طرز تهیه شربت ریواس؛ نوشیدنی متفاوت و خوش رنگ نیشابوری

دلتان یک نوشیدنی خوشمزه و خوش‌رنگ می‌خواهد؟ از گرمای تابستان فراری هستید و نمی‌دانید برای مهمانی چه نوشیدنی سرو کنید؟ با کجارو همراه شوید و بهترین نوشیدنی‌های ایران و جهان را در مجموعه شربت‌ها و نوشیدنی‌ها، در خانه درست کنید. امروز قصد داریم طرز تهیه یک نوشیدنی دلچسب و مقوی به نام شربت ریواس را به شما آموزش دهیم تا با درست کردن آن، گرمای تابستان را از خود دور کنید.

يک ليوان شربت ريواس نيشابور، دقیقا همان نوشیدنی خنک و دلچسبی است که در فصل‌های گرم سال به آن احتیاج دارید. این شربت لذیذ از ساقه‌های ریواس، آب و شکر تشکیل می‌شود و طرز تهیه‌ای بسیار ساده و آسان دارد.

ریواس، گیاهی است که قطعا تاکنون آن را در خورش، آبگوشت، اشكنه، سالاد، كوكو، شربت یا حتی لواشک دیده‌اید. ریواس، یک سبزی صورتی رنگ است که شباهت بسیاری به کرفس دارد و می‌توان آن را به‌صورت خام یا پخته مصرف کرد. ساقه این گیاه، صورتی رنگ است و برگ‌های آن در دمای پايين صورتی و قرمز رنگ می‌شوند و در دمای بالای ۳۰ درجه سانتی‌گراد، به رنگ سبز تيره باقی می‌مانند.

ریواس از گذشت، مصارف دارویی و غذایی بسیاری داشته است و یکی از محبوب‌ترین روش‌های مصرف آن به‌شکل شربت است. پس در ادامه با ما همراه باشید و شربت بی‌نظیر ریواس را در آشپزخانه درست کنید.

ريواس، گياه بومی آسيا است و به احتمال زیاد، اولين بار در سيبری يا هيماليا برداشت شده است. در برخی از روایت‌های تاریخی آمده است که چینی‌ها، پيش از ميلاد مسيح از آن، به‌عنوان دارو استفاده می‌‌كردند. كشت گیاه ریواس از قرن شانزدهم در اروپا آغاز شد. نام اصلی این گیاه «ریواچ» است و واژه‌های ریواس و رواش از آن ریشه می‌گیرند.

مردم شرق ایران، ریواس را با نام «رواش» می‌شناسند. ریواس از دسته ترشک‌ها است و قادر است دما‌های پایین را تحمل کند. این گیاه را می‌توان در دامنه بینالود، کوهستان‌های آذربایجان و کردستان، بلندی‌های البرز در شمال تهران، خراسان رضوی، کوه‌های روستای رباط ترک (دلیجان) و قلعه تخت کوه پیدا کرد؛ اما در اصل ریواس، سوغات نیشابور است.

ریشه ریواس در خاک رشد می‌کند و حدود یک تا دو متر طول دارد. این ریشه در مقابل سرما و یخبندان، کاملا مقاوم است. گیاه ریواس دارای دو نوع ساقه است؛ نوع اول، ساقه زیر زمینی یا «ریزوم» است که پس از رشد، گوشتی و چوبی می‌شود و از جوانه‌های آن، ساقه‌های هوایی و برگ‌های پهن به وجود می‌آیند. نوع دوم، ساقه‌های هوایی هستند که تا حدود یک متر رشد می‌کنند. دمبرگ، قسمت خوراکی ریواس را تشکیل می‌دهد که طول آن با بافتی گوشتی به بیش از نیم متر می‌رسد. گل‌های سبز رنگ ریواس به تعداد زیاد و به‌صورت خوشه‌ای در انتهای ساقه اصلی رشد می‌کنند و در اثر تلقیح، بذر را تشکیل می‌دهند.

