طرز تهیه ماش پلو؛ از غذاهای گیاهی ایرانی

_{نسخه اولیه این مقاله در تاریخ ۱۳۹۹/۱۲/۱۰ منتشر شده و در تاریخ ۱۴۰۳/۶/۸ به‌روزرسانی شده است.}

ماش پلو از غذاهای سالم و خوشمزه ایرانی است که نه‌تنها می‌توان آن را به‌صورت ساده تهیه کرد، بلکه همراه با مرغ، گوشت چرخ‌کرده، گوشت قلقلی، ماهیچه و ماهی نیز بسیار لذیذ می‌شود. با وجود خواص بسیار زیاد ماش پلو، توجه کمتری به آن شده؛ تاحدی که برخی افراد حتی اسم این غذا به گوششان نخورده است. پس شاید بهتر باشد که با این غذا آشنا شوید و بدون اینکه انرژی و وقت زیادی صرف آن کنید، یک غذای گیاهی مقوی را جایگزین غذاهای سرخ‌کردنی و فست فودی کنید. 

هرآنچه باید درباره ماش پلو بدانید:

• طرز تهیه ماش پلو ساده
• طرز تهیه ماش پلو با گوشت چرخ‌کرده
• طرز تهیه ماش پلو با مرغ
• طرز تهیه ماش پلو با ماهی
• طرز تهیه ماش پلو با هویج
• طرز تهیه دمپخت ماش
• خواص ماش
• طعم ماش پلو

طرز ماش پلو ساده

مواد لازم برای ۴ نفر:

• یک پیمانه ماش
• ۳ پیمانه برنج
• ۲ عدد پیاز بزرگ
• ۵۰ گرم کره
• نمک و زردچوبه و فلفل به میزان لازم

طرز تهیه

_{منبع عکس: وب‌سایت daneshyari.com؛ عکاس: نامشخص}

۱. ماش را ۲۴ ساعت خیس کرده و چند بار آب آن را عوض کنید. سپس آن را با مقداری آب روی حرارت قرار دهید تا بپزد. 

۲. برنج را خوب بشویید و به‌مدت یک تا دو ساعت در آب و نمک خیس کنید. سپس برنج را همراه آب روی حرارت قرار دهید. زمانی برنج را آبکش کنید که با فشردن دانه برنج بین دو انگشت، مغز آن کمی خام باشد. در صورت تمایل، مقداری زردچوبه به آب برنج بیفزایید تا رنگ آن زرد شود.

_{منبع عکس: وب‌سایت irancook.com؛ عکاس: نامشخص}

۳. پیازها را به‌صورت نگینی ریز خرد کرده و در روغن سرخ کنید تا طلایی شوند. در ادامه به آن نمک، زردچوبه و فلفل بزنید. بعد ماش پخته را اضافه کنید و کمی تفت دهید.

۴. قابلمه‌ را روی حرارت قرار دهید و مقداری روغن در آن بریزید. اگر دوست دارید، می‌توانید ته دیگ نان، سیب‌زمینی و… کف آن بگذارید. ابتدا مقداری برنج آبکشی و سپس مخلوط ماش را در قابلمه بریزید و این کار را لایه‌لایه تکرار کنید.

۵. حرارت زیر قابلمه را متوسط رو به زیاد بگذارید تا برنج بخار کند. سپس حرارت را کم کنید و کره آب‌شده را روی برنج بدهید. دم‌کنی را روی قابلمه بگذارید و صبر کنید تا برنج دم بکشد.

