ضرب المثل های فارسی؛ چنته اش خالی شد

برای دانستن بهتر این جمله بهتر است در ابتدا توضیح مختصری از واژه‌ی چنته داده شود. چنته برگرفته شده از «چندتا» و در دوران قدیم، وسیله‌ای بود که فرد مسافر وسایل لازم و ضروری‌اش را داخل آن قرار می‌داد.

زمانی که فرد مسافر سوار اسب یا شترش می‌شد این وسیله را به جلوی پالان یا قاچ زین مرکب وصل می‌کرد.

اشخاصی که قلیان می‌کشیدند و به مسافرت می‌رفتند، تنباکوی مخصوص خود را داخل این چنته‌ها می‌گذاشتند و از سفر خود نهایت لذت را می‌بردند.

(نورالدّین عبد‌الرّحمن‌بن‌احمد‌بن‌محمد، معروف به جامی در روز ۲۴ آبان ماه سال ۷۹۳ هجری قمری در خرگرد به دنیا آمد. وی شاعری بزرگ، موسیقی‌دانی بلند‌پایه و ادیبی مهربان بوده است که به خاتم‌الشعرا شهرت پیدا می‌کند. جامی در روز ۲۷ آبان ماه سال ۸۷۱ هجری قمری در کشور هرات دار فانی را وداع گفت.)

جامی در طول عمرش به کشورهای زیادی سفر کرد و بهره‌ها جست. او از کشور هرات به سمرقند سفر کرد و با اشخاص معروف و علمای بزرگ آنجا چون علی‌ قوشچی و سعدالدین کاشغری دیدن می‌کند.

علی قوشچی در آن زمان روی مرکبش چنته‌ای گذاشته بود و از جامی سوالاتی را پرسید که پاسخ دادن به هرکدام زمان زیادی صرف می‌کرد. اما جامی بدون وقفه و با دقت کامل به تمام سوالاتش جواب داد و او را راهنمایی کرد.

قوشچی از این همه تبهر و دانایی جامی شگفت‌زده شد و به فکر فرو رفت. جامی لبخندی بر لب زد و با دست چنته‌اش را نشان داد و فرمود:

مولانا دیگر چیزی در چنته ندارند؟

از آن دوران به بعد این جمله به‌تدریج به‌صورت ضرب‌المثل بر سر زبان مردم افتاد و اشاره به افراد بی‌سواد و بی‌پول دارد.