خانه نیما یوشیج

خانه نیما یوشیج در استان مازندران و شهرستان نور قرار دارد. این خانه تاریخی از معروف‌ترین جاهای دیدنی مازندران در روستای یوش است و اطراف آن جاذبه‌های طبیعی چشم‌نوازی قرار گرفته‌اند. خانه نیما یوشیج در نور محل زندگی این شاعر بزرگ ادبیات معاصر ایران بود و سال‌های کودکی و نوجوانی او در این خانه گذشت. در سفر به منطقه بلده در استان مازندران، می‌توانید زمانی را به بازدید از خانه نیما یوشیج اختصاص دهید. در این مقاله ما به معرفی این خانه تاریخی و ارائه اطلاعات بازدید از آن می‌پردازیم.

درباره خانه نیما یوشیج بیشتر بدانید:

• آدرس: استان مازندران، شهرستان نور، بخش بلده، روستای یوش (مشاهده روی نقشه)

خانه نیما یوشیج در نور از زیباترین خانه موزه‌های تاریخی در استان مازندران است. این خانه روستایی در آبادی یوش در بخش بلده قرار دارد و اطراف آن را زیباترین و سرسبزترین نواحی شمال ایران پوشانده است.

منبع عکس: ویکی مدیا، عکاس: ابراهیم لطفی

خانه نیما یوشیج شمال، در بخش شرقی روستای یوش قرار دارد و فاصله آن از جاده بلده کمتر از نیم کیلومتر است. این خانه تاریخی تا شهرستان نور حدود ۹۰ کیلومتر (دو ساعت با خودرو) و تا ساری، مرکز استان مازندران، حدود ۱۷۵ کیلومتر (سه ساعت با خودرو) فاصله دارد. اطراف خانه نیما یوشیج روستاهای خوش آب و هوایی مانند «یاسل»، «اوز»، «کام» و «کمرود» به چشم می‌خورند.

خانه نیما یوشیج در روستای یوش مازندران قرار دارد که بهترین دسترسی به آن از مسیر فرعی زنگوله به بلده در جاده چالوس صورت می‌گیرد. برای بازدید از این خانه تاریخی از تهران باید یکی از مسیرهای آزادراه تهران-شمال و جاده چالوس یا مسیر جاده هراز را در پیش بگیرید. فاصله تهران تا خانه نیما یوشیج ار طریق جاده‌ هراز حدود ۲۲۰ کیلومتر (چهار ساعت با خودرو) و از جاده چالوس در حدود ۱۳۰ کیلومتر (دو ساعت و ۳۰ دقیقه با خودرو) است.

جاده بلده، منبع عکس: ویکی مدیا، عکاس: علیرضا جواهری

چنانچه مسیر آزادراه تهران - شمال را برای تردد به مازندران انتخاب می‌کنید، پیش از ورود به منطقه کندوان مسیر خود را به‌سمت جاده چالوس (جاده ۵۹) تغییر دهید تا به جاده فرعی بلده (جاده پل زنگوله - بلده) دسترسی داشته باشید. ورودی جاده بلده در سمت شرق جاده چالوس قرار دارد؛ این مسیر فرعی در حدفاصل کندوان تا سیاه بیشه واقع شده است.

جاده فرعی بلده در چالوس تا خانه نیما یوشیج شمال در حدود ۵۵ کیلومتر فاصله دارد. این جاده از سرسبزترین مسیرهای طبیعت‌گردی شمال ایران است و از زیباترین ییلاقات مازندران می‌گذرد. در جاده بلده با عبور از روستاهایی مانند «نسن»، «میناک» و «اوز»، به روستای یوش خواهید رسید. با ورود به این روستا تابلوهای راهنما به‌سمت خانه نیما یوشیج را خواهید دید.

ساکنان شهرهای شرقی و شمال شرقی ایران امکان تردد از جاده هراز (جاده ۷۷) تا روستای یوش را دارند. برای دسترسی به خانه نیما یوشیج در نور از مسیر جاده هراز، باید از جاده دماوند در شرق تهران به‌سمت هراز بروید. با عبور از مناطق «مشا»، «پلور»، «رینه»، «بایجان» و «پنجاب»، به ورودی جاده بلده در غرب جاده هراز خواهید رسید. طول مسیر فرعی جاده بلده به یوش در حدود ۶۰ کیلومتر است که با گذر از روستاهایی مانند «رزن»، «تاکر» و «بلده» به یوش می‌رسد.