نکات مهم

_{منبع عکس: وب‌سایت rasekhoon.net؛ عکاس: نامشخص}

• ماش پلو به‌ شکل ساده‌اش بسیار خوشمزه است؛ با این حال، می‌توانید آن را همراه با نیمرو، کشمش، خرما، تن ماهی‌، مرغ یا گوشت پخته، گوشت چرخ‌کرده یا قلقلی و... میل کنید.
• اگر ماش را در کمی روغن تفت دهید، نه‌تنها خوشمزه می‌شود، بلکه این کار مانع جدا شدن پوست آن خواهد شد.
• طرز تهیه ماش پلو با شوید به این ترتیب است که وقتی برنج و ماش را لایه‌لایه روی هم می‌ریزید، می‌توانید مقداری شوید خشک نیز بین برنج بدهید تا عطروطعم متفاوتی بگیرد.
• برای اینکه ماش پلوی سفیدرنگ داشته باشید، می‌توانید زردچوبه را حذف کنید.
• در صورت تمایل، کشمش و کمی زعفران دم‌کرده و گلاب به مخلوط ماش اضافه و در غذا استفاده کنید.
• نسبت ماش و برنج، یک تا ۱٫۵ پیمانه ماش به‌ازای سه پیمانه برنج است.

_{منبع عکس: وب‌سایت rasekhoon.net؛ عکاس: نامشخص}

• برخی ماش‌ها، به‌خصوص ماش‌های ریز، سفت‌تر هستند که باید پس از پخت آن‌ها را در یک سینی فلزی بریزید و از روی صدای ماش، ماش‌های سفتی را جدا کنید که نپخته‌اند و صدای سنگ می‌دهند.
• برای از بین بردن نفخ ماش حتما آن را از شب قبل خیس کرده و در این مدت آب آن را چند بار عوض کنید.

طرز تهیه ماش پلو با گوشت چرخ‌کرده

_{منبع عکس: وب‌سایت tasvirezendegi.com؛ عکاس: نامشخص}

مواد لازم برای ۲ نفر:

• نصف پیمانه ماش
• یک پیمانه برنج
• ۲۰۰ گرم گوشت چرخ‌کرده
• ۲ قاشق غذاخوری زعفران دم‌کرده
• ۲ قاشق غذاخوری پیازداغ
• نمک و فلفل به میزان لازم
• یک عدد پیاز

طرز تهیه

۱. ماشی که از قبل خیس کرده‌اید، با آب و کمی زردچوبه بپزید؛ اما مواظب باشید که له نشود!

۲. برنج را با آب و کمی نمک بخیسانید و بعد آن را به روش آبکشی بپزید.

_{منبع عکس: وب‌سایت afghanmemes.com؛ عکاس: نامشخص}

۳. پیاز نگینی خردشده را کمی تفت دهید تا نرم و طلایی شود. سپس گوشت چر‌خ‌کرده را همراه با ادویه و فلفل به پیاز اضافه کنید و تفت دهید تا گوشت تغییر رنگ دهد.

۴. در این مرحله نصف لیوان آب روی آن بریزید تا بپزد و آب گوشت تبخیر شود. در نهایت به آن زعفران دم‌کرده بیفزایید.

۵. کمی روغن و آب در کف قابلمه موردنظرتان بریزید و سپس برنج آبکشی و مخلوط گوشت و ماش را روی آن بدهید. همین روند را لایه‌لایه تکرار کنید. ابتدا زیر قابلمه را کمی زیاد کنید تا بخار دهد؛ بعد، حرارت را کم کنید تا غذا با حرارت ملایم بپزد. 

نکات مهم

_{منبع عکس: وب‌سایت ghazaland.com؛ عکاس: نامشخص}

• گوشت چرخ‌کرده را می‌توانید به‌صورت قلقلی نیز درست کنید. به این ترتیب که گوشت چرخ‌کرده، پیاز رنده‌شده بدون آب، نمک و فلفل سیاه و مقدار کمی دارچین را خوب با هم مخلوط کنید. سپس به‌شکل گوشت قلقلی درآورید و در روغن تفت دهید. مقدار کمی آب به آن اضافه کنید تا کاملا بپزد. اگر مخلوط گوشت و پیاز را برای نیم‌ساعت در یخچال بگذارید، راحت‌تر می‌توانید آن را قلقلی کنید. 
• می‌توانید مقداری از مایه گوشتی را برای تزیین روی غذا کنار بگذارید.

