شاتوت داروی ضد سرطان؛ سرشار از آنتی اکسیدان

شاتوت یکی دیگر از میوه‌های خوشمزه و پرطرفدار فصل تابستان است که همانند بسیاری از همنوعان خود، از خواص درمانی و فواید تغذیه‌ای قابل توجه و ارزشمندی برخوردار بوده و مصرف آن در طب سنتی و مدرن به دفعات توصیه و سفارش شده است. در مورد قدمت و پیشینه‌ی شاتوت بیانات مختلفی وجود دارد، ولی اکثر کارشناسان تغذیه و سلامتی این خوراکی طبیعی و مغذی را بومی کشور ایران و ترکیه معرفی کرده‌اند. این میوه از خانواده‌ی توت‌سانان بوده (Moraceae) و درخت آن در بین توت‌ها، از بقیه کوچک‌تر است. ارتفاع آن نیز در حدود ۴ الی ۵ متر می‌شود. البته گاهی اوقات می‌توان درخت این میوه را تا ارتفاعی بالغ بر ۲۰ متر نیز مشاهده کرد. میوه‌ی این درخت نسبت به سایر توت‌ها درشت‌تر بوده و دارای رنگ قرمز تیره و ارغوانی است. رنگ این درخت قهوه‌ای تیره و دارای شاخته‌هایی به رنگ سبز روشن است. روی پوست آن نیز دانه‌های بسیاری به چشم می‌خورد. برگ‌های آن ۷ الی ۱۸ سانتی‌متر بوده و عرضی برابر با ۸ سانتی‌متر دارند. شکل آن‌ها نیز بیضی مایل به قلب است که با حاشیه‌ای دندانه‌دار و نوک تیز و کوچک، زیبا و دوست‌داشتنی جلوه می‌کند. البته نوع دیگری از شاتوت وجود دارد که به جز رنگ سیاهش، شباهت بسیاری به توت (این نوع شاتوت از تمامی جهات مانند خواص، شکل و مزه مانند توت است)، دارد. گل‌های درخت شاتوت، به دو نوع نر و ماده تقسیم‌بندی می‌شوند. گل‌های نر کوتاه‌، ضخیم و به رنگ سبز تیره رشد یافته و گل‌های ماده نیز با همان خصوصیات، اما کوتاه‌تر از گل نر، پرورش می‌یابند. در فصل بهار (اردیبهشت‌ماه)، گل‌های درخت شاتوت بر روی شاخه‌های آن مشاهده شده و نمای زیبایی را به آن می‌بخشند. شاتوت از میوه‌ای گوشتی، آبدار، خوشمزه و لطیف و بسیار نرم برخوردار است که طعم آن ترش و شیرین و دلچسب است. البته می‌توان با روش‌های مختلفی آن را مصرف کرد. مثلا آن را به صورت پخته شده مانند انواع مربا، مارمالاد، شیرینی، بستنی و همچنین به صورت خام استفاده می‌کنند.

کارشناسان تغذیه و سلامتی، پژوهش‌های گسترده‌ای در رابطه با خواص دارویی و درمانی انواع میوه‌ها از جمله شاتوت انجام داده‌اند که نتایج قابل توجه و شگفت‌انگیزی را به اطلاع علاقه‌مندان به این خوراکی‌های طبیعی و دوست‌‌داشتنی رساندند. طبق ادعای محققان انجمن تغذیه‌ی ایالات متحده‌ی آمریکا، شاتوت در بین ۴۰ نوع از میوه‌های مورد بررسی قرار گرفته، مقام نخست را در زمینه‌ی فعالیت‌های آنتی‌اکسیدانی از آن خود کرده است. در واقع این میوه‌ی لذیذ از فیتوکمیکال‌های قدرتمندی همچون رنگدانه‌ی آنتوسیانین برخوردار است که اتفاقا رنگ سیاه آن نیز نشات گرفته از این رنگدانه است.

۱) میوه‌ی شاتوت به دلیل حضور مواد مغذی و مفید، از ایجاد کلسترول‌های مضر در بدن جلوگیری کرده و از ابتلا به انواع بیماری‌ها و حملات قلبی ممانعت می‌کند.

