باغ نگارستان؛ بهشت قجری در قلب تهران

باغ نگارستان تهران، یکی از زیباترین جاذبه‌های تاریخی و جاهای دیدنی تهران محسوب می‌شود که گنجینه‌ای از هنر، فرهنگ و طبیعت را در دل خود جای داده است. این باغ که در دوره قاجار احداث شد، شاهد رویدادهای تاریخی بسیاری بوده است که از آن جمله می‌توان به جشن ولیعهدی محمد میرزا و قتل میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام فراهانی اشاره کرد. همچنین باغ نگارستان، نمونه‌ای عالی از معماری اصیل ایرانی به شمار می‌رود که با استفاده هنرمندانه از تزییناتی همچون آینه‌کاری، جلوه‌ای باشکوه و منحصربه‌فرد پیدا کرده است. اگر به‌دنبال مکانی برای آرامش و غرق شدن در زیبایی‌های فرهنگی هستید، ادامه این مطلب را از دست ندهید.

• آدرس: تهران، میدان بهارستان، خیابان دانشسرا، خیابان شریعتمدار رفیع (مشاهده روی نقشه)
• وب‌سایت: negarestan.ut.ac.ir
• صفحه اینستاگرام: negarestanmuseum@
• شماره تلفن: ۰۲۱٣٣١١۹۵۸۶

باغ نگارستان در شمال میدان بهارستان و در نزدیکی مجلس شورای اسلامی قرار دارد. محدوده امروزی این باغ از سمت غرب به خیابان صفی‌علی‌شاه و از شرق به خیابان دانش‌سرا منتهی می‌شود. از جنوب نیز به میدان بهارستان و از شمال به خیابان شریعتمدار محدود است.

عکاس: نامشخص / negarestan.ut.ac.ir

• باغ نگارستان با خودروی شخصی: اگر از خودروی شخصی برای دسترسی به باغ نگارستان استفاده کنید، باید از میدان بهارستان وارد خیابان صفی علیشاه، کمال الملک و سپس دانشسرا شوید.
• باغ نگارستان با مترو: دسترسی به باغ نگارستان با مترو تهران بسیار راحت و سریع است. در ایستگاه بهارستان در خط دو پیاده شوید و با چند دقیقه پیاده‌روی به ورودی غربی باغ نگارستان در خیابان دانشسرا یا ورودی شمالی آن در خیابان شریعتمدار خواهید رسید.

• بهای بلیط برای شهروندان: ۵۰,۰۰۰ تومان
• بهای بلیط برای گردشگران خارجی: ۴۰۰,۰۰۰ تومان

بلیط ورودی کاخ نگارستان برای استادان، دانشجویان و کارکنان دانشگاه تهران رایگان و برای سایر گروه‌های دانش‌آموزی و دانشجویی (با هماهنگی قبلی) نیم‌بها است.

عکاس: نامشخص / negarestan.ut.ac.ir

• موزه‌ها: ۹ تا ۱۷
• محوطه باغ: ۹ تا ۱۸

موزه‌ باغ نگارستان روزهای دوشنبه‌ تعطیل است؛ اما امکان بازدید از محوطه باغ و استفاده از کافه و رستوران وجود دارد. باغ نگارستان تهران در ایام سوگواری باز نیست.

یکی از جاهای باصفا و آرام‌بخشی که در شهر تهران وجود دارد، باغ نگارستان است؛ جایی که با گذراندن ساعتی در آن، از شلوغی‌های پایتخت و آلودگی هوا دور می‌شوید و از سرسبزی و زیبایی آن لذت می‌برید. این باغ که در زمان خود از عظمت و اهمیت بالایی برخوردار بود، در دوره قاجار و به دستور فتحعلی شاه ساخته شد. وی یکی از شاهان دودمان قاجار بود که قصرها و باغ‌های باشکوه متعددی در تهران بنا کرد. باغ گلشن، قصر ماه، قصر فیروزه، قصر زر، قصر آبگینه، قصر زمرد و باغ و قصر نگارستان از جمله ‌آن‌ها است.

عکاس: محسن مصطفی / گوگل مپ

موزه باغ نگارستان که اکنون از وسعت آن کاسته شده است، در گذشته خارج از حصار شاه طهماسبی قرار داشت و از سال ۱۲۸۵ هجری قمری و با گسترش شهر تهران در عهد ناصری جزو محدوده دارالخلافه قرار گرفت. این باغ از شرق به امتداد خیابان دروازه شمیران و اصطبل اعتمادالسلطنه، از غرب به اراضی جلال الملک و از جنوب به دو باغچه جلال الملک و صنیع الملک منتهی می‌شد. آمده است که در زمان صدارت میرزا آقاسی تغییراتی در محدوده باغ صورت گرفت؛ به‌گونه‌ای که علاوه بر حصار اصلی باغ، حصار دومی ساخته شد که از سمت شرق به پیاده‌روی دانشسرا، از غرب به پیاده‌روی غربی سازمان بودجه و برنامه کشور، از سوی شمال به خیابان شریعتمدار رفیع و از جنوب نرسیده به پیاده‌روی جنوبی خیابان کمال الملک محدود بود. قسمتی از این حصار تا سال ۱۳۱۲ شمسی وجود داشت.

