کاروانسرای قوام آباد

کاروانسرای قوام آباد از جاهای دیدنی استان فارس محسوب می‌شود و در شهرستان پاسارگارد، روستای قوام آباد واقع شده است. این بنای تاریخی یکی از یادگار‌های دوران قاجار به حساب می‌آید و در نزدیکی مجموعه پاسارگاد قرار دارد؛ اما سرنوشت آن‌ها کاملا متفاوت با یکدیگر است. این کاروان‌سرا در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسیده است. در ادامه، شما را بیشتر با کاروانسرای تاریخی قوام آباد آشنا خواهیم کرد.

• آدرس: استان فارس، شهرستان پاسارگاد، ۲۰ کیلومتری جنوب سعادت‌شهر، روستای قوام آباد (مشاهده روی نقشه)

برای دسترسی به کاروانسرای قوام آباد از شیراز، باید خود را به آزادراه شیراز-مرودشت برسانید. با رسیدن به مرودشت، مسیر خود را در بزرگراه مرودشت-سعادت‌شهر ادامه دهید تا به شهر سیوند برسید. با حدود ۱۰ دقیقه رانندگی، مسیر فرعی کاروانسرای قوام آباد را مشاهده خواهید کرد.

فاصله شیراز تا کاروانسرای قوام آباد حدود ۱۰۰ کیلومتر و فاصله مرودشت تا کاروان‌سرا حدود ۴۰ کیلومتر است.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: هکر قلب)

کاروانسرای قوام آباد یکی از آثار فاخر و ارزشمند شهرستان پاسارگاد و گنجینه‌ای از میراث پیش از اسلام تا دوران اسلامی است که با ‌بی‌مهری مسئولان میراث فرهنگی مواجه شده است. این کاروان‌سرا تبدیل به خرابه شده بود و هیچ مسئولی اقدامی برای مرمت آن انجام نمی‌داد. در نهایت، سازمان میراث فرهنگی استان فارس در سال ۱۳۸۸ یک بار این بنای تاریخی را مرمت و نوسازی کرد؛ اما متاسفانه پس از گذشت چند سال بنا تا حدود زیادی مجددا تخریب شد.

در تابستان سال ۱۳۹۵، کاروانسرای قوام آباد توسط صندوق حفظ، احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور با برگزاری مزایده‌ای به بخش خصوصی واگذار شد. امیدواریم که این یادگار دوران قاجار به‌طور کامل مرمت شود تا بتواند سهم مهمی در ارتقای پتانسیل گردشگری و رونق اقتصادی منطقه پاسارگاد داشته باشد.

کاروانسرای قوام آباد به‌عنوان یکی از آثار تاریخی کشورمان در تاریخ ۲۵ اسفندماه سال ۱۳۷۹ با شماره ۳۰۶۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: Maximiliano Buss)

کاروانسرای قوام آباد در دوران صفویه به نام کاروانسرای شاه عباسی سیوند شناخته می‌شد. این کاروان‌سرا به دستور «قوام‌الملک محمدرضا خان» در کنار شهر قدیم سیوند و در شاه‌راه اصلی ساخته شد. شهر قدیم سیوند از شرق به این کاروان‌سرا، در کنار رود سیوند و دامنه کوه‌های سیوند می‌رسید. تا قبل از حمله مغول، سیوند شهری آباد بود؛ اما محمود افغان به این شهر حمله و آن را ویران کرد.

کاروانسرای قوام آباد در زمینی به وسعت یک هکتار قرار داشت. قبل از انقلاب اسلامی، قوام شیرازی رعیت‌هایش را در این کاروان‌سرا ساکن کرد. خاندان قوام شیرازی از خاندان‌های دیوان‌سالار در دوره قاجار بودند که در شهر شیراز قدرت و نفوذ بسیار داشتند.

پس از انقلاب اسلامی، به‌دلیل آنکه کاروان‌سرا در کنار شهر قوام آباد قرار داشت، میراث فرهنگی آن را به نام کاروانسرای قوام آباد به ثبت رساند.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: Maximiliano Bussjpg)

مساحت کاروانسرای قوام آباد ۴۰۳۸ متر مربع است و پلانی چهار ایوانی دارد. در معماری این کاروانسرای ایرانی از مصالحی مانند سنگ، آجر و ساروج استفاده شده است. ساروج یکی از ابتکار‌های معماران ایرانی در زمان‌های دور است که در ساخت بناهای مختلف استفاده می‌شد. با مخلوط کردن نسبتی از خاک رس و آهک و سپس اضافه کردن مقداری خاکستر و مواد الیافی ساروج به‌دست می‌آید.

کاروانسرای قوام آباد دارای دروازه ورودی بزرگی با چهارچوب سنگی به ارتفاع چهار متر است. همچنین دو سکوی سنگی بزرگ به ارتفاع ۱۲۰ سانتی‌متر، عرض یک متر و طول سه متر در دو سوی این دروازه قرار دارد. این کاروان‌سرا سه شاه‌نشین با طاق‌های ضربی و دو حیاط دارد.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: بهاوالدین هاشمی)

• تخت جمشید: استان فارس، مرودشت، اا کیلومتری شمال شرق مرودشت، مجموعه تاریخی باستانی تخت جمشید (مشاهده روی نقشه)

تخت جمشید با قدمتی ۲۵۰۰ ساله، از پادشاهان هخامنشی به‌جای مانده است و از تمدن پیشرفته ایرانیان در آن زمان نشان دارد. این مجموعه ارزشمند که از جاهای دیدنی مرودشت به شمار می‌آید، نماد تمدن پارسی ایران‌زمین در جهان محسوب می‌شود و به‌عنوان دومین اثر تاریخی و فرهنگی در ایران، در سال ۱۹۷۹ میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

• مجموعه پاسارگاد: استان فارس، سعادت شهر، کیلومتر ۲۰ جاده اصفهان، مجموعه پاسارگاد (مشاهده روی نقشه)

مجموعه تاریخی پاسارگاد از آرامگاه کوروش، کاخ‌های هخامنشی، باغ‌های اطراف آن و آثاری از دوران اسلامی تشکیل یافته است. این شهر باستانی بزرگ که اولین پایتخت هخامنشیان به شمار می‌رود، در سال ۱۳۸۳ به‌عنوان پنجمین اثر ایرانی در میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

عکس‌های گالری از ویکی‌مدیا (عکاسان: هربرت کریم مسیحی، Smh2815، 13ehnam و Yare zaman2000)

• بازدید از کاروانسرای قوام آباد رایگان است.
• برای بازدید از این کاروان‌سرا محدودیت زمانی ندارید و می‌توانید در هر ساعتی از این بنای زیبا و تاریخی دیدن کنید.
• کاروانسرای قوام آباد جزو آثار تاریخی ایران است. لطفا از نوشتن یادگاری روی دیوارهای آن خودداری کنید.

نویسنده: پویا جوانمرد / بازنویس: حانیه رضوی