۲) در شاتوت ماده‌ی مهمی به نام تانن وجود دارد که مصرف آن به مستحکم‌ شدن دیواره‌ی رگ‌‌های بدن کمک بسزایی کرده و از بروز خونریزی‌های پوستی پیشگیری می‌کند. همچنین می‌توان با میل کردن این میوه‌ی دلچسب، از ایجاد التهابات روده‌ای در امان ماند.

۳) مواد شگفت‌انگیز موجود در شاتوت، مانع از تشکیل کلسترول‌های مضر بدن شده و از بروز حملات قلبی و ایجاد بیماری‌‌های خطرناک، جلوگیری می‌کند. همچنین حضور ویتامین‌های مفیدی از جمله ویتامین آ، ث، املاح معدنی همچون روی، پتاسیم، آهن، کلسیم و منیزیم، ارزش غذایی و دارویی این میوه‌ را دوچندان کرده است.

۴) افرادی که از پیری زودرس واهمه دارند، می‌توانند با مصرف متعادل و پی‌در‌پی این میوه، عملکرد پیرشدن سلول‌های بدن را کند کرده و مانع از پیری زودرس شوند، چرا که ویتامین آ موجود در شاتوت، کمک قابل توجهی در ایجاد شادابی و زیبایی پوست بدن خواهد کرد.

۵) در شاتوت، خاصیت ارزشمندی به نام خاصیت ضد باکتریایی وجود دارد که به بیماران مبتلا به اسهال که به وسیله‌ی حضور باکتری‌ها دچار این عارضه شده‌اند، کمک شایانی خواهد کرد.

۶) از دیگر خواص ارزشمند شاتوت می‌توان به پیشگیری از عفونت‌های دستگاه ادراری، بیماری‌های ناشی از بالارفتن سن و حملات خطرناک مغزی (سکته‌ی مغزی)، اشاره کرد.

۷) از میوه‌ و عصاره‌ی شاتوت، می‌توان در بهبود بیماری واریس نیز بهره برد. این میوه خونریزی دیواره‌های نازک رگ‌های خونی بدن را کاهش داده و به دلیل حضور آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند آنتوسیانیدین، بافت‌های پیوندی صدمه‌ دیده را ترمیم می‌کند.

۸) علاوه بر میوه‌ی شاتوت، دیگر قسمت‌های این خوراکی مفید نیز اثرات شگفت‌انگیزی در بهبود و حتی پیشگیری از بروز بیماری‌های مختلف در بدن خواهد داشت. به‌عنوان نمونه می‌توان از برگ‌های این میوه نام برد که از دیرباز در رفع حالت تهوع تاثیر بسزایی دارند. همچنین ریشه‌ی شاتوت در درمان بیماری گوارشی از جمله اسهال خونی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته مصرف این مواد، تنها با مشورت پزشک بدون هر گونه عارضه و ناراحتی‌های احتمالی خواهد بود.

۹) گلوکز موجود در شاتوت که حاوی ماده‌ی قندی مورد نیاز بدن است، در برطرف کردن خستگی ناشی از فعالیت‌های فکری و ذهنی نقش بسزایی ایفا می‌کند و این ماده‌ی مهم، سرشار از ویتامین‌های ضروری بدن از جمله ویتامین آ، ث، تانن و املاح معدنی است.

۱۰) سرطان سینه و دهانه‌ی رحم، یکی از رایج‌ترین بیماری‌های خطرناک است که متأسفانه امروزه گریبان‌گیر بسیاری از بانوان شده است. این بیماری با مصرف شاتوت و عصاره‌ی آن، تا حد قابل توجهی کنترل شده و حتی مانع بروز آن خواهد شد. به گونه‌ای که سلول‌های سرطانی با میل کردن شاتوت، به طرز شگفت‌انگیزی کاهش می‌یابد. از این رو استفاده از این میوه، برای بانوانی که در اقوام نزدیک خود با افرادی که از چنین مشکلاتی رنج می‌برند، مواجه هستند، توصیه می‌شود.

همانگونه که پیش‌تر نیز بیان شد، میوه‌ی شاتوت سرشار از انواع ویتامین‌های مورد نیاز بدن بوده و برای حفظ سلامتی بدن ارزش فوق‌العاده‌ای دارد. ویتامین گروه ب (ویتامین ب۶)، نیاسین، اسیدفولیک و ریبوفلاوین به مقدار قابل توجهی در این میوه‌ی تابستانی یافت می‌شود که در کنار ویتامین کا، در عملکرد سوخت و ساز چربی‌ها، کربوهیدارت‌ها و پروتئین‌های بدن تأثیر حیرت‌انگیزی می‌گذارد.

