- مدت زمان بازدید از این جاذبه: بین ۳ تا ۴ ساعت
- بازدید از این جاذبه رایگان است
- ایران، استان زنجان، ماهنشان
پناهگاههای حیات وحش، قلمروی وسیعی از جغرافیای ایران را در بر گرفتهاند و ضمن حفاظت از گونههای خاص و در معرض خطر جانوری، فرصتهای مهم مطالعاتی و پژوهشی را در اختیار علاقهمندان قرار میدهند؛ همچنین این مناطق از مقاصد طبیعتگردی به شمار میروند. پناهگاه حياتوحش «انگوران» در اطراف استان زنجان واقع شده است. این منطقه از جاهای دیدنی ماهنشان محسوب میشود و بخشی از جنوبشرق منطقه حفاظتشده انگوران است.
آنچه باید درباره پناهگاه حیات وحش انگوران بدانید:
- آنچه باید درباره پناهگاه حیات وحش انگوران بدانید:
- پناهگاه حیات وحش انگوران کجاست؟
- مسیر دسترسی به پناهگاه حیات وحش انگوران
- معرفی پناهگاه حیات وحش انگوران
- جغرافیای پناهگاه حیات وحش انگوران
- پوشش گیاهی پناهگاه حیات وحش انگوران
- پوشش جانوری پناهگاه حیات وحش انگوران
- پستانداران
- پرندگان
- خزندگان و دوزیستان
- آبزیان
- تهدیدهای پناهگاه حیات وحش انگوران
- جاهای دیدنی پناهگاه حیات وحش انگوران
- رودخانههای قزلاوزن و انگوران چای
- روستای یاستی قلعه
- روستای بهستان
- نکات بازدید از پناهگاه حیات وحش انگوران
پناهگاه حیات وحش انگوران کجاست؟
- آدرس: استان زنجان، شهرستان ماهنشان (مشاهده در نقشه)
عکس از گوگلمپ | عکاس: J Sarijlo
پناهگاه حیات وحش انگوران از بکرترین مناطق طبیعت ایران و قدیمیترین مناطق حفاظتشده کشور است. این منطقه در مرز سه استان زنجان، آذربایجان غربی و کردستان قرار گرفته و به پناهگاهی برای گروهی از نادرترین جانوران ایران تبدیل شده است. این منطقه کوهستانی، بلندترین کوههای این استان را در خود جای داده است؛ به همین دلیل، زمستانهایی سرد و تابستانهایی خنک دارد. از نظر تقسیمات کشوری، انگوران در شهرستان ماهنشان در بخش غربی استان زنجان قرار گرفته است.
مسیر دسترسی به پناهگاه حیات وحش انگوران
عکس از گوگلمپ | عکاس: Andreas Adler
برای دسترسی به پناهگاه حیات وحش انگوران باید از شهر زنجان بهسمت غرب حرکت کنید و با طی ۱۱۲ کیلومتر در جاده زنجان به ماهنشان، خود را به این شهر برسانید. از ماهنشان با استفاده از جاده روستای پری و پیمودن مسافت ۳۶٫۵ کیلومتر، دسترسی به پناهگاه حیات وحش انگوران امکانپذیر خواهد بود.
معرفی پناهگاه حیات وحش انگوران
عکس از گوگلمپ | عکاس: ایوب فارابی
منطقه انگوران از سال ۱۳۴۵ تحت حفاطت بوده و بخشی از جنوبشرق منطقه حفاظتشده انگوران، در تاریخ ۱۳۹۱/۱/۶ بهعنوان پناهگاه حیات وحش معرفی شده است. وسعت منطقه حفاظتشده انگوران ۹۲,۱۸۰ هکتار و پناهگاه حیات وحش انگوران ۲۹,۸۱۲ هکتار است و در شهرستان ماهنشان استان زنجان واقع شدهاند. دامنه ارتفاعی ۱,۲۸۰ تا ۲,۲۰۰ متر و بارندگی سالانه ۴۰۰ میلیمتر، منطقه را دارای اقلیم نیمهخشک و معتدل کرده است.
انگوران شامل دو منطقه امن با نامهای بلقیس و گردهتاج میشود. یک کریدور مهاجرتی از منطقه امن بلقیس در داخل منطقه حفاظتشده انگوران بهسمت منطقه امن قرهبوق در داخل پناهگاه حیات وحش انگوران برای کوچ زمستانی و بهاری قوچ و میش در این منطقه وجود دارد.
