جاهای دیدنی استان بوشهر

جاهای دیدنی بوشهر؛ از آب‌ انبار قوام تا کاخ‌ های سه‌ گانه هخامنشی

استان بوشهر از استان‌های جنوبی ایران به مرکزیت بندر بوشهر است که به‌دلیل وجود ذخایر گاز و نفت و نیروگاه هسته‌ای، اهمیت زیادی دارد و پایتخت انرژی ایران لقب گرفته است. این استان جاذبه‌های تاریخی و دیدنی زیادی دارد که در ادامه برخی از آن‌ها را معرفی می‌کنیم.

آب‌ انبار قوام

_{منبع عکس: ویکی مدیا (عکاس: Fardinma)} 

آب‌انبار قوام در محوطه باری در غرب بوشهر قرار دارد. قدمت این بنا به ۱۵۰ سال قبل یعنی دوران قاجار برمی‌گردد. اسکلت اصلی و طاق آب‌انبار از سنگ‌های رسوبی بسیار مقاوم ساخته شده و با چهار طاق پوشیده شده است. ۲ متر از آب‌انبار خارج از زمین و ۲٫۶۰ متر آن درون زمین قرار دارد.

داخل آب‌انبار از پوشش ساروج بسیار مقاوم است و نمای خارجی آن پنجره‌هایی است که با فاصله‌ی معینی از هم قرار گرفته‌اند. این آب‌انبار اکنون به‌عنوان رستوران سنتی استفاده می‌شود.

خانه رئیسعلی دلواری

_{منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Ali Fara)}

خانه رئیسعلی دلواری از آثار فاخر دوره قاجاریه در بوشهر است که بازماندگان رئیسعلی دلواری آن را به میراث فرهنگی هدیه کرده‌اند. رئیسعلی دلواری در جنگ جهانی اول و هنگام حمله انگلیسی‌ها به بوشهر، شجاعت و رشادت بسیاری از خود نشان داد و به شهادت رسید.

این خانه در جنوب شرقی شهر دلوار در استان بوشهر قرار دارد و سال ۱۳۷۶ ثبت ملی شده است.

این خانه بنایی ساده دارد و تزیینات آن شامل اندکی گچبری است. قبل از مجموعه اصلی، فضایی رستورانی و مسقف وجود دارد. بعد از این رستوران، ورودی خانه با درب چوبی ۲ لنگه‌ای قرار گرفته است.

مسجد بردستان

_{منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Payam En)}

مسجد جامع بردستان عمارتی زیبا روی تپه‌ای در شهر بردستان در استان بوشهر است. طبق شواهد موجود در مسجد مانند کتیبه موجود در یکی از اتاق‌های آن، این بنا را به قرون اولیه اسلامی نسبت می‌دهند.

اطراف مسجد قبرهایی هستند که روی سنگ‌های آهکی آن‌ها با خط کوفی و عربی نوشته شده است و نشان از ارزش تاریخی این مسجد دارد.

مسجد بردستان عمارت زیبای مستطیل شکلی است که ورودی کوچکی به شبستانی بزرگ دارد. این شبستان بزرگ به‌منظور تامین روشنایی و هواگیری، دارای فضاهایی به‌شکل درگاه است که داخل و خارج آن‌ها با گچ‌بری‌های زیبا تزئین شده است. بادگیری به سبک جنوب ایران بر فراز شبستان ساخته شده که هوای درون شبستان را خنک می‌کند.

قلعه نصوری

_{منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Mrzamanfar)}

قلعه نصوری در شهر بندر طاهری شهرستان کنگان استان بوشهر قرار دارد. این قلعه در ۲۵۰ کیلومتری شرق استان بوشهر است. این قلعه به دور قاجار تعلق دارد و حدود ۱۸۰ سال قبل، به دستور شیخ جبار نصوری ساخته شده است. این قلعه به نام «قلعه شیخ» هم شناخته می‌شود.

