دلتان یک غذای لذیذ، متفاوت و محلی میخواهد؟ قرار است مهمانی بدهید و نمیدانید چه غذای خوشمزه و مجلسی جدیدی درست کنید؟ به مزهکردن غذاهای شهرهای دیگر ایران علاقه دارید؟ به آشپزخانه بروید و با طبخ یک غذای لذیذ جدید، یک سفره رنگارنگ برای مهمانهایتان بیندازید و همه را خوشحال کنید.
کجارو قصد دارد با انتشار دستور پخت غذاهای متنوع ایرانی و محلی، شما را راهی سفری بهجایجای کشور عزیزمان، ایران کند. کوفته، غذایی مشهور، مجلسی و محبوب در میان ایرانیان است که در مناطق مختلف کشور با دستور پختهای متنوعی درست میشود. در ادامه محبوبترین انواع کوفته را به شما معرفی خواهیم کرد و طرز تهیه دو کوفته تبریزی و کوفته سبزی شیرازی را در اختیار شما قرار خواهیم داد.
کوفته از غذاهای مشهور قدیمی و پرطرفدار است که برای طبخ آن از انواع سبزیهای معطر و گوشت قرمز استفاده میشود. کوفتهها بر پایه مواد تشکیلدهنده خود به انواع مختلف تقسیم میشوند. کوفته با وجود مواد مغذی، دارای ارزش غذایی بالایی است. یکی از مهمترین نکات برای پخت این غذای لذیذ، این است که کوفته باید شکل گرد خود را از دست ندهید و مزه واقعی خود را حفظ کند.
کوفته غذایی اصیل و بسیار خوشمزه است که در سراسر دنیا از جمله گرجستان، ارمنستان، ترکیه، مالزی، تاجیکستان و تعداد زیادی از کشور های آسیایی، بهعنوان خوراک بومی و محلی خورده میشود. کوفته را غالبا همراه با نان و سبزیخوردن، ماست، دوغ و انواع ترشی سرو میکنند.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
انواع کوفته
۱. کوفته ساده
کوفته ساده، غذایی لذیذ و مقوی است که از گوشت چرخکرده، برنج، جعفری خردشده، آرد، آب لیمو، زرده تخممرغ، پیاز، هویج، سیبزمینی، نمک و فلفل تشکیل میشود. برای طبخ این نسخه از کوفته باید برنج را بپزید و سپس آبکش کنید. در ادامه گوشت را بههمراه پیاز، هویج و سیبزمینی رنده شده، تخممرغ، جعفری، نمک و فلفل مخلوط کنید و حسابی ورز دهید. مایه کوفته را بهاندازه دلخواه دربیاورید و در آب، آب لیمو و رب گوجه فرنگی بپزید.
۲. کوفته تبریزی
کوفته تبریزی یکی از نسخههای مشهور و محبوب کوفته ایرانی است که همان طور که از نام آن مشخص است، اصالت آن به شهر تبریز برمیشود. این کوفته خوشمزه بهدلیل طعم بسیار لذیذش در سراسر کشور فراگیر شده است و تقریبا در تمام شهرهای ایران طبخ میشود.
برای درست کردن کوفته به روش سنتی، گوشت را در یک هاون سنگی و با دسته هاون چوبی میکوبند و کم کم سبزیها و لپه را به آن اضافه میکنند. در حال حاضر، بهجای کوبیدن گوشت در هاون، آن را چند بار چرخ میکنند. سپس تخممرغ آبپز، گردو و آلو خشک را در داخل آن میگذارند و با پیاز داغ و زرشک تزئین میکنند. در سس این کوفته نیز از رب گوجه فرنگی و زعفران استفاده میکنند.
۳. کوفته سبزی شیرازی
کوفته سبزی، یکی از غذاهای سنتی شیرازی است که با نام آش کوفته سبزی نیز شناخته میشود. مواد تشکیلدهنده این نسخه از کوفته، برنج نیم دانه، نخود ریز، گوشت چرخکرده و سبزیجات مخصوص کوفته (شوید، تره، ریحان، ترخون و جعفری) هستند. سبزیهای معطر طعم بسیار خوشایند و دلچسبی را به کوفته سبزی اعطا میکنند.