عکاس: Ehsan Rabipour / گوگل مپ

باغ نگارستان تهران در طی زمان در معرض تخريب‌های بسياری قرار گرفته است. وسعت اولیه آن ۴۳,۲۰۰ متر مربع بود که در حال حاضر ۱۱,۴۶۹ متر مربع از آن باقی مانده است و در مالکیت دانشگاه تهران قرار دارد. در منابع آمده است:

سردر اصلی باغ در در قسمت جنوبی آن قرار داشت و دارای دو طبقه بود. در طبقه بالا سه اتاق و در طبقه پایین دو اطاق ساخته شده بود. چون از این سردر می‌گذشتیم، خیابانی شمالی جنوبی آن سردر را به داخل باغ می‌پیوست. در حاشیه این خیابان و در طول آن اتاق‌های متعددی وجود داشت که دارای گچ‌بری‌های بسیار چشمگیر بودند. چون به مرکز باغ می‌رسیدیم بناهای اصلی این قصر در آن جا بود و مشهورترین این بناها، عمارت حوض‌خانه است که نام دلگشا داشت و آن را درست در وسط این باغ ساخته‌اند. در همین ساختمان است آن تالار سلام پادشاهی که در دو طرف آن پرده نقاشی مجلس سلام جلوه‌گری می‌کرد.

در اين قصر باغ عمارت‌ها و تالارهای باشکوهی چون عمارت دلگشا، تالار سلام، تالار قلمدان و چندين حوض‌خانه بر پا شده بود. در سمت شمال این قصر تالار سلام به‌همراه اتاق‌هایی جای داشته و به مراسم‌های رسمی اختصاص داشته است. دیوارهای این تالار مزین به نقاشی شاه، شاهزادگان، بزرگان، امرا، سفرا و حکام بوده است.

عکاس: Jaber SA / گوگل مپ

در وسط باغ حیات خلوت و ساختمان‌های یک طبقه، در قسمت جنوبی حیات تالار مصور و در جبهه شمال غربی نیز حمامی با ستون‌های سنگی حجاری شده و منقش با سنگ‌های مرمر قرار داشت که گفته می‌شود قائم مقام فراهانی در این حمام به قتل رسید. این حمام سرسره نامیده می‌شد. کشیک خانه و محل سکونت نگهبانان و خدمه نیز در ورودی باغ واقع بود.

موزه باغ نگارستان امروزه از مجموعه‌های متنوعی تشکیل می‌شود که از جمله این مجموعه‌ها می‌توان به آثار ملک الشعرای بهار، موزه مکتب کمال‌الملک، تالار منیر فرمانفرمائیان، سردیس فردوسی، مجموعه محمود روح الامینی، آثار مینیاتور و معرق چرم علی اسفرجانی، اتاق کاشی‌های باغ نگارستان، مجموعه اهدایی غلامعلی ملول و... اشاره کرد.

بر دیوارها و تالارهای باغ نگارستان تهران نقاشی‌های متعددی وجود داشته است و دلیل نام‌گذاری این باغ نیز وجود همین نقاشی‌ها است. فتحعلی شاه نیز به نقاشی‌های شاهانه و چشم‌گیر علاقه داشت؛ بنابراین دستور داد نقاشان تصویرش را در لباس‌های زربفت و مزین به گوهرهای گران‌قیمت ترسیم کنند.

عکاس: Raheleh Jafarnia / گوگل مپ

یکی از تصاویر ارزشمند و مهم باغ نگارستان، نقاشی صف سلام فتحعلی شاه است که در تالار سلام قرار داشت. وجود این تصویر نشان‌دهنده آن است که نگارستان از باغ‌ها و قصرهای شاهی قاجاریان بوده است. از این نقاشی به دستور مظفرالدین شاه تابلویی به همان اندازه توسط مصورالملک کشیده و در وزارت خارجه وقت نصب شد. گفته می‌شود محمد حسن خان، شاگرد آقا صادق از نقاشان دوره کریم خان زند خالق شمایل‌های این باغ است. معماران و نقاشان دیگری همچون عبدالله خان معمار باشی و نقاش باشی و آقاجان اصفهانی از جمله کسانی هستند که در ساخت باغ نگارستان تهران شرکت داشتند.

کاخ نگارستان تا زمان محمدشاه و ناصرالدین شاه جزو خانه‌های سلطنتی محسوب می‌شد. از این زمان کم‌کم توجه به آن کم شد و با توسعه تهران قدیم در عهد ناصری، این باغ در داخل حصار جدید شهر قرار گرفت. بعدها با احداث ییلاقات جدید در شمیران و اطراف تهران، شاه کمتر برای ییلاق به نگارستان می‌رفت و از این زمان به بعد بیشتر به ادارات دولتی اختصاص داده شد. در سال ۱۳۰۴ هجری قمری به‌مدت یک سال، باغ نگارستان محل وزارت عدلیه ناصری بود. بعد از آن که مظفرالدین شاه به اروپا سفر کرد و با مدارس و موسسه‌های علمی دول غربی آشنا شد؛ دستور ساخت مدرسه فلاحت را به شخصی بلژیکی به نام داشر صادر کرد. کمی بعد این مدرسه در باغ نگارستان دایر شد. در سال ۱۳۲۹ هجری قمری مدرسه صنايع مستظرفه نیز به سرپرستی نقاش معروف قاجار، محمد غفاری (کمال الملک)، در اين محل تأسيس شد.