اگر از شهرهای شمالی و شهرستان نور عازم یوش و خانه نیما یوشیج هستید، می‌توانید از جاده ساحلی نور به نوشهر به‌سمت رویان حرکت کنید. سپس وارد جاده رویان - بلده شوید و به‌سمت بلده برانید. وارد جاده بلده - پل زنگوله شوید تا به یوش و خانه تاریخی نیما یوشیج برسید.

خانه نیما یوشیج در محیطی بکر و سرسبز میان رشته کوه البرز مرکزی قرار دارد. طبیعت اطراف این خانه تاریخی در فصل بهار به اوج زیبایی می‌رسد و بازدید از خانه نیما یوشیج شمال در نخستین روزهای سال، لطف دوچندان دارد. منطقه کوهستانی روستای یوش در تابستان نیز هوای خنک و مطبوعی را تجربه می‌کند و گردشگران بسیاری را برای بازدید از خانه نیما یوشیج در نور و گشت‌وگذار در طبیعت به‌سوی این روستا می‌کشاند.

منبع عکس: ویکی مدیا، عکاس: حسین مجیدی

قدمت خانه نیما یوشیج در روستای یوش به دوره قاجار می‌رسد و بسیاری از خاندان و بزرگان خانواده یوشیج، پیش از پدر شعر نوی ایران، در این خانه زندگی کرده‌اند. خانه نیما یوشیج محل زندگی این شاعر معاصر ایران در دوران کودکی و نوجوانی بوده است و در حال حاضر کاربری موزه دارد و برخی وسایل شخصی نیما یوشیج، در آن به نمایش در آمده‌اند.

خانه نیما یوشیج، ساختار سنتی و محلی خانه‌های کوهستانی مازندران را دارد و حیاطی مرکزی با اتاق‌هایی پیرامون آن، بخش‌های اصلی این خانه را تشکیل می‌دهند. آرامگاه‌های نیما یوشیج، سیروس طاهباز (نویسنده و مترجم ایرانی و گردآورنده اشعار نیما) و بهجت اسفندیاری (خواهر نیما)، در حیاط این خانه به چشم می‌خورند.

منبع عکس: ویکی مدیا، عکاس: Negin.G

خانه نیما یوشیج در دوره قاجار در دسته خانه‌های اشرافی یوش قرار داشت و در حال حاضر نیز نمایی متفاوت با سایر خانه‌های این روستا دارد. در گوشه و کنار این خانه نشانه‌هایی از پدر شعر نوی ایران دیده می‌شود و عکس‌های مختلفی از نیما یوشیج بر دیوارهای این خانه تاریخی نصب شده‌ است.

سه اتاق از مجموع اتاق‌های خانه نیما یوشیج در نور به کتابخانه تبدیل شده است. برخی از وسایل شخصی نیما در اتاق‌های این مجموعه در معرض دید عموم گردشگران قرار دارند که از میان آن‌ها می‌توان قلم، چراغ، عینک، پیه سوز، لباس‌ها و کفش‌های او را نام برد. نام خانه نیما یوشیج در نور در سال ۱۳۷۵ خورشیدی با شماره ۱۸۰۲، در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.

خانه موزه نیما یوشیج در دزاشیب تهران؛ منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: علی ابو سعیدی

نیما یوشیج بخشی از دوران زندگی خود از سال ۱۳۲۸ خورشیدی (۵۲ سالگی) تا پایان عمرش را در خانه‌ای در محله دزاشیب تهران گذراند. برای بازدید از خانه نیما یوشیج در تهران، باید به منطقه تجریش و خیابان سیمین دانشور بروید. این خانه قدیمی فاصله کوتاهی تا خانه موزه سیمین دانشور و جلال آل احمد دارد. از سال ۱۴۰۰ خورشیدی، به همت جمعی از علاقه‌مندان به شعر و ادبیات ایران، خانه نیما یوشیج در تهران به موزه تبدیل شده و به روی عموم گردشگران باز است.

