بازار صنایع دستی این روزها حال خوشی ندارد و این را در صحبت با کسبه خیابان استاد نجات الهی (ویلا) و نارضایتی آن‌ها نیز به وضوح می‌توان دید. موضوعی که تقریبا نه برای چند وقت اخیر، بلکه از پاندمی کرونا آغاز شده و تقریبا چهار سالی می‌شود که این بازار در خواب عمیقی فرو رفته است. حمایت از صنایع دستی به واقع در این سال‌های اخیر همواره در صحبت‌های مسئولان مورد توجه قرار گرفته است؛ اما در عمل چیزی خلاف آن را شاهدیم. با توجه به در آمدزایی غیر قابل وصف صنایع دستی در سال ۱۳۹۷ که بالغ بر ۱,۱۱۷ میلیارد تومان در فروش داخلی و ۲۸۹ میلیون دلار در صادرات را شاهد بودیم، این عدد به مراتب در این چند سال اخیر بسیار کاهشی شده است؛ حتی به گفته برخی از فروشندگان فعال حوزه صنایع دستی، حمایت‌هایی که قرار بود در قالب معافیت مالیاتی انجام شود هم در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است.
با این اوصاف در نمایشگاه اخیر گردشگری و صنایع دستی که به‌تازگی در نمایشگاه بین‌المللی برگزار شد نیز نگاه به غرفه‌های صنایع دستی و پرس‌و‌جو از فعالان این حوزه خبر از فروش پایین آثار، ولو با وجود اعطای تسهیلات ۲۰ میلیون تومانی می‌داد. موضوعی که نیازمند توجه بیش از پیش هیئت دولت و وزارت میراث فرهنگی را در تسهیل‌گری و رفع موانع توسعه و فروش و هچنین ایجاد بسته تشویقی برای فعالان این حوزه می‌دهد.
صنایع دستی چینی جایی در خیابان ویلا ندارند
سجاد یکی از مغازه‌داران راسته خیابان ویلا است و معتقد است که بازار صنایع دستی در این چند سال اخیر که با کرونا روبه‌رو بودیم و به بسته‌شدن مرزها منجر شد با افول گردشگر خارجی همراه بود؛ بالطبع آن فروشی که از این طریق حاصل می شد به صفر رسید.
وی ادامه داد:
در بازار داخلی هم با توجه به افزایش قیمت‌ها و شرایط بد اقتصادی که در این چند سال اخیر گریبان‌گیر زندگی مردم شده است، تقریبا خرید صنایع دستی در سبد زندگی مردم به حداقل خود رسیده است.
وی در خصوص ورود صنایع دستی چینی به بازار ایران بیان کرد:
منکر ورود محصولات صنایع دستی چینی به ایران نیستم و باید بگویم که این محصولات به مراتب بسیار بی‌کیفیت‌تر از صنایع دستی ایرانی است؛ اما با توجه به قیمت پایین آن در کشور در مقایسه با هنر دست ایرانی شاهد هستیم که در برخی مناطق تهران مردم به آن‌ها اقبال نشان می‌دهند. با این حال، قاطعانه باید بگویم این محصولات جایی را در بازار صنایع دستی خیابان ویلا ندارند.
منبع:ایسنا
ابلاغی برای استفاده از وام ۲۰ میلیونی نشده است
مهدی از تسهیلات ۲۰ میلیون تومانی که جهت خرید محصولات صنایع دستی اختصاص داده شده است، اظهار بی‌اطلاعی کرد و بیان داشت:
تاکنون در این خصوص چیزی به ما اطلاع‌رسانی نشده است؛ اما باید بگویم که حتی با وجود اختصاص این مبلغ تسهیلات هم در بازاری که قیمت یک محصول تقریبا ارزنده برای دکور در منزل بیش از پنج میلیون تومان است، نباید توقع داشت که خیلی چیزهای زیادی بتوان در بازار خریداری کرد.
این فروشنده محصولات صنایع دستی شرایط اجتماعی و سیاسی حاکم بر کشور و همچنین مناسبات بین‌المللی را در کم رونقی بازار این روزهای صنایع دستی کشور بی‌تاثیر نخواند و ادامه داد:
در این سال‌های اخیر تا صنعت توریسم، میراث فرهنگی و صنایع دستی ما خواسته رونق بگیرد شاهد یک موضوع و مشکلی در کشور بودیم که در چرخه اقتصادی این صنعت تاثیر منفی بسیاری را بر جای گذاشته است و تا وقتی که این شرایط پابرجا باشد و هیچ گشایش اقتصادی و تغییری را در مناسبات بین‌المللی شاهد نباشیم، نمی‌توان امیدوار به گشایشی در تحول اقتصاد این حوزه بود.
افراد مرفه هم دیگر دنبال صنایع دستی نیستند
حسین یکی دیگر از فروشندگان خیابان ویلا است که به کاهش فروش ۵۰ درصدی در مقایسه با چند سال قبل اشاره می‌کند و می‌گوید:
در کنار دلایل سیاسی و بین‌المللی، مسئله اقتصادی بیش از هر چیزی بر اقتصاد این حوزه سایه افکنده است. رشد قیمت چهار برابری آثار در مقایسه با قبل از کرونا باعث شده تا دیگر محصولات صنایع دستی نه‌تنها در میان قشر متوسط بلکه در میان خانواده‌های متمول نیز جای کمی داشته باشد و مردم بیشتر به فکر گذران زندگی و تأمین مایحتاج زندگی خود باشند.