همانگونه که می‌دانید شاتوت سرشار از ویتامین، مواد غذایی و دارویی ارزشمندی است که در طب سنتی و مدرن، مورد توجه بسیاری از پژوهشگران و متخصصان تغذیه قرار گرفته است. این میوه سرشار از آب، قند، اسید و مواد نرم‌کننده‌ی اعضای بدن است. تا حد قابل توجهی ویتامین ث، ویتامین آ و ب را در خود جای داده است و دارویی مفید برای التهاب مخاط دهان، تورم لثه‌ها و گلودرد به شمار می‌آید.

۱) در طب پزشکی سنتی، شاتوت میوه‌ای با طبیعت سرد و خشک بوده و باعث از بین رفتن گرمی خواهد شد؛ بنابراین مصرف غیر متعادل آن برای افراد سرد مزاج توصیه نمی‌شود.

۲) بلافاصله پس از میل کردن غذا از خوردن شاتوت پرهیز کنید، چرا که در دستگاه گوارش گاز تولید کرده و باعث ایجاد نفخ خواهد شد.

۳) کارشناسان طب سنتی، میل کردن غذاها و خوردنی‌های ترش‌مزه را پس از مصرف شاتوت نهی کرده‌اند.

۴) سعی کنید میوه‌های آلوده را در کنار شاتوت قرار ندهید، چرا که این میوه بلافاصله با قرارگیری در کنار میکروب‌ها، آلوده شده و مصرف آن برای سلامتی بدن مضر خواهد بود.

۵) شاتوت میوه‌ای است که در معرض بسیاری از آلودگی‌ها قرار می‌‌گیرد. از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به میکروب‌های سالمونلا، ایکولای و انواع ویروس‌ها و قارچ‌ها اشاره کرد که ممکن است هنگام تماس با فضله‌ی پرندگان روی درخت به شاتوت منتقل شود.

۶) از دیگر نکات قابل توجه هنگام مصرف شاتوت، شستشوی درست این میوه است. شستشوی این میوه به دلیل داشتن بافتی نرم، به سختی و در بعضی موارد کاملا غیر ممکن است؛ بنابراین توصیه می‌شود، بلافاصله پس از چیدن این میوه‌ی تابستانی، هنگامی که تا اندازه‌ی قابل توجهی فاقد آلودگی‌های ناشی از محیط است و همچنین می‌توان به خوبی مورد شستشو قرار دارد، مورد استفاده قرار گیرد.

با حضور انواع ویتامین‌ها، املاح و مواد معدنی مورد نیاز بدن و ویژگی‌های ارزشمند تغذیه‌ای که در شاتوت وجود دارد، پزشکان طب سنتی و بسیاری از کارشناسان و متخصصان تغذیه و سلامتی، این میوه را یکی از ارزشمندترین خوراکی‌های طبیعی معرفی کرده که نسبت به سایر میوه‌ها از برخی مواد مغذی، در حد فوق‌العاده‌ای برخوردار است. به‌عنوان نمونه آن موجود در شاتوت نسبت به سایر میوه‌ها تا حد چشم‌گیری بیشتر بوده و میل کردن آن به افرادی که دچار مشکلات کم‌خونی هستند، توصیه می‌شود.

از دیگر فواید میل کردن شاتوت، ضد التهاب بودن آن است. در این میوه‌ی مغذی، مواد و املاح ارزشمندی مشاهده می‌شود که باعث ایجاد خاصیت ضد التهابی آن شده است. این ویژگی برای بهبود بیماری‌هایی از جمله آرتریت روماتوئید (بمیاری درد مفاصل) بسیار مؤثر بوده و نتایج قابل توجهی از مصرف آن به دست آمده است.

عدم اشتهای افرادی که دارای کمبود وزن هستند و همچنین تشنگی در ایام گرم سال، از مشکلاتی است که امروزه گریبانگیر بسیاری از مردم شده است. خوشبختانه طبق پژوهش‌های صورت گرفته توسط کارشناسان تغذیه، شاتوت میوه‌ای مناسب برای از بین رفتن عطش و احیای اشتهای افراد، شناخته شده است.

