جاهای دیدنی جزیره هرمز

هرمز یکی از زیباترین جزیره‌های ایران در خلیج فارس است که سراسر آن را جاذبه‌های طبیعی و تاریخی پوشانده‌اند. این جزیره یکی از معدود نقاط بومی در کشورمان است که به گردشگران اجازه ورود با وسیله نقلیه داده نمی‌شود و به همین دلیل، طبیعت آن بسیار بکر و دست نخورده باقی مانده است. برای بازدید از جاهای دیدنی هرمز باید سوار بر موتورهای سه چرخ محلی‌های این جزیره شوید، یا با پای پیاده گشت و گذار در جزیره را آغاز کنید. برای آشنایی با جاذبه‌های تاریخی و طبیعی این جزیره با ما همراه شوید.

دره مجسمه ها یا دره تندیس‌ها یکی از عجیب‌ترین جاهای دیدنی جزیره هرمز است که گردشگران علاقه‌مند به بازدید از جاذبه‌های طبیعی پر رمز و راز را به سوی خود جلب می‌کند. دره مجسمه ها در جوار دریای خلیج فارس قرار دارد و نزدیکی این ساحل صخره‌ای به آب دریا و فرسایش سنگ‌های آن در طول سال‌های طولانی سبب به وجود آمدن اشکال متفاوت در صخره‌های این منطقه است. در حال حاضر این دره از صخره‌هایی به‌شکل عقاب، پرنده و شکل‌هایی شبیه به حیوانات دیگر تشکیل شده است.

قدمت چند صد میلیون ساله جزیره هرمز، ارزش زمین‌شناسی خاک این منطقه را دوچندان می‌کند. برای بازدید از دره مجسمه‌ها باید به ضلع غربی این جزیره بروید. سپس با راهنمایی تابلوها در مسیر شن‌زار و خاکی از دامنه تپه‌ها و کوه‌های سنگلاخی دره عبور کنید تا به نزدیکی ساحل برسید. پیاده‌روی در این مسیر جذابیت خاص خود را دارد. با نزدیکی به داخل دره و بخش تندیس‌ها، ساختار این منطقه تو در تو و مسیر عبور باریک‌تر می‌شود. فضای داخل این دره برای عکاسی بسیار مناسب است و گردشگران تصاویر خاطره‌انگیزی در بازدید از این منطقه ثبت کرده‌اند.

سراسر جزیره هرمز را خاک‌های رنگی با مواد معدنی متنوع پوشانده‌اند. یکی از شگفت‌انگیز‌ترین جاذبه های هرمز غار الهه نمک است. غار الهه نمک را با نام‌های «الهه نمکی» و «دره نمک تبرزن» نیز می‌شناسند. غار الهه نمک فیروزه‌ای در منطقه‌ای پر از تپه‌ها و کوه‌های رنگارنگ قرار دارد که به‌دلیل مواد معدنی غنی، رنگارنگ است. در گذشته بومیان این منطقه با تبر نمک را از سنگ‌ها و صخره‌های این مکان جدا می‌کردند و انتخاب نام تبرزن نیز به همین دلیل است.

محلیان و مردم بومی جزیره هرمز احترام زیادی برای غار الهه نمک قائل هستند و به همین دلیل نام «الهه» را برای آن انتخاب کرده‌اند. کوه بلند این دره را نیز با نام کوه الهه نمک می‌شناسند که غاری کوتاه درون آن به چشم می‌خورد. برای بازدید از این غار باید به‌صورت سینه‌خیز به آن وارد شوید و پس از آن به‌صورت خم تا فاصله‌ای کوتاه پیش بروید. بعد از این فاصله به تالاری کوچک می‌رسید که دیواره‌های اطراف آن را بلورهای نمک پوشانده‌اند.

یکی از دلایل شهرت دره الهه نمک، سکوت جالب توجه آن است. در این منطقه هیچ صدایی به گوش نمی‌رسد و سرشار از آرامش است؛ به همین دلیل از این منطقه با نام دره سکوت نیز یاد می‌‌کنند. برای بازدید از غار الهه نمک باید در مسیر ورودی این دره کمی پیاده روی کنید. این مسیر از میان کوه‌های رنگارنگ و دره‌ای با خاک سرخ و رنگارنگ عبور می‌کند و از زیباترین و بکرترین مکان های دیدنی هرمز است.

