وضعیت اسف‌بار موزه باستان‌شناسی رشت

از همان ابتدای ورود به موزه باستان‌شناسی رشت می‌توان متوجه حال ناخوش آن شد؛ میله‌های رنگ‌ورو رفته فلزی که بخش بالایی آن‌ها هیچ سنخیتی با بخش پایینی ندارد و سیم‌های برق آویزان شده به‌هیچ‌وجه خوشامدگویی خوبی برای بازدیدکنندگان نیستند.

داخل ساختمان موزه شرایط از این هم بدتر است. برای بازدید از موزه باید به طبقه پایین رفت؛ گذشته از گچکاری‌های نامنظم و ویترین‌های ساده و بی‌رنگ‌ورو، وضعیت اشیای موزه هم به‌هیچ‌وجه مطلوب نیست. سکه‌های ساسانی شکسته با روکشی ساده کنار هم چیده شده‌اند و جمجمه‌های چند هزار ساله انسان هوشمند بدون هیچ حفاظی در فرو رفتگی‌های ایجاد شده در دیوار قرار گرفته‌اند.

برای معرفی سکه‌های ساسانی دست‌نویس‌های ناخوانا کنار هر سکه قرار گرفته و برای معرفی آثار مفرغی تمدن‌های تاریخی و آثار به دست آمده از تپه باستانی مارلیک به نصب یک کاغذ A4 به دیوار اکتفا شده است.

با وجود تاکیدهای چندباره وزیر میراث فرهنگی، وضعیت سرویس بهداشتی موزه هم اصلا مطلوب نیست. برای استفاده از این سرویس بهداشتی باید از طریق راهروی باریک حیاط به بخش پشتی رفت؛ راهرویی که حکم یک تونل وحشت را دارد و با قرار گرفتن میلگردهای ساختمانی، شرایط عبور از مسیر باریک آن دشوارتر هم شده است. در خصوص وضعیت نظافت این سرویس‌ بهداشتی، دیدن تصاویر اختصاصی کجارو گویای عمق مشکل است.

اختصاص نیافتن بودجه برای خرید ویترین

آن‌طور که سرپرست موزه باستان‌شناسی رشت به خبرنگار کجارو گفته برای بهبود وضعیت موزه نیاز به تخصیص بودجه و تهیه ویترین‌ وجود دارد؛ در حالی که مدیرکل میراث فرهنگی گیلان مشکل را مربوط به بی‌سلیقگی مدیران موزه می‌داند و می‌گوید در این خصوص به مسئولان موزه باستان‌شناسی رشت اولتیماتوم داده است.

نظری، سرپرست موزه باستان‌شناسی رشت، در خصوص علت وضعیت نامناسب فعلی این موزه گفت:

وضعیت موزه به‌صورت موقت به این شکل است؛ چراکه موزه برای سه سال بسته بود و به‌صورت موقت شرایطی را آماده کرده‌اند که فعلا موزه باز باشد تا ویترین‌های جدید بیاید و شرایط استاندارد ایجاد شود.

وی در پاسخ به این پرسش که «آیا وجود اسکلت‌های انسانی بدون حفاظ و شیشه خطری برای آن‌ها ایجاد نمی‌کند؟» گفت:

خیر؛ این‌ها تثبیت شده‌ هستند و از این بابت مشکلی وجود ندارد؛ نه خطری برای بازدیدکننده دارد و نه خود این اسکلت‌ها آسیب می‌بینند چراکه با مواد نگهدارنده تثبیت شده‌اند.

نظری افزود:

به هر صورت در زمینه ارائه اشیا و نقدهایی که وارد می‌کنید ایراداتی وجود دارد اما بضاعت میراث فرهنگی همین‌قدر بوده که توانسته‌اند موزه را به‌صورت موقت راه‌اندازی کنند. (امیدواریم)زمانی که قسمت بالای موزه (راه‌اندازی شود) و با آمدن ویترین‌های جدید بتوانیم یک ارائه خوبی داشته باشیم.

وی در پاسخ به این پرسش که «این ویترین‌ها قرار است از کجا بیایند؟» گفت:

باید بودجه آن را تصویب کنند تا اقدامات استاندارد و اصولی مربوط به آن را انجام دهیم. درخواست (بودجه) از طرف موزه به سازمان برنامه و بودجه و وزارتخانه میراث فرهنگی اعلام می‌شود و پس از تصویب هزینه برای ویترین‌ها، این بودجه اختصاص می‌یابد.

نظری در پاسخ به این پرسش که «آیا وضعیت فعلی موزه باستان‌شناسی رشت را در شان مردم رشت و گیلان می‌داند یا خیر؟» ابراز داشت:

این‌ها موقت است و ما فکر می‌کردیم تخصیص بودجه زود اتفاق می‌افتد و می‌توانیم ارائه بهتری داشته باشیم؛ اما به یک سری مشکلات مالی خوردیم و چنین داستانی پیش آمد.

در طرف دیگر ماجرا «ولی جهانی»، مدیرکل میراث فرهنگی گیلان، در خصوص علت وضعیت فعلی موزه باستان‌شناسی رشت به خبرنگار «کجارو» گفت:

در حال حاضر نمایشگاه موقت گذاشته‌اند و این موضوع اصلاح می‌شود.

وی در پاسخ به این پرسش که «چه زمان بودجه لازم برای ویترین‌های موزه مردم‌شناسی رشت اختصاص می‌یابد؟»، ابراز داشت:

نیازی به بودجه نیست؛ بلکه نیاز به سلیقه است و رئیس آنجا سلیقه (لازم) را ندارد و من هم اولتیماتوم داده‌ام. به هر روی به این دوستان یک فرصتی داده‌ام و الان دو روز است که می‌روم و از موزه بازدید می‌کنم.