زمان احمد شاه قاجار، باغ نگارستان تهران به وزارت صنایع مستظرفه واگذار شد و قسمت‌های جنوبی در نزدیکی درب ورودی باغ با کشیدن دیوار، به مدرسه صنایع مستظرفه که تحت نظر کمال الملک اداره می‌شد، تعلق گرفت. قسمت‌های شمالی، شامل حیات و تالار سلام، به مدرسه علمیه و بعدها دانش‌سرای عالی تبدیل شد و با خراب کردن ساختمان‌های قدیم، بناهای جدید و در محل مدرسه کمال الملک، وزارت فرهنگ را برپا کردند.

عکاس: B / گوگل مپ

معماری ایرانی چیست | تاریخچه + عناصر، سبک ها و اصول

معماری ایرانی نوعی دانش بومی با پیشینه‌ طولانی است و یکی از مهم‌ترین بخش‌های فرهنگ و هنر ایرانی به شمار می‌آید.

الهام رحمت‌آبادی

مطالعه '22

در سال ۱۳۱۳ خورشيدی قانون تاسيس دانشگاه تهران در مجلس شورای ملی تصويب شد و از سال ۱۳۲۵ خورشيدی به بعد، برخی از دانشکده‌ها و مؤسسات به محل امروزی دانشگاه تهران منتقل شدند. از سال ۱۳۳۵ خورشيدی، نگارستان به مؤسسه لغت‌نامه دهخدا، مؤسسه جغرافيا، مؤسسه زبان‌های خارجی و کلاس‌های دروس عمومی دانشکده ادبيات و دانشکده علوم اجتماعی اختصاص يافت. در سال ۱۳۳۷ خورشيدی، به همت دکتر غلامحسين صديقی، به مؤسسه تحقيقات علوم اجتماعی و تعاون واگذار شد.

غیر از ادارت دولتی و آموزشی در باغ نگارستان تهران گروه‌ها و انجمن‌هایی نیز فعالیت می‌کردند. انجمن موسیقی و نمایش در سال ۱۳۱۳ شمسی به همت کلنل وزیری در قسمتی از ساختمان دانشسرای عالی تاسیس شد. در این انجمن افرادی چون روح الله خالقی، مهدی فروغ و موسیقی‌دانان نامی دیگر از هنرجویان انجمن بودند. پژوهشکده فرهنگ و هنر نیز از دیگر موسسه‌هایی بود که در این باغ مستقر شد.

عکاس: نامشخص / negarestan.ut.ac.ir

باغ نگارستان در سال ۱۳۹۲ شمسی پس از مرمت و بازسازی، به‌عنوان یکی از موزه‌های دانشگاهی کشور تحت مدیریت دانشگاه تهران قرار گرفت و در سال ۱۳۷۷ شمسی در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسيد.

در طول بيش از نيم قرن، افراد نامی و معروف زیادی در باغ نگارستان به تحصیل و تدریس پرداخته‌اند. تعداد زيادی از شخصيت‌های علمی، ادبی و هنری کشور چون ملک‌الشعرای بهار، کاظم عصار، علی اکبر دهخدا، بديع‌الزمان فروزانفر، علی نقی وزيری، جلال همايی، سعيد نفيسی، ابراهيم پورداود، غلامحسين صديقی، پرويز خانلری، محمد معين، محمد ابراهيم باستانی پاريزی، علی ‌محمد کاردان و محمود حسابی از جمله این افراد هستند. در گوشه‌ای از باغ و در جلوی کتابخانه می‌توانید تندیس برخی از مشاهیر بزرگ ایرانی را ببینید.

عکاس: sogol gh / گوگل مپ

در طی زمان در کاخ نگارستان تهران رویدادها و اتفاقات مهمی رخ داده است و این باغ ماجراهای تلخ و شیرینی را به چشم دیده است. در سال ۱۲۴۹ هجری قمری، جشن ولیعهدی محمد میرزا و در سال ۱۲۴۹ هجری قمری، تاج‌گذاری وی در این باغ برگزار شد. مراسم عروسی ناصرالدین شاه نیز در سال ۱۲۵۸ هجری قمری در همین مکان برپا شد.