برخی افراد، سس کوفته را غلیظتر درست میکنند و آن را همراه با کوفته به سر میز میآورند، در حالی که برخی آن را بهصورت آش سرو میکنند.
۴. کوفته قلقلی
کوفته قلقلی با گوشت چرخکرده، پیاز، آرد نخودچی، تخممرغ، گوجه فرنگی، آب لیمو، نمک، زردچوبه، فلفل، رب گوجه فرنگی و غوره درست میشود. برای طبخ این غذا گوشت چرخکرده، پیاز، آرد نخودچی، تخممرغ، نمک، زردچوبه، فلفل را بههمراه آب مخلوط کنید تا شبیه به ماست شود. سپس از این مایه کوفتههای ریز درست کرده و در روغن داغ سرخ کنید.
کوفته قلقلیها را در مخلوط پیازداغ، گوجه رنده شده، رب گوجه فرنگی، آب لیمو و غوره بریزید و کمی بپزید. این غذای خوشمزه را با سبزی خوردن و ماست سرو کنید.
۵. کوفته شیرین کرمانشاهی
مواد تشکیلدهنده کوفته شیرین کرمانشاهی، گوشت چرخکرده، برنج، نعنا خشک، شکر، سرکه، پیاز، تخممرغ، آب، نمک و فلفل هستند. در ابتدا برنج را با مقداری آب بپزید تا شفته شود. سپس گوشت، پیاز رنده شده، نمک، شکر، ادویه و نعنا خشک را به برنج اضافه کنید و ورز دهید. در ادامه تخممرغ را در مایه کوفته بشکنید و خوب ورز دهید تا مایه حالت چسبندگی پیدا کند. با مایه کوفته، گلولههای گرد درست کنید.
برای تهیه سس کوفته، شکر، سرکه، روغن و آب را مخلوط کنید و روی حرارت گاز قرار دهید تا کمی غلیظ شود. سپس آن را روی کوفتهها بریزید و بهمدت یک ساعت بپزید تا کوفتهها کاملا مغزپخت شوند.
۶. کوفته برنجی
کوفته برنجی با گوشت چرخکرده، لپه، آلو، برنج، سبزی، پیاز، تخممرغ، نمک، زردچوبه، فلفل، رب گوجه فرنگی و زرشک درست میشود.
۷. کوفته تبریزی بدون گوشت
برای تهیه کوفته تبریزی بدون گوشت باید لپه و برنج پخته را چرخ کنید. سپس سبزی خردشده، آرد نخودچی و ادویهجات را به آنها بیفزایید و ورز دهید. کوفتههای خود را شکل دهید و در وسط آنها آلوچه یا مغز گردو قرار دهید. کوفتهها را در قابلمهای مناسب بههمراه سس آب و گوجه فرنگی بپزید.
۸. کوفته شامی
از مواد اولیه کوفته شامی میتوان به گوشت چرخکرده، لپه، تخممرغ، آویشن خشک، گردو، کشمش آرد نخودچی، نمک، فلفل و زردچوبه اشاره کرد. برای سس کوفته نیز به برگه زردآلو، سبزیهای معطر (گشنیز، جعفری و ترخون)، آرد، زعفران، آب، آب لیمو و شکر نیاز دارید. روش طبخ این نسخه از کوفته نیز مانند دیگر کوفتهها است.
کوفته شامی در کرمانشاه از محبوبیت زیادی برخوردار است و کرمانشاهیها معمولا از رب انار، برنج، شکر و پیاز داغ برای تهیه سس کوفته استفاده میکنند.
۹. کوفته همدانی
کوفته همدانی شباهت زیادی به کوفته تبریزی دارد، با این تفاوت که سبزی ندارد و به مواد کوفته نخود اضافه میشود. گوشت استفاده شده در این نوع کوفته، گوشت گوسفندی است. همدانیها معمولا کوفته را در مهمانیهای خاص یا در ایام عید نوروز و سیزده بدر میپزند.
۱۰. کوفته ریزه نخودچی
کوفته ریزه نخودچی یا قرمزه نخودچی، یکی از غذاهای سنتی و قدیمی اصفهان است که با گوشت چرخکرده، آرد، پیاز داغ، آب، رب گوجه فرنگی، نعنا خشک، زردچوبه، نمک و فلفل درست میشود.
