جاهای دیدنی جلفا

جلفا شهری مرزی میان ایران، جمهوری آذربایجان و ارمنستان است که در استان آذربایجان‌شرقی قرار دارد و به‌ دلیل موقعیت گمرکی و تجاری خود یکی از شهرهای مهم کشور به شمار می‌آید. این شهر علاوه بر اهمیت اقتصادی، دارای جاذبه‌های گردشگری بی‌شماری است و وجود کلیساهای تاریخی بسیار در آن نمایانگر این موضوع است که اغلب ساکنان شهر از اقلیت‌های مذهبی بوده‌اند. وجود بازار و مراکز خرید متعدد و طبیعت بسیار زیبا در کنار آثار تاریخی جذاب، این شهر را به گزینه‌ای مناسب برای سفر تبدیل کرده است. در ادامه به معرفی برخی از جاهای دیدنی جلفا خواهیم پرداخت.

جاده مرزی ارس-جلفا از جمله جاده‌های زیبای کشور و یکی از خاص‌ترین مکان های دیدنی جلفا است که در امتداد رودخانه ارس قرار دارد. این جاده شگفت‌انگیز از منطقه ارسباران به موازات رودخانه ارس آغاز و در جلفا تمام می‌شود. در طول مسیر این جاده، از یک سو جنگل‌های انبوه و کوه‌های سرسبز و از سوی دیگر رودخانه ارس و خانه‌های روستایی را می‌توان تماشا کرد. همچنین می‌توان خانه‌هایی را که در کشور ارمنستان در منطقه مستقل نخجوان قرار دارند، به‌راحتی در این جاده مشاهده کرد؛ زیرا فاصله آن‌ها با شما تنها به اندازه عرض یک رود است.

حمام جلفا، بنایی تاریخی است که پایبندی بسیاری به اصول و هنجارهای معماری ایرانی دارد. تاریخ دقیقی از ساخت این بنا وجود ندارد؛ ولی بر اساس شیوه معماری آن می‌توان آن را به دوره حکومت قاجار نسبت داد. طرز ساخت و معماری این بنا و همین‌ طور تحلیل فرمی و فضای داخلی آن نمایانگر قدمتی بیش از صد سال است. این حمام تاریخی که امروزه از جاذبه های گردشگری جلفا به شمار می‌رود، در جاده تبریز-جلفا، در ناحیه‌ای که کاروان‌ها برای عبور از رودخانه ارس توقف می‌کردند، بنا شده است و در قدیم بیشتر تجار، بازرگانان، کارمندان، کارگران گمرک، نظامیان و مردم ساکن شهر از آن استفاده می‌کردند.

رودخانه ارس یا «آراکس» از ارتفاعات هزار برکه در جنوب ارزروم در کشور ترکیه سرچشمه می‌گیرد و از نزدیکی دوالو تا قره دونی در مرز ایران جریان دارد. این رودخانه زیبا که نزدیک به ۱,۱۰۰ کیلومتر طول دارد، از غرب به شرق سرازیر شده است و از استان‌های اردبیل، آذربایجان‌غربی و آذربایجان شرقی می‌گذرد تا یکی از جاهای دیدنی جلفا تبریز را پدید آورد.

سد ارس از دیگر جاهای دیدنی جلفا است که روی رودخانه ارس در مرز ایران و جمهوری آذربایجان، در ۱۳۰ کیلومتری شهر جلفا، احداث شده است. دریاچه سد ارس، دریاچه بسیار زیبایی است که دارای تنوع زیادی از ماهیان آب شیرین است و از لحاظ توریستی و ماهیگیری جایگاه بسیار خوبی دارد.

آبشار ماهاران در کنار رودخانه ارس در منطقه حفاظت شده کیامکی در جنوب‌شرقی لیوارجان در شهر جلفا جای گرفته است. این آبشار زیبا بیش از ۱۵ متر ارتفاع دارد و به‌عنوان یکی از مکان های دیدنی جلفا طبیعت‌گردان، دوست‌داران طبیعت و کوهنوردان زیادی را مجذوب خود می‌کند.

