کهک قم

مناطق ایران هرکدام زیبایی‌های خود را دارند؛ این زیبایی گاه به‌دلیل وجود جاذبه‌های طبیعی است و گاه به‌دلیل بناهای تاریخی. در این میان، شهر کهک که یکی از جاهای دیدنی قم محسوب می‌شود، شاید برای اهل فلسفه جالب‌توجه باشد؛ زیرا این شهر، محل زندگی ملاصدرا محسوب می‌شده است.

• آدرس:‌ استان قم، ۳۰ کيلومترى جنوب قم (مشاهده در نقشه)

عکس‌ از گوگل‌مپ | عکاس: رضا کریمی

کهک از جاهای دیدنی قم به شمار می‌رود و در ۳۰ کيلومترى جنوب قم، در منطقه‌ای کوهپايه‌اى واقع شده است. این شهر از سه طرف به ارتفاعات اشراف دارد و دره زيدان در شرق آن قرار گرفته است.

با حرکت در مسیر اتوبان کاشان از سمت قم و پس از عبور از پلیس‌راه لنگرود، به‌سمت جاده کهک قم در سمت چپ بپیچید. پس از عبور از روستاهای خورآباد و صرم، به کهک خواهید رسید.

عکس‌ از وب‌سایت ویکی‌پدیا | عکاس: M.Hassan M.Ahmadi

کهک آب‌وهواى معتدل و خشک دارد. آنچه اهميت تاريخى اين منطقه را دو چندان می‌کند، وجود خانه‌هایی قدیمی، از جمله خانه ملاصدرا است. همچنین غار معروف کهک که از آثار باستانى استان قم محسوب می‌شود، در این منطقه قرار دارد. علاوه بر این، کهک به‌عنوان یکی از مراکز انگشترسازی، چاقوسازی و مرواربافی نیز شناخته‌ می‌شود. اين شهر همچنين امامزاده‌ای به نام «شاه محمد» دارد که مورد رجوع افراد بومى و اهالى روستاهاى اطراف است.

عکس‌ از وب‌سایت گوگل‌مپ | عکاس:‌ فهیمه تقی‌زاده

قدمت سکونت بشر در کهک به هزاره سوم و چهارم پیش از میلاد بازمی‌گردد. گذشتگان منطقه کهک را «زادگاه طبیبان» نامیده‌اند؛ چراکه بنا بر افسانه‌ها، هرکس آب کهک را می‌خورد، طبیب می‌شد. تعدادی از اعضای خاندان عربشاهی نیز که با عنوان حکیم قمی شهرت زیادی در دارالخلافه تهران داشتند، ابتدا در کهک به طبابت مشغول بودند. علاقه وافر این طبیبان به زادگاه خود، باعث تدفین آنان در گورستان غیاث آباد واقع در حوالی کهک شد.

عکس‌ از وب‌سایت خبرگزاری تسنیم | عکاس: علیرضا وثیق انصاری

غار کهک از تعدادی سکوی بزرگ متوالی تشکیل شده است که هرکدام با یک پرتگاه ۱۰ تا ۲۰ متری، از یکدیگر جدا می‌شوند. این پرتگاه‌ها در زمان‌های بسیار دور در اثر ریزش عظیم سنگ‌ها در داخل غار به وجود آمده‌اند. در داخل غار دالان و دهلیز فرعی وجود ندارد.

بلندی بعضی از ستون‌های آهکی غار کهک در حدود ۱۴ متر است که جزو بلندترین ستون‌های غارهای آهکی ایران محسوب می‌شوند. با طی مسیر ۲۵۰ متری، تالار غار به پایان می‌رسد و گودالی از آب زلال واقع در دخمه‌ای پوشیده از چکنده‌های مرمرین و بلورین به چشم می‌خورد. این گودال عمیق‌ترین نقطه غار است و ۸۰ متر پایین‌تر از دهانه غار قرار دارد.

غار کهک ۳۵۰ متر طول دارد و از نظر وسعت از غارهای متوسط ایران به شمار می‌رود؛ اما برخورداری از غارسنگ‌های عجیب، پرتگاه‌های فراوان، آبشارسنگ‌های بلند و چکیده‌های رنگارنگ و عظیم‌الجثه، آن را به یکی از متفاوت‌ترین و قدیمی‌ترین غارهای زایش‌یافته کشور تبدیل کرده است.