۱۱. ریزه کوفته
ریزه کوفته از گوشت چرخکرده، لوبیا چیتی، یپاز، هویج، برنج، تخممرغ، آبغوره يا آب نارنج، رب گوجه فرنگی، نمک، زردچوبه و فلفل تشکیل میشود.
۱۲. کوفته آلوی شیرازی
کوفته آلوی شیرازی یک کوفته بسیار لذیذ است که میتوان آن را برای ناهار یا شام سرو کرد. برای تهیه این نوع کوفته به ماست پرچرب، کره، تخممرغ، آرد، گندم آسیاب شده، نمک، آلو، قند، شکر و خشخاش نیاز دارید. ماست را با کره، تخممرغ و کمی نمک مخلوط کنید، سپس با آرد و گندم آسیاب شده ورز دهید تا خمیر شود. خمیر را برای ۲۰ تا ۲۵ دقیقه در یخچال قرار دهید تا خودش را بگیرد.
در همین حین، هسته آلوها را دربیاورید و بهجای آن، قند بگذارید. از مایه کوفته بردارید و به دور آلوها گلوله کنید. کوفتهها را در مخلوط آب و نمک در حال جوش بیندازید و بپزید. سپس کره و شکر را در یک ماهیتابه کوچک کاراملیزه کنید و خشخاش در آنها بریزید. این سس را به کوفتهها اضافه کرده و سرو کنید.
۱۳. کوفته انار
کوفته انار، یکی از غذاهای اصیل ایرانی است که معمولا در شب یلدا سرو میشود. این غذای خوشمزه با دارا بودن طعم ترش و ملس از محبوبیت زیادی برخوردار است. طبخ این نسخه از کوفته شبیه به دیگر کوفتهها است و مواد تشکیلدهنده آن، گوشت چرخکرده، پیاز، گردو، نان خشک آسیاب شده، تخممرغ، جعفری و ترخون خردشده، آب لیمو، نمک، زردچوبه، فلفل، دانه انار و پودر زیره هستند.
برای سس کوفته از آب انار، رب انار، شکر یا عسل و نمک و فلفل استفاده میشود. کوفته انار را میتوان بههمراه نان یا برنج سرو کرد.
۱۴. کوفته عدس
عدس یکی از حبوبات پر خاصیت و سرشار از مواد معدنی، ویتامینها، آنتیاکسیدان و فیبر است. شما میتوانید با عدس، گوشت چرخکرده، آب لیمو، جعفری، نمک، فلفل، رب گوجه فرنگی، پیاز، روغن، بلغور گندم ریز یا آسیاب شده، زعفران و تخممرغ، یک کوفته خوشمزه به نام کوفته عدس درست کنید که غذایی بسیار مقوی و مناسب برای سالخوردگان و کودکان است.
از انواع دیگر کوفته میتوان به نسخههای زیر اشاره کرد:
- کوفته بلغور
- کوفته زرشک
- وفته مرغ
- کوفته هویج
- کوفته ماهی
- کوفته هلو
- کوفته گشنیز
- کوفته گردو
- کوفته شوید باقلا
- کوفته بوقلمون و کدو سبز
- کوفته بادمجان
- کوفته اسفناج
- کوفته سیبزمینی
- کوفته کاری
- کوفته قارچ
مواد لازم برای کوفته تبریزی
برای ۸ نفر
- یک عدد پیاز پوست کنده و رنده شده
- یک لیوان لپه
- یک لیوان برنج
- ۲ عدد تخممرغ
- تره و مرزه بهاندازه کافی
- یک قاشق غذاخوری زعفران دمکرده
- ۳ قاشق غذاخوری پیاز داغ
- یک کیلوگرم گوشت چرخکرده
- ۲ قاشق غذاخوری آرد نخودچی
- ۵ قاشق غذاخوری سبزی کوفته
- آلو ، زرشک و گردو بهاندازه کافی
- ۳ قاشق غذاخوری رب گوجه فرنگی
- تخممرغ آبپز به تعداد کوفتهها
- نمک، فلفل سیاه، دارچین و زردچوبه بهاندازه کافی
- نان تازه و سبزی خوردن برای سرو
طرز تهیه کوفته تبریزی
۱. لپه را از شب قبل خیس کنید و ۲ تا ۳ بار آب آن را خالی کنید تا خیس بخورد و نفخ آن از بین برود.
