راهنمای تحصیل در اتریش

کشور اتریش یکی از کشورهای اروپای مرکزی است و پایتخت آن شهر وین است. این کشور به دلیل برخورداری از فرهنگ غنی، رفاه و کیفیت بالای زندگی به يكی از بهترين كشورها جهت زندگی تبديل شده است. همچنین، اتریش دارای ۲۲ دانشگاه دولتی، ۲۷ کالج، ۱۲ دانشگاه خصوصی و ۲۱ دانشگاه علوم کاربردی غیر دولتی است و اغلب این دانشگاه‌ها در فهرست برترین دانشگاه‌های جهان قرار دارند. هزینه‌های تحصیل در دانشگاه‌های اتریش بسیار پایین و مقرون به صرفه است و حتی بدون مدرک زبان آلمانی نیز می‌توان از این دانشگاه‌ها پذیرش گرفت. مجموع این عوامل باعث شده‌اند تا دانشگاه‌های اتریش به یکی از گزینه‌های پرطرفدار در بین دواطلبان ادامه تحصیل در خارج تبدیل شوند.

در اتريش‌ كودكان‌ از پنج سالگی وارد دوره‌ يک ساله‌ آمادگی (Vorschule) می‌شوند، سپس‌ از ۶ سالگی آموزش‌ ابتدايی در دبستان‌ها (Volksschulen) آغاز می‌شود. مدت‌ دوره‌ ابتدايی چهار سال‌ است‌ و در پايان‌ اين‌ دوره‌ از دانش‌آموزان‌ امتحان‌ به‌ عمل‌ می‌آيد. سپس‌ تحصيلات‌ متوسطه‌ عمومی به‌ مدت‌ چهار سال‌ آغاز می‌شود. در اين‌ دوره‌ توجه‌ زيادی به‌ كارهای عملی می‌شود و دانش‌آموزان‌ همراه‌ مبانی نظری، كاربردهای عملی را نيز می‌آموزند. بنابراين‌ روش‌های آموزشی بر اساس‌ آموختن‌ از راه‌ تجربه‌ است. مدارس‌ در كنار دروس‌ اصلی آلمانی، رياضيات‌ و زبان‌ خارجی، دروس‌ ديگری را با توجه‌ به‌ امكانات، برنامه‌ريزی می‌كنند كه‌ شامل‌ علوم‌ و فناوری، زمين‌شناسی، كامپيوتر، هنر و ورزش‌ است.

سپس‌ تعدادی از دانش‌آموزان‌ وارد مدارس‌ متوسطه‌ (Hauptschule)، تعدادی وارد كالج‌های فنی-حرفه‌ای و تعدادی نيز وارد مدارس‌ تخصصی ورزشی و موسيقی می‌شوند و دوره‌های چهار يا پنج‌ساله‌ دبيرستان‌ را می‌گذرانند. دانش‌آموزان‌ ممتاز در دوره‌ ابتدايی به‌ مدارس (‌Allgemeinbildende Höhere Schule (AHS راه‌ می‌يابند و پس‌ از دوره‌ چهار ساله‌ متوسطه‌ عمومی، دوره‌ چهار ساله‌ دبيرستان‌ را نيز در اين‌ مدارس‌ ادامه‌ می‌دهند. همه‌ دانش‌آموزان‌ دبيرستان‌ها و كالج‌ها از هر گرايشی در امتحانات‌ نهايی و ورودی به‌ دانشگاه‌ (ReifePrufung) شرکت‌ می‌كنند و در صورت‌ قبولی، مدرک Reifeprüfungszeugins دريافت‌ می‌كنند كه‌ ديپلم‌ دبيرستان‌ است‌ و دارندگانش‌ دانش‌آموختگان‌ دبيرستان‌ها، Maturanten ناميده‌ می‌شوند.

متقاضيان‌ خارجی با ديپلم‌ دبيرستان‌ برای ورود به‌ دانشگاه‌ بايد دروه‌ يک ساله‌ پيش‌دانشگاهی (Vorstudiumlehrgang) را بگذرانند.

شرط‌ ورود به‌ دانشگاه‌ها و مراكز آموزش‌ عالی اتريش‌ داشتن‌ مدرک Reifeprüfungszeugins است. دانشكده‌های هنرهای عالی امتحان‌ ورودی نيز برگزار می‌كنند. مراكز آموزش‌ عالی در اتريش‌ محدوديتی برای پذيرش‌ دانشجو ندارند.

تحصيلات‌ دانشگاهی شامل‌ دو دوره‌ عمومی (Der erste Studienabschnitt) و تخصصی (Der ZweiteStudienabschnitt) است. در پايان‌ دوره‌ عمومی امتحانات‌ برگزار می‌شوند، ولی مدركی صادر نمی‌شود. همه‌ دانشگاه‌های اتريش‌ دولتی هستند و بودجه‌ آن‌ها را دولت‌ تأمين‌ می‌كند و دانشجو ملزم‌ به‌ پرداخت‌ شهريه‌ نيست.

