زمین توپ بازی آزتک زیر خیابان های مکزیکوسیتی کشف شد!

یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای تهاجم اروپا به آمریکا نابودی تاریخ بود، البته اگر نسل کشی، بردگی و سایر جنایات جنگی را در نظر نگیرید. مهاجمان در سراسر این قاره، کتاب‌ها را سوزاندند، زبان‌ها را از بین بردند و مسکن‌های خود را جایگزین شهرهای باستانی کردند. در ادامه درباره شهری عجیب در زیر مکزیکوسیتی خواهیم گفت.

مکزیکوسیتی کنونی از تهاجم اروپایی‌ها در امان نماند، چرا که روی خرابه‌های پایتخت آزتک یعنی تنوچتیتلان (Tenochtitlan) شهر جدیدی بنا شد. اما حالا حفاری معبد آزتک و زمین توپ بازی در شهر نشان می‌دهد که تاریخ در نظر انسان‌های مدرن به شکلی باورنکردنی آشنا به نظر می‌رسد.

رویایی در زیر شهر

از آنجا که بسیاری از شهرهای اصلی ویران شده‌ بودند، به راحتی می‌شد تصور کرد که شهرهایی کوچک با طراحی‌های ابتدایی و بی‌دوام بوده‌اند. اما تنوچتیتلان بی‌شک یک معجزه معماری به شمار می‌رود. آن‌ها نه تنها از تکنیک‌های پیشرفته برای ساخت و ساز و شبکه فاضلاب استفاده کرده بودند، بلکه ظاهرا این شهر سنگی را روی سطح دریاچه تکسکوکو (Texcoco) بنا کرده و از چشمه‌های آب طبیعی که راهی دریاچه می‌شد به عنوان منبع ثابت آب آشامیدنی بهره می‌بردند.

برنال دیاز دل کاستیلو (Bernal Díaz del Castillo) از اشغالگران اروپایی گفته بود:

شگفت‌زده شدیم، مانند افسانه بود ... برج‌های باشکوه و ساختمان‌هایی که از دل آب بیرون آمده و همگی از سنگ ساخته شده بودند. برخی از سربازان حتی از ما می‌پرسیدند چیزی که مشاهده می‌کنند واقعیت دارد!

کشف این زمین بازی و معبد در قرن ۱۵ تا حد زیادی نشان‌دهنده آداب و رسوم آزتک‌ها قبل از حمله اسپانیایی‌ها است. این معبد که به خدای باد اختصاص داشت به شکل نیم دایره طراحی شده و از این نظر با سایرساختمان‌های معمول در تنوچتیتلان متفاوت بود. با این حال به واسطه‌ی نقشی که توپ بازی مسوآمریکایی‌ها (اهالی مکزیکوسیتی فعلی) در فرهنگ مناطق شمالی از آریزونا گرفته تا نیکاراگوئه داشته، شاید کشف این زمین توپ بازی از اهمیت بیشتری برخوردار باشد. این بازی فقط یک سرگرمی ملی نبود و واقعیت فراتر از این حرف‌ها بود.

به عنوان مثال باستان‌شناسان توانستند حداقل ۳۲ سر قطع شده از زیر خاک بیرون آوردند که احتمالا متعلق به تیم‌های بازنده بود. این بازی چه اهمیتی داشت که بازیکنان حتی به قیمت از دست دادن جان‌شان به آن تن می‌دادند؟

قدیمی ترین ورزش لمسی

نمی‌توان اهمیت توپ بازی مسوآمریکایی‌ها را در فرهنگ سراسر آمریکا نادیده گرفت. این بازی یکی از قدیمی‌ترین ورزش‌های جهان به شمار می‌رود و تا جایی که می‌دانیم اولین بازی است که در آن از توپ لاستیکی استفاده می‌شده است؛ قدمت نمونه‌هایی از این توپ‌ها به ۱۶۰۰ سال قبل از میلاد برمی‌گردد.

این بازی در طول تاریخ طولانی خود و زمانی که به مناطق شمالی رسید دچار تغییرات زیادی شد، اما برخی از قوانین در هر ورژن آن ثابت باقی ماند، مانند راکت بال (نوعی تنیس بدون تور) که هدف از آن نگه داشتن توپ در بازی بود و زمانی که توپ از محدوده مورد نظر بیرون می‌رفت، از آن تیم امتیاز کم می‌شد.

در اکثر ورژن‌ها بازیکنان فقط می‌توانستند از باسن خود برای پرتاب توپ استفاده کنند و حق استفاده از دست یا پا را نداشتند. در مدل‌های بعدی، زمین‌هایی با دیوارهای سنگی بزرگ ساختند که بعدها با اضافه کردن حلقه‌های عمودی تغییر کرد به طوری که بازیکنان می‌توانستند توپ را در آن بیندازند و امتیاز بیشتری بگیرند.

اما با توجه به سرهای بریده شده می توان حدس زد که آن ها صرفا به خاطر دفاع از شرافت وطن خود بازی نمی‌کردند. در مدل بازی مایاها، شهرهای دشمن برای حل اختلافات خود به جای میدان جنگ، میدان بازی را انتخاب می‌کردند، در ضمن از این بازی به عنوان ابزاری برای پیش‌گویی آینده استفاده می‌نمودند. تا زمانی که این بازی به آزتک‌ها رسید، مراسم سر بریدن تیم‌های بازنده بخشی از بازی شده بود.

شاید باور نکنید ولی توپ بازی مسوآمریکایی‌ها قدیمی‌ترین ورزش شناخته شده دنیا است و یکی از قدیمی‌ترین بازی‌هایی است که تا به امروز به طور مستمر توسط مردم بازی می‌شده است. در بازی اولاما (ulama) که نوع مدرن این بازی محسوب می‌شود، قانون سر بریدن به مراتب کمتر از گذشتگان است. این بازی همچنان در مناطق دورافتاده بازی می‌شود و در سال‌های اخیر نسل جدیدی از نوادگان مسوآمریکایی‌ها به این بازی علاقه‌مند شده‌اند. جالب است بدانید صدها نفر از کشورهای مختلف آمریکای لاتین در سال ۲۰۱۷ به  دیدن شهر باستانی تنوچتیتلان رفتند تا اولین مسابقات بین‌المللی اولاما را در آنجا برگزار کنند.