۲. آب لپه را خالی کنید و بههمراه آب تازه در یک قابلمه مناسب بریزید. قابلمه را روی شعله ملایم گاز قرار دهید تا لپه نیمپز شود. سپس آن را با آب سرد، آبکش کنید و کنار بگذارید.
۳. در قابلمهای کوچک آب و کمی نمک بریزید و آن را روی شعله زیاد گاز قرار دهید تا آب به جوش بیفتد.
۴. برنج را بشویید و در آب در حال جوش بریزید. برنج را پس از چند جوش، آبکش کنید.
۵. لپه و برنج نیمپز را با گوشتکوب له کنید تا نیمکوب شوند اما کاملا له نشوند.
۶. تخممرغها در پلاسیتیک فریزر قرار دهید و با مقداری آب در یک قابلمه دیگر بریزید و روی حرارت متوسط گاز قرار دهید تا بهمدت ۲۰ دقیقه آبپز شده و کاملا سفت شوند. سپس پوست آنها را بگیرید و کنار بگذارید.
۷. آمادهسازی سس کوفته: در یک قابلمه یا ماهیتابه بزرگ، ۴ لیوان آب بریزید و روی حرارت کم قرار دهید. سپس پیاز داغ، رب گوجه فرنگی، مزره، تره، دارچین، نمک و فلفل سیاه را در آن بریزید و اجازه دهید تا آب به جوش بیاید. شعله گاز را کم کنید تا سس بهآرامی برای خودش آماده شود.
۸. آمادهسازی کوفتهها : آب پیاز رنده شده را بگیرید و آن را با گوشت، فلفل سیاه، نمک، آرد نخودچی و زردچوبه مخلوط کنید و بهمدت ۳ دقیقه ورز دهید. سپس لپه و برنج نیمکوب شده را به این مخلوط بیفزایید و بهمدت ۵ دقیقه دیگر ورز دهید.
۹. سبزی کوفته را به مخلوط گوشت اضافه کنید و مجددا ورز دهید.
۱۰. دو عدد تخممرغ خام را در کاسهای بشکنید و هم بزنید. سپس آنها را به مواد گوشتی اضافه کنید و خوب ورز دهید تا بهراحتی بتوان، گلوله گرد با آن درست کرد.
۱۱. بهاندازه یک لیمو بزرگ از مایه کوفته بردارید و یک دایره با کف دو دست درست کنید. سپس وسط آن را گود کنید، یک عدد تخممرغ کامل آبپز، آلو، گردو و زرشک را داخل آن قرار دهید و بهصورت یک دایره گرد دربیاورید.
۱۲. این کار را برای بقیه مایه کوفته تکرار کنید تا مایه گوشتی تمام شود. سپس کوفتهها را با احتیاط در قابلمه سس بچینید. توجه داشته باشید که شعله گاز باید کم یا ملایم باشد.
۱۳. پس از گذشت ۳۰ دقیقه، کوفتهها را آرام و با احتیاط کامل جابه جا کنید و برگردانید.
۱۴. درب قابلمه را بهصورت نصفه بگذارید و اجازه دهید تا کوفتهها برای یک ساعت بپزند.
۱۵. کوفتهها را در ظرف سرو بکشید و با گردو و زرشک تزئین کنید. کوفته تبریزی را همراه با نان تازه و سبزی خوردن به سر سفره بیاورید.
نکات مهم برای طبخ کوفته تبریزی
- سبزیهای کوفته تبریزی جعفری، مرزه، ترخون، نعنا و گشنیز هستند. البته باید نعنا را کمتر از همه بریزید تا کوفته شما را تلخ نکند. بهتر است نسبت تره و مرزه به حدی باشد که مزه تره غالب باشد.
- سبزیجات را از قبل پاک کنید، بشویید و روی تخته ساطوری کنید.
- برنج را باید زمانی آبکش کنید که هنوز کمی سفت باشد.
- بهتر است برای درست کردن کوفته از مخلوط گوشت مغز ران گوسفند و فیله گوساله استفاده کنید. چربی و گرمی گوشت گوسفند در کنار سردی و یکدستی گوشت گوساله باعث میشود که کوفته خشک نشود و طعم بهتری داشته باشد.