در سال‌ ۱۹۹۳ ميلادی مجلس‌ اتريش‌ تاسيس‌ مدارس‌ عالی فنی (‌Fachhochschulen (FH (مشابه نظام‌ آموزشی آلمان) را تصويب‌ كرد. هدف‌ از تاسيس‌ مدارس‌ عالی فنی، كوتاه‌ كردن‌ دوره‌ تحصيل‌ و راهيابی سريع‌تر دانش‌آموختگان‌ به‌ بازار كار است. از سال‌ ۱۹۹۴ ميلادی تاكنون‌، بيش‌ از ۴۰ مدرسه‌ عالی فنی مجوز تاسيس‌ گرفته‌اند كه‌ در رشته‌های مختلف‌ دوره‌های چهار ساله‌ برگزار می‌كنند. تفاوت‌ مدارس‌ عالی فنی با دانشگاه‌ها در كاربردی و حرفه‌ای بودن‌ تحصيلات‌ است. در پايان‌ دوره‌ها دانشجو بايد يک دوره‌ شش‌ ماه‌ تا يک ساله‌ را در مراكز گوناگون، به‌ كارآموزی بپردازد. شرط‌ ورود به‌ مدارس‌ عالی فنی، همان‌ شرط‌ ورود به‌ دانشگاه‌ها است‌ و در مواردی مدارک حرفه‌ای نيز مورد توجه‌ قرار می‌گيرند. زمانی كه‌ تعداد متقاضيان‌ بيشتر از گنجايش‌ دانشگاه‌ باشد، امتحان‌ ورودی برگزار می‌شود.

۱. Diplom: دانش‌آموختگان‌ دبيرستان‌ها و كالج‌ها در اتريش‌ با قبولی در امتحانات‌ نهايی می‌توانند وارد دوره‌های دو يا سه ساله‌ با گرايش‌های گوناگون‌ شوند، مانند دوره‌های تربيت‌ معلم‌ در كالج‌های تربيت‌ معلم‌ كه‌ جايگاه‌ ويژه‌ای در نظام‌ آموزشی اتريش‌ دارند، يا دوره‌های مربيان‌ اجتماعی و يا دوره‌های فنی-پزشكی در كالج‌های تخصصی.

۲. (Magister (FH) - Diplom Ing. (FH: اين‌ دوره‌ها مخصوص‌ مدارس‌ عالی فنی (‌FH) هستند. ديپلم‌های مهندسی (Diplom Ing.) به‌ رشته‌های فنی و Magister به‌ رشته‌های غير فنی اعطا می‌شود. مدت‌ تحصيل‌ هفت يا هشت نيم‌ سال‌ (شش‌ ماهه) به‌ علاوه‌ يک دوره‌ كارآموزی شش‌ ماه‌ تا يک ساله‌ است. در پايان، دانشجو پژوهشی از يک كار عملی ارائه‌ می‌دهد.

۳. Diplomtierarzt - Magister - Diplom Ingenieur: اين‌ دوره‌ها كه‌ در دانشگاه‌ها برگزار می‌شود، حداقل‌ به‌ مدت‌ هشت تا ۱۰ نيم‌ سال‌ (چهار تا پنج سال‌ تحصيلی‌) و در دوره‌های پزشكی حداقل‌ ۱۲ نيمسال‌ به‌ طول‌ می‌انجامد. ديپلم‌های مهندسی (Diplom Ing) به‌ رشته‌های فنی، Magister به‌ رشته‌های غير فنی و Diplomtierarzt به‌ رشته‌ دامپزشكی اعطا می‌شود. دانشكده‌های هنرهای عالی دوره‌های حداقل‌ چهار تا هشت ساله‌ دارند كه‌ مدارک Magister. art و Magister. arch را برای رشته‌های هنر و معماری اعطا می‌كنند. در پايان‌ كليه‌ دوره‌ها دانشجو موظف‌ به‌ ارائه‌ پايان‌نامه‌ و دفاع‌ موفقيت‌آميز از پژوهش‌ خود هست.