طرز تهیه ماش پلو با مرغ

مواد لازم برای ۴ نفر:

• ۳ پیمانه برنج
• ۱٫۵ پیمانه ماش
• ۳۰۰ گرم سینه مرغ
• یک عدد پیاز متوسط
• نمک، فلفل و ادویه به میزان لازم
• یک تا ۲ قاشق‌غذاخوری زعفران دم‌کرده (اختیاری)

طرز تهیه 

_{منبع عکس: وب‌سایت rasekhoon.net؛ عکاس: نامشخص}

۱. پیاز نگینی را در روغن سرخ کنید. سپس تکه‌های سینه مرغ را به‌ ابعاد گوشت خورشتی برش بزنید و همراه پیاز تفت دهید.

۲. وقتی رنگ مرغ تغییر کرد، نمک، فلفل و ادویه را به آن اضافه کنید.

۳. بعد مقداری آب در آن بریزید و اجازه دهید تا مرغ بپزد. 

۴. برنج خام را به قابلمه‌ای منتقل کنید و روی آن در حدی آب بریزید که به‌اندازه یک بند انگشت آب روی برنج باشد.

۵. قابلمه را روی شعله قرار دهید و حرارت آن را زیاد کنید تا جوش بیاید. کمی نمک، زعفران دم‌کرده و مقداری روغن به آن اضافه کنید. وقتی آب برنج کم شد، ماشی که از قبل خیس کرده و پخته‌اید، در آن بریزید و مخلوط کنید.

۶. زمانی که آب برنج کشیده شد، حرارت زیر آن را کم کنید و برای آن دم‌کنی بگذارید.

۷. برای سرو، ماش پلو را در دیس بکشید و آن را مرغ و پیازداغ تزیین کنید.

نکات مهم

• اگر برنج را به‌صورت آبکشی تهیه می‌کنید، یک لایه برنج ته قابلمه بریزید و یک لایه ماش، مرغ و پیاز روی آن بدهید. این روند را تکرار کرده و در نهایت آن را تا دم کنید.
• مرغ پخته را می‌توانید به‌صورت ریش‌شده استفاده کنید.
• در صورتی که زمان پخت مرغ، به آن کمی دارچین بزنید، خوش‌طعم‌تر خواهد شد.
• در تهیه این غذا می‌توانید از رب گوجه‌فرنگی استفاده کنید.

طرز تهیه ماش پلو با ماهی

_{منبع عکس: وب‌سایت rasekhoon.net؛ عکاس: نامشخص}

مواد لازم برای ۲ نفر:

• یک عدد تن ماهی
• یک پیمانه ماش
• ۱٫۵ پیمانه برنج
• نمک و فلفل سیاه به میزان لازم
• ۵۰ گرم کره
• پیازداغ برای تزیین

طرز تهیه

۱. ماش را از شب قبل بخیسانید و سپس روی حرارت ملایم قرار دهید تا در مدت ۲۰ دقیقه نیم‌پز شود. 

۲. برنج را از سه تا چهار ساعت قبل همراه با آب و نمک خیس کنید و بعد آن را به روش آبکشی، بپزید. قبل از آبکش‌کردن برنج، ماش را در آن بریزید و خوب مخلوط کرده و بعد آبکش کنید. می‌توانید به برنج و ماش، شوید خشک بزنید.

۳. در این مرحله مقداری روغن در قابلمه بریزید و روی حرارت ملایم قرار دهید تا داغ شود.

۴. مخلوط برنج و ماش را در قابلمه بریزید و حرارت را روی متوسط قرار دهید. وقتی بخار برنج بلند شد، زیر آن را کم کنید و دم‌کنی بگذارید.

۵. کره منجمد سرد را به تکه‌های کوچک برش بزنید و روی برنج قرار دهید تا کره به مرور زمان آب شود و به خورد همه برنج برود. در اینجا می‌توانید یک قاشق غذاخوری زعفران دم‌کرده را نیز روی برنج بدهید تا برنج خوش‌عطروبویی داشته باشید.

۶. در نهایت ماش پلو را در ظرف موردنظر بکشید و آن را با پیازداغ تزیین کرده و همراه با تن ماهی سرو کنید. در صورت تمایل، به‌جای تن ماهی می‌توانید به‌سراغ ماهی بدون استخوان بروید. آن را طعم‌دار کرده و در روغن سرخ کنید.