- ورز دادن کوفته بسیار مهم است، زیرا باعث میشود که مواد کاملا به خورد هم بروند و طعم کوفتهها بهتر شود. البته شما میتوانید بهجای ورز دادن دستی، مواد کوفته را در غذاساز بریزید و میکس کنید.
- مواد را آنقدر ورز دهید تا حالت چسبندگی پیدا کند و به دست بچسبد.
- بهتر است که پس از ورز دادن و انسجام گرفتن مواد، روی آن را با سلفون بپوشانید و برای یک ساعت در یخچال بگذارید تا خودش را کامل بگیرد.
- شما میتوانید به مایه کوفته، پودر جوز هندی نیز اضافه کنید.
- برای تهیه سس، میتوانید در ابتدا پیاز داغ، زردچوبه و رب گوجه فرنگی را در کمی روغن تفت دهید تا بوی زردچوبه دربیاید و رب، خوشرنگتر شود. سپس آب را به آنها بیفزایید.
- برخی افراد، آرد نخودچی را در سس کوفته میریزند تا کمی غلیظتر شود.
- باید در حین شکل دادن کوفتهها، دستتان را با آب خیس کنید تا کوفتهها به دستتان نچسبد.
- در هنگام گرد کردن، روی کوفتهها نباید هیچ ترکی وجود داشته باشد.
- برخی افراد، کوفتهها را بهصورت جداگانه و محکم در یک دستمال توری نازک قرار میدهند و داخل سس میگذارند تا بههیچوجه وا نرود.
- اگر شعله گاز زیاد باشد و سس شما در حال جوش زدن، در زمان چیدن کوفتهها، ممکن است کوفتهها وا بروند. پس توجه کنید که در این مرحله شعله گاز باید کم یا ملایم باشد.
- برای خوشمزهتر شدن آب کوفته، میتوان از موادی چون آلو، گرد لیمو، لیمو عمانی یا رب آلوچه استفاده کرد.
- سس باید تا نیمههای کوفتهها را بپوشاند.
- در ۵ تا ۱۰ دقیقه اول چیدن کوفتهها ، اصلا درب قابلمه را نگذارید.
- در ۱۵ دقیقه اول چیدن کوفتهها بههیچوجه به آنها دست نزنید، زیرا ممکن است ترک بخورند.
- بعد از پخت کامل کوفتهها، آنها را از آب دربیاورید، زیرا ممکن است وا برود و خراب شود.
- ریختن گردو، آلو، زرشک و تخممرغ آبپز در کوفته اختیاری است و شما میتوانید بنا به ذائقه خود آنها را حذف کنید.
- برخی برای سرو، کوفته را بههمراه آب در کاسه میکشند. برخی نیز آب را بهصورت جداگانه با نان تیلیت کرده و نوش جان میکنند.
- کوفته غذایی دیر هضم و سنگین است و ممکن است معدههای حساس را ناراحت کند. شما میتوانید برای کم کردن سنگینی کوفته، برای افراد حساس یا کودکان، تخممرغ را حذف کنید.
مواد لازم برای کوفته سبزی شیرازی
برای ۴ نفر
- ۵۰۰ گرم گوشت چرخکرده
- ۳ عدد پیاز متوسط پوست کنده و رنده شده
- ۳۰۰ گرم نخود آبگوشتی
- ۵ پیمانه برنج نیم دانه
- یک کیلو سبزی (جعفری، شوید، تره و ترخون) ساطوری شده
- کشمش یا آلو به میزان لازم
- ۱۰۰ گرم گردو
- یک پیمانه پیاز داغ
- نمک، زردچوبه و فلفل سیاه به مقدار لازم
طرز تهیه کوفته سبزی شیرازی
۱. نخود و برنج را از روز قبل در آب خیس کنید و چند بار آب آن را عوض کنید تا نفخ نخود گرفته شود. سپس برنج و نخود خیس خورده را در آبکش بریزید تا آب آنها کاملا گرفته شود.
۲. آمادهسازی سس کوفته: یک لیوان برنج و مقداری از سبزی خردشده را بههمراه مقدار زیادی آب در یک قابلمه بزرگ بریزید و روی حرارت متوسط گاز قرار دهید تا مانند آش بپزد. سس کوفته باید غلیظ باشد، پس باید برنج و سبزی خوب بپزند تا لعاب دار شوند.