جزیره هرمز به‌دلیل مواد معدنی فراوانی که در خاک آن وجود دارند، دارای خاکی سرخ رنگ است و گرداگرد این جزیره خاک قرمز رنگ به چشم می‌خورد. بخشی از سواحل نزدیک به معادن خاک سرخ در این جزیره را با نام ساحل سرخ می‌شناسند و گردشگران زیادی برای بازدید از این ساحل به این بخش از جزیره می‌روند.

نکته جالب توجه درباره خاک سرخ سواحل جزیره هرمز، مواد معدنی داخل این خاک است که قابلیت استفاده در انواع غذاهای محلی جنوبی به‌عنوان ادویه و طعم دهنده را دارد. تلاقی آب دریا در این ساحل با خاک سرخ رنگ ساحل، سبب قرمزی آب دریا در این منطقه نیز می‌شود. از خاک این ساحل برای ساخت صنایع دستی متنوع و در صنعت رنگ‌سازی استفاده می‌کنند. بسیاری از گردشگران با پای پیاده در ساحل سرخ هرمز قدم می‌زنند، نشانه‌های از این خاک را روی بدن یا لباس خود به یادگار می‌کشند و عکس یادگاری می‌گیرند. تماشای غروب و طلوع خورشید در ساحل سرخ هرمز نیز یکی دیگر از تفریحات پرطرفدار در این منطقه به شمار می‌رود.

دلیل اصلی رنگ قرمز خاک ساحل سرخ، وجود اکسید آهن فراوان در این خاک است. بومیان جزیره هرمز از خاک سرخ رنگ این جزیره با نام «گلک» یاد می‌کنند و از آن برای طبخ انواع ماهی، مربا، نان محلی و تهیه انواع ترشی استفاده می‌شود. گرچه ساحل سرخ جزیره هرمز شهرت زیادی دارد و ازمحبوب‌ترین جاهای دیدنی هرمز است؛ سواحل دیدنی دیگری نیز در این جزیره به چشم می‌خورند که از میان آن‌ها می‌توان به ساحل نقره‌ای هرمز اشاره کرد.

در هر گوشه از جزیره هرمز زیبایی‌هایی چشم‌نوازی مانند تابلویی نقاشی با رنگ‌های زیبا قرار گرفته‌اند؛ اما دره رنگین کمان با خاک رنگارنگ با طیف رنگی بیش از ۷۰ رنگ یکی از خاص‌ترین جاهای دیدنی جزیره هرمز است. هرچه بیشتر در دل این دره زیبا و تماشایی پیش بروید، بیشتر مسحور زیبایی آن خواهید شد. در این منطقه خاک‌هایی از رنگ‌های زرد، سفید و نارنجی گرفته تا بنفش و سرخ به چشم می‌خورند که مملو از املاح آهکی متنوع هستند.

در دره رنگین کمان سنگ‌های فلزی متنوعی نیز وجود دارند. نمونه‌هایی از سنگ‌های این جزیره در دیگر کشورهای اروپایی و آمریکایی دیده شده‌اند؛ اما در آسیا تنها در این دره از جزیره هرمز دیده می‌شوند. از نمونه سنگ‌های موجود در دره رنگین کمان می‌توان به مگنتیت، هماتیت و اولیژیست اشاره کرد. عنصر اصلی تشکیل دهنده این سنگ‌ها اکسید آهن است.

خاک‌های رنگارنگ دره رنگین کمان را برای ساخت انواع صنایع دستی جنوبی استفاده می‌کنند و این خاک‌ها خواص دارویی نیز دارند. گرچه این خاک خوراکی تاثیر چشمگیری در فعالیت اقتصادی مردم جزیره هرمز دارد، برداشت بی‌رویه از آن نیز صدمه‌های جبران‌ناپذیری در پی خواهد داشت. در بازدید از دره رنگین کمان می‌توانید سنگی به‌شکل دو دست را مشاهده کنید که شبیه به دو دست رو به آسمان است. بهترین زمان برای بازدید از این دره تماشایی فصل‌های پاییز و زمستان است.