وی ادامه داد:
بدون‌شک حمایت از این هنر اصیل ایرانی جز با حمایت‌های عملی محقق نمی‌شود. مادامی که تسهیلات خود‌اشتغالی برای فعالان این حوزه فراهم نشود تا قیمت تمام‌شده محصول پایین‌تر از آن چیزی باشد که در مغازه‌ها شاهد آن هستیم یا حمایت‌هایی در قالب بسته‌های اعتباری و تسهیلاتی از خانواده‌های ایرانی انجام نشود، نمی‌توان امیدوار به فرجی در این حوزه باشیم.
منبع: تا‌گشت
درآمدزایی هنگفتی نداریم
مهدی شهسواری، از فروشندگان قدیم راسته خیابان ویلا است که اعطای تسهیلات را در رونق هرچه بهتر بازار تأثیرگذار دانست و خاطرنشان کرد:
بدون‌شک گردش مالی که از خریدهای اعتباری در بازار ایجاد می‌شود، رقم‌های عجیبی است که اگر این استمرار را در طول سال شاهد باشیم، می‌توان امیدوار به رونق بازار و بالطبع آن شاهد اشتغال‌زایی وسیع در حوزه بازار صنایع دستی چه در تولید، عرضه و فروش بود.
وی ادامه داد:
در دوره‌ای با بانک‌ها همکاری می‌کردم و با بن‌هایی که برای پرسنل آن‌ها تعریف کرده بودم وبه آن‌ها تخفیف می‌دادم اقبال خوبی توسط مردم در خرید صنایع دستی شد و بالطبع آن در آمدزایی ما هم بالاتر رفت. به واقع می‌توان گفت با تسهیل‌گری که توسط سازمان‌ها و ارگان‌ها برای پرسنل‌شان انجام می‌شود می‌توان امیدوار بود که چرخ اقتصادی این حوزه به گردش در آید.
وی به سود ۲۰ درصدی این حوزه اشاره کرد و گفت:
شاید از دور خیلی‌ها فکر کنند که درآمدزایی عجیبی در این بازار حاکم است؛ اما در بهترین بازاری که چند سال پیش ما شاهد آن بودیم تنها در حد گذاران زندگی و تأمین مخارج مغازه و حقوق پرسنل درآمدزایی داشتیم. اینکه خیلی‌ها فکر می‌کنند درآمدهای نجومی چند صد میلیون تومانی ماهانه در این کار وجود دارد، اصلا چنین چیزی نیست.
این فعال حوزه صنایع دستی رونق چرخه اقتصادی این حوزه را فراتر از شعارهای مسئولان دانست و بیان کرد:
در این چند سال اخیر که با فروش بسیار پایین روبه‌رو بودیم، حرف از معافیت مالیاتی زده شد؛ اما در عمل چیزی مشاهده نشد. در حالی اگر می‌خواهیم رشد این بازار را شاهد باشیم باید، با عمل‌گرایی و تسهیل موانع به رونق بازار کمک کنیم.
وی صادرات صنایع دستی را در ارز آوری و رونق اقتصادی کشور تأثیرگذار دانست و بیان کرد:
شناخت بازار اروپا و آمریکا و ذائقه مردم آن‌ها برای خرید آثار می‌تواند درآمدزایی ارزی این حوزه را ارتقا دهد اما باید گفت که در این سال‌ها مجموعه و افرادی که کننده‌کار باشند و به شناخت و توسعه بازار این حوزه بیاندیشند را نداشتیم و از آن غافل شدیم. همچنین وجود مدیران دلسوز و کاربلد که به حوزه صنایع دستی شناخت کامل داشته باشند نیز از دیگر مواردی است که می‌تواند به رشد این حوزه کمک کند به شرط اینکه از شعاردادن فاصله بگیرند و مرد عمل باشند.
به واقع صنایع دستی و درآمدزایی از قبل این صنعت نکته‌ای است که بارها و بارها در صحبت‌های مسئولان به آن اشاره شده است و هر بار هم از دغدغه‌مندی خودشان نسبت به رونق این حوزه سخن به میان آمده است؛ اما در عمل فعالیت چشم‌گیری را برای توسعه این صنعت شاهد نبودیم و نمره صفر را برای عملکردشان باید در نظر گرفت.
صنعتی که پتانسیل ارزآوری فوق‌العاده‌ای را در خود جای داده است و با توجه به استقبال خارجی‌ها از آن می‌توان امیدوار بود که بازار خوبی را در کشورهای دیگر برخوردار باشد؛ اما در کمال ناباوری شاهدیم که نه‌تنها به این حوزه توجهی نشده است، بلکه حتی به‌دلیل مشکلات بسیاری که پیش روی فعالان این حوزه قرار دارد روز به روز از تعداد آن‌ها کاسته می‌شود، چراغ مغازه خود را خاموش می‌کنند و به سراغ حرفه دیگری می‌روند.
طبیعتا تا وقتی توجه به اقتصاد تک محصولی در میان مسئولان تغییر نکند و از صنعتی که قدمتی چندین هزار ساله دارد و از توان اشتغال‌زایی فراوانی برخوردار است؛ حمایت و برای آن برنامه‌ریزی نشود نمی‌توان آینده خوشی را برای آن متصور شد.
دیدگاه