طرز تهیه ماش پلو با هویج

_{منبع عکس: وب‌سایت mealscook.com؛ عکاس: نامشخص}

مواد لازم برای ۴ نفر:

• ۳ پیمانه برنج
• یک پیمانه ماش
• ۲ عدد هویج بزرگ
• ۲ قاشق غذاخوری زعفران دم‌کرده
• ۲۰۰ گرم گوشت چرخ‌کرده
• دو عدد پیاز بزرگ
• نمک، فلفل، زردچوبه و پودر آویشن به میزان لازم
• خرما و کشمش پلویی به میزان دلخواه (اختیاری)

طرز تهیه

۱. پیاز را خرد کنید و همراه با گوشت، فلفل، زردچوبه و پودر آویشن تفت دهید تا رنگ گوشت تغییر کند.

۳. در ادامه هویج‌ها را رنده درشت کنید یا به‌صورت خلال نازک درآورید.

۴. هویج‌ها را به مایه گوشتی بیفزایید و قدری تفت دهید تا هویج‌ها نرم شوند. در نهایت به آن زعفران دم‌کرده اضافه کنید.

۵. در این مرحله می‌توانید ماش خیس خورده را با مایه گوشتی مخلوط کنید.

۶. برنجی که از قبل خیس کرده‌اید، در آب جوش بریزید. وقتی برنج پخت، آن را آبکش کنید.

۷. یک لایه برنج و مواد گوشتی در کف قابلمه بریزید. این کار را لایه‌لایه ادامه دهید. روی لایه آخر کمی زعفران بریزید و وقتی برنج بخار کرد، حرارت را کم کنید. در قابلمه را دم‌کنی بپوشانید و اجازه دهید که برنج دم بکشد.

۸. می‌توانید مقداری کشمش و خرمای بدون هسته را در روغن سرخ کنید و موقع سرو، روی غذا بگذارید.

طرز تهیه دمپخت ماش

_{منبع عکس: اینستاگرام ashpazi.foroz}

دمپخت ماش در شهرهای مختلف به روش‌های متفاوت و خاصی درست می‌شود، نظیر دمپخت ماش شیرازی، دمپخت ماش بوشهری و بختیاری که هر یک بسیار خوشمزه و لذیذ هستند. برخی افراد دمپخت ماش را با رب گوجه‌فرنگی یا گوجه‌فرنگی تهیه می‌کنند و دوست دارند که رنگ برنج کمی به قرمزی بزند؛ برخی دیگر نیز آن را با طعم هویج می‌پسندند.

مواد لازم برای ۴ نفر:

• ۳ پیمانه برنج
• یک پیمانه ماش
• دو عدد پیاز متوسط
• یک قاشق غذاخوری زردچوبه
• نمک به میزان لازم

طرز تهیه

_{منبع عکس: اینستاگرام pandaa.chef}

۱. ماش را به‌مدت هشت تا ۱۰ ساعت خیس کرده و بعد آن را آبکشی کنید.

۲. پیاز را به‌صورت نگینی خرد کنید و در کمی روغن تفت دهید تا سبک و نرم شود. سپس زردچوبه را به پیاز اضافه کنید و حدود ۳۰ ثانیه تفت دهید.

۳. در این مرحله نوبت به افزودن ماش به پیاز می‌رسد که می‌توانید دو تا سه دقیقه آن را روی حرارت هم بزنید تا طعم پیاز و زردچوبه به خورد آن برود و پوست ماش هنگام پخت، جدا نشود.

۴. یک پیمانه آب ولرم روی مواد بریزید و اجازه دهید که ماش بپزد و آب آن تقریبا تبخیر شود.

۵. برنج را از قبل با آب و نمک خیس کنید. سپس آن را در تابه بریزید و روی آن در حدی آب بریزید که به‌اندازه یک بند انگشت باشد. ابتدا زیر شعله را زیاد کنید و وقتی آب برنج رو به اتمام بود، مخلوط ماش و پیاز را در آن بریزید و خوب مخلوط کنید. حرارت زیر قابلمه را پایین بیاورید و روی آن دم‌کنی بگذارید تا غذا دم بکشد.