موزه دکتر نادعلیان یکی از برجسته‌ترین مکان های دیدنی جزیره هرمز است که گرچه قدمت زیادی ندارد؛ به‌دلیل معرفی فرهنگ بومی و غنی این منطقه به‌خصوص به گردشگران خارجی بسیار جالب توجه است. این موزه توسط دکتر احمد نادعلیان در سال ۱۳۸۸ شمسی با نام هنرمندسرا تاسیس شد. سپس بین سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۳ شمسی طراحی جدید و نوسازی در آن صورت گرفت و به نام «موزه گالری دکتر نادعلیان» آغاز به کار و شروع به نمایش آثار هنری، فرهنگی و بومی مردم جزیره هرمز به عموم گردشگران کرد.

موزه دکتر نادعلیان در محل منزل شخصی دکتر نادعلیان در جزیره هرمز قرار دارد و به همین دلیل مردم بومی جزیره هرمز از این موزه گالری با نام خانه دکتر نیز یاد می‌کنند. آثار هنری موجود در این موزه ضمن نمایش در معرض عموم، به فروش نیز می‌رسند. علاقه‌مندان به آثار و صنایع دستی هنری بومی می‌توانند از این مجموعه بازدید و خرید کنند.

موزه دکتر نادعلیان محل برگزاری کارگاه‌های آموزشی نیز هست و بسیاری از بومیان جزیره هرمز در این موزه گالری آموزش هنری می‌بینند. در طول سال‌های گذشته نمایشگاه‌هایی از آثار مشترک و انفرادی دکتر نادعلیان در این موزه برگزار شده‌اند که مورد توجه و استقبال هنرمندان و عموم مردم قرار گرفته‌اند. درآمد حاصل از این نمایشگاه‌ها برای حمایت از اشتغال‌زایی مردم بومی جزیره هرمز و تحصیل دانش‌آموزان دختر جزیره صرف می‌شود. بازدید از این موزه گالری ضمن آشنایی با فرهنگ بومی و آثار محلی جنوب ایران برای گردشگران، تاثیر بالایی در رونق اشتغال مردم جزیره هرمز نیز خواهد داشت؛ پس در سفر به جزیره هرمز حتما زمانی را به بازدید از موزه دکتر نادعلیان اختصاص دهید.

قلعه پرتغالی‌ها یکی از جاذبه های هرمز است که در قسمت شمالی جزیره و نزدیک به تنگه هرمز قرار دارد. این قلعه تاریخی یکی از آثار به جا مانده از دوره حضور نیروهای متجاوز پرتغالی در جنوب ایران است و بیش از ۵۰۰ سال قدمت دارد.

قلعه پرتغالی‌های جزیره هرمز به دست «آلبو کرک» پرتغالی در سال ۱۵۰۷ میلادی بنا شد و ۱۱۵ سال بعد «امام قلی خان» آن را تصرف کرد. از این قلعه در گذشته به‌جز استفاده نظامی، برای سکونت خانواده‌های افسران پرتغالی نیز استفاده می‌شد. قلعه پرتغالی‌های جزیره هرمز به‌دلیل موقعیت کاربردی ویژه‌، بسیار مورد توجه نیروهای نظامی غربی قرار داشت. پرتغالی‌ها این بنا را برای حفاظت بیشتر از مستعمره خود در هند و تسلط بر خلیج فارس و اقیانوس هند بنا کرده بودند.

در حال حاضر اختلاف نظرهایی برای حفظ حریم قلعه پرتغالی‌های جزیره هرمز وجود دارد که سبب اعتراض علاقه‌مندان به آثار تاریخی در این منطقه شده است. داخل قلعه پرتغالی‌ها توپ‌های جنگی و بقایای ساختمان‌ها و برجک‌ها به چشم می‌خورند و این قلعه اشراف و چشم‌انداز مناسبی به جزیره هرمز دارد. نام قلعه پرتغالی‌ها هرمز در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است.

نویسنده: مینا بهزادی‌منش