شاتوت حاوی قندی طبیعی به نام فروکتوز است که اگر در حد اعتدال و به درستی مصرف شود، افراد دیابتی نیز می‌توانند آن را به جای قند مصنوعی مورد استفاده قرار دهند. البته میل کردن این میوه برای این افراد، تحت نظر پزشک متخصص، توصیه می‌شود. همچنین برخی از کارشناسان تغذیه و سلامتی، معتقدند که ماده‌ای ضد قندی در برگ شاتوت یافت شده است که می‌تواند بیماری مرض قند را بهبود بخشیده و باعث کاهش قند خون بدن شود. از این رو است که مصرف شاتوت را به بیماران دیابتی توصیه می‌کنند.

برخی از محققان تغذیه، با انجام آزمایش‌های متعدد دریافتند که شاتوت حاوی فلاوونوئیدهایی از جمله آنتوسیانین و فلاوانول‌ها است که می‌توانند با کمک هیپوکامپوس مغز (هیپوکامپوس قسمتی از مغز است که مسئولیت کنترل و تقویت حافظه را برعهده دارد)، پروتئین‌های ویژه‌ای را فعال کرده و باعث تقویت حافظه شود. در واقع آن‌ها بر این باورند در سطح مولکولی در نورون‌ها، عمل تقویت حافظه‌ای بلندمدت و کوتاه‌مدت کنترل خواهد شد، در حالی که این بخش از مغز، با مصرف این میوه‌ی لذیذ و دوست‌داشتنی، می‌تواند حافظه را تا میزان قابل توجهی افزایش داده و باعث تقویت آن شود.

مواد لازم

شاتوت فریز شده ۳ پیمانه، ماست ساده‌ی کم‌چرب ۲ پیمانه، شکر ۱/۳ پیمانه، وانیل ۱ و نیم قاشق چای‌خوری، شکلات خرد شده (در صورت تمایل) ۱/۲پیمانه

طرز تهیه

ماست، شکر و وانیل را درون مخلوط‌کن ریخته و آن را روشن کنید. آنقدر با یکدیگر مخلوط کنید تا ترکیبی یکدست و صاف به دست آید. سپس مواد آماده شده را درون ظرفی به عمق ۳۳ سانتی‌متر و پهنای ۲۳ سانتی‌متر ریخته و آن را درون فریزر قرار دهید. هر یک ساعت یکبار، ظرف را از فریزر خارج کرده و آن را به خوبی هم بزنید. این عمل را تا زمانی که مواد لبه‌ی ظرف کاملا سفت و مواد میانی یا مرکز ظرف نیمه سفت باشد، ادامه دهید. اکنون شاتوت‌هایی را که از قبل فریز کرده‌اید (باید برای فریز کردن شاتوت‌ها، آن‌ها را به مدت ۲ الی ۶ ساعت درون فریزر قرار دهید)، درون مخلوط‌کن ریخته و آن را به خوبی مخلوط کنید تا به صورت پوره تبدیل شود. سپس آن را همراه با تکه‌های شکلات به بستنی اضافه کرده و درون کیسه‌های پلاستیکی بریزید و دوباره درون فریزر قرار دهید تا به خوبی سفت شده و یخ بزند. بستنی آماده شده را هنگام سرو، درون ظرف‌های مخصوص بستنی ریخته و میل کنید.

مواد لازم

وانیل ۱ قاشق چای‌خوری، شاتوت ۱ پیمانه، یخ ۱/۲ پیمانه، شیر ۲ پیمانه، شکر به میزان لازم

طرز تهیه

نصف پیمانه از یخ را داخل مخلوط‌کن ریخته و دستگاه را روشن کنید تا یخ‌ها، خرد شوند. سپس ۲ پیمانه شیر را روی یخ‌ها ریخته و پس از آن، یک پیمانه شاتوت را نیز به آن اضافه کنید. می‌توانید با امتحان کردن طعم نوشیدنی شاتوت، در صورت تمایل، از شکر استفاده کنید تا طعم آن شیرین‌تر شود. اکنون نوشیدنی آماده‌ی سرو است. آن را درون لیوان‌های مخصوص نوشیدنی ریخته و در کنار اعضای خانواده‌، میل کنید.

