گورستان شغاب

بخش زیادی از جاهای دیدنی بوشهر را آثار تاریخی تشکیل می‌دهند، آثاری نظیر بناها و محوطه‌های تاریخی. گورستان شغاب یکی از این نمونه‌ها است که در مجاورت پارک شغاب قرار دارد. این گورستان که تا نزدیکی دریا کشیده شده، میزبان خمره‌هایی از اسکلت مردگان، قبور دستکند و قبرهای خشگه‌چین است. با پیشینه‌ای که به دوره ایلامیان بازمی‌گردد، قبرستان شغاب در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است. با کجارو همراه باشید و بیشتر درباره گورستان شغاب بخوانید.

گورستان شغاب یکی از آثار تاریخی بوشهر به شمار می‌رود که قدمت آن به ۴۲۰۰ سال پیش، یعنی دوره ایلامیان بازمی‌گردد. در این قبرستان خمره‌هایی با ابعاد بزرگ و کوچک یافت شده‌اند که محتوی اسکلت اموات هستند. همچنین طبق نظر باستان‌شناسان، نمونه‌هایی از آیین‌های تدفینی از دوره‌های دیگر تاریخی از گورستان کشف شده‌اند. همچنین نشانه‌هایی از قبرهای دوره اشکانی و ساسانی در قبرستان یافت شده است.

عکس از وب‌سایت peigham.ir (عکاس: نامشخص)

در این گورستان سه نوع تدفین مشاهده کرده‌اند:

• خمره‌‌های کف‌ اژدری تدفینی یا استودان
• قبور دستکند صخره‌ای
• قبور خشگه‌چین

عکس از وب‌سایت koshamag.ir (عکاس: نامشخص)

گورستان شغاب حدود سال ۱۳۷۷ توسط اداره میراث فرهنگی کشف شد و در این سال در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسید. همچنین در مرداد سال ۱۴۰۰، المان قبرستان شغاب در محل آن نصب و افتتاح شد.

محوطه گورستان شغاب شامل پشته‌های کم‌ارتفاعی می‌شود که تا لب دریا کشیده شده‌اند. این پشته‌ها هرچه به روستای شغاب نزدیک‌تر می‌شوند، بیشتر قابل دیدن هستند. ارتفاع کم پشته‌ها باعث شده است که گورستان مسطح به نظر برسد. پس از این پشته‌ها زمین‌های صاف قرار دارد که به طرف پادگان نیروی هوایی بوشهر ادامه پیدا می‌کنند. بخشی از این پشته‌های گورستان تقریبا در ناحیه غربی، توسط شهرداری به‌منظور ایجاد فضای سبز و پارک تخریب شده است.

• آدرس:استان بوشهر، جنوب بوشهر، کنار پارک شغاب (مشاهده روی نقشه)
• فاصله گورستان شغاب تا عمارت دهدشتی: ۱۰.۲ کیلومتر
• فاصله گورستان شغاب تا عمارت طاهری: ۱۰ کیلومتر
• فاصله گورستان شغاب تا موزه رئیس علی دلواری: ۱۰.۷ کیلومتر
• فاصله گورستان شغاب تا بازار قدیمی بوشهر: ۱۰.۷ کیلومتر

عکس‌های گالری از ایسنا و وب‌سایت peigham.ir (عکاسان: نامشخص)

سید علی‌اصغر میرفتاح در مقاله‌ای با عنوان «گورستان شغاب» درباره‌ وجه تسمیه‌ی شغاب می‌نویسد:

با دیدن کلمه‌ «شغاب» ابتدا تصور می‌شود که این واژه به معنی پاره‌پاره شدن آب در جایی باشد؛ به این صورت که کلمه‌ شغاب را به‌صورت دو جز «شغ» و «آب» بررسی کنیم، شبیه بناب یا ماندوآب. البته با در نظر گرفتن موقعیت جغرافیایی شهرستان بوشهر و نبود جریان آب دائمی که به مکان گورستان شغاب کشیده شود، به این اصل می‌رسیم که این واژه باید معنی دیگری به‌ جز استنباط سطحی «شغ ـ آب» داشته باشد. ارتباط کلمه‌ شغاب با «شغا» به معنی جعبه‌ تیردان و تیرکش، شاید آن چیزی باشد که بتواند مورد توجه قرار گیرد؛ زیرا با اشکانی دانستن گورستان شغاب، این نام با بهترین خصلت جنگاوران پارتی یعنی تیراندازی آن‌ها، پیوند پیدا می‌کند. در این صورت، این کلمه قدمت خود را در شناسنامه‌ تاریخی‌اش که به پیش از میلاد می‌رسد، خواهد یافت.

در این قبرستان اسکلت اموات در داخل خمره‌های بزرگ و کوچک نخودی رنگ مدفون شده‌اند که روی برخی از خمره‌ها نوشته‌ای نیز نقش بسته‌ است. در دین زرتشت، جسدها را درون خمره یا تابوت‌هایی از جنس سنگ و سفال قرار می‌دادند و خمره‌ها یا تابوت‌ها را داخل صخره‌های سنگی می‌گذاشتند تا طبق اعتقاد آن‌ها، خاک آلوده نشود. پس از گذشت زمان و با متلاشی شدن اجساد، استخوان‌ها را همراه با آنچه همراه اجساد دفن شده بود، داخل استودانی می‌گذاشتند تا به این ترتیب، فضا برای دفن دیگر مردگان باز شود و گورستان بزرگ‌تر نشود.

عکس از ایسنا (عکاس: نامشخص)

دیگر اشیا کشف شده از قبرستان شغال شامل مواردی می‌شود که در خمره‌های بزرگ و کوچک قیراندود قرار گرفته‌ بودند. این اشیا مشتمل بر مهره‌های عتیقه تزیینی هستند.

نویسنده: زهرا صالح نژاد