ریواس نرسیده، بسیار ترش‌مزه و به رنگ سبز یا قرمز است. ابعاد ساقه این نوع ریواس خوردنی، حدود ۱۰ تا ۲۵ سانتی‌متر است و در اکثر نقاط خراسان، آن را با نام «قاقُرو» می‌شناسند. قاقُرو به‌خاطر طعم ترش و خواص بیشتر آن به نسبت ریواس (رسیده)، طرفداران بیشتری دارد و در غذاها و ادویه‌جات، بیشتر استفاده می‌شود.

اگر قاقُرو خیلی کوچک باشد، ممکن است طعم آن به ترشی و تلخی بزند و هرچه بزرگ‌تر باشد ترشی آن کمتر است.

ریواس رسیده، سفید رنگ و انتهای آن صورتی یا زرد است. طعم این ریواس خوردنی با ابعاد ساقه حدود ۳۰ تا ۵۰ سانتی‌متر، ترش نیست و آن را در همه جا با نام «ریواس» می‌شناسند.

نام علمی ریواس معطر، Rheum acuminatum است. این گیاه در کنار آب رشد می‌کند و در فصل تابستان، بذرهای قرمزی دارد. این گیاه در کانادا دیده می‌شود. ساقه‌های ریواس معطر، نازک، شاخه‌دار و گلدار هستند و طول آن به ۱٫۲۵ سانتی‌متر می‌رسد. این گیاه با نور مستقیم آفتاب سازگار است ولی ترجیح می‌دهد که در سایه باشد. بریدن ساقه‌های ریواس معطر، بعد از گل‌دهی سبب می‌شود که شاخ و برگ‌های جوان آن در ادامه فصل رشد کنند.

ریواس RheumKialense، یک گونه کوچک و شاداب است که برگ‌هایی چین‌دار با لکه‌های قرمز و با ارتفاع ۳۵ سانتی‌متر دارد. این گیاه پس از رشد کردن، زمین را به‌صورت انبوه پوشش می‌دهد.

ریواس چینی، بهترین و با کیفیت‌ترین گونه ریواس است و ساقه‌هایی قرمزرنگ دارد.

• ۱ کیلوگرم ریواس
• ۸۰۰ گرم شکر
• ۴ فنجان آب
• ۱ ساقه کوچک نعنا یا پونه
• برگ نعنا برای تزئین

۱. پوست ساقه ریواس‌ها را بگیرید و آن‌ها را با آب بشویید. سپس مغز سفید آن را به تکه‌های ۸ سانتی‌متری برش بزنید و در یک قابلمه مناسب بریزید. آب را داخل قابلمه بریزید تا روی ریواس‌ها را بگیرد و روی شعله ملایم گاز قرار دهید. درب قابلمه را ببندید.

۲. ریوا‌س‌ها را به‌مدت ۲۰ دقیقه با شعله ملایم بجوشانید تا نرم شوند. در حین پخت ریواس‌ها، کف روی آب را با ملاقه جدا کنید.

۳. ریواس‌های نرم شده را از صافی رد کنید. سپس شکر را به آب ریواس که حالا رنگ گرفته و کمی مات شده است، اضافه کنید و دوباره روی شعله قرار دهید. شربت را گاهی هم بزنید تا شکر کاملا حل شود. برای حل شدن شکر در آب ریواس، تقریبا به ۵ دقیقه زمان نیاز دارید.

۴. یک ساقه کوچک نعنا یا پونه را در شهد بیندازید تا عطر خود را به شربت بدهد. وقتی شربت به غلظت مورد‌نظر شما رسید، آن را از روی شعله گاز بردارید و پس از خنک شدن، آن را در شیشه‌ مناسب استریل شده بریزید و داخل یخچال قرار دهید.

۵. برای سرو، یک تا ۲ قاشق غذاخوری شربت را همراه با آب داخل یک لیوان بریزید. سپس آن را با برگ نعنا تزئین کرده و سرو کنید.