• ساعت کار خانه نیما یوشیج در نور: هرروز از ساعت ۹ تا ۱۹
• تلفن: ۴۴۶۱۷۲۳۳-۰۱۱
• هزینه بلیط: برای هر نفر ۱۰,۰۰۰ تومان

در خانه نیما یوشیج شمال ضمن تماشای معماری این خانه تاریخی، از موزه‌ای زیبا نیز بازدید خواهید کرد. این مجموعه در روزهای تاسوعا، عاشورا، شهادت امام علی (ع) (۲۱ رمضان)، رحلت امام خمینی (۱۴ خرداد)، شهادت حضرت محمد (ص) (۲۸ صفر) و شهادت امام جعفر صادق (ع) (۲۵ شوال)، تعطیل است.

برای بازدید از بخش‌های مختلف خانه نیما یوشیج حدود دو ساعت زمان نیاز دارید و پس از بازدید از این خانه تاریخی می‌توانید زمانی را به گشت‌وگذار در کوچه باغ‌های اطراف خانه اختصاص دهید.

«علی اسفندیاری» معروف به نیما یوشیج، از سرشناس‌ترین شاعران ایرانی است که به‌دلیل نوآوری در سرایش اشعار نوین، از او با نام «پدر شعر نو ایران» یاد می‌کنند این شاعر در سال ۱۲۷۶ در روستای یوش از توابع بلده شهرستان نور متولد شد و تا ۱۱ سالگی نیز در این روستا زندگی کرد. پدر نیما یوشیج، «ابراهیم خان اعظام السلطنه» نام داشت که از بزرگان یوش و کشاورز و دامدار بود.

منبع عکس: ویکی مدیا، عکاس: هادی شفائیه

نیما یوشیج در ۱۱ سالگی به‌همراه خانواده خود به تهران مهاجرت کرد و در سال‌های پس از آن در مدارس ایرانی «حیات جاوید» و فرانسوی «سن لویی» به فراگیری زبان و ادبیات فارسی و فرانسه پرداخت. نخستین شعر نیما به نام «قصه رنگ‌پریده» در سن ۲۳ سالگی و با سرمایه شخصی او چاپ شد و برای نخسین بار در سال ۱۳۰۱، منظومه‌ای بلند از نیما به نام «افسانه»، در مجله «قرن بیستم» به چاپ رسید.

نیما یوشیج در طول سال‌های زندگی خود آثار ارزنده‌ای در قالب شعر نو و کلاسیک سرود که در سرایش آن‌ها از هم‌نشینی با بزرگانی مانند «صادق هدایت»، «عبدالحسین نوشین» و «میرزاده عشقی»، الهام گرفته بود. پدر شعر نو ایران در تاریخ ۱۳ دی ماه سال ۱۳۳۸ در سن ۶۲ سالگی به‌دلیل ابتلا به بیماری ذات‌الریه درگذشت. پیکر نیما نخست در امامزاده عبدالله تهران به خاک سپرده شد؛ اما بنا به وصیت او، در سال ۱۳۷۲ خورشیدی، پیکر پدر شعر نو ایران را به حیاط خانه نیما یوشیج در نور منتقل کردند.

نیما یوشیج در سال ۱۳۰۵ با «عالیه جهانگیر»، خواهرزاده «جهانگیرخان صور اصرافیل»، روزنامه‌نگار سرشناس دوره مشروطه و مدیر روزنامه صور اصرافیل، ازدواج کرد. همسر نیما یوشیج فرزند «میرزا اسماعیل شیرازی» بود. این ازدواج تا پایان عمر نیما دوام داشت. در مورد فرزندان نیما یوشیج باید گفت که حاصل ازدواج نیما و عالیه جهانگیر تنها یک فرزند پسر به نام «شراگیم» بود.