۴. Doktor: برای ورود به‌ اين‌ دوره‌ مدرک Diplom Ing - Magister از دانشگاه‌ها، دانشكده‌های هنرهای عالی و مدارس‌ عالی فنی (FH) پذيرفته‌ می‌شود، با اين‌ تفاوت‌ كه‌ دارندگان‌ مدارک مدارس‌ عالی فنی (FH) دو سال‌ به‌ مدت‌ تحصيلات‌شان‌ در دوره‌ دكتری افزوده‌ می‌شود. دوره‌ دكتری در اتريش‌ پژوهشی است‌ و چهار تا ۶ سال‌ طول‌ می‌كشد. نوشتن‌ پايان‌‌نامه‌ پژوهشی و دفاع‌ موفقيت‌آميز از آن‌ به‌ همراه‌ گذراندن‌ امتحانات‌ شفاهی در چند درس‌ اصلی مربوط‌ به‌ پژوهش، از مراحل‌ پايانی اين‌ دوره‌ محسوب‌ می‌شود.

• مدرک Diplom با دو تا سه سال‌ تحصيل، از كليه‌ كالج‌ها با هر گرايشی و همچنين‌، تحصيلات‌ نيمه‌ تمام‌ حداقل‌ با گذراندن‌ دوره‌ عمومی دانشگاه‌ها (Der erste Studienabschnitt) به‌ شرط‌ داشتن‌ ديپلم‌ دبيرستان، «كاردانی» ارزشيابی می‌شود.
• مدارک Diplom Ingenieur (FH), Magister (FH), Diplom Ingenieur, Magister. art, Magister با سه تا چهار سال‌ تحصيل‌ (طول‌ دوره‌ اسمی) صادره‌ از كليه‌ دانشگاه‌ها، دانشكده‌های هنرهای عالی و مدارس‌ عالی فنی، «كارشناسی» ارزشيابی می‌شود.
• مدارک ‌Diplom Ingenieur, Magister. art, Magister با چهار تا پنج سال‌ تحصيل‌ (طول‌ دوره‌ اسمی) صادره‌ از كليه‌ دانشگاه‌ها، دانشكده‌های هنرهای عالی و در صورت‌ گذراندن‌ پايان‌‌نامه، «كارشناسی ارشد پيوسته» و با داشتن‌ مدرک كارشناسی، «كارشناسی ارشد» ارزشيابی می‌شوند.
• مدرک Doktor به‌ شرط‌ داشتن‌ مدارک بندهای دو و سه يا كارشناسی ارشد، «دكتری»‌ ارزشيابی می‌شود.

زبان آلمانی زبان رسمی کشور اتریش است، ولی نداشتن مدرک زبان آلمانی خللی در فرایند اخذ پذیرش از دانشگاه‌های اتریش ایجاد نمی‌کند؛ زیرا دانشجویانی که مدرک زبان آلمانی ندارند، می‌توانند با گذراندن سه ترم زبان آلمانی وارد دانشگاه شده و تحصیل خود را در رشته مورد نظر آغاز کنند. برخی دانشگاه ها در دوره‌های تحصیلی بالاتر مانند کارشناسی ارشد و دکتری در برخی رشته‌ها به زبان انگلیسی تدریس می‌کنند. اما با این وجود دانستن زبان آلمانی بسیار بااهمیت است. معمولا برای دوره کارشناسی آیلتس ۶ یا ۶٫۵ و برای کارشناسی ارشد و دکتری ۶٫۵ و ۷ مورد نیاز است. دانشجویان در صورت داشتن نمره‌های کمتر می توانند دوره‌های پیش نیاز زبان انگلیسی یا آلمانی را بگذرانند و سپس وارد دانشگاه شوند.

دانشجویان خارجی خارج از اتحادیه اروپا، ملزم به پرداخت ۷۲۶,۷۲ یورو در هر ترم هستند. اگر آن‌ها بخواهند در دوره‌های تحصیل بیش از یک دانشگاه شرکت کنند، فقط یک بار هزینه تحصیل را پرداخت می‌کنند. دانشگاه‌های خصوصی اتریش هزینه ثبت‌نام متفاوتی دارند که از ۱۰۰۰ یورو در سال تا ۴۰,۰۰۰ یورو متغیر است. هزینه تحصیل در بهترین دانشگاه‌های اتریش به شرح زیر است؛

• دانشگاه وین (University of Vienna): هزینه متوسط تحصیلات در این دانشگاه بین ۱۵۰۰ تا ۱۱۰۰۰ یورو در سال
• دانشگاه فنی وین (Vienna University of Technology): هزینه متوسط تحصیلات ۱۵۰۰ یورو در سال
• دانشگاه اینسبروک (University of Innsbruck):‌ هزینه متوسط تحصیلات ۱۴۵۰ یورو در سال
• دانشگاه فنی گراتس (Graz University of Technology): هزینه متوسط تحصیلات ۱۴۵۰ یورو در سال