گفته می‌شود هنگامی که قائم مقام در باغ نگارستان زندانی بود این شعر را گفته است:

روزگار است اینکه گه عزت دهد گه خوار دارد | چرخ بازیگر از این بازیچه‌ها بسیار دارد

مهر اگر آرد بسی بی‌جا و بی‌هنگام آرد | قهر اگر آرد بسی ناساز و ناهنجار دارد

لشکری را گه به کام گرگ مردم خوار خواهد | کشوری را گه به دست مرد مردمدار دارد

عمارت کتابخانه باغ نگارستان بخشی از مجموعه ساختمان‌های دانش‌سرای عالی است که در گوشه شمال شرقی باغ واقع شده است. ساخت این عمارت در سال ۱۳۱۵ شمسی به‌عنوان بخشی از یک مجموعه آموزشی توسط وزیر معارف وقت، علی اصغر خان حکمت، به نیکلای مارکوف، معمار روسی، سفارش داده شد. در فاصله زمانی سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۰ شمسی عمارت کتابخانه توسعه یافت و بخش شمالی به ساختمان کتابخانه افزوده شد. پروین اعتصامی مدتی در این کتابخانه به‌عنوان کتابدار مشغول به فعالیت بود.

عکاس: Salar Saremi / گوگل مپ

محمد غفاری معروف به کمال الملک، معروف‌ترین نقاش دوره قاجار است. از این استاد بزرگ و شاگردان وی تابلوهای نقاشی تماشایی و زیبایی در موزه‌ای کمال الملک باغ نگارستان تهران در معرض بازدید قرار دارد.

عکاس: Ali Taherzadh / گوگل مپ

اسامی هنرمندانی که آثارشان در این مجموعه گرد آمده از این قرار است:

ابوالحسن صدیقی، آرشاک، اسکندر مستغنی، اسماعیل آشتیانی، جعفر پتگر، جمشید امینی، حسنعلی وزیری، حسین شیخ، حسینعلی مؤیدپردازی، رسام ارژنگی، رضا شهابی، رضا صمیمی، غلامعلی سیف ناصری، شوکت‌الملوک شقاقی، صدرالدین شایسته شیرازی علی اصغر پتگر، علی رخساز، علی کریمی، علی محمودی، علی‌اشرف والی، علی‌اکبر صنعتی، علی‌اکبر نجم‌آبادی، علی‌اکبر یاسمی، عباس کاتوزیان، علی‌محمد حیدریان، عفت‌الملوک شقاقی، مارکار قرابگیان، محسن سهیلی، محمدعلی فروغی، محمود اولیا، مصطفی نجمی، مهدی تائب، مهدی سجادی، میرمصور ارژنگی، میشا (میکائیل) شهبازیان، ناصر شهبازی، هادی تجویدی، یحیی دولتشاهی، دوستعلی معیرالممالک و هوشنگ پیمانی.

در زمان فتحعلی‌شاه و به دستور وی، خانه‌ای با نام عمارت شاهی در کنار حرم حضرت معصومه (س) ساخته و وقف‌نامه‌ای در سال ۱۲۴۸ قمری توسط کیکاوس میرزا، حکمران قم، به نیابت از فتحعلی‌شاه تنظیم شد تا زائران و شخصیت‌هایی خاص در این خانه مستقر شوند. در بخش مخصوص شاه این خانه نیز تالاری ساخته شد و چهره‌ بیش از صد تن از شاهزادگان قاجاری توسط محمد علی نقاش‌باشی در آن اجرا شد. تا اینکه در سال ۱۳۳۸ شمسی و در زمان آیت‌الله بروجردی و هنگام احداث مسجد اعظم قم، این عمارت تخریب شد؛ اما قبل از آغاز تخریب، این نقاشی‌های گچی، با یک تکنیک خاص توسط گروه ایزمئو ایتالیا که از حدود سال ۱۳۱۵ شمسی وارد ایران شده و بسیاری از آثار تاریخی را مرمت کرده بودند، با ایجاد یک بستر گچی در قالب ۴۴ قطعه از دیوار جدا می‌شوند؛ اقدامی که می‌توان آن را قابل‌ قبول دانست، چون فواصل جداکننده آن به دقت تنظیم شده و هیچ آسیبی به‌صورت شاهزادگان قاجار وارد نشده است؛ بنابراین با تخریب خانه، نقاشی‌ها به مقبره‌ شاه سلیمان منتقل شدند.

عکاس: Mostafa Gholami / گوگل مپ

در سال ۱۳۵۲ شمسی و در سفری که خاندان پهلوی برای بازدید از اماکن تاریخی، فرهنگی و مذهبی قم به این شهر داشتند، نقاشی صف سلام را در مقبره‌ شاه سلیمان صفوی می‌بینند و در سال ۱۳۵۳ شمسی این مجموعه نقاشی‌ها برای جانمایی در موزه‌ باغ نگارستان (موزه‌ قرآن کنونی در تهران) به پایتخت منتقل و در مجلس شورای ملی وقت دپو می‌شوند؛ اما در آن زمان یک قطعه از ۵۵ قطعه نقاشی دپو شده در مقبره‌ شاه سلیمان باقی مانده بود که در سال‌های بعد به موزه‌ آستان حضرت معصومه (س) منتقل شد.