اشعار نیما یوشیج الهام‌بخش بسیاری از بزرگان شعر نو ایران است. برخی از سرشناس‌ترین شاعران ایران مانند «احمد شاملو»، دوره جوانی خود را در جوار نیما یوشیج سپری کردند و از او آموختند. از نیما یوشیج اشعار زیبایی به یادگار مانده است که در ادامه شعر «داروگ» را خواهید خواند.

خشک آمد کشتگاه من در جوار کشت همسایه گرچه می‌گویند: «می‌گریند روی ساحل نزدیک سوگواران در میان سوگواران» قاصد روزان ابری، داروگ! کی می‌رسد باران؟ بر بساطی که بساطی نیست در درون کومه تاریک من که ذره‌ای با آن نشاطی نیست و جدار دنده‌های نی به دیوار اتاقم دارد از خشکیش می‌ترکد چون دل یاران که در هجران یاران قاصد روزان ابری، داروگ! کی می‌رسد باران؟

خانه نیما یوشیج در نور، سال‌ها پس از مرگ او متروک مانده بود و رو به‌ ویرانی می‌رفت. با بازسازی این خانه تاریخی در سال ۱۳۷۰ و خرید آن توسط سازمان میراث فرهنگی در سال ۱۳۷۳، اهتمامی جدی برای احیای خانه نیما در یوش شکل گرفت. در نهایت با بازسازی گسترده‌تر در سال ۱۳۷۵، این عمارت با تغییر کاربری به موزه، در معرض دید عموم گردشگران قرار گرفت و نام آن در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.

منبع عکس: ویکی مدیا، عکاس: حسین مجیدی

آیین گشایش موزه نیما یوشیج مازندران در صدمین سالگرد تولد او، در سال ۱۳۷۵ برگزار شد و در طول این مراسم دو نمایشگاه از وسایل و آثار نیما و دیگر آثار تاریخی و فرهنگی استان مازندران برای بازدیدکنندگان به نمایش درآمدند.

اتاق‌های خانه نیما یوشیج اکنون بخش‌هایی از موزه آثار و لوازم شخصی پدر شعر نو ایران هستند. از دست‌نوشته‌های نیما تا قاب عکس‌هایی قدیمی و قلم و لباس‌های او در این موزه به چشم می‌خورند. سه اتاق این مجموعه امروزه کاربری کتابخانه دارند که پس از گشت‌وگذار در بخش موزه می‌توانید زمانی را نیز به بازدید از آن‌ها اختصاص دهید.

خانه موزه نیما یوشیج در مازندران یکی از جاهای دیدنی بلده محسوب می‌شود؛ از آثار منحصربه‌فرد در این موزه می‌توان نقاشی ساده‌ای از مناره قزوین با امضای نیما و یک تفنگ شکاری را نام برد.

خانه نیما یوشیج مانند بسیاری از خانه‌های تاریخی ایران، نشانه‌های معماری دوره قاجار را دارد. بر سردر اصلی این خانه به سال ۱۱۲۸ خورشیدی، به‌عنوان زمان پایان ساخت آن اشاره شده است؛ اما در بخش ورودی شمالی آن نیز، تاریخ ۱۱۳۶ را به‌عنوان سال اتمام ساخت این بنا حک کرده‌اند.

منبع عکس: ویکی مدیا، عکاس: Mashabbas

پلان خانه نیما یوشیج بر اساس طراحی معماری خانه‌ها در دوره قاجار و مربعی شکل است. حیاط مرکزی در بخش میانی خانه قرار دارد و اتاق‌هایی با پنجره‌های مشبک، گرداگرد حیاط به چشم می‌خورند. شیشه‌های رنگی پنجره‌های مشبک خانه نیما یوشیج، چشم‌اندازی زیبا به این خانه تاریخی می‌بخشند.

طراحی پلان خانه نیما یوشیج به دست معماران اصفهانی و به سفارش پدربزرگ این شاعر بزرگ به نام «ناظم الایاله»، انجام شده است. خانه نیما یوشیج سه ورودی و یک شاه‌نشین دارد و مصالح اصلی در ساخت آن، خشت، گل و چوب بوده است. اتاق‌های این خانه‌ تاریخی به‌شکل سه دری و پنج دری هستند.

