطه عطفی را در ارتباط با گردشگری افراد داری معلولیت به وجود آورد که آن هم تشکیل میز گردشگری دسترس‌پذیر بود.
وی در تشریح فعالیت‌های انجام‌گرفته در قالب میز گردشگری دسترس‌پذیر گفت:
در این میز، افراد مطلع در حوزه گردشگری، صاحب نظران از انجمن‌های تخصصی افراد دارای معلولیت و شبکه‌های این افراد حضور دارند و در خصوص مسائل گردشگری (افراد دارای معلولیت) ایده‌پردازی و راهکار ارائه می‌کنند؛ برای تحقق آن‌ها نیز وزارت گردشگری و سایر نهادهای دولتی کمک می‌کنند.
شیخ قرایی ضمن اشاره به کمبودهای موجود و زیرساخت‌های ناقص خاطرنشان ساخت:
البته به سبب کمبودها و زیرساخت‌های ناقص، شاید شتاب اولیه روند خیلی جوابگو نباشد. دستورالعمل‌های اجرای پاراتورها صادر شده و شیوه‌نامه‌ها در حال ارجاع به تمامی استان‌ها و دوایر است. در هفته گردشگری نیز تفاهم‌نامه‌ای برای مناسب‌سازی گردشگری افراد دارای معلولیت بین وزارت گردشگری و ستاد مناسب‌سازی کشور منعقد شد.
وی افزود:
نکته دیگری که وزیر گردشگری راسا آن را پیگیری می‌کند، مناسب‌سازی سرویس‌های بهداشتی در کل کشور است.
اصل مناسب‌سازی به‌معنای پیشگیری از معلولیت نیز هست؛ زمانی که یک سرویس بهداشتی مناسب ساخته می‌شود اگر یک فرد غیرمعلول نیز از آن استفاده کند، از مشکلات جانبی آتی و معلولیت پیشگیری می‌کند.
محرومیت مناطق کمتربرخوردار
در شرایطی که زیرساخت‌های کشور برای بهره‌مندی افراد دارای معلولیت از سفر وجود ندارد، برگزاری پاراتورها و ساماندهی سفرهای مناسب‌سازی شده می‌تواند به‌عنوان اقدامی کوتاه مدت طرف توجه قرار گیرد. برگزارکنندگان این تورها با شناسایی مکان‌های مناسب جهت اقامت و بازدید و با در اختیار داشتن برخی امکانات ضروری، فرصت بازدید افراد دارای معلولیت از جاذبه‌های گردشگری را فراهم می‌کنند.
با این وجود، برگزاری پاراتورها در استان‌های کمتربرخوردار کمتر طرف توجه قرار می‌گیرد و اخبار منتشر شده نشان می‌دهد که پاراتورها بیشتر در تهران و سایر استان‌های برخوردار کشور برگزار می‌شوند.
شیخ‌قرایی، دبیر میز ملی گردشگری دسترس‌پذیر وزارت گردشگری و مدیر انجمن معلولان پارس، در خصوص وضعیت برگزاری پاراتورها در استان‌های کمتربرخوردار ابراز داشت:
در تهران انواع و اقسام پاراتورها به مناسبت‌های مختلف برگزار می‌شوند که شامل موزه‌گردی‌ها و دورهمی های خاص و موارد دیگر است؛ اما از دلایلی که پاراتورها در همه‌جا اجرا نمی‌شوند، یکی وجود نداشتن زیرساخت‌های لازم است و دیگر اینکه گاه، آنچه برگزارکنندگان پاراتورها (در مناطق کمتر برخوردار) انجام می‌دهند، تور عادی است.
شیخ قرایی ضمن اشاره به ضعف‌های زیرساختی ابراز داشت:
زیرساخت مناسبی برای ترویج برگزاری پاراتورها نداریم؛ زیرساخت باید به‌گونه‌ای باشد که یک فرد دارای معلولیت اصلا نیازی به این نداشته باشد که کسی برایش پاراتور اجرا کند و خودش باید بتواند به‌تنهایی گشت‌وگذار کند، به سینما برود یا از موزه‌ها بازدید کند؛ بنابراین، نیت باید استقلال فردی شخص دارای معلولیت باشد؛ نه اینکه بخواهیم لزوما همگانی و گروهی این افراد را به گردش ببریم.
مشکلات معیشتی و خروج گردشگری از سبد خرید معلولان
در سال‌های اخیر سیر ادامه‌دار و توقف‌ناپذیر تورم در کشور گریبان‌گیر تمام مردم شده است؛ به سبب وارداتی بودن بسیاری از تجهیزات مورد نیاز افراد دارای معلولیت، این وضعیت نامساعد بر آن‌ها تاثیر محسوسی داشته است. بالا رفتن قیمت تجهیزات برگزاری پاراتورها منجر به افزایش هزینه‌های سفر و گردش برای افراد دارای معلولیت شده که این امر سبب می‌شود به‌تدریج سفر و گردش از سبد خرید این جامعه خارج شود.
شیخ‌قرایی در خصوص تاثیر تورم بر گردشگری افراد دارای معلولیت گفت:
ایجاد نشاط و شادابی باید در رده‌های نخست اولویت باشد. نشاط باعث بهبود روحیه فرد دارای معلولیت، بالا رفتن امید به زندگی و در نهایت بالندگی خواهد شد و این موضوع برای افراد دارای معلولیت بیش از سایرین حائز اهمیت است. این قشر باید امید پیدا کنند تا بتوانند روند زندگی خود را بهبود بخشند. افراد دارای معلولیت مشکلاتی برای جابه‌جایی و تردد دارند و زمانی که تحرک و نشاط داشته باشند، از حالت تنهایی خارج می‌شوند و به خودباوری می‌رسند.
وی ادامه داد:
بر اساس آنچه وزارت گردشگری با کمک دبیرخانه مناسب‌سازی کشور پیش می‌برد، مقرر شده که اماکن و تاسیسات گردشگری به لحاظ میزان دسترس‌پذیری برای افراد دارای معلولیت، نشان طلا و نقره دریافت کنند. ای موضوع به سهولت انتخاب و تصمیم‌گیری افراد دارای معلولیت کمک خواهد کرد.
در نهایت باید گفت اگرچه وزارت گردشگری اقداماتی را برای بهبود وضعیت سفر و گردشگری افراد دارای معلولیت صورت داده، آهنگ حرکت بسیار کند است. از سوی دیگر باید در نظر داشت تامین زیرساخت‌های لازم برای گردشگری افراد دارای معلولیت مستلزم همکاری سایر نهادها نظیر وزارت راه و شهرسازی، وزارت کشور، استانداری‌ها و... است.
دیدگاه