پارک ملی کنتال با ۷,۰۰۰ هکتار مساحت در شمال استان آذربایجان‌شرقی و در مرز بین‌المللی با جمهوری ارمنستان قرار گرفته است. این مکان جزئی از پناهگاه حیات‌وحش کیامکی که از بکرترین جاهای دیدنی جلفا تبریز است به شمار می‌رود. در حال حاضر این پارک از جمله مناطق حفاظت شده از سوی اداره محیط‌ زیست استان آذربایجان‌شرقی است که جهت محافظت از منابع طبیعی و حیوانی این منطقه تاسیس شده است.

کلیسای چوپان، کلیسایی تاریخی است که در غرب شهر مرزی جلفا، در کناره رودخانه ارس و در میان کوه‌های رسوبی سرخ رنگ قرار دارد و مکانی برای عبادت چوپانان ارمنی ساکن روستاهای این منطقه بوده است. بنای کلیسا به‌دلیل اینکه مورد استفاده قشر ساده و بی‌آلایش مردم همچون چوپانان قرار می‌گرفت، بسیار ساده و در عین حال زیبا ساخته شده است و از جاذبه های گردشگری جلفا به شمار می‌رود.

مجموعه کردشت یکی از زیباترین نمونه‌های معماری ایرانی و جاذبه‌ های گردشگری جلفا است که در روستای کردشت شهرستان جلفا قرار دارد. این مجموعه بی‌نظیر شامل هشت بنای مهم از جمله حمام بزرگ، حمام کوچک، مسجد غریب، دیوان‌خانه، یخچال، قلعه منسوب به عباس میرزا و ساخلو (پادگان نظامی) است.

روستای پلکانی اشتبین که به آن «ماسوله آذربایجان شرقی» نیز می‌گویند، در حاشیه سواحل زیبای رودخانه ارس و در میان کوه‌های بلند قرار دارد و با طبیعت چشم‌نواز، سرسبز و دل‌انگیز خود یکی از زیباترین مکان های دیدنی جلفا را پدید آورده است.

کلیسای سن استپانوس یا کلیسای استفانوس مقدس، از اصلی‌ترین جاهای دیدنی جلفا و دومین کلیسای مهم ارامنه در کشور است و در ۶ کیلومتری روستای دره‌شام و ۱۵۳ کیلومتری غرب جلفا در آذربایجان‌شرقی قرار دارد. این کلیسا از نظر اهمیت بعد از قره کلیسا جای دارد. «سن استپانوس» یا «سن استفان»، اولین شهید راه مسیحیت است که در بیت‌المقدس توسط یهودیان سنگسار شد.

آبشار آسیاب خرابه یکی از زیبا‌ترین جاهای دیدنی جلفا و آذربایجان ‌شرقی است که حتما باید از آن دیدن کنید. این آبشار زیبا به‌دلیل خرابه‌های یک آسیاب آبی که در آنجا قرار دارد، به این نام معروف شده است.

روستای زیبای دوزال در حاشیه رودخانه ارس و در مرز کشور ارمنستان جای گرفته است. امامزاده شعیب در برج دوزال، مهم‌ترین دیدنی این روستا است که اهمیت ویژه‌ای دارد و یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی جلفا محسوب می‌شود. این امامزاده در مکانی باصفا بر فراز کوهی مشرف به رودخانه ارس بنا شده است. ساخت برج تاریخی دوزال به قرن هفتم هجری قمری و دوره حکومت ایلخانان برمی‌گردد.

پل ضیا الملک که در ۹ کیلومتری شمال غربی جلفا و در کنار پاسگاه مرزی عباسی قرار گرفته است، به‌عنوان یکی از آثار ملی کشور شناخته می‌شود. این پل تاریخی در زمان اوراتوها احداث و بعدها توسط ضیا الملک نخجوانی مرمت شد.

بازارچه مرزی جلفا در کنار رودخانه ارس و در مرز ایران با جمهوری خودمختار نخجوان واقع شده است. این بازارچه از سال ۱۳۷۳ شمسی شروع به فعالیت کرد و اکنون به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی جلفا تبریز و یکی از بازارهای پررونق و پر رفت و آمد استان آذربایجان‌شرقی به شمار می‌رود.

امامزاده سید محمد نوجه مهر، معروف به «سید محمد آقا»، در روستای نوجه مهر شهر جلفا قرار دارد. گفته می‌شود که این امامزاده یکی از نوادگان امام موسی کاظم (ع) بوده است.

نویسنده: شیدا خرمشاهی