در خانه نیما یوشیج، آجرکاری‌ها، گچبری‌ها و تزیینات زیبای منبت‌کاری دیده می‌شود که نشان از ظاهر اعیانی این خانه در زمان ساخت آن دارند. در دست‌نوشته‌ها و اشعار نیما نیز، اشاره‌هایی از زبان این شاعر به ساخت خانه پدری او می‌شود و در جایی از او نقل است که، «پدربزرگم برای من قصر ساخته است نه خانه».

منبع عکس‌ها: ویکی مدیا، عکاسان از راست به چپ: ahmad_hc، محمدرضا پریرخ، علیرضا جواهری، حسین مجیدی

در میان حیاط خانه نیما یوشیج سه مقبره به چشم می‌خورند که به نیما، خواهرش بهجت و سیروس طاهباز تعلق دارند. در نمای بیرونی این خانه نیز سه ستون بلند طراحی شده است که شکوه دوچندانی به این عمارت می‌بخشند. نمونه این طراحی برای نمای ورودی خانه‌های قدیمی در روستاها چندان متداول نبود.

مساحت خانه نیما یوشیج به حدود ۸۰۰ متر مربع می‌رسد و سطح اتاق‌ها از حیاط بالاتر است. دو پلکان در بخش غربی حیاط، دسترسی به شاه‌نشین را میسر می‌کنند. ایوان بزرگ این خانه نیز در بخش شرقی حیاط واقع شده است و با دو ردیف پله به حیاط راه دارد. همه درها و پنجره‌های خانه نیما یوشیج، چوبی هستند.

در منطقه بلده روستاهای خوش آب و هوا و جاذبه‌های تاریخی و طبیعی متنوعی قرار دارند که مقاصدی مناسب برای گشت‌وگذار گردشگران هستند. در سفر به روستای یوش و پس از بازدید از خانه نیما یوشیج، می‌توانید بازدید از این جاذبه‌ها را در برنامه خود بگنجانید.

• آدرس: شهرستان نور، بخش بلده، روستای یوش (مشاهده روی نقشه)
• فاصله از خانه نیما یوشیج: ۲ کیلومتری شمال غربی خانه نیما یوشیج

گنبد کیا داوود بنایی تاریخی در بالادست روستای یوش است که بر تپه‌ای مشرف بر گورستان این روستا قرار دارد. قدمت این بنا به دوره پادشاهی تیموریان می‌رسد و بر مقبره یکی از شاهزادگان یوش ساخته شده است.

منبع عکس: صفحه اینستاگرام baladeh_sepidkooh، عکاس: نامشخص

بنا بر روایت‌های موجود، کیا داوود یکی از چهار پسر حاکم یوش در زمان تیموریان بود و سه برادر دیگر او نیز در سه نقطه دیگر از این روستا دفن شده‌اند. امروزه تنها مقبره کیا داوود از میان آرامگاه‌های تاریخی یوش باقی مانده است. برخی کارشناسان کاربری این بنا در گذشته را آتشکده زرتشتیان برآورد کرده‌اند و به همین دلیل از این مقبره با نام آتشکده کیا داوود نیز یاد می‌شود. نام گنبد کیا داوود در فهرست آثار ملی ایران به چشم می‌خورد و این بنا یکی از معروف‌ترین دیدنیهای یوش مازندران است.

• آدرس: شهرستان نور، روستای بلده(مشاهده روی نقشه)
• فاصله از خانه نیما یوشیج: ۱۱ کیلومتر (۱۵ دقیقه با خودرو)

قلعه پولاد بلده از جاهای دیدنی بلده در استان مازندران است که با نام «قلعه نور» نیز شناخته می‌شود. این قلعه بر بلندای کوهی در شمال شهر بلده واقع شده است و قدمت آن به حدود ۷۰۰ سال قبل می‌رسد.

منبع عکس: ویکی مدیا، عکاس: ninara

پولاد قلعه بلده از شمال، جنوب و شرق، به دره‌های عمیق منتهی می‌شود و ورودی اصلی آن در بخش جنوب شرقی این قلعه قرار گرفته است. مسیر دسترسی به قلعه پولاد چندان سخت نیست و گردشگران از مسیر پاکوب کوه به‌سمت این قلعه حرکت می‌کنند.