پل امامزاده عبدالله (پل سپه) به دوره قاجار تعلق دارد و در شهرستان قم، بخش کهک، روستای قلعه‌چم واقع شده است. نام این اثر در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۸۲ با شماره ۸۶۲۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد. این پل كتيبه‌ای سنگی دارد كه تاريخ ساخت را روی آن حک کرده‌اند. همچنين در شمال غربی پل، ديواره‌ای سنگی به طول ۱۳٫۷۰ متر و عرض ۱٫۶۰ متر جهت استحكام‌بخشی و رانش به بنا الحاق شده است.

عکس‌ از ویکی‌پدیا | عکاس: حجت عطایی

ملاصدرا، حکیم فرزانه و ملقب صدر المتالهین، مدت ۱۵ سال در کهک به سر برد. خانه ملاصدرا در منتهی‌الیه غرب کهک در محله چال حمام واقع شده است و پیرامون آن را خانه‌های روستایی با بافت معماری مناطق گرمسیری احاطه کرده‌اند. ساختمان خانه به دوره صفویه مربوط می‌شود و در داخل یک باغ قرار دارد.

خانه ملاصدرا دارای فضایی گیرا و قدیمی با سقفی بلند و پوشش گنبدی با دیوارهای سیاه و اندود گل و تزیینات گچبری ساده است. در شرق خانه قنات نسبتا پر آبی وجود دارد که جزیی از مجموعه خانه ملاصدرا محسوب می‌شود. متاسفانه قسمت اعظم بنا تخریب شده و از هشت اتاق پیرامون شبستان، تنها یک اتاق باقی مانده است. دو اتاق دیگر طی تعمیرات سال ۱۳۷۷ شمسی بازسازی شد. خانه ملاصدرا در تاریخ پنجم دی ۱۳۷۵ با شماره ثبت ۱۸۲۱ به‌‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

عکس‌ از از ویکی‌پدیا | عکاس:‌ مصطفی معراجی

منطقه شکار ممنوع کهک در جنوب استان قم واقع شده است. این منطقه از سه طرف به ارتفاعات مشرف است و دره‌ زیدان در شرق آن قرار دارد. این منطقه دارای آب‌وهوای معتدل و خشک است. منطقه شکار ممنوع کهک با مساحت ۳۳,۰۰۰ هکتار در مجاورت پناهگاه حیات وحش جاسب قرار دارد. این منطقه با حد ارتفاعی حدود ۳,۰۰۰ متر، از تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری مناسبی برخوردار است که از آن جمله می‌توان به گربه پالاس، پلنگ، کل و بز، قوچ و میش، گراز، گرگ، انواع خزندگان و جوندگان و بیش از ۲۰۰ گونه گیاهی اشاره کرد. سیمای طبیعی منطقه جاسب متشکل از کوه‌های خشک صخره‌ای، دره‌ها، تپه‌ها، کوه‌های استپی تا دشتی متغیر است.

گونه‌های پسته و بادام کوهی از عناصر اصلی پوشش جنگلی منطقه به شمار می‌روند. منطقه کهک محل اتصال روش‌های زاگرس شمال غربی به ارتفاعات ایران مرکزی محسوب می‌شود و از تنوع قابل‌توجهی برخوردار است. مجموعا ۱۳۵ گونه گیاهی از ۳۵ خانواده در این منطقه زیست می‌کنند که از میان آن‌ها ۲۳ گونه علفی، ۱۰۴ گونه بوته‌ای، ۸۰ گونه درختچه‌ای و ۴۰ گونه درختی دیده می‌شود. در این منطقه یک پاسگاه سرمحیط‌بانی و دو پاسگاه محیط‌بانی دایر است.

عکس‌ از گوگل‌مپ | عکاس:‌ مصطفی معراجی

• بهترین زمان بازدید از کهک، فصل بهار است.
• هنگام بازدید از منطقه کهک در حفظ طبیعت و محیط زیست کوشا باشید.
• کهک قم از امکانات مطلوبی برای گردشگران برخوردار است.
• برای اقامت در کهک می‌توانید از خانه‌های اجاره‌ای اهالی استفاده کنید.
• هنگام بازدید از کهک قم به فرهنگ بومی مردم احترام بگذارید.
• برای یاری به اقتصاد محلی، از صنایع دستی و محصولات کشاورزی کهک خرید کنید.
• بازدید از کهک رایگان است؛ بااین‌حال، برای بازدید از جاذبه‌هایی چون خانه ملاصدرا، باید ورودی بپردازید.

نویسنده: زهرا صالح نژاد/ پوریا محمدی پیوند