جغرافیای پناهگاه حیات وحش انگوران
عکس از گوگلمپ | عکاس: Steve Bafteh
- ارتفاعات: ارتفاعات مهم در منطقه انگوران کوه بلقیس، قاریاقدی، جانقرتاران، صندوق سندران، قوشکار، ساریگونی، توزلو، دیمکان، چالداغ، قوشاسوری و بلبک است.
- منابع آب: مهمترین جریان سطحی این منطقه رود قزلاوزن است و رودهای دیگر آن شامل انگوران چای، دندی، علمکندی، کاکا، حلب، الهلو، قلعهچای، پریچای و گورگور چای هستند.
- درهها: از درههای معروف منطقه میتوان به بالقیز، دونقوزدره سی، سونااولن، درویشلردامی، ساری چمن، اوجاقلو، سولی کان، آقبلاغ، ایستی بلاغ گلابلو، اپراق، کشخان، شور دره گرده تاج، استقیل درماسی، شهید لره قره ناز، آق کند درماسی، پشتوک، دربند ماهنشان، امیر آباد، کاکا، قلعه جوق، سیاه خانه، قوزلو، قزلجه، قاطرچی و دلیک داش اشاره کرد و دشتهای منطقه هم شامل سارییاز و دندییاز میشوند.
پوشش گیاهی پناهگاه حیات وحش انگوران
عکس از گوگلمپ | عکاس: J Sarijlo
انگوران از نظر تنوع گیاهی وضعیت مناسبی دارد و حدود ۲۰۰ نوع گیاه در آن مشاهده شده است. گونههای شاخص گیاهی پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظتشده انگوران عبارتاند از لاله واژگون، بنه، بادام، خینجوک و گونههای دیگر آن شامل چوبک، گون، لاله، کما، مرزه، شکر تیغال، گل حسرت. در این میان، درختان و درختچههایی نظیر شیرخشت، زرشک، گردو و سنجد نیز به چشم میخورد.
از معروفترین گیاهان دارویی و گلهای این منطقه بومادران، چوبک، باریجه، گون، کلاه میرحسن، آویشن، کاسنی، فرفیون، شقایق، خلر وحشی، مرغ، تاتوره، پونه، درمنه، جو وحشی، علف پشمکی، کاکوتی، شیر خشت، مرزه وحشی، کنگر، شکر تیغال، گلگاو زبان، شنگ، سریش و گل حسرت را میتوان نام برد. همچنین مسافران انگوران اگر به میوههای وحشی علاقه داشته باشند، درختان و درختچههای گردو، بادام وحشی، زرشک، تمشک، پسته وحشی و سنجد را در این منطقه مییابند.
پوشش جانوری پناهگاه حیات وحش انگوران
عکس از گوگلمپ | عکاس: Steve Bafteh
تنوع و تعداد بالای گوشتخواران بزرگ جثه، نشانهای ساده برای تشخیص سلامتی و باروری طبیعت یک منطقه است. چنین حیواناتی فقط در مناطقی زندگی میکنند که تعداد زیادی از حیوانات علفخوار را در خود داشته باشد. وجود تعداد بالای حیوانات علفخوار نیز خود به معنی پوشش گیاهی پربار است و پوشش گیاهی مناسب هم فقط در جایی ایجاد میشود که از نعمت آب فراوان، آفتاب کافی و خاک بارور برخوردار باشد.
پستانداران
عکس از گوگلمپ | عکاس: علی معتمدی کشاورز
مهمترین حیوانات علفخواری که میتوان آنها را در این منطقه مشاهده کرد، قوچ و میش یا همان گوسفند وحشی، کل و بز یا همان بز کوهی، آهو و گراز هستند. بهخصوص قوچ و میش ارمنی از جمعیت مطلوبی در این منطقه برخوردار هستند. خرس قهوهای، گرگ، شنگ، کفتار، روباه معمولی و سمورسنگی، پلنگ ایرانی، کفتار راهراه، گربه جنگلی، شغال و گورکن نیز در این منطقه مشاهده شده است. گرگ خاکستری ملانیستیک (سیاه)، رودک اروپایی و گورکن اروپایی از جمله جانوران منحصربهفرد و نایاب در این منطقه به شمار میروند.