قلعه با مصالحی چون سنگ‌های بزرگ و ملات گچ و گل اخته شده است. درب ورودی قلعه از جنوب، در چوبی بزرگی رو به خلیج فارس است. بعد از این در وارد هشتی بزرگی می‌شوید که هشت طاقچه ساده دارد. در این قلعه ایوانی با ستون‌های سنگی و گچ‌بری‌های زیبا وجود دارد که بدون تزئین هستند.

عمارت کلاه فرنگی و موزه دریانوردی

_{منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: امین مطلق)}

در محله بهمنی بوشهر، موزه دریانوردی خلیج فارس قرار دارد. عمارت کلاه فرنگی و ساختمان کنسولگری دو بنای موجود در این مجموعه هستند. عمارت این موزه متعلق به دوره‌ی قاجار است که در سال ۱۸۵۸ میلادی به‌عنوان مقر کنسولگری دولت انگلیس بنا شده بود. بیش از ۴۰ قطعه ادوات و تسلیحات جنگی متعلق به ادوار مختلف در این موزه نگهداری می‌شود که کشتی قدیمی پرسپولیس از برجسته‌ترین آن‌ها است. عمارت کلاه فرنگی در اسفند سال ۱۳۸۶ ثبت ملی شده است.

عمارت گلشن

_{منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: بابک معاون)}

عمارت گشلش یکی دیگر از دیدنی‌ های دوره‌ی قاجار در شهر بوشهر است که در خیابان ساحلی، محله‌ی بهبهانی قرار دارد. این عمارت فقط ۱۰ متر از دریا فاصله دارد. در اطراف آن ساختمان‌های بافت قدیم بوشهر قرار گرفته است.

این بنا ۱۷۰ سال پیش ساخته شده است و مربوط به تاجری به نام آقای گلشن بوده که از آن استفاده مسکونی - تجاری می‌کرده است.

عمرات گلشن ۳ طبقه دارد که طبقه اول آن را آب‌انبار، حمام، دستشویی، آشپزخانه و مکانی برای خدمه تشکیل می‌دهد. طبقه دوم و سوم برای سکونت، پذیرایی و امور تجاری بوده است.

عمارت گلشن در اسفند ماه ۱۳۷۷ ثبت ملی شده است و خوشبختانه میراث فرهنگی همواره از این بنا حفاظت می‌کند.

مدرسه سعادت

_{منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: امیرحسین مقتدایی)}

مدرسه سعادت یا سعادت مظفری، به دوران قاجار تعلق دارد و در بوشهر، خیابان امام، رو‌به‌روی میدان معلم قرار دارد. این مدرسه از نظر تاریخی مادر مدارس جنوب ایران محسوب می‌شود. مدرسه سعادت در سال ۱۲۷۸ به سبک نوین آموزشی تاسیس شد.

این مدرسه به‌دلیل درخواست دریابیگی و در پی آن، کمک‌های نقدی مظفرالدین شاه، به نام سعادت مظفری مشهور شد. همچنین سالروز تاسیس این مدرسه در روز ۱۸ اسفند، چند سالی است که به نام روز بوشهر جشن گرفته می‌شود. مدرسه سعادت در بهمن سال ۱۳۷۸ ثبت ملی شده است.

عمارت ملک بوشهر

_{منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: حسن نظری)}

عمارت ملک بوشهر یکی دیگر از دیدنی‌ های متعلق به دوره قاجار در این استان است که در محله بهمنی بوشهر قرار دارد. این عمارت، مجموعه‌ای متعلق به یک قرن پیش است که زیربنای آن ۴ هزار متر است.

این بنا در اواخر دوران قاجار به دست معماران فرانسوی و با مصالح محلی ساخته شده است. مالک آن فرد ثروتمندی به نام محمد مهدی ملک التجاره بوده است که برای سفر تفریحی - تجاری به فرانسه رفته و آنجا کاخ یکی از وزرای قرن وسطی را می‌بیند و تصمیم می‌گیرد مشابه آن را در بوشهر بسازد.

