راز راه شاهی داریوش بزرگ؛ سفر پیام‌های هخامنشی از شوش تا ازمیر
در دوران داریوش بزرگ، پادشاه هخامنشی، شاهراهی ساخته شد که از شوش، پایتخت کهن ایران، شروع می‌شد و پس از عبور از آناتولی (ترکیه امروزی)، تا شهر باستانی سمورنا (شهر ازمیر کنونی) در ساحل دریای اژه امتداد داشت. این مسیر که بعدها به نام «راه شاهی» شناخته شد، حدود ۲٬۶۹۹ کیلومتر طول داشت و هدف آن، ایجاد ارتباط سریع میان شهرهای امپراتوری پارس بود. (History Of Information)
به نوشته هرودوت، مورخ یونانی قرن پنجم پیش از میلاد، این راه برای جابه‌جایی سریع قاصدان طراحی شده بود. سواران در ایستگاه‌های مشخص تعویض می‌شدند و با استفاده از اسب‌های تازه‌نفس، مسیر چند هزار کیلومتری را در هفت تا نه روز طی می‌کردند؛ در حالی‌که سفر عادی در همین مسیر ممکن بود تا سه ماه طول بکشد. این شبکه پیام‌رسانی نخستین سیستم پستی سازمان‌یافته در تاریخ محسوب می‌شود.
داریوش اول این جاده را برای تسهیل ارتباطات در بخش‌های غربی امپراتوری خود بنا کرد. باستان‌شناسان بر این باورند که ممکن است برخی از غربی‌ترین قسمت‌های این جاده پیش‌تر توسط پادشاهان آشوری ساخته شده و داریوش آن را بازسازی کرده باشد. اسکندر مقدونی نیز در تهاجم و فتح امپراتوری پارس از این جاده شاهی استفاده کرد.
هرودوت در نوشته‌های خود تاکید می‌کند که هیچ چیز سریع‌تر از این قاصدان حرکت نمی‌کرد و هیچ مانعی چون برف، باران یا تاریکی شب نمی‌توانست آنان را متوقف کند. دستورها از یک سوار به سوار دیگر منتقل می‌شد؛ درست مانند مراسم یونانی انتقال مشعل در جشن‌های آیینی.
راه شاهی بعدها با شاخه‌هایی به شبکه بزرگ‌تری متصل شد که مسیرهای تجاری به هند، آسیای میانه و مدیترانه را در بر می‌گرفت. این مسیرها بعدها بخشی از جاده ابریشم شدند و نقش مهمی در پیوند فرهنگی و اقتصادی شرق و غرب ایفا کردند.
در کتاب استر از عهد عتیق، گزارش‌هایی مبنی بر ارسال احکام و نامه‌های شاهی در دوران سلطنت خشایارشا از شوش به ولایت‌هایی در دورترین نقاط وجود دارد. در این مورد خاص، هدف از به‌کارگیری این سیستم، نه جمع‌آوری اطلاعات درباره امور ولایات، بلکه ارسال فرمان‌های شاهی به سراسر قلمرو بوده است. هنگامی که شاه، به واسطه تلاش‌های مردخای و استر، موافقت کرد که یهودیان نجات یابند، نامه‌ها به دست سوارانی که بر اسب‌های سلطنتی از اصطبل‌های مخصوص می‌راندند، فرستاده شد. توسط این نامه‌ها، شاه به یهودیان در هر شهر اجازه داد تا متحد شوند و از خود دفاع کنند.
شبکه راه شاهی تا قرن‌ها سریع‌ترین شیوه ارتباط زمینی باقی ماند و تنها در قرن هجدهم با ظهور تلگراف نوری، جای خود را به فناوری‌های نو داد؛ اما همچنان یادگار نبوغ مدیریتی و سازمانی داریوش بزرگ در تاریخ ارتباطات جهان است. شما نیز از دیدگاه خود درباره راه شاهی با کجارو بگویید.
منبع عکس کاور: ساخته‌شده با هوش مصنوعی