پرندگان
عکس از وبسایت خبرگزاری ایرنا | عکاس: ناشناس
تنوع پرندگان نیز در پناهگاه حیات وحش انگوران چشمگیر است. در تحقیقی که بین سالهای ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۲ در انگوران انجام شد، ۱۰۰ گونه مختلف از پرندگان را در این منطقه مشاهده کردند که ۱۶ گونه از آنها از پرندگان در معرض خطر انقراض هستند. یکی از این پرندگان کوچک که مگسگیر قهوهای نام دارد، برای اولین بار در خاورمیانه مشاهده شده است. پرندگان شکاری مثل انواع عقاب، شاهین، کرکس و قوش در کنار پرندگان دیگری مانند انواع کبک، باقرقره، دارکوب، کوکر، فاخته، تیهو، سبزه قبا، چکاوک، بلدرچین، و قمری از مهمترین پرندگان بومی ایران در این منطقه هستند. همچنیناین منطقه بهدلیل وجود برکه و آببندان، در زمستان و بهار پذیرای گونههای زیادی از پرندگان آبزی مهاجر است که از مهمترین آنها میتوان به آنقوت، تنجه، چنگر، برخی از مرغابیها، لکلک سیاه و فلامینگو اشاره کرد.
خزندگان و دوزیستان
افعی زنجانی، افعی دماوندی، کورمار و لاکپشت برکهای در پناهگاه حیات وحش انگوران دیده شدهاند.
آبزیان
زرده پر، سس، ماهی سفید رودخانهای و اشپله از آبزیانی هستند که در رودهای جاری در پناهگاه حیات وحش انگوران زندگی میکنند.
تهدیدهای پناهگاه حیات وحش انگوران
عکس از گوگلمپ | عکاس: J Sarijlo
فعالیتهای بیرویه و شدید معدنی، شخم و کشت غیرمجاز، شکار غیرمجاز، اجرای طرحهای عمرانی نظیر جادهکشی، عبور خطوط انتقال نیرو، گاز، برق و مخابرات، گسترش راههای ارتباطی، ساختوسازهای انسانی، ورود فاضلاب و پسماندهای روستایی و تردد وسایل نقلیه از مهمترین تعارضها و تهدیدهای پناهگاه حیات وحش انگوران محسوب میشوند؛ با این همه، پاسگاههای محیطبانی دندی، بلند پرچین و طومارخانلو حفاظت از پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظتشده انگوران را به عهده دارند.
جاهای دیدنی پناهگاه حیات وحش انگوران
عکس از گوگلمپ | عکاس: محمدرضا فرجاللهی
ارتفاعات، کوهپایهها، دشتها، مناظر آبی، مناطق بکر، پهنههای محدود جنگلی و مرتعزار، مهمترین جاذبههای دیداری پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظتشده انگوران با هدف طبیعتگردی است. در کنار چشماندازهای طبیعی، برخی جنبههای زندگی انسانی موجود در انگوران از جمله سکونتگاههای روستایی با بافت و زندگی خاص حاکم بر آن در کنار مزارع، باغها و کشتزارها و دیگر جلوههای فعالیتهای روستایی شامل رمهگردانی، یکی از زیباترین جاذبههای گردشگری را در این منطقه پدید آورده است.
از مهمترین جاذبههای گردشگری انگوران میتوان به روستای یاستی قلعه، قوزلو، دربند قاطرچی، قلعه قوشاسوری، آتشکده آذرگشسب، کوه بلقیس، رودخانه قزل اوزن، لاله واژگون، ییلاقات منطقه، چشمههای آبگرم، قلعه بهستان، دودکش جن و غیره اشاره کرد.
عکس از گوگلمپ | عکاس: رحیم شهبازی
رودخانههای قزلاوزن و انگوران چای
رودخانههای قزلاوزن و انگوران چای از این منطقه میگذرند. قزلاوزن از رودهای پرآب کشور و زیستگاهی برای دهها نوع پرنده آبزی، هفت نوع دوزیست، لاکپشت، مار آبی، سمور آبی و هشت نوع ماهی است. گونههای ماهی این رودخانه کپور، سس، سیاه کولی، زردپر (سرخپر)، سیم، اشپله و ماشگ ماهی نام دارند و صید آنها در فصل مخصوص ماهیگیری با مجوز انجام میشود. در قزلاوزن یکی از حیوانات کمیاب ایران، یعنی سمور آبی نیز زندگی میکند. سمور آبی حیوانی گوشتخوار است و برخی آن را با سگآبی اشتباه میگیرند؛ در حالی که سگ آبی اصلا در ایران وجود ندارد.