۳. آمادهسازی مایه کوفته: آب پیازهای رنده شده را بگیرید. سپس گوشت، بقیه برنج و نخود را با پیاز مخلوط کرده و با استفاده از چرخ گوشت چرخ کنید.
۴. نمک، زردچوبه، فلفل سیاه و بقیه سبزی را به مایه گوشتی اضافه کنید و برای ۱۰ دقیقه با دست خوب ورز دهید.
۵. آمادهسازی مواد میانی کوفته: شما میتوانید برای مواد داخل کوفته از کشمش یا آلو استفاده کنید. پس از شستشوی کامل آلو یا کشمش، آنها را با پیازداغ و گردو در یک قاشق غذاخوری روغن روی حرارت متوسط گاز تفت دهید. سپس کمی زردچوبه به آنها بزنید تا خوشرنگ شوند.
۶. آمادهسازی کوفته: مقداری از مایه را بردارید و در دست خود باز کنید. یک قاشق از مواد میانی کوفته را روی آن بریزید و سپس با دست گلوله کنید.
۷. کوفتهها را بهآرامی و با کمی فاصله در سس در حال جوش بگذارید.
۸. کوفتههای پخته را در ظرف سرو بکشید و مقداری از سس کوفته را روی آن بریزید. نوش جان!
نکات مهم برای طبخ کوفته سبزی شیرازی
- توجه کنید که مواد کوفته بههیچوجه نباید آب داشته باشند، زیرا در غیر این صورت، کوفتهها وا میروند.
- هنگام ورز دادن، مایه کوفته را چند بار داخل ظرف بکوبید تا مواد چسبندگی بیشتری پیدا کند. اگر مایه کوفته را خوب ورز ندهید، هنگام پخت از هم باز میشوند.
- شما میتوانید از رب گوجه فرنگی نیز به دلخواه برای سس کوفته استفاده کنید.
- در نیم ساعت اول پخت کوفتهها، درب قابلمه را نگذارید.
- شما میتوانید بهجای نخود از لپه استفاده کنید.
فواید کوفته
کوفته حاوی پروتئینها، انواع ویتامینها، چربی، کربوهیدرات، کلسیم، منیزیم، پتاسیم و فیبر است. از فواید بسیار این غذای لذیذ ایرانی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- آلو و تره این غذا موجب بهتر شدن حرکات دودی روده میشوند و عمل دفع را راحت میکنند.
- مرزه نقش موثری در کاهش چربی خون دارد.
- پیشگیری از یبوست
- کاهش قند خون
- بهبود بیماریهای قلبی عروقی
طعم کوفته
مقاله مرتبط:
کوفته یکی از مجلسیترین و اصیلترین غذاهای ایرانی است که با وجود طبخ مشکل، طرفداران بسیاری دارد. لذت خوردن کوفتههای گرد و خوشمزه بههمراه سس غلیظ پیازداغ یکی از بهترین تجربههای غذایی در بیشتر شهرهای ایران است. بهترین قسمت کوفته وسط آن است. کوفتهها همیشه یک جایزه و سورپرایز در میان خود دارند که میتواند تخممرغ آبپز، گردو، آلو، برگه زردآلو، زرشک و گاهی اوقات جوجه درسته باشد.
آب کوفته را بهصورت جدا با نان تیلیت کنید یا آن را بههمراه کوفته بخورید. کوفته از آن دسته غذاهایی است که امکان ندارد کسی از آن خوشش نیاید. پس بیدرنگ به آشپزخانه بروید و با طبخ این غذا در مهمانیها بدرخشید.
اگر در زادگاه یا شهر محل سکونت شما کوفته را به روشی متفاوت از آنچه در این مطلب خواندید تهیه میکنند، تفاوتها و دستورپختهای رایج را با ما و دیگر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید. همچنین اگر موفق به طبخ هر یک از غذاهای لذیذ ارائهشده در مجموعه غذاهای محلی ایران شدید، حتما از غذاهای لذیذ و زیبای خود عکس بگیرید و با تگکردن کجارو در اینستاگرام (mykojaro@)، تجربه و تصاویر خود را با ما به اشتراک بگذارید.
دیدگاه