• یک روش دیگر تهیه شربت ریواس این است که ساقه‌های خردشده ریواس و شکر را به‌صورت لایه‌ای در قابلمه بریزید و به‌مدت ۱۲ ساعت قابلمه را در دمای محیط قرار دهید تا حسابی آب بیندازد و شکر به خورد ریواس‌ها برود. بعد از گذشت این زمان، قابلمه را روی گاز قرار دهید و صبر کنید تا مواد به جوش بیایند. پس از یکی دو جوش، قابلمه را از روی گاز بردارید و ریواس‌ها را آبکش کنید. توجه کنید که به‌هیچ‌وجه نباید ریواس‌ها را فشار دهید، زیرا شربت شما در این صورت، بدرنگ خواهد شد. شربت به‌دست آمده را یک بار دیگر بجوشانید تا به غلظت مناسب برسد.
• بطری یا ظرفی که قرار است شربت را در آن نگه‌داری کنید به‌خوبی با آب و صابون بشورید و سپس با آب جوش کاملا ضدعفونی کنید تا شربت شما کپک نزند.
• اگر کمی زعفران دم‌کرده به شربت اضافه کنید، شربت لذیذتر و خوش‌رنگ‌تری خواهید داشت.
• اگر ریواس شما شیرین است، می‌توانید در انتهای کار، ۱ قاشق مرباخوری جوهر لیمو به شربت ریواس اضافه کنید تا طعم ترش‌تری به خود بگیرد. جوهر لیمو، باعث می‌شود که شربت ریواس شکرک نزند. شما همچنین می‌توانید از آب‌لیمو به‌جای جوهرلیمو استفاده کنید.
• دقت کنید که ساقه‌های جوان و ترد ريواس‌ را بخرید. برای تهیه شربت ریواس، بهتر است بيشتر از قسمت‌های ترد، نازک و روشن ريواس استفاده كنيد، زيرا قسمت‌هاي سبز‌ و تيره‌تر آن كمی طعم تلخی دارند.
• ریواس، دارای اسید آلی اگزالات پتاسیم است و به همین علت بهتر است در ظروف فلزی به‌خصوص مسی، آن را نپزید، زيرا مس با غذاهای اسيدی واكنش‌های مضری می‌دهد.
• طبع ريواس از لحاظ طب سنتی سرد است و به همین دلیل ریواس را باید با شکر یا عسل مصرف کرد تا طبع سرد آن را متعادل کنند.
• شما می‌توانید طبق مزاج خود، اندازه شکر شربت را کم یا زیاد کنید.
• نعنا یا پونه باید به‌مدت ۱۰ تا ۱۲ ساعت در شربت باشند تا عطر خود را به شربت بدهند.
• شربت ریواس را بهتر است با قاقرو (ریواس نرسیده) درست کنید. این شربت ریواس، رنگی قرمز دارد و طعم آن، ترش و شیرین است. شربت ریواس درست شده با ریواس رسیده، مزه‌ای شیرین دارد و رنگ آن، شیری رنگ (مابین زرد و قهوه‌ای) است.
• ريواس را نبايد بيشتر از یک تا ۳ روز در يخچال نگه‌داری كنيد.
• برای نگه‌داری طولانی‌تر ریواس، می‌توان پس از بریدن ساقه‌ها، آن را منجمد کرد.
• لیمو ، دارچین و زنجبیل از جمله چاشنی‌هایی هستند که با ریواس مصرف می‌شوند.
• فراموش نکنید که برگ ريواس سمی است، پس از خوردن آن پرهيز کنید.

ریواس، یک ماده غذایی غنی از کلسیم، پتاسیم، آنتی‌اکسیدان، فیبر، انواع ویتامین و املاح معدنی است و به همین دلیل برای تمام اعضای بدن، یک ماده‌ غذایی بسیار مفید و مقوی شناخته می‌شود و اثر شگفت‌انگیز و معجزه‌آسایی دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