روستای یاستی قلعه
عکس از گوگلمپ | عکاس: Steve Bafteh
یاستی قلعه یکی از روستاهای جذاب، زیبا و تاریخی استان زنجان و از توابع شهرستان ماهنشان است. یاستی قلعه بهلحاظ آب وهوا و وضعیت جوی یکی از بکرترین روستاهای تفریحی و گردشگری زنجان محسوب میشود. علت نامگذاری این روستا به «یاستی قلعه»، به خاطر وجود قلعه «یاستی» در این روستا است. بنای این قلعه به دوره ساسانیان برمیگردد و به گفته عدهای، یاستی قلعه پناهگاه حسن صباح نیز بود. این قلعه تاریخی جلوهای توریستی-تفریحی به این روستا داده است. قلعه یاستی در ۲۲ فروردین ۱۳۵۶ بهعنوان اثر ملی به ثبت رسیده است. متاسفانه بهعلت کمتوجهی مسئولان و اهالی، این قلعه در معرض نابودی قرار دارد.
روستای بهستان
روستای بهستان از توابع شهرستان ماهنشان، روستایی کوچک با ۲۷۰ نفر جمعیت است که بهواسطه قلعهای به همین نام و دودکشهای ماهنشان شهرت یافته است. قدمت قلعه بهستان یا کهندژ که در ارتفاعات این روستا و میان دودکشهای جن ماهنشان واقع شده است، به دوران مادها بازمیگردد. در ساخت این قلعه از خاک سفتشده استفاده کردهاند؛ به همین دلیل، روند فرسایش آن بهواسطه بارانهای اسیدی بسیار سریع است؛ بنابراین توجهی مضاعف را نسبت به قلعههای سنگی طلب میکند.
نکات بازدید از پناهگاه حیات وحش انگوران
عکس از گوگلمپ | عکاس: Josette Lacarelle
- بهترین زمان سفر به پناهگاه حیات وحش انگوران، فصل بهار و تابستان است.
- اگرچه طبیعتگردی در پناهگاه حیات وحش انگوران نیازمند مجوز نیست، بهتر است پیش از عزیمت به این منطقه با سازمان حفاظت از محیط زیست یا اداره محیطبانی ماهنشان تماس بگیرید.
- پناهگاه حیات وحش انگوران امکانات رفاهی خاصی ندارد و برای تهیه مایحتاج یا اقامت شبانه، بهتر است به روستاهای متعدد این منطقه مراجعه کنید.
- هرگز بهتنهایی به پناهگاه حیات وحش انگوران سفر نکنید؛ وسعت زیاد منطقه و وجود جانوران وحشی، این منطقه را ناایمن ساخته است.
- کمپزدن و شبمانی در طبیعت یکی از بهترین راههای اقامت در پناهگاه حیات وحش انگوران است؛ بااینحال، هرگز از خطر جانوران وحشی یا حتی وقوع سیل غافل نشوید.
- پیادهروی، دوچرخهسواری، کمپینگ، قایقسواری، کوهنوردی و صخرهنوردی، کمپینگ و جمعآوری گیاهان دارویی و میوهجات وحشی، از جمله مهمترین تفریحات پناهگاه حیات وحش انگوران است. همچنین این منطقه بهعنوان یکی از مقاصد پرنده نگری ایران، ارزش بازدید دارد.
- هنگام سفر به پناهگاه حیات وحش انگوران، در حفظ طبیعت کوشا باشید.
- در سفر به پناهگاه حیات وحش انگوران، از ایجاد مزاحمت برای جانوران بومی منطقه خوددرای کنید.
- آسیبرسانی به جانوران پناهگاه حیات وحش انگوران یا شکار آنها، پیگردهای شدید قانونی بههمراه خواهد داشت.
- بازدید از پناهگاه حیات وحش انگوران رایگان است.
سوالات متداول
پناهگاه حیات وحش انگوران کجاست؟
انگوران در شهرستان ماهنشان در بخش غربی استان زنجان قرار گرفته است.
وسعت پناهگاه حیات وحش انگوران چقدر است؟
وسعت پناهگاه حیات وحش انگوران ۲۹,۸۱۲ هکتار است.
بهترین زمان سفر به پناهگاه حیات وحش انگوران چه زمانی است؟
بهترین زمان سفر به پناهگاه حیات وحش انگوران، فصل بهار و تابستان است.
هزینه بازدید از پناهگاه حیات وحش انگوران چقدر است؟
بازدید از پناهگاه حیات وحش انگوران رایگان است.
نویسنده: بهنام شکوری/ پوریا محمدی پیوند