آثار دپو شده در مجلس شورای ملی باقی ماندند تا سال ۱۳۸۳ شمسی که بر اساس تحقیقات، پژوهشکده حفاظت و مرمت، این کتیبه‌ها را به کاخ گلستان و عمارت چادرخانه منتقل کرد و امین اموال، مجموعه‌ نقاشی‌ها را تحویل گرفت و در سال‌های ۸۴ تا ۸۵ تحقیقات اولیه توسط فتح‌الله نیازی و مینا رمضان جماعت برای شناسایی این تابلو آغاز شد. در همان زمان مکانی در کاخ گلستان برای نصب این آثار مشخص و عملیات حفاظت اضطراری روی آن‌ها تعیین شد.

عکاس: نامشخص / negarestan.ut.ac.ir

این نقاشی دیواری که با تکنیک رنگ روغن روی بستر گچ ترسیم شده، شامل ۵۴ قطعه و ابعادی وسیع در حدود ۲٫۵×۲۰ متر است. طبق اسناد موجود تعداد افرادی که در این نقاشی حضور داشته‌اند، ۱۵۰ نفر بوده که در حین جدا کردن اثر از دیوار، بخشی از نقاشی تخریب شده و امروزه بخشی به جا مانده که تعداد ۹۰ نفر در آن دیده می‌شود. این نقاشی دیواری ارزشمند با نشان دادن نقش محوری، جامه فاخر و تزیینات خیره‌کننده شاه (بازوبند‌های مصرع از کوه نور و دریای نور) و جلوس او بر تخت طاووس معروف، به‌همراه صف طویل فرزندان و فرزندزادگان آراسته وی، به‌خوبی القاگر شوکت و قدرت حاکم قاجار و بزرگی سلطنت و خاندان او است.

یکی از بخش‌های موزه باغ نگارستان مجموعه مجسمه مینیاتورهای مردم‌شناسی جهانگیر ارجمند، مجسمه ساز خود آموخته است. این مجموعه در بهمن‌ ۱۳۹۱ شمسی توسط ایشان به باغ نگارستان دانشگاه تهران اهدا گرديد. این مجموعه در سال ۱۳۹۳ شمسی در معرض نمایش قرار گرفت. شاید جالب باشد بدانید این مجسمه‌ها از یونولیت، کاغذ، مقوا، چوب و وسایل دور ریختنی و با استفاده از تیغ ریش تراشی توسط دستان هنرمند استاد ارجمند ساخته شده‌اند.

عکاس: علی اکبر حسن تاش / negarestan.ut.ac.ir

علاوه بر آثار این مجسمه‌های مینیاتوری، بخشی از آثار ارجمند در موزه صنايع‌دستی ولنجک، تعدادی در آمريكا و بخشی نیز توسط سفارت آلمان خریداری و به آن کشور منتقل شده و نگهداری می‌شوند.

منبع عکس‌ها: کجارو | عکاس: نادر نینوائی

در سال ۱۳۱۳ شمسی ۴۱۰ نفر از دانشجویان مقیم فرانسه برای شرکت در کنگره بین‌المللی فردوسی تصمیم به ساخت سردیسی از این شاعر نامی گرفتند. برای ساخت این مجسمه هر یک از این افراد ۲۰ تا ۱۰۰ فرانک اهدا کردند و حدود ۱۵ هزار فرانک جمع‌آوری شد؛ هر چند این مبلغ کافی نبود، لورنزی مجسمه ساز مشهور فرانسوی، ساخت آن را برعهده گرفت.

عکاس: نامشخص / negarestan.ut.ac.ir

ابراهیم چهرازی متخصص اعصاب و روان و نماینده دانشجویان، به درخواست لورنزی، اشعاری از فردوسی را برای وی می‌خواند تا بتواند با کمک آن در این کار الهام بگیرد. بعد از ساخت این سردیس و ارسال به کنگره، در محوطه دانشکده ادبیات دانش‌سرای عالی نصب شد و از آن روز تاکنون، در جای خود باقی است.

از دیگر قسمت‌هایی که در باغ نگارستان تهران می‌توانید ببینید، مجموعه عکس‌های مردم‌نگاری محمود روح الامینی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران است که در سال ۱۳۹۰ شمسی توسط همسر ایشان پروین مقدم به باغ موزه نگارستان دانشگاه تهران اهدا شد.

عکاس: نامشخص / negarestan.ut.ac.ir

این عکس‌های سیاه و سفید از مراحل کاشت، داشت و برداشت گندم، حفر قنات، كوبيدن خرمن، پاک كردن و وزن كردن و تقسيم گندم و... در منطقه کوهبنان کرمان گرفته شده‌اند و به‌ لحاظ مطالعات مردم‌شناسی و فرهنگی از اهمیت بالایی برخوردار هستند.

منبع عکس‌ها: negarestan.ut.ac.ir | عکاس‌ها: نامشخص

مجموعه اسناد ملک الشعرای بهار شامل عکس‌های تاریخی ملک الشعرای بهار، اسناد دیجیتال، دست‌نوشته‌ها و کتاب‌های این شاعر معروف است. اسناد و دست‌نوشته‌های این استاد توسط فرزند ایشان خانم چهرزاد بهار به باغ نگارستان اهدا شد. آنچه در این مجموعه به نمایش درآمده است، مربوط به دوران جوانی و میان‌سالی محمدتقی بهار است.

