طرز تهیه قهوه عربی؛ یک نوشیدنی گرم و اصیل اهوازی

قهوه عربی، نوشیدنی محبوبی در کشورهای حاشیه خلیج فارس و شهرهای جنوبی کشور ایران از جمله بوشهر، اهواز و بندرعباس است. این قهوه در کشورهای عربی، بیشترین مصرف را دارد و به همین دلیل به قهوه عربی معروف است. برای تهیه قهوه عربی، دانه‌های قهوه باید تفت داده شده و به‌صورت بسیار ریزی آسیاب شوند. برای طعم دادن به قهوه عربی از ادویه‌هایی مانند هل، دارچین، زنجبیل، میخک و زعفران استفاده می‌شود. قهوه عربی را معمولا در دله یا همان قهوه‌جوش عربی درست می‌کنند. برای آشنایی با این قهوه، همراه ما باشید.

از قهوه عربی بیشتر بدانید:

قهوه سنتی عربی از تاریخچه‌ای عمیق و جایگاه اجتماعی بالایی برخوردار است و به همین علت، در فهرست میراث فرهنگی یونسکو ثبت شده است. سرو قهوه عربی در بیشتر کشورهای خاورمیانه به‌عنوان بخش مهمی از مهمان‌‌نوازی و رسوم سنتی و صمیمانه بومیان منطقه به شمار می‌آید. در حالی که خاورمیانه از قرن‌ها پیش شروع به مصرف قهوه کرد، بقیه جهان تا سال ۱۶۰۰ میلادی قهوه نمی‌خوردند. تا آن زمان قهوه فقط در داخل خاورمیانه و به‌طور عمده در کشور های عرب مصرف می‌شد. در قرن پانزدهم میلادی، نوشیدن قهوه در منطقه یمن عربستان رواج یافت و طی ۱۰۰ سال به مصر، ایران، ترکیه و سوریه گسترش یافت.

ابزار آماده‌سازی قهوه عربی یا «المعامیل» به‌صورت سنتی شامل موارد زیر می‌‌شود:

محماس، ظرفی استوانه‌ای شکل و گود است که از آن برای برشته‌کردن و تغییر شکل دانه‌های قهوه استفاده می‌شود. دانه‌های قهوه را پس از برشته شدن در جعبه‌ای چوبی می‌ریزند تا سرد شوند. قهوه درجه یک عربی طوری تفت داده می‌شود که به رنگ زرد یا قهوه‌ای دربیاید.

هاون یا «المجر»، وسیله استوانه‌ای شکل و گودی است که از دسته آن یا «قضیب»، برای کوبیدن و آسیاب کردن دانه‌های برشته‌شده قهوه استفاده می‌شود.

جهت آماده‌سازی قهوه از دو نوع ظرف خاص استفاده می‌شود. گمگم یا «قمقم»، ظرف بزرگ‌تری است که جهت آماده‌سازی اولیه قهوه و جوشاندن قهوه از آن استفاده می‌شود. دله در واقع، قهوه‌جوش کوچک‌تری به‌شکل ظرف کوچک مسی است. از دله قهوه به‌عنوان نماد فرهنگی مردم عرب و وسیله پذیرایی در مراسم‌های رسمی کشورهای عربی، بین‌المللی و هیئت‌های دولت در خوزستان استفاده می‌شود. مراسم قهوه‌نوشی نیز، یکی از آداب و رسوم اعراب اهواز است که هر سال در این شهر برگزار می‌شود و دله از جایگاه ویژه‌ای در این مراسم برخوردار است.

برای ۱ نفر

• ۱ فنجان آب
• ۱ یا ۲ قاشق چای‌خوری پودر قهوه
• ۱ عدد هل آسیاب‌شده
• ۱ عدد میخک آسیاب‌نشده
• نصف قاشق مرباخوری زنجبیل (اختیاری)

۱. یک فنجان آب را داخل دله بریزید و روی شعله ملایم گاز بگذارید تا به جوش بیاید. آن را از روی حرارت بردارید و یک دقیقه کنار بگذارید.

۲. ۱ تا ۲ قاشق چای‌خوری پودر قهوه را به آب اضافه کنید و هم بزنید. مجددا دله را روی شعله بگذارید.

۳. اجازه دهید تا قهوه روی شعله ملایم گاز دم بکشد. نشانه دم‌کشیدن قهوه، ایجادشدن تدریجی کف یا فوم قهوه روی دله و بالا آمدن پودر قهوه به روی سطح است.

۴. پس از دم کشیدن قهوه، آن را از روی شعله گاز بردارید. سپس میخک و ادویه دلخواهتان را به آن اضافه کنید. اگر از هل استفاده می‌کنید، آن را با پشت قاشق یا هاون له کرده و سپس آسیاب کنید.

۵. پس از افزودن ادویه، دله را به‌مدت کوتاهی روی شعله ملایم گاز بگذارید و اجازه دهید تا فوم یا کف قهوه تشکیل شود. دله را از روی گاز بردارید و به‌مدت پنج دقیقه کنار بگذارید تا پودر قهوه ته‌نشین شود.