مواد لازم

شیر ۳ پیمانه، شکر ۱ پیمانه، آرد گندم (الک شده) ۶ قاشق غذاخوری، زرده‌ی تخم‌مرغ ۲ عدد، وانیل نصف قاشق چای‌خوری، خامه‌ی شیرین شده ۱/۲ پیمانه، شاتوت ۱ پیمانه

طرز تهیه

درون ظرف مناسبی، شیر ریخته و آرد را به آن اضافه کنید. سپس آن‌ها را روی حرارت متوسط قرار دهید. در این مرحله زرده‌های تخم‌مرغ را درون ظرف دیگری با شکر مخلوط کرده و با همزن برقی، هم بزنید. این عمل را تا زمانی که حجم مواد دو برابر شود، ادامه دهید. ترکیب شکر و تخم‌مرغ را به مواد روی حرارت اضافه کرده و مرتب آن‌ها را با یکدیگر مخلوط کرده تا ماده‌ای غلیظ به دست آید. سپس شاتوت‌ها را شسته و به مواد اضافه کنید. پس از گذشت ۵ دقیقه حرارت شعله را خاموش کرده و صبر کنید تا کمی از گرمای آن کاسته شود. زمانی که مواد خنک شدند (سعی کنید مواد را چندین بار به هم بزنید تا رویه‌ی آن نبندد)، خامه‌ای را که از قبل با پودر قند شیرین کرده‌اید به مواد خنک شده اضافه کرده و درون ظرف‌های مورد نظر جهت سرو بریزید. سپس آن‌ها را درون یخچال به مدت زمان ۳ الی ۴ ساعت قرار داده تا سرد شوند.

مواد لازم جهت تهیه‌ی دسر

آرد ذرت ۲ قاشق سوپ‌خوری، نشاسته‌ی ذرت ۱/۲ قاشق سوپ‌خوری، آب ۱/۲ پیمانه، شکر ۴ قاشق سوپ‌خوری، خامه‌ی صبحانه ۱/۲ پیمانه، پودر ژلاتین ۱ قاشق مرباخوری

مواد لازم جهت تهیه‌ی سس دسر

شاتوت ۱ پیمانه، شیر ۳ پیمانه، نشاسته‌ی ذرت ۱ ق سوپ‌خوری، شکر ۳ قاشق سوپ‌خوری

طرز تهیه‌ی دسر

درون ظرفی مناسب، شکر، آرد و نشاسته‌ی ذرت را ریخته و آن‌ها را با یکدیگر مخلوط کنید. سپس شیر را نیز اضافه کرده و تا زمانی که مخلوط یکدستی به دست آید به هم زدن ادامه دهید. اکنون ظرف را روی حرارت متوسط قرار داده و مرتب آن‌ها را با یکدیگر مخلوط کنید تا مخلوط غلیظی به دست آید. در این مرحله آن را از روی حرارت برداشته و وانیل و خامه را نیز به آن اضافه کنید. سعی کنید مواد را مرتب هم بزنید تا ته نگیرد.

در این مرحله ژلاتین را با آب مخلوط کرده و به روش بن‌ماری آن را حل کنید. سپس ژلاتین حل شده را به مواد اضافه کرده و آن‌ها را با یکدیگر مخلوط کنید تا ماده‌ی یکدستی آماده شود. حال مواد حاصل را درون یخچال قرار دهید.

طرز تهیه‌ی سس دسر

شاشوت‌ها را درون غذاساز ریخته و دستگاه را روشن کنید تا پوره‌ای غلیظ به دست آید. شکر و نشاسته‌ی ذرت را به آن اضافه کرده و روی حرارت قرار دهید تا غلیظ شود. سس آماده‌ی مصرف است.

پس از آماده‌سازی سس دسر، مقداری از دسر بسته شده را در ظرف‌های مخصوص ریخته و روی آن را با مقداری از سسی که آماده‌ کرده‌اید، بپوشانید. چند عدد شاتوت را نیز روی آن قرار داده و دوباره از دسر روی مواد بریزید و با سس و تکه‌های شاتوت، تزئین کنید. سپس ظروف پرشده از دسر شاتوت را درون یخچال قرار دهید تا خنک شود. دسر آماده‌ی سرو است.