هزینه‌های زندگی بسته به سبک زندگی فرد، دانشگاه، شهر و بسیاری فاکتورهای دیگر متغیر است؛ به‌طور متوسط هزینه زندگی ماهیانه در اتریش بین ۹۰۰ تا ۷۰۰ یورو شامل ۴۰۰ تا ۲۰۰ یورو در ماه هزینه خوابگاه، ۳۰ یورو در ماه هزینه بیمه، بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ یورو در ماه نیز هزینه خورد و خوراک است. همچنین، دانشجویان پس از گرفتن کارت دانشجویی در اتریش از برخی مزایا بهره‌مند می‌شوند؛

• امکان استفاده از قطارها با تخفیف ۵۰% برای سفرهای درون مرزی به شرایط سنی زیر ۲۶ سال،
• تخفیف در بازدید مراکز دیدنی، موزه‌ها و برخی رستوران‌ها،
• امکان استفاده از تخفیف دانشجویی در اشتراک رادیو و تلویزیون،
• امکان تخفیف در استفاده از امکانات ورزشی دانشگاه و...

از لحاظ شرایط سنی کشور اتریش شرایط سنی خاصی را تعیین نمی‌کند و همه افراد می‌توانند با هر شرایط سنی برای دوره‌های کارشناسی تا دکتری در اتریش اقدام کنند.

دانشجویان خارجی در اتریش می‌توانند از انواع کمک هزینه‌ها یا بورسیه‌های ارائه شده توسط سازما‌ن‌ها و دانشگاه‌های معتبر اتریش بهره‌مند شوند. کمک‌های فدرال برای دانشجویان شامل رشته‌های تحصیلی خاصی می‌شود. مقدار کمک هزینه بین ۴۷۵ تا ۶۷۹ یورو در ماه است. سایر بورسیه‌های تحصیلی اتریش به‌وسیله بنیاد بورسیه تحصیلی جمهوری اتریش فقط به دانشجویانی که در محل‌های اقامت دانشجویی مستقر هستند، تعلق می‌گیرد. این مبلغ ماهانه ۹۴۰ یورو است و گاهی هزینه‌های مسکن را هم پوشش می‌دهد. (لیست بورسیه‌های تحصیلی دانشگاه‌های اتریش)

تعطیلات تابستانی دانشگاه‌های اتریش هر سال از ابتدای ماه جولای تا انتهای سپتامبر، تعطیلات ژانویه و کریسمس هفته آخر ماه دسامبر (آخرین ماه سال) تا انتهای هفته دوم ماه ژانویه (ماه اول سال)، تعطیلات ژانویه و کریسمس و تعطیلات عید استرن معمولا از هفته دوم ماه آوریل تا هفته سوم است.

تمام دانشجویانی که وارد اتریش می شوند، تحت بیمه درمانی قرار می‌گیرند. این بیمه برای تمامی دانشجویان اجباری است. بیمه دانشجویی در اتریش ماهیانه ۳۰ یورو است. البته دانشجویانی که برای دوره زبان وارد اتریش می شوند، فقط چهار ترم تحت بیمه دانشجویی قرار می‌گیرند و پس از آن باید به‌صورت خصوصی خود را بیمه کنند که هزینه آن بین ۴۰۰ تا ۳۰۰ یورو است.

کشور اتریش در قلب قاره سبز قرار دارد و دارای آب و هوای معتدلی است؛ از این‌رو، آب و هوای آن در نقاط مختلف این کشور دارای اختلاف اندکی است. در نواحی پست شمالی و شرقی زمستان‌ها سردتر و تابستان‌ها گرم‌تر است. در نواحی غربی آب و هوا کمی معتدل‌تر است و در نتیجه، زمستان‌ها خنک و تابستان‌ها نسبتا گرم است.

ویزای تحصیلی اتریش امکان همراهی اعضای خانواده دانشجو را به‌واسطه اخذ این ویزا فراهم می‌کند؛ به عبارت دیگر، همراه با ویزای دانشجویی ویزای همراه برای اعضای خانواده دانشجو نیز صادر می‌شود. با این ویزا همسر و فرزندان دانشجو از اجازه تحصیل به‌صورت رایگان در اتریش برخوردار می‌شود. همچنین، همسر دانشجو اجازه کار به همان میزان تائیدشده برای شخص دانشجو را خواهد داشت.

در اتریش نیز مانند بسیاری کشورهای دیگر، دانشجویان با داشتن ویزای تحصیلی می‌توانند به‌طور نیمه‌وقت کار کند. بر این اساس دانشجویان مقطع کارشناسی اجازه ۱۰ ساعت کار، دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد اجازه ۲۰ ساعت کار و دانشجویان دوره دکتری اجازه کار ۳۰ ساعت در هفته را دارند. همچنین، دانشجویان در ایام تعطیلات نیز می‌توانند به‌صورت تمام‌وقت کار کنند. همراهان یا همسر دانشجو در صورتی‌ که از ویزای همراه برخوردار باشد، می‌تواند به‌صورت تمام وقت کار کند.