درفش شهداد؛ قدیمی ترین پرچم جهان در ایران
قدیمی‌ترین لوح‌های تمدن جهان در کرمان و در تمدن ارت در جنوب کرمان هستند، اما کمتر کسی از تمدن خبیص در حاشیه شمال‌شرقی کرمان و در لبه کویر لوت اطلاعی دارد. تمدن خبیص شهداد یکی از حلقه‌های گم شده بین تمدن شرق آسیا و بین‌النهرین است؛ تمدنی که مانند بسیاری از محوطه‌های باستانی فلات ایران سر از زمین بیرون آورده، اما کمتر از داشته‌هایش گفته شده و همچنان رمز و راز خود را در پهنه خاک مدفون کرده است.
مقالات مرتبط:
کویر لوت سرزمین اسرارآمیزی است. از کلوت‌ها و افسانه‌های پر از جن و پری‌اش که بگذریم، کمتر کسی فکرش را می‌کرد در نزدیکی لوت یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های دنیا تشکیل شده باشد. اما کشف قدیمی‌ترین پرچم دنیا از این منطقه، نام لوت را به تمدن کهن خبیص پیوند داد. قدیمی‌ترین درفش فلزی جهان، شباهت زیادی به درفش کاویانی دارد؛ درفشی که از حوالی کویر لوت در کرمان کشف شد و برگ تازه‌ای از تاریخ را رو کرد.
داستان درفش شهداد
در حفاری‌های باستان‌شناسی در این منطقه کهن‌ترین پرچم فلزی جهان به دست آمده است، درفش شهداد فلزی مربع شکل و ۲۳ در ۲۳ سانتی‌متر است و بر فراز خود عقابی دارد و بر میله‌ای نصب شده است.
روی این درفش داستانی از افسانه‌های کهن ایران‌زمین شکل گرفته است؛ قصه‌ای از نعمت، شکرگزاری، نخل و سپاس در وسط درفش انسانی است که بر صندلی نشسته و دیگران در پیرامونش قرار دارند؛ از سایر انسان‌ها گرفته تا عناصر طبیعت و حیوانات وحشی و اهلی. فرد نشسته بر صندلی بزرگ‌تر از دیگران است و یک زن در کنارش و دو خدمت‌گذار در اطرافش.
درفش با خورشید شیر و گاو کوهاندار و آراسته شده که گویا داستانی را روایت می‌کند. این درفش پس از کشف به تهران منتقل شد و در موزه نگهداری می‌شود.
شهداد در ۷۰ کیلومتری شمال شرق شهر کرمان قرار دارد و کویری‌ترین بخش استان کرمان به شمار می‌رود. این ناحیه از کرمان، در ابتدا هیچ‌گاه مورد توجه باستان‌شناسان نبود، زیرا تصور وجود تمدن باستانی در صحرای خشک لوت غیرممکن بود. اولین هئیت کاوش در سال‌های ۱۳۴۶ به سرپرستی دکتر احمد مستوفی از موسسه جغرافیایی دانشگاه تهران برای بررسی موقعیت جغرافیایی دشت لوت و اطراف آن وارد آنجا شدند و در حین اکتشافات خود در «چاله تکاب» به تعدادی سفال برخورد کردند که قسمتی از آن‌ها از زمین بیرون و نشان از وجود تمدنی پیشرفته در این ناحیه بود.
آراتای گم شده؛ تمدن خبیص شهداد
اما هم‌اکنون باستان‌شناسان، شهداد را کلیدی برای شناخت فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی تمام منطقه جنوب‌شرقی ایران در هزاره سوم قبل از میلاد می‌دانند. عده‌ای هم آن را با شهر گمشده سومری آراتا منطبق می‌دانستند، در گل نوشته سومری نام آراتا بسیار به کار رفته است. طبق متون سومری آراتا سرزمینی بود در شرق "انشان".
هانسمن انگلیسی، سرزمین انشان را همان فارس می‌داند و شهر سوخته واقع در استان سیستان را شهر حماسی آراتا می‌دانست، اما اکتشافات بعدی در استان کرمان این موضوع را اثبات کرد که آراتا همان شهداد کرمان است.
شهداد مرکز ایالت آراتا بود که یکی از چند ایالات امپراتوری ایلام به شمار می‌رفته و دارای اجتماعی شکل یافته و منسجم بود. علاوه بر حاکم و حکومت، دارای طبقات اجتماعی و اصناف بود.
کشف گورستان شهداد از مهم‌ترین اکتشافات باستان‌شناسی دوران معاصر است. از آنجایی که پیشینیان، بنا بر اعتقادشان به اینکه بعد از مرگ در دنیایی دیگر محتاج آب و غذا و مسکن خواهند بود، تمامی متعلقات خود، از ظرف و لباس گرفته تا زیورآلات را با خود به گور می‌بردند. به‌علت جهت گردش خورشید گورستانهای شهداد اغلب شرقی، غربی هستند. ساکنان شهداد، از افراد بزرگ و سرشناس خود از جمله حکمرانان، کاهنان، مجسمه‌هایی می‌ساختند و پس از فوت آن‌ها در هنگام تدفین آن را با اشیای دیگر در گور جای می‌دادند. در بین مجسمه‌ها، تعداد زیادی مجسمه زن نیز وجود دارد. همچنین قدیمی‌ترین درفش کشف شده در جهان با عنوان درفش شهداد در این منطقه یافت شده است.
اجزا درفش شهداد
اين درفش قديمی‌ترين پرچم جهان است كه از يک صفحه با ميله و لولا و دسته برنزی ساخته شده و البته چون در اين چند هزار سال زنگ زده شده به رنگ سبز مبدل شده است، ولی در اصل نوعی درخشش فلزی داشته كه آفتاب را منعکس می‌کرده است.
روی آن، نقشی از يک نخل ديده می‌شود و دو درخت ديگر و پنج آدم كوچك و بزرگ، همه از بزرگان، و دو شير و يک گاو كوهان‌دار و چند مار شبيه مارهای تمدن جيرفت هم در میانه آن به چشم می‌خورد.
موضوع جالب‌توجه عقاب روی میلهً درفش است. در اساطیر کهن ایرانی سیمرغ علاوه بر اینکه نماد ایزد خورشید بوده است، تمثالش در بالای درفش کاویانی پارسیان دوره هخامنش نیز نصب بوده است.
طی بررسی‌های صورت گرفته درفش شهداد مربوط به دوران پیش از میلاد مسیح و قدیمی‌ترین پرچم ایران است که از مهم‌ترین آثار گردشگری این منطقه محسوب می‌شود.
دیدگاه