عکاس: نامشخص / negarestan.ut.ac.ir

علی اسفرجانی از هنرمندان هنرهای ملی و سنتی ایران است که در زمینه‌های چون مینیاتور، تذهیب و معرق سوخت متبحر بود. مجموعه‌ای از آثار مينياتور و معرق چرم استاد علی اسفرجانی گنجينه‌ای نفيس از ۱۸ تابلو مینیاتور معرق سوخت است كه طبق وصیت ایشان، توسط خانواده محترم ایشان در سال ۱۳۸۶ شمسی به مجموعه باغ موزه نگارستان اهدا شد. این مجموعه هم‌اکنون در تالاری به نام وی در مجموعه به نمایش گذاشته شده است.

عکاس: نامشخص / negarestan.ut.ac.ir

تابلوهای سوخت و معرق علی اسفرجانی، برگرفته و تکامل یافته از هنر جلدسازی و صحافی است. سوخت یا سوخته، هنری ظریف و قدیمی است که روی جلد کتاب‌های نفیس و گران‌بها، تابلوهای تزیینی و جلدهای قرآن به کار می‌رفته است.

منیر شاهرودی فرمانفرمائیان از برجسته بانوان هنرمند ایران است که نقاش و جمع‌آوری‌کننده‌ هنرهای مردمی است. وی تنها هنرمندی است که در ۴۰ سال اخیر از ترکیب آینه‌کاری، اشکال هندسی، نقش‌مایه‌ها و نقاشی پشت شیشه استفاده کرده و آثار مدرنی خلق کرده است. سبک هنری وی از پیوندهای قوی و عمیق با کشورش و کارآموزی در نیویورک پدید آمده است.

عکاس: شایان محرابی / tehranpicture.ir

سبک خاص فرمانفرمائیان شامل ترکیب نقاشی پشت شیشه، آینه‌کاری، خاتم کاری، هندسه اسلامی و طراحی معمارانه است. در سال ۲۰۱۵ میلادی، آثار فرمانفرمائیان، به‌عنوان نخستین هنرمند ایرانی، در یک نمایشگاه انفرادی در موزه گوگنهایم به نمایش درآمد. تاکنون آثار این هنرمند به‌طور گسترده‌ای در ایران، آمریکا، اروپا و خاورمیانه به نمایش گذاشته شده است؛ از جمله آن‌ها می‌توان به موزه هنر مدرن، موزه متروپلیتن و موزه گوگنهایم در نیویورک اشاره کرد.

این مجموعه شامل ۵۱ اثر ارزنده از این هنرمند است. این آثار به‌دلیل سبک خاص، که نوعی از انتزاع هندسی است، ترکیبی از طرح‌های سنتی اسلامی و مدرن به شمار می‌رود. همچنین ترکیب نقاشی‌های پشت‌شیشه‌ای سنتی، آینه‌کاری و اصول هندسه اسلامی توانسته با یک درک مدرن هنری، به این آثار امتیاز ویژه‌ای ببخشد.

در بناهای باغ نگارستان تهران تزیینات معماری چون کاشی‌کاری به کار رفته بوده و از آنجا که این بناها تخریب شده‌اند، اتاق کاشی‌ها می‌تواند تصویرگر معماری این باغ باشد. در این اتاق مجموعه‌ای از کاشی‌ها و آرایه‌های تزیینی معماری باقی مانده نمایش داده می‌شود که بیشتر متعلق به قرن‌های ۱۳ تا ۱۴ هجری قمری هستند. این آثار اغلب متعلق به ازاره‌ها و سردرها، با نقوش گیاهی بوده که با تکنیک‌های نقاشی زیر لعاب، معرق و قالبی برجسته ایجاد شده‌اند.

عکاس: نامشخص / negarestan.ut.ac.ir

این نمایشگاه شامل مجموعه نقره‌های با ارزشی است که توسط غلامعلی ملول، هنرمند اراکی به باغ موزه نگارستان اهدا شده است. اشیای این قسمت شامل ۱۲۵ قطعه نقره قلم‌زنی اصفهان است که قدمت آن‌ها به دوره قاجار تا زمان معاصر برمی‌گردد. وزن قطعات نقره حدود ۱۹ هزار مثقال، معادل ۸۰ کیلوگرم و وزن اشیا فلزی، مفرغی و مسی آن حدود ۲۵ کیلوگرم است.

عکاس: نامشخص / irna.ir

علاوه بر آثار قلم‌زنی، ۱۳ قطعه فرش نفیس ایرانی متعلق به دوران قاجار و معاصر نیز در مجموعه ملول به نمایش گذاشته شده است. این فرش‌ها در شهرهای کاشان، اراک، اصفهان و کرمان بافته شده‌اند.