• رفع کم‌خونی
• مفید برای قلب و اعصاب
• برطرف کردن ضعف و سستی و مفید برای بيماران تب‌دار و بی ا‌شتها (مصرف ۱۰۰ گرم آب ریواس یا رب ریواس)
• تنظيم جذب چربی از روده، با تحريک ترشح نمک‌های صفراوی از كبد
• کم کردن خون‌ريزی از معده و روده
• بهبود کارکرد روده و برطرف کردن یبوست و اسهال (مصرف آب ریواس همراه با آب هویج، کرفس، خیار و سیب با مقیاس یک سوم آب ریواس و دو سوم بقیه سبزیجات)
• کاهشورم چشم و تقویت بینایی و از بین رفتن لکه‌های سفید چشم از طریق چکاندن آب تازه ریواس در چشم
• کمک بهترميم جراحات، زخم‌های چرکی سطحی، سوختگی‌های پوستی، جوش و لک از طریق ترکیب ریواس با آب‌لیمو و مالیدن آن به پوست
• رفع رنگ پریدگی صورت از طریق نوشیدن ترکیب آب ريواس، آب هويج یا زردک و آب سيب سرخ به نسبت مساوی
• تقویت موی سر از طریق مخلوط کردن ریواس با حنا و مالیدن آن به مو
• مسرت‌بخش و کمک به رفع افسردگی
• رفع تشنگی و آسان کردن هضم غذا به‌دلیل وجود اسید مالیک
• کاهش قند خون از طریق تحریک لوزالمعده به ترشح انسولين
• کاهش چربی و كلسترول خون و جلوگیری از ايجاد لخته در رگ‌ها
• تصفيه خون
• درمان زخم‌های دهان
• کاهشسرگيجه و وزوز گوش
• بالا بردن سوخت و ساز بدن و کاهش وزن به‌دلیل وجود فيبر و پتاسيم موجود در آن
• متعادل کردناسيد معده
• برطرف كننده استرس، ترس و وسواس
• خوشبو کردن دهان با تحریک پرزهای چشایی به واسطه‌ مزه‌های ترش، شیرین و تلخ

• ریواس دارای مقادیر زیادی اگزالیک اسید است. این اسید آلی از جذب کلسیم و منیزیم توسط بدن جلوگیری می‌کند و باعث پوکی استخوان می‌شود. مقدار مجاز مصرف اکسالیک اسید در روز ۱۰ گرم برای بزرگسالان و ۳ تا ۴ گرم برای کودکان است که معادل با مصرف چند کیلوگرم ریواس در روز است؛ به همین دلیل، ریسک ابتلا به پوکی استخوان به‌دلیل مصرف ریواس بسیار کم و پایین ارزیابی می‌شود. از دیگر مضرات اگزالیک اسید، می‌توان به آسیب رساندن به دستگاه گوارش و کلیه‌ها نیز اشاره کرد.
• افرادی که ناراحتی کلیه دارند، بهتر است از مصرف زیاد ریواس خودداری کنند.
• مبتلایان به سنگ کلیه، ناراحتی‌های مثانه، درد سینه و سرفه باید قبل از مصرف ریواس با پزشک خود مشورت کنند.
• مبتلایان به نارسایی‌های قلبی هم نباید در خوردن ریواس زیاده‌روی کنند زیرا این ماده غذایی دارای مقادیر قابل توجهی سدیم است.

• از ریواس می‌توان برای تهیه انواع غذا، کیک، مربا، ژله، کمپوت با انواع دسر استفاده کرد.
• برای روشن کردن مو، ۵۰ گرم ريواس را در يک ليتر آب به‌مدت ۳۰ دقيقه بجوشانید و پس از صاف کردن این محلول، موهایتان را چندبار با آن خيس كنيد تا موهای قهوه‌ای رنگ شما، طلایی شوند.
• برگ‌های ريواس به دفع حشرات موذی كمک می‌کنند.
• برای تمیز كردن آثار سوختگی از ظروف، می‌توان مقداری ريواس را همراه با آب در آن‌ها بجوشانيد. اسيد آلی موجود در ريواس، به‌طرز معجزه‌آسایی، چربي‌های سوخته و چسبيده به ته ظرف را پاک می‌کند.

اگر موفق به تهیه شربت ریواس از مجموعه شربت‌ها و نوشیدنی‌ها شدید، حتما در بخش نظرات همین مطلب، تجربه خود را برای ما و دیگر کاربران کجارو بنویسید یا از شربت زیبا و خوش‌طعم خود عکس بگیرید و با تگ‌کردن کجارو در اینستاگرام (mykojaro@)، عکس‌های خود را با ما به اشتراک بگذارید.