نکات مهم

_{منبع عکس: اینستاگرام abyanehgardenrestaurant}

• دمپخت ساده ماش را می‌توانید با چند عدد خرمای بدون هسته تزیین و سرو کنید. برای این منظور هر خرما را به دو قسمت کنید و در کمی روغن تفت دهید تا براق و لذیذ شود.
• در صورت تمایل می‌توانید دمپخت ماش را با نیمرو، گوشت چرخ‌کرده و سرخ‌شده با پیاز، تکه‌های سرخ‌شده مرغ و... سرو کنید.
• برای تهیه دمپخت ماش قرمزرنگ، مقدار زردچوبه را کمتر کرده و از رب یا گوجه‌فرنگی استفاده کنید. رب یا گوجه‌فرنگی را با پیاز و زردچوبه تفت دهید و درست مثل آنچه برای دمپخت ساده گفته شد، روند کار را ادامه دهید.
• برای اینکه عطروبوی دمپخت ماش دوچندان شود، از سبزیجات معطر خشک مثل شوید یا زیره استفاده کنید.

خواص ماش

_{منبع عکس: وب‌سایت sanazsania.com؛ عکاس: نامشخص}

ماش از جمله حبوبات بسیار غنی است که امروزه مردم آن را کمتر در رژیم غذایی خود قرار می‌دهند. از خواص فراوان ماش می‌توان به این مورد اشاره کرد که اگر آن را با پوست بپزید، برای درمان اسهال مفید است. ماش علاوه بر تامین ویتامین A و D بدن، در تقویت اعصاب و بینایی نقش زیادی دارد. سایر خواص ماش عبارت‌اند از:

• مناسب برای افراد دیابتی، دارای کلسترول بالا و پوکی استخوان
• کم‌کردن ریزش مو به‌خاطر داشتن فسفر، کلسیم و پتاسیم بالا
• ممانعت از یبوست، شست‌و‌شوی کلیه‌ها و کاهش درجه اسیدی خون
• متعادل کردن فشار خون و قند خون، افزایش ترشح انسولین در بدن
• مفید برای افراد دچار کم‌خونی و زنان باردار
• کمک به لاغری و کاهش وزن به‌دلیل داشتن پروتئین و فیبر فراوان
• کاهش التهاب‌های صفرا، تسکین سرفه و تنظیم ضربان قلب
• افزایش توان سیستم ایمنی بدن در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها به‌خاطر وجود خاصیت ضدمیکروبی و ضدالتهابی 
• کاهش استرس و موثر در درمان سرطان به‌واسطه خاصیت آنتی‌اکسیدانی قوی ماش

طعم ماش پلو

_{ممنبع عکس: اینستاگرام 2.lovelyplates}

ماش پلو از غذاهای بسیار مقوی و مفیدی محسوب می‌شود که به‌خاطر غذاهای فست‌فودی، حضور کم‌رنگی در سر سفره‌ها و میزهای غذا پیدا کرده است. این غذای ساده و راحت را می‌توانید با مواد اولیه در دسترس و بسیار کمی تهیه کنید و از خوردن یک وعده غذای گیاهی و سالم نهایت لذت را ببرید. 

ماش پلو وقتی کنار گوشت و مرغ و ماهی قرار می‌گیرد، از غذایی ساده به غذایی مجلسی و اشتهابرانگیز تبدیل می‌شود. بسته به سلیقه‌تان می‌توانید مایه گوشتی را لابه‌لای برنج بدهید یا با آن، تزیینی خارق‌العاده روی برنج خلق کنید و هنر آشپزی خود را به رخ اعضای خانواده بکشید!

چنانچه دستی در آشپزی دارید و هوس طبخ یک ماش پلوی عالی کرده‌اید، فرصت را از دست ندهید و ضمن عکاسی از مراحل پخت‌وپزتان، با تگ‌کردن کجارو در اینستاگرام (mykojaro@)، آن‌ را با ما به اشتراک بگذارید. علاوه بر این می‌توانید نظر و تجربه‌تان درباره ماش پلو را در پایین این مقاله از کجارو با همراهان ما مطرح کنید.

_{منبع عکس کاور: ایمنا؛ عکاس: نامشخص}