در طرح آینه‌دار دوران گروهی از هنرمندان گروه تصویرسازی «آمیدا» با آثار استاد پاریزی آشنا شدند و زیر نظر برخی از اساتید هنر کشور توانستند از آثاری که از مجموعه نوشته‌های استاد باستانی پاریزی به ایشان معرفی شده بود، با برداشت شخصی خود تصویرسازی کنند. تعدادی از این آثار توسط شرکت ملی مس خریداری و در سال ۱۳۹۶ شمسی به دانشگاه تهران اهدا شدند و اکنون در باغ موزه نگارستان به نمایش گذاشته شده‌اند.

طرح آینه‌دار دوران تلاش دارد تا با نمایش تصویرسازی از استاد باستانی پاریزی و آثار و کتب ماندگار ایشان، به معرفی این چهره فرهیخته بپردازد. استاد محمدابراهیم باستانی پاریزی (ملقب به باستانی) در دی‌ماه ۱۳۰۴ شمسی در پاریز، از توابع شهرستان سیرجان در استان کرمان، متولد شد. او یک تاریخ‌نگار، مولف، پژوهشگر، شاعر، موسیقی پژوه و... بود و بیش از ۶۰ عنوان کتاب تألیف و ترجمه کرد.

استاد حسین محجوبی معروف به «نقاش بهشت» متولد سال ۱۳۰۹ شمسی در لاهیجان است. او در سال ۱۳۳۸ شمسی از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد و از آن زمان تا به امروز دست به خلق آثاری زد که بعضی از آن‌ها در ایران و جهان شناخته شده هستند.

عکاس: نامشخص / onlineartgallery.ir

در سال‌های اخیر ۱۳ اثر ارزشمند استاد محجوبی وقف دانشگاه تهران شدند و طی مراسمی در ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ شمسی و هم‌زمان با روز بزرگداشت فردوسی و تولد استاد محجوبی به‌صورت رسمی و دائمی در موزه باغ نگارستان به نمایش درآمدند.

کلاس درس دانشسرای عالی یکی دیگر از بخش‌های مختلف باغ نگارستان به شمار می‌رود که با حال‌وهوا و تجهیزاتی قدیمی همچون نیمکت‌ و بخاری و با الهام از تصاویر باقی‌مانده از کلاس‌های دانشسرای عالی برپاشده است. پیشینه دانشسرای عالی به سال‌ ۱۲۹۷ شمسی و شکل‌گیری مدرسه دارالمعلمین عالی بازمی‌گردد.

عکاس: نامشخص / negarestan.ut.ac.ir

از جمله‌ تابلوهای نقاشی و دیدنی باغ موزه نگارستان کارهای فتح الله عباد، استاد دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است که از ایشان ۳۰ تابلو نفیس در این موزه در معرض نمایش قرار دارد. این تابلوها که ابتدا در پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران نگهداری می‌شدند، با کمک مادی خواهرزاده استاد عباد به نام نادره حاجیان، جهت حفظ و مرمت به باغ نگارستان منتقل شدند. علاوه بر آثار هنری این استاد، منزل مسکونی وی نیز توسط خواهرش، مرحوم بانو شریف عباد، وقف دانشگاه تهران شده است.

عکاس: نامشخص / negarestan.ut.ac.ir

هنگامی که وارد باغ نگارستان تهران شوید، در نزدیکی ورودی باغ و در سمت راست آن، با یادبودی از حافظیه شیراز مواجه می‌شوید که یاد این شاعر بزرگ ایرانی را برایتان زنده خواهد کرد.

عکاس: علیرضا حیدری / گوگل مپ

با تور مجازی زیر می‌توانید به پیاده‌روی در محوطه زیبای باغ موزه نگارستان بپردازید.

این فیلم که به‌صورت ۳۶۰ درجه فیلم‌برداری شده، یکی از فیلم‌های تهیه شده توسط آقای میلاد موسوی است که با تهیه فیلم‌هایی از این دست و انتشار آن‌ها در کانال خود (Meelad Mousavi)، مخاطبان را به گردش مجازی در دیدنی‌های شهرهای مختلف دعوت می‌کنند.

• ساعت کاری رستوران: ۱۲ تا ۱۶:۳۰ (بیرون بر تا ۲۲:۴۵)
• ساعت کاری کافه: شنبه تا چهارشنبه از ۱۲ تا ۲۰ | پنجشنبه و جمعه از ۹ تا ۲۰
• وب‌سایت: rouhi.ir
• صفحه اینستاگرام: rouhi.group@
• شماره تلفن: ۰۲۱۶۸۳۳۴

باغ گردی در باغ نگارستان و تماشای تاریخ قاجار در صفحات موزه‌های این باغ با نوشیدن یک لیوان شربت خنک در تابستان، یک فنجان چای داغ در زمستان و میل کردن غذاهای سنتی در کافه باغ نگارستان کامل می‌شود.

عکاس: نامشخص / اینستاگرام (rouhi.group@)

فضای باز و دلنشین کافه روحی با چیدمان هنرمندانه میز و صندلی‌ها در دل باغ، محیطی بی‌نظیر برای گذراندن اوقات فراغت فراهم آورده است. منوی متنوع این کافه نیز از نوشیدنی‌های سنتی ایرانی گرفته تا انواع قهوه، دمنوش، بستنی، سالادهای تازه، صبحانه‌های متنوع و کیک‌های خوشمزه، پاسخگوی سلایق مختلف است.