قلعه پولاد بلده، از سه بخش مجزا تشکیل شده است و معماری آن نشان از طراحی این بنا برای سکونت در گذشته دارد؛ اما از کاربری دقیق قلعه، اطلاع کاملی در دست نیست. قلعه پولاد تا دوره صفویه پابرجا بود و ارتفاع برج و باروهای باقی‌مانده از این قلعه در حال حاضر به حدود هفت تا هشت متر می‌رسد.

• آدرس: شهرستان نور، بخش بلده، دهستان تتارستاق، روستای ولاشید (مشاهده روی نقشه)
• فاصله از خانه نیما یوشیج: ۲۲ کیلومتر (۳۰ دقیقه با خودرو)

«ولاشید» یا «ولاشد»، روستایی از توابع بخش بلده شهرستان نور است پل ولاشید که میان بومیان این منطقه با نام «کیجا پل» (در زبان محلی؛ پل دختر) نیز شناخته می‌شود، در پایین دست روستای ولاشید قرار دارد. قدمت این پل به دوره حکومت قاجار می‌رسد.

منبع عکس: خبرگزاری ایرنا، عکاس: نامشخص

پل ولاشید یک چشمه و یک طاق دارد و بر دو تخته سنگ طبیعی ساخته شده است. در منتهی الیه شمالی سطح گذر پل، دهانه کوچکی برای عبور آب‌های جاری مانند آب باران تعبیه کرده‌اند. مصالح اصلی در ساخت این پل تاریخی، تخته سنگ، ساروج و ملاط آهکی هستند.

پل ولاشید به دستور ناصرالدین شاه ساخته شد و تا سال‌های طولانی تنها معبر کاروان‌ها در این نواحی بود. نام این پل در فهرست آثار ملی ایران به چشم می‌خورد. در فاصله ۱٫۵ کیلومتری این پل، پل دیگری به نام «ریکا پل» (در زبان محلی؛ پل پسر) وجود دارد.

• آدرس: شهرستان نور، بخش بلده، دهستان شیخ فضل‌الله نوری (مشاهده روی نقشه)
• فاصله از خانه نیما یوشیج: ۱۵ کیلومتر (۳۰ دقیقه با خودرو)

روستای یالرود از روستاهای کوهستانی و خوش آب و هوا در بلده مازندران است که فاصله کوتاهی تا روستای یوش و خانه نیما یوشیج دارد. اگر از علاقه‌مندان به گشت‌وگذار در روستاهای ییلاقی و کوهستانی هستید، در سفر به یوش و پس از بازدید از خانه نیما یوشیج، زمانی را به گردش در روستای یالرود بلده اختصاص دهید.

منبع عکس: سایت روستای یالرود، عکاس: نامشخص

در روستای یالرود رودخانه‌های خروشانی با نام‌های «هتر رود» و «کوشکک رود» جریان دارند که سرسبزی دوچندان به این روستا و طبیعت اطراف آن می‌بخشند. کوه‌های اطراف روستای یالرود مانند «آزاد کوه» و «دو خواهران» نیز از بهترین مسیرهای کوهنوردی در بلده شهرستان نور هستند.

گورستان تاریخی یالرود، مسجد جامع یالرود، باغ‌های پرمیوه و چشم اندازهای بکر طبیعی، از بهترین دیدنی‌های اطراف روستای یالرود محسوب می‌شوند که در بازدید از این منطقه امکان گشت‌وگذار در آن‌ها را خواهید داشت.

روستای یوش بلده، منبع عکس: ویکی مدیا، عکاس: علیرضا جواهری

در این مقاله به معرفی محل زندگی پدر شهر نو ایران، خانه نیما یوشیج پرداختیم. چنانچه تجربه بازدید از این خانه تاریخی را دارید، از تجربه‌های خود با ما و دیگر همراهان کجارو بگویید.

خانه نیما یوشیج در یوش؛ منبع عکس کاور: گوگل مپ، عکاس: فهیمه تردست

نویسنده: مینا بهزادی منش