۶. قهوه را در فنجان مخصوص قهوه عربی بریزید و همراه با خرما، انجیر یا شیرینی‌های دیگر سرو کنید.

• در تهیه قهوه عربی، از شکر یا شیر استفاده نمی‌شود.
• اگر به دله دسترسی ندارید، می‌توانید از قهوه‌جوش معمولی (جذوه) استفاده کنید.
• برای تهیه قهوه عربی با طعم سنتی، بهتر است از قهوه عربیکای مرغوب استفاده کنید.
• قهوه عربی به دانه‌های قهوه ارتباطی ندارد و یک روش دم کردن قهوه مثل فرانسه و ترک است.
• زمان دم کشیدن طولانی قهوه عربی سبب می‌شود تا این نسخه از قهوه، جزو سنگین‌ترین انواع قهوه باشد.
• پس از اضافه کردن قهوه، آب نباید به جوش آید؛ زیرا باعث سوختن قهوه و طعم بد می‌شود.
• برای درست کردن قهوه عربی، بهتر است از پودر قهوه‌های ترکیب‌شده با ادویه و طعم‌دهنده استفاده نکنید و خودتان در حین تهیه به قهوه، ادویه اضافه کنید.
• در صورت تمایل می‌توانید در کنار ادویه، مقداری زعفران دم‌کرده نیز در قهوه بریزید.

• عرب‌ها برای تهیه قهوه، ابتدا دانه‌های قهوه را با وسیله‌ای به نام مهماس در ظرفی می‌ریزند؛ تفت می‌دهند و سپس آن را در هاون آسیاب می‌کنند.
• فرد توزیع‌کننده قهوه عربی، دله را در دست چپ و فنجان مخصوص قهوه را در دست راست می‌گیرد و سرو قهوه را از سمت راست مجلس شروع می‌کند.
• مهمان، باید فنجان را با دست راست از فرد توزیع‌کننده قهوه عربی بگیرد و اگر فنجان را با دست چپ بگیرد، نوعی بی‌احترامی به آداب و رسوم محسوب می‌شود.

• قهوه عربی به‌صورت سنتی در فنجان‌های گرد کوچک بدون دسته سرو می‌شود.
• قهوه‌ای که از دله در فنجان ریخته می‌شود، بسیار کم، غلیظ و تلخ است. فرد توزیع‌کننده در انتهای ریختن قهوه و قبل از دادن فنجان به مهمان، باید یک مرتبه نوک دله را به لبه فنجان قهوه بکوبد تا صدای فنجان بلند شود و پس از آن قهوه را تعارف کند.
• عرب‌ها، قهوه عربی را روی آتش یا زغال درست می‌کنند. پس اگر می‌توانید قهوه خود را به این طریق آماده کنید.
• اگر مهمان پس از خوردن قهوه عربی در خانه میزبان، فنجان خود را برگرداند، به این معنا است که دیگر قهوه میل ندارد؛ اما اگر این کار را نکند، یعنی یک فنجان دیگر قهوه می‌خواهد.
• در زمان سرو قهوه عربی برای بانوان، توزیع‌کننده در ابتدا به نشانه احترام، پای چپ را کمی خم کرده و سپس فنجان او را با قهوه پر می‌کند.
• سرو قهوه عربی در اکثر مراسم‌های رسمی و غیررسمی، به‌خصوص در مراسم خواستگاری، مهمانی‌های رسمی از جمله عید فطر و در مراسم سوگواری، با تمامی قوانین و قواعد انجام می‌شود.

قهوه عربیکا، خطر ابتلا به بیماری‌هایی چون دیابت نوع دوم، جنون، بیماری‌های قلبی و حتی برخی از سرطان‌ها را به حداقل می‌رساند. البته باید در مصرف قهوه عربی، احتیاط کرد؛ زیرا کافئین داخل آن ممکن است منجر به تنگ‌شدن رگ‌های خونی شود. همچنین اگر از مشکلاتی چون فشار خون بالا یا بی‌خوابی رنج می‌برید، بهتر است که قهوه عربی را مصرف نکنید.

قهوه عربی، قهوه‌ای اصیل، جذاب و تلخ است که این روزها طرفداران بسیاری به‌خصوص در میان نسل جوان دارد. سنت‌های سرو این قهوه خوش‌طعم به مانند تماشای یک جاذبه گردشگری در اهواز است که به‌هیچ‌وجه نباید آن را در سفر به این شهر جنوبی دوست‌داشتنی از دست بدهید. به آشپزخانه بروید و با به راه‌انداختن عطر قوی قهوه عربی در آشپزخانه، روزی پر از انرژی برای خود و عزیزانتان بسازید.

اگر موفق به تهیه قهوه عربی در مجموعه نوشیدنی‌ها شدید، حتما در بخش نظرات همین مطلب، تجربه خود را برای ما و دیگر کاربران کجارو بنویسید یا از قهوه خوش‌رنگ و بوی خود عکس بگیرید و با تگ‌کردن کجارو در اینستاگرام (mykojaro@)، عکس‌های خود را با ما به اشتراک بگذارید.

منبع عکس کاور: youtube.com، عکاس: نامشخص