منبع عکس‌ها: اینستاگرام (rouhi.group@) | عکاس‌ها: نامشخص

• آدرس: تهران، میدان بهارستان، خیابان اکباتان
• فاصله از باغ نگارستان: دو کیلومتر (۱۰ دقیقه با خودرو)

عمارت مسعودیه که در نزدیکی باغ نگارستان تهران قرار دارد، یکی از خانه‌های تاریخی تهران و بناهای دوره قاجار است. این بنا از لحاظ معماری و همچنین رویدادهای تاریخی که در آن اتفاق افتاده، بسیار بااهمیت و باارزش تلقی می‌شود و در طول حیات خود کاربری‌های مختلفی داشته است.

عکاس: علی مهدوی / گوگل مپ

عمارت مسعودیه به دستور مسعود میرزا، ملقب به ظل‌السطان فرزند ارشد ناصرالدین‌شاه ساخته شد و به همین دلیل با نام مسعودیه معروف شده است. این بنای ارزشمند به‌علت موقعیت مکانی ویژه خود، اتفاقات بسیاری را تجربه کرده است.

محمدرضا قاسم شیرازی

عمارت مسعودیه تهران

مطالعه '15

از بخش‌های مختلف عمارت مسعودیه می‌توان به دیوان‌خانه، سفره‌خانه و حوض‌خانه، حیاط سید جوادی، حیاط مشیری، عمارت مشیری، حیاط‌خلوت و... اشاره کرد. این مجموعه در تاریخ ۲۷ دی‌ماه ۱۳۷۷ شمسی در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

• آدرس: تهران، خیابان پانزده خرداد، ضلع شمالی میدان ارگ
• فاصله از باغ نگارستان: سه کیلومتر (۱۵ دقیقه با خودرو)

کاخ گلستان یکی از آثار ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو است. این بنای ارزشمند در سال ۱۳۳۴ شمسی در فهرست آثار ملی ايران و در سال ۱۳۹۲ شمسی در فهرست ميراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. این کاخ به‌لحاظ معماری و ارزش آثار هنری و تاریخی‌، یکی از ارزشمندترین بناهای تاریخی کشور به شمار می‌رود که در طول سال شاهد حضور ده‌ها هزار نفر گردشگران داخلی و خارجی است.

عکاس: رسول لزگی / گوگل مپ

قدمت کاخ گلستان به دهه‌ها قبل از دوره قاجار برمی‌گردد. این بنا بیش از ۴۴۰ سال تاریخ را در خود جای داده است. امروزه مساحت کاخ گلستان به ۴٫۵ هکتار می‌رسد که یک‌دهم وسعت اولیه‌اش است. این کاخ محل سکونت پادشاهانی از جمله آقا محمدخان، فتحعلی شاه، ناصرالدین‌شاه، مظفرالدین شاه و احمدشاه قاجار بوده است. كاخ گلستان از بخش‌های مختلفی همچون ايوان تخت مرمر، تالار سلام، تالار آينه، تالار سفره‌خانه، خلوت کریم‌خانی، تالار برليان، عمارت بادگير، كاخ شمس‌العماره، تالار الماس و كاخ ابيض تشکیل شده است.

• آدرس: تهران، خیابان امام خمينی، بعد از خیابان شیخ هادی، جنب بانک ملت، پلاک ۲۵۱
• فاصله از باغ نگارستان: چهار کیلومتر (۲۰ دقیقه با خودرو)

خانه موزه مقدم یکی از خانه‌های تاریخی تهران محسوب می‌شود. این خانه محل سکونت خاندان محمدتقی خان احتساب الملک از افراد مشهور دربار قاجار بود و امروزه یکی از بناهای تاریخی ارزشمند به‌جامانده از زمان قاجار است. این خانه پیش از تبدیل شدن به خانه موزه در اختیار دکتر محسن مقدم، استاد باستان‌شناسی دانشگاه تهران، قرار ‌گرفت.

تحریریه کجارو

خانه موزه مقدم

مطالعه '11

خانه موزه مقدم از نظر تاریخچه، معماری و اشیایی که در آن نگهداری می‌شوند، ارزش بسیار بالایی دارد؛ به‌گونه‌ای که لقب زیباترین و باارزش‌ترین خانه جهان را از دید بسیاری از نویسندگان و کارشناسان گرفته است. در طراحی و ساخت خانه مقدم به اصول معماری ایرانی مانند حوض ایرانی‌، شیشه رنگی و اصول فضاسازی باغ ایرانی توجه ویژه شده است. این بنا در تاریخ ۲۰ آذر ۱۳۷۹ شمسی به‌عنوان یکی از آثار ملی کشورمان به ثبت رسید.

عکاس: mohammad s / گوگل مپ

اگر تاکنون از باغ زیبای نگارستان دیدن کرده‌اید می‌توانید تجربه‌های خود را با کجارو و سایر کاربران در میان بگذارید.

منبع عکس کاور: گوگل مپ | عکاس: Yann Larhantec