عمارت ملک در آذر ۱۳۷۷ ثبت ملی شده است.

کاخ‌ های سه‌ گانه هخامنشی

_{منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: بابک معاون)}

کاخ چرخاب، کاخ سنگ سیاه و کاخ بردک سیاه، کاخ‌های سه‌گانه‌ی هخامنشی در بوشهر هستند.

کاخ چرخاب

کاخ چرخاب اثری باستانی از دوره هخامنشان است که به‌عنوان کاخ زمستانی کوروش بوده است. این کاه در یک کیلومتری جنوب غرب برازجان (۶۵ کیلومتری بوشهر) قرار دارد. همچنین فاصله کاخ از خلیج فارس ۷۰ کیلومتر است. این کاخ اصلی‌ترین سند معماری برای اثبات این موضوع است که خلیج فارس از دوران باستان متعلق به ایرانیان بوده است.

باستان شناسان بر این باورند که این کاخ هرگز مسکونی نشده است؛ ساخت آن به فرمان کوروش آغاز شده و احتمالا با مرگ او ناتمام مانده است. بخشی از دروازه شاهی این کاخ که ناتمام مانده، با سیلیس کف‌سازی شده است. ۱۰ پایه ستون کوچک در تالار اصلی کاخ پیدا شده که شبیه پایه‌های ستون‌های پاسارگاد هستند.

کاخ بردک سیاه

کاخ بردک سیاه کاخ زمستانی داریوش اول در عصر هخامنشی بوده که در ۱۲ کیلومتری برازجان، بین نخلستان‌های روستای درودگاه قرار دارد. این کاخ بعد از کاخ کوروش بنا شده است. ظاهر کاخ، سنگ‌های سیاه آن به‌همراه معماری به کار رفته در آن و ترکیب رنگ‌های سیاه و سفید نشان می‌دهد که این کاخ بعد از کاخ برازجان ساخته شده است. تالار مرکزی این کاخ شبیه به کاخ آپادانا است و ۱۰ ستون دارد.

کاخ سنگ سیاه

کاخ سنگ سیاه یکی دیگر از کاخ‌های سه‌گانه‌ی هخامنشی است که در برازجان قرار دارد. این کاخ در مهر ۱۳۸۰ ثبت ملی شده است.

گنبد نمکی جاشک

_{منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: حجت مظفری)}

گنبد نمکی جاشک یا کوه نمک جاشک (گنبد نمکی دشتی) ناحیه وسیع و مرتفع شمالی کوه جاشک منتهی‌الیه جنوبی رشته کوه زاگرس، حدفاصل شهرستان دشتی و دیر در استان بوشهر است که یکی از بزرگ‌ترین و فعال‌ترین و زیباترین گنبدهای نمکی ایران و خاورمیانه و از جاذبه‌های طبیعی به شمار می‌رود.

موقعیت خاص گنبد نمکی جاشک باعث شوری آب رودخانه مند شده است و شاید تنها عامل زیان‌رسان به منطقه باشد، زیرا رودخانه تا قبل از روستای باغان شیرین و قابل شرب و استفاده کشاورزی است. اما پس از عبور از کنار گنبد و دور زدن آن آب رودخانه با درصد زیادی شوری همراه می‌شود که نشان از فعالیت زیاد گنبد و روان بودن آب آن تا بستر رودخانه مند است و در فصل پربارش آب رودخانه سطح دشت‌های چغاپور و دشتی را فراگرفته و به‌ علت تبخیر زیاد نمک روی سطح خاک باقی‌مانده و باعث شوری زمین‌های منطقه می‌شود. مهم‌ترین خصوصیات بارز و متفاوت کوه نمکی جاشک به نوع نمک‌های این کوه نمکی، گنبدها و غارهای منحصربه‌فرد، آبشارها، بلورها است.

بازار ماهی فروشان

_{منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Sergey Gusev)}

بازار ماهی فروشان بوشهر یکی از بازارهای قدیمی این شهر است که در سال ۱۳۴۵ ساخته شد. در این بازار ماهی و میگو عرضه می‌شود که در خیابان شهدا، بازار روز واقع شده است. 