مدیرکل میراث فرهنگی گیلان در پاسخ به این پرسش که «تصور می‌کند چه زمان مشکل موزه باستان‌شناسی رشت برطرف می‌شود؟» گفت:

فکر می‌کنم تا دو یا سه ماه دیگر وضعیت موزه را درست کنیم.

اقدامات مدیرکل موزه‌ها برای حل مشکل

وقتی موزه باستان‌شناسی رشت، به‌عنوان یکی از مهمترین موزه‌های مرکز گیلان با چنین وضعیتی روبه‌رو است، می‌توان چنین پنداشت که این، تنها نوک کوه یخی است که دیده می‌شود و احتمالا در سایر شهرها، موزه‌ها با چالش‌های بیشتری در زمینه ارائه و حفاظت از آثار مواجه هستند.

«سید احمد محیط طباطبایی»، رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم)، در خصوص وضعیت موزه باستان‌شناسی رشت به خبرنگار کجارو گفت:

من جدیدا از موزه باستان‌شناسی رشت دیدن نکرده‌ام؛ آخرین بازدیدم بیش از ۱۵ سال قبل بود و در آن زمان وضعیت معمولی داشت؛ اما به‌طور کلی اگر بودجه کافی برای ایجاد امکانات مناسب وشرایط اولیه را در اختیار ندارند، حداقل باید به‌صورت یک انبار یا گنجینه معتبر، هم مسائل مربوط به حفاظت پیشگیرانه و هم مسائل مربوط به رطوبت و موارد دیگر را رعایت کنند.

وی افزود:

چنانچه این اتفاق نمی‌افتد، باید اقدام لازم از طرف مدیرکل موزه‌ها صورت گیرد؛ چون اشیای موزه باستان‌شناسی رشت، میراث فرهنگی بوده و در اختیار دولت است و (وزارت) میراث فرهنگی مسئولیت نگهداری از آن را بر عهده دارد؛ بنابراین حداقل این است که باید نگهداری را به‌شکل مناسب انجام دهند.

«هادی میرزایی»، سرپرست اداره‌کل موزه‌ها، در خصوص وضعیت موزه باستان‌شناسی رشت و در تشریح اقدامات صورت گرفته برای بهبود وضعیت به خبرنگار «کجارو» گفت:

در حال حاضر این امکان را ندارم که در خصوص یک موزه‌ای که باید در (سطح) استان تحت نظارت قرار گیرد، اعلام نظر کنم. با این وجود، در حال انجام دو یا سه اقدام در حوزه سیاست‌گذاری‌مان هستیم که بحث اول، هدایت مدیران موزه‌ها جهت جذب سرمایه‌های اجتماعی است. همان طور که می‌دانید بر اساس اساسنامه شورای بین‌المللی موزه، موزه‌های بعضی نهادها و موسسات، غیرانتفاعی هستند. هنر مدیر موزه آن است که بتواند از ظرفیت‌های محلی، مدیران بخش‌های مختلف، جریانات و سازمان‌های مردم‌نهاد به‌درستی استفاده کند تا منابع را در جهتی هدایت کند که هم بتواند حفاظت خوبی انجام دهد و هم در معرفی و نمایش آثار موفق باشد.

وی خاطرنشان کرد:

یک سری تکالیف به‌لحاظ حفاظتی و قانونی داریم و اعتباراتی را بابت آن به استان‌ها ابلاغ می‌کنیم و استان‌ها بنابر اولویت‌بندی که در سطح استان انجام می‌دهند اقدامات مرمتی و حفاظتی و ساماندهی اشیای خود را انجام می‌دهند. گزارش‌های آن هم به‌صورت یک رویه ارسال می‌شود.

یک بخش نظارت ستادی نیز هست که در حال تعیین چارچوب آن هستیم که از این طریق نظارت افراد و مخاطبان جدی‌تر پیش خواهد رفت.

سرپرست اداره‌کل موزه‌ها ادامه داد:

تا زمانی که روند نظارت و ارزیابی مخاطبان را در حوزه موزه‌هایمان نداشته باشیم این امکان را نداریم که بازخوردهای مثبت و منفی را به‌درستی ارزیابی کنیم. این موضوع به‌عنوان یک رویکرد جدی برای نظارت مخاطبان در دستور کار ما قرار دارد و انشاالله به مرور در موزه‌های کشور شکل می‌گیرد.

در خصوص موزه باستان‌شناسی رشت نیز از همکاران می‌خواهم که نظارت جدی داشته باشند، گزارشی بگیرند و وضعیت آنجا را بررسی کنند. حداقل برای بعضی از اقدامات الزاما منابع متمرکز لازم نیست و می‌توان با اعتبارات موجود، در خصوص ساماندهی و حفاظت اولیه اشیا اقدام کرد.

وی در پاسخ به این پرسش که «این قول مساعد را می‌دهد که مسئله را پیگیری کند؟» ابراز داشت:

این وظیفه ماست که برای بررسی هر گزارشی که به ما می‌رسد، فارغ از فرد گزارش‌دهنده، یک بررسی اولیه داشته باشیم. اگر بررسی با گزارش اعلامی تطبیق داشته باشد، پیگیری می‌کنیم تا انشا‌الله اشکالات مرتفع شوند.

مشاهده شما از وضعیت نگهداری، حفاظت و ارائه آثار تاریخی در موزه‌های کشور چیست؟ اگر موزه‌ای هست که وضعیت آن را نامطلوب ارزیابی می‌کنید، می‌توانید از طریق بخش نظرات در پایین همین صفحه اطلاع‌رسانی کنید تا خبرنگاران کجارو، موضوع را در  ابعاد رسانه‌ای پیگیری کنند.

_{منبع عکس کاور: کجارو؛ نام عکاس: نادر نینوایی}