عمارت کازرونی

_{منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: حامد آبزن)}

عمارت کازرونی یکی دیگر از بناهای مربوط به دوران قاجار در بوشهر است. این عمارت در محله‌ی قدیمی بهبهانی قرار دارد و مالک آن فردی به نام محمدرضا کازرونی، از تاجران مشهور شهر است. این عمارت در ۱۰ مهر ماه ۱۳۸۰ با شماره‌ی ۴۰۴۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. از ویژگی‌های خانه‌های این منطقه (و هم عمارت کازرونی) می‌توان به چند طبقه و مرتفع بودن آن‌ها اشاره کرد که مردم در گرمای طاقت‌فرسای تابستان به طبقات بالا پناه می‌بردند. 

بوستان شغاب 

_{منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: سعید دشتی)}

بوستان شغاب یکی از بوستان‌های زیبا و تاریخی بوشهر است که در خیابان بهمنی، خیابان ساحلی، روبه‌روی بیمارستان نیوری هوایی قرار دارد. زیر خاک این پارک آثار مربوط به دوران ایلامیان قرار دارد و در حال حاضر از آن به‌عنوان بوستان استفاده می‌شود.

بازار قدیمی

_{منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Perestigio Ahmad)}

بازار قدیم بوشهر یکی از اماکن تاریخی این شهر است که قدمت آن به دوران قاجار می‌رسد. معماری این بازار منطبق با ویژگی‌های عصر قاجار است و امروزه نیز داد و ستد در آن ادامه دارد. اگر به این بازار بروید می‌توانید تمامی وسایل مورد نیاز خود را تهیه کرده و به خانه برگردید.

بازار قدیم بوشهر یکی از چندین بازار سنتی ایران است که هنوز هم قلب آن می‌تپد و خریدوفروش و رفت و آمد در آن جریان دارد. پس از گذشت چندین سال هنوز هم زیبایی معماری قاجار در تار و پود بافت قدیمی آن دیده می‌شود. محله‌های قدیمی بوشهر دهدشتی، شنبدی، کوتی و بهبهانی نام دارد که بازار قدیم در یکی از محله‌های قدیمی بوشهر به نام محله‌ی دهشتی قرار گرفته است.

قبرستان شغاب

_{منبع عکس: سایت peigham.ir (عکاس: نامشخص)}

محوطه‌ شغاب در جنوب شهر بوشهر است و به اواخر دوره‌ی اشکانی و دوره‌ی ساسانی تعلق دارد. یک گورستان تاریخی نیز در آنجا کشف شده است. گورستان شغاب حدود سال ۱۳۷۷ توسط اداره میراث فرهنگی کشف و از این سال در فهرست آثار ملی ثبت شده است. 

در این قبرستان اسکلت اموات در داخل خمره‌های بزرگ و کوچک نخودی رنگ مدفون شده‌اند که روی برخی از خمره‌ها نوشته‌ای نیز نقش بسته‌ است. در دین زرتشت، جسدها را درون خمره یا تابوت‌هایی از جنس سنگ و سفال و در داخل صخره‌های سنگی می‌گذاشتند تا طبق اعتقاد آن‌ها، خاک آلوده نشود. پس از گذشت زمان و با متلاشی شدن اجساد، استخوان‌ها را همراه با آنچه همراه اجساد دفن شده بود، داخل استودانی می‌گذاشتند تا به این ترتیب، فضا برای دفن دیگر مردگان باز شود و گورستان بزرگ‌تر نشود. اشیاء کشف شده دیگر این قبرستان که در خمره‌های بزرگ و کوچک قیراندود قرار گرفته‌اند مشتمل بر تابوت‌های سنگی مکعب شکل و مهره‌های عتیقه تزیینی است. این قبرستان به عیلامی‌ها تعلق دارد.

_{نویسندگان: مینا رهبری و زهره زرشکیان}